OPVANG
Absurde film in postmodern westemdecor
'Gordon': geen
het
centrum
Je hebt geen omkijken naar ze'
Leiden Regio
Beestenbende opgevoerd
in het opvangcentrum
'Je wilt betalenmaar
wat is het gironummer?'
DINSDAG 25 MAART 1997
Of Gordon nog een bepaalde stijl vertegenwoor
digt, wil iemand weten. En het is niet eens lollig
bedoeld. Zo'n honderd geïnteresseerden zijn
naar het Leids Gemeentearchief gekomen voor
een lezing van onderzoeksleider Tom Hazen
berg over de opgravingen in het poldergebied
Roomburg, waarbij eind oktober een Romeins
bronzen masker uit de klei werd getrokken.
Over de ruim achttienhonderd jaar jongere zan
ger valt geen woord.
'Het onderzoek naar het Romeinse castellum
van Roomburg', is de passende titel van de bij
eenkomst, voor de archeologen de afsluiting van
anderhalf jaar onderzoek. De organiserende af
deling Rijnstreek van de Archeologische Werk
gemeenschap voor Nederland (AWN) vindt het
'bijna net zo druk als tweeduizend jaar geleden
aan de oostelijke rand van Leiden'. Maar het on
derzoeksteam heeft over het masker weinig
nieuws te melden.
De voorlopige conclusie luidt nog steeds dat
het om een ruitermasker gaat dat waarschijnlijk
als offer op de vindplaats is beland. De Rijks
dienst voor het Oudheidkundig Bodemonder
zoek trof het aan tijdens opgravingen op de
plaats waar even na Christus de Romeinse ne
derzetting Matilo was gevestigd. Dicht bij de
Gracht van Corbulo, die inmiddels is omge
doopt tot het Kanaal van Corbulo. „Een gracht
moet volgens de meeste mensen ergens om
heen lopen, terwijl dit kanaal de Rijn met de
Maas verbond", verklaart Hazenberg. Het mas
ker was al vrijwel onbeschadigd en is nu nóg
mooier; het is een beetje uitgebogen. Waar het
uiteindelijk terechtkomt, is nog onbekend. Eerst
wordt gewerkt aan een tentoonstelling die ko
mende zomer in het Rijksmuseum van Oudhe
den moet plaatsvinden.
Hoogtepunt van de avond is de vertoning van
de video waarop, tegen een frivool achtergrond
muziekje - niet van Gordon - het moment van
de vondst te zien is. „Een helm", bromt de ca
meraman, en we zien iemand afdalen, in de
modder graaien, wat zand uit het masker schep
pen en dan pas de bronzen krullen tonen. „Hier
ga je van uit je dak hoor", heeft de commen
taarstem toe te voegen. En dan weet de camera
ook nog een andere cameraploeg te vangen. Li
ve opgenomen en net echt.
De prijsvraag is een kleine tegenvaller. Over
de werkwijze van de gravers is op dat moment
al alles gezegd („Het gebruik van een schaafbak
scheelt heel veel grondwerkers") Het minder
blinkende, maar zeker zo belangrijke deel van
de oogst is vertoond: amforen, potten, bak
steenstempels en misbaksels - het laatste duidt
op de aanwezigheid van een baksteenfabriek.
Maar nu toont Hazenberg een dia van een nog
niet geïdentificeerd voorwerp; suggesties zijn
welkom. Iedereen houdt de adem in en piekert
zich suf. „Tot nu toe staat de helmkam op één",
verklapt hij iets te vroeg. Zodat ook het leger
amateurspeurders niet veel verder komt dan
'dat zou inderdaad wel eens een helmkam kun
nen zijn'.
Over die stijl: „Het masker is niet naar iemand
gemaakt, maar meer een geïdealiseerd gezicht.
Het grijpt terug op het Hellenisme", aldus Ha
zenberg. Hij heeft ook nog iets op zijn lever „We
hebben hem in het begin wel opgehad. Maar
zelfs als collega's waar je 't hele jaar mee werkt
'm ophebben, is dat erg afschrikwekkend. Later
deden we dat niet meer. Het was ook wel een
beetje oneerbiedig."
De voorlopige
conclusie luidt
nog steeds dat
het om een rui
termasker gaat
dat waarschijn
lijk als offer op
de vindplaats is
beland.
foto hielco
kuipers
Studenten 'Up with People' treden weer op in Leiden'
25081
Mime, zang, theater. Twintig kinderen van asielzoekers verzor
gen 26 maart een kleine voorstelling in het opvangcentrum van
Leiden aan de Willem van der Madeweg. Zij doen dat als afslui
ting van een driedaagse workshop van Stichting Beestenbende.
WerdÖie organisatie geeft workshops die speciaal zijn bedoeld voor
kinderen in opvangcentra. Zij wil naar eigen zeggen 'via de we
reld van theater en mime een sterke impuls geven aan vluchte
lingenkinderen.'
De kinderen in Leiden, variërend van 6 tot 12 jaar, gebruiken
dierenmaskers, kostuums en decors uit verschillende landen. Op
die manier zitten ze het ene moment tussen de apen in de
jungle en het volgende moment tussen de kamelen in de woes-
p"Mi tijn. Het programma, dat in samenwerking met het Centraal Or-
gaan Asielzoekers tot stand is gekomen, begint om 11.00 uur.
rkerkl Él!
Geld krijgt ze er niet voor, maar dat hoeft
ook niet. De Leidse M. van der Linden biedt
al twaalf jaar onderdak aan een van de bui
tenlandse studenten van 'Up with People',
die dit jaar weer in Leiden optreden. „Het is
een manier van in de wereld staan. Als
mensen een slaapplaats nodig hebben, dan
geef ik die", zegt zij alsof het de gewoonste
zaak van de wereld is
Toch is het gebrek aan gastouders telkens
weer een probleem. Ook dit jaar is de orga
nisatie, die contact en begrip tussen ver
schillende nationaliteiten en culturen wil
bevorderen, weer op zoek naar onderdak
voor de studenten. Er zijn nog honderd
slaapplaatsen nodig.
'Up with People' brengt ongeveer hon
derd jongeren uit 25 landen samen die met
een grote show over de wereld trekken. De
deelnemers krijgen tijdens de reis de kans
om zich bezig te houden en kennis te ma
ken met verschillende aspecten van het ar
tiestenvak, zoals management, show en
productie.
De show, die op 3 april in de Leidse
Stadsgehoorzaal te zien is, heeft dit jaar de
titel 'The Festival' meegekregen. Swingende
muziek, dans, drama en traditionele kledij
zijn volgens de organisatie de ingrediënten.
Bekende componisten als Marvin Hamlisch
A Chorus Line), Tom Sullivan en Michelle
Mallory Chariots of Fire) hebben aan deze
productie meegewerkt.
De opbrengst van dit concert gaat naar
de actie 'Kagando' en wordt gebruikt om de
gezondheidszorg in het Afrikaanse Uganda
te verbeteren. Er zijn al beademingsmachi
nes, röntgenapparatuur en een microscoop
geschonken aan het Kagando-ziekenhuis.
Het in Leiden binnengebrachte geld wordt
voor het transport van beschikbaar gestelde
medische goederen gebruikt.
De steun aan dit goede doel is voor gast
ouder Van der Linden niet de belangrijkste
drijfveer. Een student in huis is vooral een
leerzame ervaring. „De omgang met bui
tenlanders geeft een hoop plezier", zegt Van
der Linden, „Ze zijn meestal volwassen, dus
je hebt weinig omkijken naar ze."
Voor meer informatie over het gastouderschap
kunt u bellen met het promotieteam van 'Up witn
People': 071-5353310.
13
CHEF HANS JACOBS, 071-5356414, PLV.-CHEF RUDOLF KLEIJN, 071-5356436
Leids gezin maanden zonder kabel
LEIDEN HANS KOENEKOOP
De familie Ottenhof uit de Wie-
kelhorst kan al dagen geen tele
visie kijken. Niet omdat de kijk
kast kapot is. Nee, het gezin is
afgesloten van de kabel. Volgens
de exploitant van het kabelnet
in de Merenwijk, Stichting Ka
belnet Merenwijk (SKM), heeft
de familie verzuimd tijdig de
abonnementskosten voor het
eerste kwartaal van 1997 te be
talen. De familie Ottenhof heeft
een heel ander verhaal. „Wij
wilden de rekening graag beta
len, maar het lukte niet. Met
geen mogelijkheid konden we
het gironummer van de SKM
bemachtigen."
Vader Ottenhof laat een stapel
briefes zien. „Hier, allemaal
verschillendetelefoonnummers
en faxnummers. Allemaal ge
probeerd, maar nergens kreeg
ik reactie. Nooit teruggebeld,
nooit antwoord gekregen op
faxen. Ik vind het te gek voor
woorden. De SKM stuurt een
brief waarin ze je een laatste
kans geven het abonnements
geld te betalen, maar op die
brief staat nergens een giro
nummer."
„Ik ben uiteindelijk maar naar
het postkantoor gegaan om het
geld direct over te maken. Maar
zelfs daar lukte het niet. Hoe het
kan weet ik niet, maar ik kreeg
gewoon het gironummer niet.
Ik was trouwens niet de eerste
met dit probleem. De eigenaar
van het postkantoor vertelde
me dat hij meer Merenwijkers
aan de balie had gehad."
Eigenaar F. Zirkzee van het
postkantoor aan de Lombok
straat bevestigt het verhaal van
Ottenhof. „Ik heb inderdaad vo
rige week drie klanten met het
zelfde probleem geprobeerd te
helpen. Op de brief van de SKM
staat noch een giro-, noch een
banknummer. Dus die mensen
wisten niet waar ze dat geld op
moesten overmaken. Ik heb
zelf, omdat het trouwe klanten
zijn, wel acht verschillende in
stanties gebeld, maar nergens
kreeg ik dat nummer. Dat heeft
te maken met de wet op de pri
vacy of zoiets. Ja, ik heb ook het
nummer van de SKM gedraaid
dat wel op de brief stond. Ik heb
het bandje ingsproken, maar
ben niet teruggebeld. Het is
maar een rare gang van zaken."
Na veel bellen en faxen heeft de
familie Ottenhof het gironum
mer gekregen en inmiddels het
abonnementsgeld betaald.
„Maar wel te laat. En nu dreigt
de SKM ermee datje voor her
vatting van de signaallevering
200 gulden aansluitkosten moet
betalen. Maar dat vertik ik. Het
is niet onze schuld dat we niet
op tijd konden betalen. Als het
moet, schakel ik mijn avdocaat
in. Dan eis ik geld voor alle da
gen dat we geen televisie kon
den kijken,"
Soepel
Bestuurslid A. Muller van de
SKM kan zijn verbazing nauwe
lijks onderdrukken. „Ik kan bij
na niet geloven dat een bewo
ner dat gironummer niet in zijn
bezit heeft. Elk jaar krijgt iedere
abonnee een wegwijzer met alle
informatie over de kabeltelevi
sie. Op het informatiekanaal
van de televisie wordt herhaal
delijk het nummer getoond.
Juist de afgelopen weken heb
ben we dè abonnees nog regel
matig gewezen op de betalin
gen. Het gironummer moet al
gemeen bekend zijn."
„Heeft het niet op de laatste
waarschuwingsbrief gestaan? Ja,
daar moet het bestuur zich dan
maar eens over buigen. Maar
het kan niet de reden zijn waar
om iemand niet op tijd betaalt.
De SKM blinkt uit in soepelheid
ten aanzien van de betalingen.
In principe krijgt iedere abon
nee drie maanden de tijd om te
betalen. Dat is heel ruim. Komt
de betaling niet binnen, dan
sturen we eerst een herinnering.
Pas daarna volgt de laatste
waarschuwing. Als daar ook niet
op wordt gereageerd, kunnen
we niet anders dan afsluiten."
Muller geeft wel toe dat de tele
foondienst een tijdje slecht be
reikbaar is geweest. „Het ant
woordapparaat heeft vaak aan
gestaan omdat we een nieuwe
telefoonwacht moesten zoeken.
Maar we hebben ons best ge
daan op alle ingesproken bood
schappen te reageren. Zoals we
altijd ons best doen abonnees
zorgvuldig te benaderen."
(en, slapen, recreëren. Eén keer melden bij de receptie, een afspraak bij de immigratiedienst. De rest van de dag
loet je maar door zien te komen. foto loekzuyderduin
Ze zijn net een week in Nederland, de leden van het
gezin uit Afghanistan. Hij dolt met zijn twee zoon
tjes op het bed. In een poging sfeer te scheppen
heeft iemand een schemerlampje in de vensterbank
gezet. „Ik heb niet zoveel te vertellen", zegt zij. Het
laatste jaar zat ze met twee kinderen opgesloten in
een flatje in Kabul. Van de Taliban mogen vrouwen
oiet naar buiten, niet meer werken, niet met andere
aiannen gezien worden, niks, thuis blijven. De hele
uurefl' ttad ligt in puin, haar oudste zoon van negen is nog
nooit naar school geweest. Ze konden zien dat hij
j6n Russische moeder had, de kleur van de vroegere
onderdrukkers. „Er werd zoveel geschoten op
straat."
asselÉ' Nathasja heeft geluk, ze zit met haar gezin op één
ou tamer. Want een asielzoeker heeft alleen recht op
ten bed, een lakenpakket en een dienblad met be
stek. In de vierpersoonskamers passen twee stapel
bedden, vier stalen opberg kastjes en een tafeltje,
tegen het plafond hangt een kleine televisie. Op het
stukje polder van vier voetbalvelden in Roomburg
asset® even gemiddeld 600 mensen; per persoon het op
pervlak van een kleine woonkamer. Die leefruimte
ielen ze met het personeel van het centrum: de
sgogisch medewerkers, de vreemdelingenpolitie, de
«veiligingsdienst, vluchtelingenwerk en de medi-
„D «he opvang.
uur fethasja heeft groene ogen en hoge Slavische juk-
eenderen; haar huid dat in-en inbleke van vrou
wen die nooit buiten komen. Aghmadi, haar Af-
bent haanse echtgenoot, is duidelijk afkomstig uit een
eljat adere klimaatzone: woeste krullenbos en licht-
=e/to> lruin natuurtintje. Hij heeft vrolijke ogen en lijkt
«n innemende man, maar hij spreekt geen woord
engels. Het was 'love', vertelt ze, met nadruk door
die vette Russische '1', liefde aan de universiteit van
Moskou.
Ze ging met hem mee terug naar Afghanistan, zeven
jaar geleden. De laatste Russische troepen trokken
zich terug uit het land. De eerste Afghaanse oorlogs
misdadigers vroegen asiel aan in Nederland. Was
het naïviteit dat ze terug gingen? Of was het over
moed, dachten ze te kunnen rekenen op bescher
ming? Nathasja wil er niet over praten. „Iedereen
wil weg uit Kabul.
De kamer van Nathasja bevindt zich in een van de
units, lage wooncontainers met één lange gang en
deuren. In elke unit leven 100 mensen, die 10 toilet
ten en 10 douches delen. De muren zijn van karton.
De ontwerper van het OC hoopte wellicht de indruk
van een concentratiekamp vermijden en zette de
zes blokken 'speels' schuin op de klei.
Uit vele schuiframen hangt een plastic boodschap-
pentasje: de 'koelkast'. Gevluchte kunstenaars
maakten schilderijen die kleurig afsteken op het
grijs. Het blok met de kantoren heeft twee verdie
pingen en vormt een geluidsbarrière tegen het la
waai van de A-4. Er zijn.een wasruimte met wasma
chines, een crèche en een eetzaal, het 'restaurant'.
Een slagboom weert auto's van het terrein, waar
door het leven tussen de barakken iets dorps krijgt.
De hele dag slenteren er groepjes mensen, terwijl
anderen buitenmuren boenen of onkruid wieden.
Na schooltijd fietsen kindertjes in een minuut van
unit nummer 1 naar nummer 6 en weer terug. De
weiden om het OC zijn groen, met grazende
schaapjes en een oude hoeve. Krijsende meeuwen
zwermen rond de vuilnisbakken.
Ze ontvluchten dictators,
religieuze dwang of gewoon
armoede. In het
Opvangcentrum (OC) in
Roomburg wachten ze op de
beslissing op hun asielaanvraag.
Zo'n 600 mensen zitten er
gemiddeld een paar maanden
in de witte units langs de A4. Ze
zijn omringd door een staf van
juristen, hulpverleners en
vreemdelingenpolitie. De
opvang is 'sober, doch
humaan', het motto van de
opvangorganisatie voor
asielzoekers, de COA. Een serie
over het dagelijks leven in een
vluchtelingenfabriek.
Vandaag deel één: de bewoners.
Het lijkt een absurde film in een postmodern wes
terndecor. Met in de regie een nuchtere Hollander
op klompen en als producent een bureaucraat met
rechtse sympathieën. Na een dag op het OC ben je
bekaf, maar na een week ga je alles normaal vinden.
Ook datje cfag in dag uit bij de lunch alleen kan kie
zen tussen corneclbeefoï kaas. Het soort kaas waar je
balletjes van kan draaien. Sober, doch humaan.
In het OC zitten flegmatieke Pakistani, Arabieren
met gebeeldhouwde neuzen en magere Ethiopiërs
in hobbezakken. Ze spreken Farsi, Chinees of Hindi.
In hun land waren ze kinderarts, technicus of boer.
Ze zijn islamitisch, orthodox of boeddhist, Hutu of
Tutsi, slachtoffers of beulen. Het is een broeinest
van spanningen.
De hele dag slenteren er groepjes mensen, terwijl anderen buitenmuren boenen of onkruid wieden. Soms is er mu
ziek. foto loek zuyderduin
Soms wordt iemand van de één op de andere dag
knettergek: opgesloten in de politiecel op het OC,
krabt hij met zijn tanden het behang van de muren.
Er is ook onderlinge discriminatie. Iraniërs willen
niet met kleurlingen op dezelfde kamer. Hogeropge-
leiden vragen om een unit met alleen 'civilized
people', beschaafde mensen. Er zit tuig tussen, men
sen met trauma's, maar ook dat gezinnetje met die
continu schreeuwende baby. Het is een wonder dat
er vrijwel nooit iets misgaat.
„D'r raken collega's van overspannen," zegt een be
veiligingsmedewerker, type Rintje Ritsma, „niet ie
dereen kan tegen die druk." Af en toe ontstaan klei
ne vechtpartijtjes, vaak om niks, het eten is niet lek
ker, iemand duwt of dringt voor. Ooit ging een
groep Somaliërs op de vuist, maar dat is het ernstig
ste voorval geweest in twee jaar.
Directeur Herke Smidstra houdt de zaak strak in de
hand. Elke maandagochtend is er Incidentenover-
leg. „Waar maken ze zich druk over, dacht ik eerst
zegt het nieuwe hoofd van de Vreemdelingenpolitie,
Aad Gravenkamp. Op het incidentenoverleg wordt
gepraat over mensen die stiekem eten meenemen
op de kamer; streng verboden, vanwege de water
ratten in het poldergebiedje. Peanuts voor de poli
tie. Directeur Smidstra ziet elke overtreding als een
verschuivende grens. „Je moet niet ingrijpen als het
al volledig uit de hand is gelopen."
Dus krijgt .een soort Olga Lowina uit Wit-Rusland
een waarschuwing wegens herhaaldelijke overtre
ding van de huisregels. Ze stond erop al om vijf uur
te eten in eetzaal, een klein voorrecht voor de me
dewerkers die dan in enige rust de stooflapjes met
rijst kunnen opeten. Het OC hanteert een sanctie
systeem dat bestaat uit waarschuwingen, zakgeldin
houding en - eventueel tijdelijk - verwijdering van
het centrum. Volgens Smidstra kent het OC weinig
problemen omdat juist zo op deze kleine dingen ge
let wordt.
„It's boring", verzucht Nathasja een paar weken la
ter, „het is zo vervelend." Ze is naar het zwembad
geweest, dat was paradiseMaar verder lijkt elke
dag op de vorige. Het leven van de asielzoekers be
staat uit vaste tijden om te eten, te slapen en te re
creëren. En uit afspraken: voor verhoor met de im
migratiedienst, melden bij de vreemdelingenpolitie,
uithuilen bij vluchtelingenwerk en de medische
keuring. Elke dag melden bij de receptie en één keèr
per week krijgen ze dertig gulden zakgeld. Op dins
dag staat dan een lange rij mensen in het rokerige
gangetje, langs de sigarettenautomaat, tot aan bui
ten te wachten op uitbetaling. Een zwangere vrouw
passeert de rij en legt haar buik pontificaal te rusten
op de balie.
De rest van de dag moet je maar door zien te ko
men. „We are not used to this life" (we zijn dit leven
niet gewend), zegt een sombere Sierra Leoner van
een jaar of achttien. Kleumend zit hij met zijn drie
maatjes in het washok. Ze hebben een bankje tegen
de loeihete verwarming aangeschoven en staren
naar buiten. Daar aan de overkant is de slagboom,
daar is de receptie. Bezoekers die naar het washok
kijken, zien alleen dat stel mistroostige ogen in glan
zend zwarte gezichten. Het is de eerste kennisma
king met de filmset. Maar waar staat de camera?
De namen in dit artikel zijn in verband met priva
cy gefingeerd.
Het dagelijks leven in de Leidse vluchtelingenfabriek
WÊ
