'Parijs is een lijdensweg'
Irote kans dat
inkpop doorgaat
Cultuur&Kunst
Voor Frédérique Spigt is het nog 'effe wennen'
winter duurt lang, maar niet eeuwig
)CHONE
JcHIJN
Dode poes levensecht, fruit om in te bijten
Voor het zingen de Waag uit
ERDAG 22 MAART 1997
chef jan rijsdam, 071-5356444
Aanstekelijke
gospel in
Stadsgehoorzaal
muziek
recensie susanne lammers
Concert: Hans Visser Friends: One night
hot music. Gehoord: 21/3, Stadsge
hoorzaal, Leiden.
,,De opkomst is normaal", con
stateert Hans Visser. „Alleen de
zaal is wat groter dan waar we
normaal in spelen." De Stads
gehoorzaal lijkt inderdaad on
herbergzaam groot voor het
kleine publiek. Er klinkt een
akelige zoem, de muziek wordt
gemeen scherp versterkt en er
wordt vrij slordig geïntoneerd.
Zal het nog goed komen?
De eerste set van Hans Vissers
show rond het thema 'A history
of Black American Music' wordt
gewijd aan gospel. Na het eerste
nummer ben je verkocht. 'It's
mighty nice to have a Christ,'
zingt Marian Rolle met haar
stem van geroest ijzer, die qua
hoogte ergens tussen een lage
tenor en een bariton in hangt.
Het combo weert zich niet al
leen danig op piano, bas, saxo
foons en gitaar, het munt ook
uit in close harmony en doe-
wapt aanstekelijk onder de fo
rmidabele zang van Marian Rol
le. Met grote vanzelfsprekend
heid, vrolijk en heel expressief
wordt het hele scala van de
gospelmuziek vertolkt, dat veel
groter is dan je altijd weer
denkt. Het gros van de liedjes is
meeslepend gek.
Na de pauze wordt het meer
een allegaartje. De niet-religieu-
ze zwart-Amerikaanse muziek
wordt voorafgegaan door een
instrumentaal setje dat nergens
om ertussen gepropt lijkt. Het
ontroerendste nummer van de
avond valt daardoor extra op. Al
Greens om een tedere stem
smekende 'For the good times'
leent zich eigenlijk niet voor het
scheurende, niet heel subtiele
geluid van Rolle, maar juist het
ontbreken van iedere sentimen
taliteit in haar uitvoering be
neemt je de adem. Onuit
spreekbaar verdrietig, hartver
scheurend gewoon.
muziek
recensie pablo cabenda
Frédérique Spigt con la Piccola Orchestra. Gehoord 21/3,
Lak Theater, Leiden.
Ze omschrijft het zelf als 'rauwe strot, ge
streeld door strijkers'. En dat klopt wel een
beetje. Voorheen werd die rauwe strot van
Frédérique Spigt begeleid door de band
'I've got the bullets'. Maar country in com
binatie met rhythm 'n' blues bleek een te
krap jasje voor Spigt. Het werd tijd voor een
soloproject waarbinnen haar emotionaliteit
en haar liefde voor strijkers volledig tot ui
ting kwamen. En dus is de geregen leren
broek vervangen voor een maatpak, wordt
het publiek in het Lak Theater met 'u' aan
gesproken en begint de show met een be
schaafd 'Goedenavond' in plaats van 'Hallo
Leiden!'
Vanavond zijn vleugel, contrabas en vio
len naast muziekinstrumenten ook decor
stukken die allemaal de sfeer van gloedvol
eiken ademen. De miniatuur schemer
lampjes, de theepot, de ijskoeler. Alles zegt
dat hier liedjes zullen worden gezongen zo
gestileerd dat ze prima passen binnen het
kader van een rokerige ruimte waar liefdes
katers worden weggespoeld met sloten cap-
pucino. En Spigt geeft het extra cachet.
Ze heeft besloten vandaag niet alleen te
zingen maar ook te entertainen. Het eerste
gaat haar wat beter af dan het tweede. De
nummers die ze heeft opgenomen met 'La
Piccola Orchestra' zijn rijk gearrangeerd
met strijkers en het theater blijkt een na
tuurlijke omgeving voor nummers zoals
'How can I sleep' en 'Ride for a fall' te zijn.
Frédérique zet nog steeds een indrukwek
kende strot op, maar de instrumentatie kan
het voorspelbare karakter van sommige
composities niet helemaal verhullen. Daar
bij komt dat de frontvrouw op het podium
overloopt van uitstraling maar enigszins te
kortschiet in haar bereik. De strijkersarran
gementen in David Bowie's 'Life on mars'
hebben het nummer een totaal ander, bijna
romantisch, karakter gegeven dat prachtig
uitpakt. Maar in het refrein haalt Spigt flink
uit om vervolgens iets tegen de noot te blij
ven hangen. In een muzikale strijd wint
haar geestdrift het steeds vaker van haar
precisie.
Dezelfde onbeholpen geestdrift steekt in
haar praatjes met de luisteraars. Als ze uit
leg wil geven over haar persoonlijke beteke
nis van Neil Young's 'Coup de Ville' blijft ze
halverwege steken. Ze voert gesprekjes in
een ietwat onmachtige poging contact te
maken met het publiek. Probeert iedereen
deelachtig te maken van haar verwarde ge
voelsleven. 'We moeten er nog een beetje
aan wennen' verontschuldigt ze zich. Voor
dat ze Janis Joplins 'Give me wings' inzet
schertst ze nog wat over dronkenschap. En
je vraagt je af of Spigt zich inderdaad niet
iets te veel moed heeft ingedronken. De
show blijft dan steken in slordigheid die in
het beste geval wordt gemaskeerd door de
gedrevenheid van een zangeres die stom
verbijsterd raakt door haar eigen emoties,
maar toch graag iets wil zeggen.
- [Idzame aquarel Van Gogh op veiling
Een zeldzame aquarel van Vincent van Gogh komt bin-
JÓrt onder de hamer bij het Britse veilinghuis Sotheby's in
jden. Het gaat om Récolte en Provence dat sinds 1948 niet
erin het openbaar is vertoond. 'Oogst in de provincie' moet
iveg 24 miljoen gulden opbrengen. Het wordt daarmee vol-
s het veilinghuis het duurste werk van de moderne kunst dat
ijs 1990 in Europa is verkocht.
euwe bestuurder Christie's
mdam Christie's Amsterdam benoemt per 1 juli J. Groen
bestuurder. De dagelijkse leiding blijft in handen van de En-
ie directeur Edward J. Dolman. Groen, notaris, gaat in deel
werken. Sinds 1980 heeft hij al notarieel toezicht gehouden
Je veilingen van de vestiging in Amsterdam.
nippers architect revisie Plein
waag De architect Erik Knippers (33) van het Utrechtse ar-
lectenbureau Wouda is door Rijksbouwmeester Wytze Patijn
(gedragen als architect voor de restauratie en uitbreiding van
loonaangevende voormalige ministerie van Buitenlandse
en aan Het Plein in Den Haag. Knippers' ontwerp vertoonde
;ens Patijn evenwicht tussen behoud en vernieuwing. Het
ject betreft niet alleen het uit 1741 voormalige Huis van Am-
dam, maar ook het Rijksarchief in de tuin. De gebouwen
tden benut voor uitbreiding van de huisvesting van de Twee
kamer.
Overzichtstentoonstelling en film over Comeille
Tentoonstelling Chris van der Windt in De Lakenhal
,,Ik ben eigenlijk tegen mu
sea. Het is een noodzake
lijk kwaad. Ik kan geen an
dere formule bedenken,
maar het is niet de ideale
formule om kunst te zien.
Kunst is beweging, kunst is
leven, kunst is vreugde,
kunst is een schemering. Er
zit dynamiek in kunst."
Dat zegt Comeille in een
speciale film ter gelegen
heid van zijn 75ste verjaar
dag dit jaar.
amstelveen anp
De film, gemaakt door Nico
Koster en Ed Wingen, is te zien
tijdens de Corneille-over-
zichtstentoonstelling die giste
ren in het Cobra-museum in
Amstelveen werd geopend.
Hugo Claus, al bijna een halve
eeuw met de schilder bevriend,
is een van de voornaamste me
dewerkers aan de film. Hij reis
de naar Parijs om Comeille te
ontmoeten. Comeille woont
daar al bijna vijftig jaar. „Ik vind
Amsterdam een moordstad,
maar ik zou er niet willen wo
nen. Je moet op een plek gaan
wonen waar je enorm gestimu
leerd kan worden", zegt de
schilder. Maar: „Werken is een
beetje lijden en ik denk dat ik
hier echt moet lijden, 't Is een
lijdensweg voor mij in Parijs, 't
Is nooit vriendelijk, 't is hard, 't
is hard."
De film begint met een ge
dicht van Claus over Comeille:
„En je hupt, olijke kraai/ en je
sleept geverfde veren naar je
nest/ omringd door tijgerinnen
en je danst om het niets van al
les." De vrienden maakten sa
men ooit het schilderij Wellusti
ge Figuren en de gedichtenbun
del Paal en Perk. Samen halen
ze nu herinneringen op, zoals
aan Elly die Claus lang geleden
meenam naar Comeille in Pa
rijs. Comeille verhaalt hoe zij
Comeille: „Ik vind Amsterdam een moordstad, maar ik zou er niet willen wonen."
met een keukenmes op ratten-
jacht ging en haar prooi ook in
derdaad aan het mes reeg.
„Haar gelaat van opwinding bij
na leek op dat van een vrouw
die die..." „Die klaarkwam",
vult Claus aan.
De ontmoeting van Comeille
en Claus wordt onderbroken
door anderen die herinneringen
vertellen, zoals Jan Sierhuis. Hij
weet nog hoe hij Comeille bij de
gaarkeuken in de Amsterdamse
Peperstraat ontmoette en later
van andere bezoekers hoorde
dat Comeille van de honger in
elkaar was gezakt. „Ik ging toen
naar zijn ateliertje op de Prin
sengracht. Hij had vrouwen als
deegslierten getekend. Hij zei: ik
had een hongervisioen en ik
heb dus vrouwen getekend die
net zoveel honger hadden als
ik."
Comeille vertelt dat hij in
Amsterdam niet eens een bed
had, maar in een doos sliep. „Er
kwam een zeer geparfumeerde
dame de trap op, op hoge hak
jes, weet je wie dat was? Dat
was Mary Dresselhuys: ,Goh,
wat is dat nou, Comeille die ligt
in een kartonnen doos, wat
schattig, wat leuk!
Appel
Karei Appel komt er ook al niet
zo best vanaf. Zowel Comeille
als Sierhuis herinneren zich la
cherig dat er geld over was van
de omstreden tentoonstelling
van experimentele kunst in
1949 in het Stedeüjk in Amster
dam. Appel kreeg dat restant in
handen en moest het verdelen,
maar hield het meeste voor
zichzelf onder het motto: „Ik
gebruik ook de meeste verf."
foto anp
Wel verschillen Comeille en
Sierhuis aanmerkelijk over de
bedragen waarom het ging.
Acte de presence geven ver
der Constant, Eugène Brands,
Shinkichi Tajiri en Simon Vin
kenoog. De film is op video in
het Cobra-museum te koop, ge
durende de tentoonstelling. Die
duurt tot en met 25 mei en be
helst schilderijen, grafiek, beel
den, keramiek en toegepaste
kunst. Het werk komt uit musea
en particuliere collecties en veel
ervan is niet eerder in Neder
land geëxposeerd.
Zelfs op het voorjaarsconcert in de Vredes-
kerk.
Dit blijkt eigenlijk al uit het openings
nummer: In Autumn van Tschaikovski. En
verder in het concert lijkt het voorjaar
steeds verder weg. Helemaal wanneer het
orkest een aantal Fryske variaties van Jan de
Haan speelt, waaronder een variatie op
Midden in de winternacht. Maar halverwe
ge dit nummer is het toch even voelbaar:
een fris lentebriesje. Het ritme wordt snel
ler, de bas minder dominant.
De mooie, melancholieke maar donkere
winter blijkt echter nog niet voorbij. Agnus
Dei van George Bizet staat eerst nog op het
programma, één van de nummers die het
orkest samen met een koor van de Neder
landse Vereniging van Huisvrouwen (Lei
den/Oegstgeest) ten gehore brengt.
Maar na de pauze breekt de lente toch
aan. Met Free World Fantasy van Jacob de
Haan is er in het begin nog sprake van
nachtvorst, maar wanneer de slagwerker
begint te spelen, is er geen twijfel meer mo
gelijk. Het huisvrouwenkoor gooit er even
later nog een schepje boven op met Danza,
danza van F. Durante. Een vrolijk, dansbaar
Italiaans nummer, wat de koorleden duide
lijk graag zingen. Het laatste nummer dat
Werkmans Wilskracht speelt, maakt de jaar
cyclus rond, de zomer klinkt door in het
zonnige Banda Sucre van G. Orsomando.
Maar dat mag ook wel. Het was een lange
winter.
ise binnenstad zou auto-
hier en daar zelfs auto-
iden. In plaats daarvan is
ttum muziekvrij ge-
In een vloek en een
Geen inspraakprocedu-
isgesprekken, oppositie
merende rapporten over
ale, economische en cul-
^volgen zoals bij de
«e binnenstad. Niets van
Un stilte is de stilte in-
:n.
gen mag nauwelijks
luziek worden gemaakt,
ai dranklokalen waarin
wen geïnvesteerd is in
weringen wil iemand
leens een akoestische
pzijn schoot nemen
adecibellenarm kamp-
ije.
ïa-ondernemers wek-
ide indruk dat zij inzit-
ide aangescherpte re-
roepen in de discussie
lborecabeleid niet om
tobellen maar om meer
ate tappen en schen-
moet in stilte worden
Uo lang en zo veel mo
ppen zijn voor zowel
todens als hun repeti-
I 'Muziekhuis M123 aan
felstegracht verb annen
dtvoor zo'n anderhalf
gulden verbouwd tot
tt parkeerplaats voor
lok de afdeling lichte
van de streekmuziek-
aunog muziekmakend
Pieterskerkhof, moet de
tod uit en het Muziek
loze bandjes uit Lei-
toigeving en hun belan-
lisaties hierin zo apa-
frusten, is verbazing-
1 De rebellen van de
tok and roll laten zich
In de Waag moet alles uit. Om te beginnen de geluidsinstallatie.
als makke schapen gevangen
zetten in naargeestige lawaai-
bunkers, die ze nog zelf moeten
betalen ook.
Ook buiten moet het stil zijn,
vindt het stadsbestuur. Plein
pop, Werfpop en andere pop
festivals worden behandeld als
samenkomsten van de plaatse
lijk heksenkring. Ze worden te
gen elkaar uitgespeeld met als
inzet een plekje op de evene
mentenkalender. Ze moeten
eindigen als Sesamstraat begint
of uitwijken naar een parkeer
terrein aan de rand van de bin
nenstad.
Niemand hoeft vreemd op te
kijken als straks straatmuzikan
ten strafrechtelijk worden ver
volgd en als cd-winkels hetzelf
de worden behandeld als cof
feeshops. Nog effe en milieu
ambtenaren wordt opgedragen
eieren te schudden van zangvo-
Pex Langenberg die de binnen
stad muziekvrij hebben ge
maakt. De eerste is verantwoor
delijk voor de bestrijding van
geluidshinder, de tweede voor
cultuur. Een beetje wethouder
cultuur had al tegengas gege
ven, had zich tegen de heksen
jacht op alles waar geluid uit
komt, gekeerd.
Maar Langenberg bekommert
zich niet om de muziek of de
muziekmakers maar om de cul
tuur- en muziekpaleizen Daar
mee kun je scoren. Als al dat
onroerend goed is opgeknapt,
een verse lik verf heeft gekregen
en geluidsdicht is gemaakt,
wordt hij wellicht nog eens vier
jaar wethouder cultuur. En De
Goede hoopt door een muziek
vrij stadshart de klagende bin
nenstadsbewoners zo ver te
krijgen dat ze straks op (nieuw)
D66 stemmen.
De enige muziekmakers die nog
worden getolereerd in de bin
nenstad zijn koren en organis
ten. Waarschijnlijk om het CDA
te vriend te houden zijn de aan
gescherpte regels niet van toe
passing verklaard op de gods
huizen.
Wel op de Waag. Voor dit ge
bouw, in de buurt waarvan zich
nota bene nauwelijks omwo
nenden bevinden en dat samen
met de Stadsgehoorzaal moest
uitgroeien tot hèt muziekcen
trum van de stad, wil de ge
meente niet eens proberen een
milieuvergunning los te krijgen.
Geluidswerende maatregelen
zijn te duur en tasten de monu
mentale waarde aan, geeft Lan
genberg op als reden. Als het1
aan de cultuurwethouder ligt
worden in de Waag alleen nog
maar wedstrijden punniken
voor mond- en voetkunstena
ressen gehouden.
Voor uw portie levende muziek
moet u voortaan de kerk in.
Maar vóór het zingen de Waag
uit.
Een erf, een boerin, een paar
scharrelende kippen, een sloot
je met een schuit. Wie een lief
hebber is van of zich een voor
stelling wil maken over het boe
renleven in de omgeving van
Leiden rond de eeuwwisseling,
doet er de komende tijd goed
aan een bezoekje te brengen
aan het Stedelijk Museum De
Lakenhal. Daar is vanaf vandaag
een expositie van het werk van
Chris van der Windt, schilder
van de Leidse School die als
geen ander bekend stond om
zijn pittoreske plaatjes van het
polderlandschap.
Chris van der Windt werd in
1877 geboren in Brussel, maar
verhuisde na de dood van zijn
vader al op jonge leeftijd naar
Leiden, de stad van zijn moe
der. Hij ging in de kost bij een
huisschilder in Aarlanderveen,
maar ontwikkelde in het dorp
en de weilanden daaromheen
een gevoel voor het 'artistieke'.
Terug in Leiden vestigde deze
autodidact zich permanent als
kunstschilder.
Tesamen met tijdgenoten als
Rosemeier, Van der Nat en Van
Driesten trok Van der Windt er
met de fiets op uit voor lange
tochten door het Zuidhollandse
landschap achter Leiden. Als
een soort 'nabrander' van de
Haagse School ontwikkelden zij
daar een eigen variant op het
impressionisme, later bekend
geworden onder de noemer de
Leidse School.
Van der Windt schilderde zijn
beste werken vlak na de eeuw
wisseling, zoals in De Lakenhal
ook te zien is. Vooral de aqua
rellen in de tussenzaal springen
Een stilleven van Chris van der Windt om 'in te bijten'. foto pr
eruit. 'De wasdag', 'Tjalk aan
een rietkraag' en 'Boerderij aan
het water' zijn stuk voor stuk ju
weeltjes voor wat betreft kleur
en compositie. Ze ademen een
sfeer van vervlogen tijden.
Maar ook zijn stillevens mo
gen er zijn. De dode poes lijkt
levensecht, zoals ook het fruit
om in te bijten is. Heel opmer
kelijk is verder de potloodschets
van geringe afmeting met als ti
tel 'Gezicht op Leiden'. Het
klinkt niet alleen alsof het zo uit
het schetsboek van Jan van
Goyen is gescheurd - het lijkt
ook sprekend op de 'krabbels'
van de grote zeventiende eeuw-
se landschapsschilder en voor
ganger van Van der Windt.
Van de 50 werken en werkjes
- er hangen ook 'postzegels' tus
sen - zijn er 44 afkomstig uit
particulier bezit. Sommige
daarvan zijn nog nooit geëxpo
seerd. Een aardig aspect is dat
in de tentoonstelling ook een
doek van Laurent van der Windt
is opgenomen. Chris van der
Windt was bijzonder gehecht
aan zijn enige broer, die overi
gens veel minder getalenteerd
was dan hij.
Na diens dood in 1916 trok de
schilder zich terug uit het open
bare leven. Hij leefde als een
kluizenaar. In de Pioenstraat
werd hij als zonderling be
schouwd die kinderen angst in
boezemde. In 1952 overleed hij,
berooid en eenzaam. Op zijn
overzichtstentoonstelling drie
jaar eerder, was hij niet eens
meer komen opdagen, zo ver
stond hij van de mensen.
Tentoonstelling Chris van der
Windt. Stedelijk Museum De
Lakenhal. Van 22 maart tot 26
mei. Schilderijen, aquarellen,
tekeningen, etsen.
Op maandag 31 maart, tweede
Paasdag, geeft Elsbeth Veldpa-
pe om 14.00 uur in het muse
um een lezing over Chris van
der Windt, over wie zij een mo
nografie schreef.
gemeente bevoegd zo'n be
schikking af te geven.
Dinsdag begon de Raad van
State in Den Haag aan de be
handeling van de bezwaren.
Omwonenden keren zich tegen
de milieuvergunning aan orga
nisator Megaland. De vergun
ning is tijdelijk, er mag twaalf
jaar rond Pinksteren een drie
daags popconcert worden gege
ven.
Maar buurtbewoners en een
naburige horecaondernemer
hebben er hinder van. Als het
concert zonder de vergunning
wordt gehouden moeten orga
nisator en de Stichting Festivals
Limburg drie ton op tafel leg
gen. Dit op basis van een eerde
re gerechtelijke uitspraak. Dit
geld verdwijnt in de kassa van
het klagende .horecabedrijf,
meldt de gemeente.
het woord 'harmoniekapel' beelden
ich ziet van opgedofte marcherende
anten die de straten vullen met vrolij-
lige muziek, is bij Werkmans Wils-
aan het verkeerde adres. Werkmans
acht loopt niet, maar zit. En de leden
i orkest spelen over het algemeen
die toch wat meer doet denken aan
n bladeren en paddestoelen in "het
an muziek waar de zon in doorklinkt.
milieuvergunning voor
sop 1997 wordt vernietigd,
er een gedoogbeschikking
In de plaats. Dan kan dit
li Evenement doorgaan. De
lente Landgraaf heeft dit
idgemaakt.
gemeente is overigens
ivol gestemd' dat het niet
hoeft te komen. Verwacht
dat de Raad van State op
pril niet aan de tijdelijke
iivergunning tornt. Dit
Ide klagers hun bezwaren
het tijdelijk karakter van
irgunning inmiddels heb-
ingetrokken, aldus Land-
"1 rigens ligt er geen kant-
aldus de
Er
uitgezocht hoe dat in
moet gaan. Wel is de
