■■■■FkoMENIN
Efteling-sprookje gaat
nooit verloren
Toerisme
Leerling-vèrt
hangen
aan de lippen
van sprokeni
Ab Kok
ZATERDAG 22 MAART 1997
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
RICHTEN
Luchtfietsen
De moordende concurrentie in de lucht
vaart leidt soms tot opmerkelijke aanbie
dingen. De Indonesische maatschappij
Garuda biedt reizigers gratis vervoer aan
voor hun fiets. Andere sportieve uitrustin
gen als golftas, ski's of surfplank mogen ook
voor niets mee. Mits het extra gewicht be
perkt blijft tot twintig kilo.
Chambre d'Höte
heen. „Gebruik je stem, je han
den, je zintuigen, zoek oogcon
tact met het publiek", corrigeert
hij de Heemsteedse Pauline Ra-
damaker als ze haar verhaal met
te weinig beleving doet. „In
mijn vak", werpt de juriste te
gen, „kan ik moeiteloos een uur
vol kletsen. Daarbuiten gaat het
me minder eenvoudig af."
Roomse stopverf
Het gezelschap zuigt Koks aan
wijzingen op als een spons.
„Laat het verhaal leven",
spreekt-ie de Amersfoortse Ag
nes Witte aan wanneer ze de te
kening op een ansichtkaart
moet beschrijven. Om zich ver
volgens tot de groep te wenden:
„Speel met je fantasie, maar be
waak het magische gegeven.
Moraliseer niet te veel. Plamuur
het niet dicht met Roomse stop
verf."
Gelachen wordt er eveneens.
Niet alleen in de vrije uurtjes.
Ook tijdens de verschillende
sessies wijst Kok op het belang
van humor in de verhalen. „Dat
is de jus over de boerenkool.
Vertellen is vooral ook verma
ken. Maar voorkom dat het een
cabaretvoorstelling wordt.
In dat opzicht is de afsluitende
missie een schot in de roos. Ab
Kok wil dat iedereen op de slot
middag een verhaal vertelt. Om
zich daarop voor te bereiden
verspreiden de vertellers in spe
zich in de ochtenduren links en
rechts over het landgoed. Wille
keurige passanten ontwaren
een bonte stoet van acteurs, die
in een soort klein open lucht -
theater vol passie de liefde met
het métier bedrijven. „Iedereen
wil scoren", lacht Kok als hij
zich even laat zien.
Even later blijkt dat het gezel
schap in drie dagen veel heeft
geleerd. Natuurlijk heeft Ab Kok
opmerkingen als het ei is ge
legd. Maar die vallen in het niet
bij de kleurrijke show van de as
pirant-vertellers, van wie de
Velsense Elisabeth Nederlof al
len naar de kroon steekt. Haar
sprookje over een tot de hon
gerdood veroordeelde man
boeit mede door haar li
chaamstaal en expressie tot
de laatste zin.
„Jullie kunnen nu de baan op",
komt Ab Kok aan het slot van de
ruim drie uur durende zitting
terug op de proloog van de
workshop. „Bergje schaatsen
niet op als er geen ijs ligt. Blijf
trainen en ga anderen verma
ken." Margreet van der Krogt
kan haast niet wachten. „Ik sta
te popelen om het in de praktijk
te gaan waarmaken."
Informatie: Stichting OERR:
023 - 52 84 83 9 (Ab Kok) of
02 55 - 52 33 54 (Hessel Veldman).
Uitgeblust hangen ze zaterdag
nacht in vrije-tijdskleding en
pantoffels rondom de open
haard in een van de talrijke ka
mers van het rustieke chalet. De
bourgondische uitspatting op
de kennismakingsavond en de
intensieve vertelsessies the day
after hebben hun tol van de
deelnemers geeïst. De sfeer
roept om een verhaal om 'op
verhaal' te komen. En dat komt
er ook. De lichten worden ge
doofd, de kaarsen ontstoken en
het vuur opgepord. Knapperen
de houtbloldcen begeleiden
meesterverteller Ab Kok als hij
zijn fantasie de vrije loop laat.
Moeiteloos deint zijn gehoor
mee op de emoties, gezichts-ex-
pressies en lichaamstaal, waar
mee de Heemsteedse 'sproke-
nist' de lugubere vertelling over
een moord uitbeeldt. De gelaten
stemming slaat om. Griezelen is
kennelijk net zo opwekkend als
dromen van de prins op het
witte paard. Zijn tweede mythe
heeft een wolijker thema ('An
ders kunnen sommigen mis
schien de slaap niet vatten').
Kok: „Wat is er nou mooier en
leuker dan mensen vermaken
en boeien met vertellingen. Ik
geniet als ik anderen zie genie
ten."
Mythen, legenden, sagen en
sprookjes. Al jaren trekt Ab Kok
door het land om bejaarden, ge
detineerden, kinderen en thea
terbezoekers te entertainen met
zijn verbale kunsten. Maar ook
zijn 'slaap-maar-zacht-service',
waarbij hij aan de rand van het
bed mensen met zijn verhalen
meeneemt naar dromenland, is
een groot succes. Hij haalde er
zelfs het internationale nieuws
mee en werd in een adem ge
noemd met zijn vriend en grote
voorbeeld Willem de Ridder. „Ik
zou nooit meer wat anders wil
len doen", benadrukt de ex-le
raar. Als mens ben ik door dit
werk enorm gegroeid."
Begeestert
Over respons heeft hij tijdens
zijn (eerste) vertel-weekeinde in
het Belgische Spa niet te klagen.
De deelnemers, allen midden
dertigers en veertigers, laven
zich met ongekend enthousias
me aan de magische bron van
de vertelkunst. Zijn gehoor in
de toeristenplaats bestaat uit
publiek dat een ongekende
drang en behoefte heeft zichzelf
te verrijken met oeroude verha
len. Of zoals de Utrechtse Elly
Woertman het doel van de mis
sie van de cursisten verwoordt:
„Ik wil dat de mensen aan mijn
lippen hangen als ik wat vertel."
Kok is daarvoor de ideale leer
meester. Hij vertelt en doceert
'Vertellen is een kunst, maar
wel een die te leren valt',
meent de Heemsteedse
meesterverteller Ab Kok. In
het Belgische toeristenoord
Spa organiseert hij namens de
Haarlemse Stichting OERR
driedaagse vertel-workshops
voor wie de kneepjes van het
vak onder de knie wil krijgen.
Een tiental deelnemers,
afkomstig uit Haarlem en
omgeving, Zoeterwoude,
Amersfoort en Laren, schreef
er voor in en kwam laaiend
enthousiast terug. „Ik sta te
popelen om het zelf in de
praktijk te brengen."
Ab Kok: „Vertellen is vooral ook vermaken." foto i
op een manier die begeestert. j
Hij doet dat in een decor dat bij
uitstek geschikt is voor zijn ge-
dachtenspinsels: een statig uit
1882 daterend chalet, gelegen
op een heuvel, net even buiten
het centrum van Spa. Het kapi
tale pand heeft een grandeur,
die onder meer ook afstraalt
van het monumentale badhuis
en het rustieke casino in het ou
de stadshart.
Bovendien biedt het landhuis
een fraai uitzicht op de lom
merrijke streek en de 'Thermen
van Spa'. De Nederlandse Geer-
teke Verkade (65) kocht de wo
ning in '90 voor 350.000 gulden.
Sindsdien vormt Chalet
d'Hirondelles de uitvalsbasis
voor allerlei activiteiten, waar
onder de sprookjesweekeinden,
avontuurlijke wandelingen en
vertelworkshops van Ab Kok en
de IJmuidense musicus Hessel
Veldman.
Veel tijd om de schoonheid van
het landschap op te snuiven
krijgen de aspirant-vertellers
overigens niet. Daarvoor is het
programma te overladen. Het
blijft bij een korte wandeling
naar het hoogste punt van Spa
en een uitstapje naar de rom
melmarkt. „Ik kom wel een keer
terug voor de omgeving", bena
drukt de Zoeterwoudse onder
wijzeres Margreet van der
Krogt. „Ik ben hiér om iets te le
ren."
In dat opzicht komen de deel
nemers volledig aan hun trek
ken. Zeven wouwen en drie
mannen, onder wie drie echtpa
ren, werken zich in het zweet
om de kneepjes van de vertel
kunst onder de knie te krijgen.
„Vertellen is als schaatsen",
houdt Kok de deelnemers voor.
„Je leert het door het te doen."
Dat gebeurt dan ook heel inten
sief. Verdeeld over twee groe
pen geven ze zich over aan de
verschillende werk- en spelvor
men. „Ik heb lang getwijfeld of
ik wel zou gaan", zegt de Haar
lemse Carolien Voerman, „maar
'nited photos de boer poppe de boer
ik heb uiteindelijk de schroom
overwonnen. Ik denk dat ik er
iets aan heb in mijn werk als
verpleegkundige."
En zo heeft iedereen z'n eigen
reden. „In contact met anderen
sta ik er vaak buiten", weet Jan
van den Brink uit Laren. „Met
deze cursus hoop ik voller in het
leven te staan." Zijn wouw Ag
nes zit op de lijn van Margreet
van der Krogt. Beiden werken in
het onderwijs. „Met de techniek
die me hier wordt aangereikt,
wil ik proberen de kinderen te
boeien met mooie sprookjes."
Van enige gêne is geen sprake.
Wel van gezonde spanning. Ab
Kok helpt ze over elke drempel
Het gevoel van honderden
naaldjes die prettig in je buik
prikken als het karretje in snel
treinvaart de achtbaan volgt. Of
de teleurstelling achteraf als je
net niet durfde in te stappen.
Het sprookjesbos dat je terug
voert naar je kindertijd. Iedere
bezoeker aan de Efteling heeft
zo zijn eigen herinneringen aan
het attractiepark.
De Efteling opent donderdag 27
maart voor het 46ste achtereen
volgende jaar zijn poorten. Jan
van Meel (53) heeft er daarvan
twintig meegemaakt. Hij begon
als medewerker op seizoensba
sis en klom op tot hoofd parkat
tracties en entree. Het lag in
eerste instantie niet in Van
Meels bedoeling om altijd bij
het 'Sprookjesbos in Kaatsheu
vel' te blijven werken. Nu wil hij
blijven tot hij in de VUT gaat.
„Of je loopt na drie maanden
huilend weg, of je krijgt een Ef-
teling-kick: het gevoel dat het
park een stukje van jezelf is.
Van Meel begon bij de stoom-
carrousel, in die tijd de hoofdat
tractie. Verder waren er een
roeivijver, een speeltuin en het
sprookjesbos. Een jaar later
werd hij bevorderd tot bos
wachter. „We waren met zijn
drieën, echte beveiliging was
niet nodig. Het was een fantas
tisch publiek. Ik fietste door het
park en was een waagbaak voor
de bezoekers. Er kwamen gezin
nen, groepen kinderen en af en
toe liep een verliefd stel door
het sprookjesbos. Als er al een
opstootje was, dan was het om
dat ze goudvissen in de vijver
aan het vangen waren."
Gescheiden
In die periode ook dienden
mannen en wouwen in de Efte
ling nog gescheiden te zwem
men. Van Meel: „Als iemand
over het hek klom om aan de
andere kant te komen, moest ik
ingrijpen. En af en toe zwom
een dame topless, wat echt niet
kon in die tijd. Dan moesten we
haar ervan overtuigen het bo-
venstukje weer aan te trekken
zonder dat ze kwaad werd. Ook
gebeurde het wel dat iemand 's
morgens woeg over de afraste
ring klom om binnen te komen.
Ik heb een keer twee jongetjes
gepakt die meteen begonnen te
huilen. Ze zeiden dat hun moe
der een uitkering van de sociale
dienst had en dat hun vader
was overleden. Ik heb ze maar
laten lopen."
Eind jaren zeventig bleek dat
een sprookjesbos met een
speeltuin voor sommige bezoe
kers onvoldoende aantrekkings
kracht had. Herman ten Brug-
gencate (76), in die periode di
recteur van de Efteling: „De Ef
teling zat in een soort rustperio
de. Het aantal bezoekers bleef
rond de één miljoen steken,
want tieners bezochten de Efte
ling niet. Die groep zag je pas
weer terugkomen als ze ge
trouwd waren en kinderen had
den. Daar moest wat aan ge
daan worden."
Het attractiepark verlegde de
koers om nieuwe jeugdige be
zoekers te trekken. Het
spookslot was de eerste attractie
buiten het sprookjesbos. Daar
na ging Ten Bruggencate in de
VS op zoek naar meer nieuwe
I attracties. „Ik zag iets wat ik on
middellijk wilde hebben. Een
achtbaan, waarvan ik erg onder
de indruk was. Zoiets hadden
we nog niet in Europa. In 1981
I is daaruit de 'Python' geboren."
Het personeel had aanvankelijk
moeite met de thrill ride. En het
bestuur en Anton Pieck, de ont-
werper van het sprookjesbos,
stonden evenmin te trappelen
van enthousiasme. Ten Brug-
gencate: „Maar toen ze zagen
I dat de Python een succes was,
was iedereen wel zo eerlijk om
i toe te geven dat deze verande-
ring nodig was. Er kwamen
I meer bezoekers, in 1983 zo'n
2,3 miljoen. De Efteling was vol
wassen geworden.
Van Meel werd benoemd tot
chef van de Python. Hij vertelt:
„Waar je ook kwain buiten de
Efteling, iedereen had het over
de Python. De jeugd kickte op
de Python. Sommigen gingen er
wel veertig keer per dag in. Er
meldde zich ook een ouder
echtpaar, de vrouw was 91 en
de man 89, dat er in wilde. Ik
vroeg aan hen of ze wel wisten
waar ze instapten en zei dat hij
over de kop ging. Maar een ritje
in een achtbaan wilden ze nog
eenmaal in hun leven meema
ken. In tegenstelling tot sommi
gen, die bleek uitstapten, kwa
men zij er lachend uit. Ze kre
gen een diploma omdat ze het
hadden aangedurfd.
Toupet
Ook zag Van Meel eens hoe een
man met een dikke bos haar in
de Python ging en er met een
kale kop uitkwam. „Hij schaam
de zich vreselijk. Hij kwam naar
ons toe om te vragen of we op
het dak wilden kijken waar zijn
toupet lag. Sinds die tijd hangt
er hier een bordje dat waar
schuwt tegen het verlies van
losse voorwerpen."
Begin jaren tachtig werd het
sprookjesbos uitgebreid met
meer spannende attracties,
zoals de Bob-baan en de Pirana,
een wildwaterbaan. Van Meel:
„We trokken opeens grote aan
tallen jongeren. Die liepen niet
in de pas, zoals anderen. Eerst
namen de mensen overal de tijd
voor. Dat was over. Ze wilden
alles gedaan hebben voor ze
weer naar huis gingen. Zodra
we open gingen, rende de jeugd
meteen naar de wildwaterbaan.
Nou, dat gaf een stofwolk... Het
zelfde met 'Droomvlucht'. Men
sen liepen in het begin door de
hagen heen om er zo snel mo
gelijk te komen. Daar kon geen
bewaking tegenop.
Midden jaren tachtig wilde de
Efteling haar oorspronkelijke
identiteit verstevigen. De
sprookjessfeer van het kasteel
van Doornroosje, het spookslot
en de Indische waterlelies
moest overal in het attractie
park kunnen worden terugge
vonden. Dat resulteerde in 1986
in de Fata Morgana, een boot
reis door de verboden Oosterse
stad. De sprookjes van duizend
en-een-nacht worden hier le
vensecht verbeeld door buik
danseressen, krokodillen, een
kashba en schatkamers.
Ten Bruggencate: „Er kwamen
steeds meer grote attracties,
maar we hebben altijd gestreefd
naar een balans. Aan de ene
kant avontuur, aan de andere
kant een rustige sprookjesachti
ge sfeer."
Dat dit principe nog steeds
geldt, blijkt uit de bouw van een
in 1998 te openen attractie, die
de naam Vogel Rok krijgt. Vogel
Rok is een gigantische roofvogel
die een rol speelt in de reizen
van Sindbad de Zeeman en die
in de Efteling de ingang zal
gaan bewaken van een overdek
te, pikdonkere achtbaan. Het
komende seizoen zal een expo
sitie van oude Eftelingfoto's on
getwijfeld veel aandacht trek
ken. Hoofd public relations Ka
rin Koppelmans: „Dat is de
kracht van de Efteling, meegaan
met de tijd zonder dat het
sprookjes-imago verloren gaat.
Het Land van Laaf is een van de Efteling-attracties in een sprookjesachtige sfeer. foto hans van weel
In het Franse Nogent-sur-Seine (Champag-
ne-Ardenne) is de eerste Chambre d'Höte
op een woonboot geopend. De kamers zijn
voorzien van douche en toilet; in de lounge
brandt op kille dagen een open haard. Het
'botel' staat geregistreerd bij Gïtes de Fran
ce en een kamer kost 400 francs voor twee
personen (inclusief ontbijt).
Vakantie-oppas
Wie voor de komende vakantie een be-
trouwbare oppas zoekt voor zowel huis als
huisdier, kan ook nu weer terecht bij de
Landelijke Oppas Centrale (LOC). De Gro
ningse organisatie brengt via een eigen
computerbestand vraag en aanbod bij el
kaar. Deelnemers (oppassers en oppas-zoe-
kenden) betalen een jaarlijkse contributie
van 115 gulden, worden opgenomen in een
'uitdraai' die elke week wordt bijgewerkt en
vallen automatisch onder het garantiefonds
dat maximaal duizend gulden uitkeert als er
sprake is van schade of plotselinge annule
ring. Het bijna twintig jaar bestaande LOC
telt vijfduizend deelnemers in zowel Neder
land als België.
Informatie: LOC Groningen, telefoon 050 -
31 33 53 5.
WV-gidsen
Kort achter elkaar verschenen dit voorjaar
24 WV-gidsen van de belangrijkste vakan-
tiegebieden van Nederland. De brochures
verschaffen de gebruikers uitgebreide toe
ristische informatie over de betreffende
streek, maar ook worden er suggesties gege
ven voor fiets- en wandeltochten. De 24
gidsen bestrijken bijna geheel Nederland,
kosten tussen de 4,50 en 6,50 gulden en zijn
verkrijgbaar bij zo goed als alle VW- en
ANWB-kantoren.
Charterbij lage Nautique
Het februari-nummer van het watersport-
magazine Nautique bevat een bijlage met
daarin een uitgebreid overzicht van tal van
mogelijkheden van vaarvakanties met een
huurjacht. De vijftig pagina's tellende
brochure beperkt zich daarbij niet tot de
wateren van Europa. Ook het Caribisch ge
bied en het Verre Oosten worden uitgebreid
belicht. Het aanbod wordt toegelicht met
kaarten van de beste vaargebieden.
Vaccinaties voor Oman
Niet alleen het strand van Oman trekt veel
toeristen, maar ook de vele, met zorg geres
taureerde kastelen.
foto rob van den dobbelsteen
Toeristen die naar Oman reizen (en dat
worden er de laatste tijd steeds meer) wordt
aangeraden een vaccinatie te nemen tegen
hepatitis A, DTP en buiktyfus (bij een ver
blijf van langer dan twee weken)Dat valt
op te maken uit het laatstverschenen bulle
tin van Tropenzorg uit Almere. Ook is een
bescherming tegen malaria noodzakelijk.
Het risico op bilharzia door zwemmen in de
binnenwateren (oases) moet niet worden
uitgesloten.
Informatie: Tropenzorg, telefoon 036 - 53 34 71 1.
