'De Alpen moeten nog komen'
I
Angst voor klonen blijft vooral steken in vaagheden
i
Feiten &Meningen
Warmtetoeslag
Titels
VRIJDAG 21 MAART 1997
152
Terwijl hij zijn boterham bedachtzaam weghapte, keek
Ad Melkert somber naar buiten. Het zonnetje scheen,
de vogels tsjilpten en tot overmaat van ramp tekende
zich een waas van ontluikend groen af tussen de kale
takken. Die verdomde lente ook. Ijsberend door de
gang zag hij zijn sjaal hangen. Hij grimlachte bij de her
innering: amper twee maanden geleden had hij hem
nog demonstratief omgehouden in het Kamergebouw
bij de aankondiging dat hij toch een koudetoeslag wilde
voor de minima.
Hij kon zich wel voor zijn hoofd slaan. Hoe had hij zo
stom kunnen zijn! Een maandje eerder had hij het toch
nog zo duidelijk gezegd: de winter is nog jong en men
sen die echt in de problemen komen kunnen altijd naar
de sociale dienst.
Had hij daar maar aan vastgehouden! De winter van
'95-'96 was het van hetzelfde laken een pak geweest.
Flink koud en veel gedoe over een koudetoeslag. Toen
had hij zijn poot wél stijf gehouden en achteraf nog ge
lijk gekregen ook. Veel gemeenten hadden toen in na
volging van Rotterdam de minima een 'rilsnip' gegeven
of in het vooruitzicht gesteld, maar dat was achteraf bij
na twee keer zoveel gebleken als de werkelijke extra
stookkosten.
Deze winter was anders geweest. Door de Elfstèden-
tocht bijvoorbeeld, het ultieme bewijs van een strenge
winter. Bovendien zat hij nog midden in het armoede-
debat én had zijn eigen fractie om een toeslag ge
vraagd. Die kon hij toch moeilijk in de kou laten staan.
Maar verdorie, nu bleek de winter opnieuw helemaal
niet zo streng geweest. De koudetoeslag afblazen was
natuurlijk ondenkbaar. Dat maakte een wel erg schrie-
perige indruk. Bovendien zou hij dan achteraf zijn on
gelijk bekennen. Dat doet sowieso niemand graag,
maar hij zou dan bovendien die akelige Bolkestein ge
lijk geven die van meet af aan niks in de koudetoeslag
had gezien en nu begon te zeuren dat die er helemaal
niet moest komen.
De grijze cellen kraakten. Daar kwamen al wat
ideetjes. Als hij nou die winter van '95/'96 er nog eens
bij betrok? Hij ging zitten, pleegde wat belletjes, en zijn
gezicht klaarde langzaam op. De koudetoeslag zou blij
ven, omdat de vorige winter ook al zo streng was ge
weest. Het sloeg nergens op natuurlijk, maar het klonk
wel aardig. En had niet D66 gezegd dat ze zo graag een
plus wilden voor iedereen? Die konden ze krijgen, in de
vorm van een koudetoeslag voor een kou die er hele
maal niet geweest was. Als dat geen plus was.
Melkert kreeg het er warm van.
sjaak smakman
De heer, een echte, in op maat gesne
den krijtstreep en met licht bekakt ac
cent, overhandigde zijn visitekaartje.
Meestal steekje dat ongezien weg in
een borstzakje, maar ik wilde graag we
ten met wie ik zo geanimeerd over de
ondergang van Duitsland als grote in
dustrienatie had gesproken. Hij kwam niet van de
straat, Professor dr. dr. Anton Freiherr von R...
Wat de baron precies deed. werd me niet duidelijk,
maar het was misschien te vulgair om dat op een kaart
je van fraai geschept papier te vermelden. In elk geval
werd hij door de rest van het gezelschap met zeer veel
égards behandeld. Ik had me laten vertellen dat ook in
Duitsland het feodaal aandoende ontzag voor titels op
zijn retour is, maar daar viel nu weinig van te merken.
Nadere studie leerde me dat een titel, academisch of
adellijk, het liefst natuurlijk beide, iemand nog altijd
een voorsprong in het leven geeft. Dat is aan de ene
kant wel te begrijpen. Een titel, zeg ingenieur, duidt
meestal op een minimum aan vakkennis, waardoor je
geneigd bent de drager de bouw van een huis eerder
toe te vertrouwen dan aan iemand die leuk met zijn
handen kan werken. Maar aan de andere kant meten ti-
teldragers zich hier ook vaak pretenties aan die ze niet
kunnen waarmaken. In de zogenaamde kwaliteitspers
vind je vaak ingezonden brieven van deftige heren
zelden dames die inzichten verkopen over zaken
waar ze duidelijk geen verstand van hebben, maar die
opinies gewicht denken te geven door nadrukkelijk hun
doctorstitel te vermelden.
Zo was er een poosje geleden drukte over een tentoon
stelling over de misdaden van het Duitse leger in de
oorlog. Daar klopte niets van, schreef een hooggeleerde
heer met een air alsof hij jaren lang in de archieven van
de Wehrmacht had zitten spitten. Om zijn rammelende
betoog ten slotte te ondertekenen met Dr. H. M. von
Damm, vrouwenarts, Bielefeld. Zoiets zal je in Neder
land niet gauw tegenkomen.
Door die overwaardering van de titel kunnen Duitsers
vaak niet begrijpen dat-Nederlanders er zich meestal
met op laten voorstaan dat ze na acht jaar het doctoraal
examen andragogie hebben gehaald. Een collega was
door de voorlichtingsdienst van de regering in Bonn per
abuis ingeschaald als Dr. B. Toen hij de aardige me
vrouw van het Bundespresse-Amt op deze fout atten
deerde, weigerde ze dat te geloven. Dat was weer iets
voor die gekke Hollanders: een doctorstitel hebben,
maar daar niet mee te koop willen lopen. Voor het Bun
despresse-Amt is hij dus nog steeds Dr. B.
peter van nuusenburg correspondent
wel linker- als rechterzijde van het poli
tieke spectrum vinden van niet. Ze be
ginnen een ongezellig verhaal over hoe
het zou zijn als er tien Saddam Hoes
seins waren in plaats van één. En over
hoe we het met de atoomsplitsing ook
niet zo goed wisten tot Hiroshima. Dat
de soorten kwetsbaar worden voor ziek
ten als je hun diversiteit vermindert, be
togen ze.
Anderen bekijken het vanuit het stand
punt van de kloon, en betogen dat de ko
piemens zou uitgroeien tot een geknakt
individu, dat worstelt met een voortdu
rende, tergende identiteitscrisis. Het klo
nen lijkt alleen maar nadelen te hebben.
Maar het blijkt mee te vallen. Behalve
een klompje tot wasdom gekomen gene
tisch materiaal zijn we vooral het pro
duct van onze achtergrond. De ene Sad
dam is de andere niet - zolang je hem
maar netjes opvoedt. En als er overal ter
wereld klonen van Adolf Hitler zouden
opduiken - zoals gebeurde in Ira Levin's
ijzingwekkende bestseller The Boys From
Brazil - dan zou de een misschien auto
monteur worden, terwijl de ander zijn le
ven zou riskeren als brandweerman.
En: de kloonmensen zijn al onder ons.
Eeneïge tweelingen zijn immers zó iden
tiek, dat ze goed met klonen zijn te ver
gelijken. Ze zijn echter geen psychisch
gedeukte zielepieten, zoals sommige
ethici ons willen laten geloven. Ze vor
men zelfs geen duistere samenzwering
tegen de mensheid, zoals de kleine Hit-
lertjes van Ira Levin dat deden.
Dergelijke discussies zijn niets nieuws.
Ze waren er al toen Luciano Galvani in
1791 een dode kikker in beweging bracht
door hem een stroomstoot toe te dienen.
De morele mopperaars zijn er alleen
nooit echt in geslaagd hun afkeer om te
zetten in klinkende munt.
Wat overblijft is een onbestemd gevoel
van wantrouwen, ons ingegeven door
eeuwen van godsdienst en decennia van
atoomangst. Eigenlijk moeten we met
onze tengels van de schepping afblijven.
Maar we kunnen het maar niet laten.
Natuurlijk, het wantrouwen is hypocriet.
We voeden ons met genetisch gemani
puleerd voedsel, behandelen de dieren
alsof het voorwerpen zijn en grijpen naar
de reageerbuis als het kinderen krijgen
niet wil lukken. Onze wereld opgebouwd
uit steeds meer gefabriceerde stukjes na-
maak-natuur. Dat er tijdens het werk zo
af en toe een schaap Dolly of een stier
Herman opduikt, is iets waar de meesten
de ogen liever voor sluiten.
De discussies over het knutselen met!
leven verstommen doorgaans dan ooi
weer even snel als ze zijn ontstaan. Dg
komt ook doordat de onderzoekers hei
wantrouwen tegen hun werk doorgaan
afkopen met mooie beloften, meestal
de vorm van beloften over nieuwe me
cijnen. Dolly het schaap zorgt behalve
voor veel verwarring ook voor nieuwe
zichten over orgaan-transplantatie, be
gen de wetenschappers. Dat'het alsim
oprekken van het leven zo nu en dam
serieuze teleurstelling oplevert, van
atoombom tot softenon, moeten we
maar voor lief te nemen.
Het debat verstomt, de keuze lijkt ge
maakt. Het gefrustel met genen is wee
verdwenen naar de hobbykamers van
geleerden. Om pas weer tevoorschijn]
komen als er in de stal achter het labi
nieuw wonderdier verrijst.
Of het goed of slecht is, lijkt er niet mi
toe te doen. Laten we hopen dat er h;
verwege de vooruitgang niet een écht
monster van Frankenstein huist.
MAARTEN KEULEMANS»
D66-top ligt niet wakker van lage peilingen
Saddam en zijn kloon: gelukkig is er nog de opvoeding.
Namaakschapen en menskopieën?
Sinds Schotse onderzoekers erin zijn
geslaagd een exacte replica van een
schaap te maken, is de kwestie van het
kopiëren weer gespreksvoer voor de
praatprogramma's. Het is echter maar
voor even. Want opnieuw lukt het de
ethici niet hun twijfel om te zetten in
wetgeving, onderzoeksbeperkingen of -
op zijn minst - een goed gesprek over
biotechnologie.
Het was een merkwaardig gezicht: foto
grafen, hele filmploegen zelfs, kropen
door het Engelse stro in een poging het
wonderdier vast te leggen. 'Dolly', heette
ze. Dolly, het eerste gekloonde schaap te
wereld.
Het Schotse schaap bezorgde veel men
sen een wat ongemakkelijk gevoel. Dat
werd nog versterkt toen de bevestiging
volgde: inderdaad, het is nu ook mogelijk
om een mens te klonen.
De kwestie van het kopiëren was weer
even in de aandacht. De centrale vraag
was dezelfde als drie jaar geleden, toen
een Amerikaans onderzoeksteam erin
slaagde een menselijke foetus te verdub
belen: Moet Klonen Mogen?
Ethici, gelovigen en volgelingen van zo
Het vertrouwen tekent jullie,
maar veertien zetels wat vinden
jullie daarvan? In koor: „Niet
leuk!" Van Boxtel: „Maar een
land bestuur je niet met paniek
zaaiers." De Graaf: „D66 is goed
voor vijftien tot 25 zetels. We
staan nu op veertien, we raken
pas in paniek als we op drie on
der nul staan." Van Boxtel:Als
je naar peilingen kijkt, zit de
winst bij de WD. Maar het is
net als bij de Tour de France: Je
hebt nu een koploper en een
peloton en het is absoluut niet
gezegd dat er geen massasprint
komt." Bakker: „De Alpen moe
ten nog komen."
Van Boxtel, Bakker en De Graaf
zijn bezig aan hun eerste perio
de op het Binnenhof. De D66-
woordvoerders van respectieve
lijk volksgezondheid, sociaal-
economische en binnenlandse
zaken hebben het uitstekend
naar hun zin. En waarom ook
niet? Gedrieën lid van het frac
tiebestuur koesteren ze de suc
cessen van D66: Ruimere win
keltijden, een soepeler arbeids
markt en minder overheidsre-
geltjes.
Maar de kiezer ziet het niet,
blijkt uit de peilingen
De Graaf: „Dat kun je de PvdA
ook voorhouden. De PvdA met
een minister-president die elke
vrijdagavond het beleid mag
komen uitleggen en applaus
krijgt, slaagt er niet in om onge
looflijk uit te lopen." Van Box
tel: „De WAO is door ons in het
Torentje verbeterd. Dat stond
ook het eerst in de kranten:
Dankzij D66. Vervolgens loeien
de anderen daarover heen en
claimen het opeens als succes
voor de PvdA-minister van soci
ale zaken. Dat is een beetje de
makke van D66. Het ligt niet in
onze aard om dagenlang van de
daken af te schreeuwen: Dat
hebben wij gedaan." Bakker:
„Daar generen we ons een
beetje voor." Van Boxtel: „Mis
schien moeten we wat harder
van de daken toeteren. Dan
komt het beter over. Maar wij
wilden dit kabinet. Het is ons
kind en dat kun je dan niet zo
maar afkraken of de deur uit
schoppen. Bovendien: negen
van de tien kabinetsbesluiten
komen exact overeen met het
D66-standpunt. Wij zitten echt
precies in het midden."
Bakker: „We zijn het scharnier
van de coalitie. Dat moeten we
beter uitventen. Wij formuleren
straks opnieuw hoe het regeer
akkoord eruit ziet. De grootste
gemene deler ligt bij D66. Niet
als een soort grauw midden,
maar als bron van inventiviteit
waar de oplossingen liggen."
En Van Mierlo wordt lijsttrek
ker?
Van Boxtel: „Ja, tot het tegen
deel is bewezen." De Graaf: „Er
is geen enkele reden om af
scheid van hem te nemen. Als
Van Mierlo zegt: ik wil jullie nog
een keer aanvoeren, gaat de par
tij als één man achter hem
staan."
Van Boxtel: „We hebben geen
enkel signaal gekregen dat hij
het niet zal doen. Hans Van
Mierlo heeft een herijking van
het buitenlands beleid gereali
seerd die uniek is in de Neder
landse geschiedenis. Uniek. De
manier waarop hij binnen Eu
ropa functioneert, zijn mensen-
rechtenbeleid Ik hoor het me
neer Van Traa (PvdA) vorig jaar
nog roepen: We horen niets
meer over mensenrechten.
Maar Van Mierlo is met niks an
ders bezig. Alleen doet hij het
op zijn manier. En hij incasseert
zijn successen." Bakker: „Er zijn
nu zelfs 1,2 miljard Chinezen
boos op hem." De Graaf: „Dat is
een wel een enorme prestatie,
hè. Dat kan Bolkestein niet zeg
gen." Bakker: „Als ze maar niet
allemaal tegelijk gaan springen.
Of door elkaar heen praten."
Van Boxtel: „Boos zijn mag,
maar wel daar blijven."
De PvdA zet de kiezer straks voor
het blok: Iedere stem die niet
naar Kok gaat, is een stem op
Bolkestein. En als de WD de
grootste wordt, is Kok - die 'fan
tastische' minister-president -
weg.
Van Boxtel: „Als je zeker wilt
zijn van het kabinet Kok-II,
moet je D66 stemmen." De
Graaf: „Ik ben er heilig van
overtuigd dat je de kiezer dui
delijk kunt maken dat het om
meer gaat dan de strijd tussen
Bolk of Kok. Dat het gaat om de
vraag: Wat voor een kabinet wilt
u eigenlijk? Onze rol is de kiezer
straks voor te houden: Wilt u
niet Kok of Bolkestein maar die
goede ploeg terug, dat moet u
D66 stemmen."
Kies Kok-II, stem D66', lijkt ons
een geweldige verkiezingsleus.
De Graaf: „Hallo, dat wordt ook
niet de leus. Wij zetten ip op
onze lijsttrekker. Van Mierlo zal
vanaf het moment dat het EU-
voorzitterschap is afgelopen,
veel zichtbaarder zijn. Ik kan nu
toch moeilijk tegen Van Mierlo
zeggen: Je mag niet naar Alba
nië of China omdat de peilingen
hier tegenvallen. Dat is krank
zinnig. Ons profiel zal echt veel
krachtiger worden. Op dit mo
ment heeft onze politieke leider
gewoon een klus te klaren. Dan
is hij minder bezig met profile
ren via de media door weer
eens een debat op te roepen. De
mensen zijn nu helemaffi gek
van de magnetische aantrek
kingskracht van Bolkestein. Dat
gaat weer over, dat duurt geen
jaren. Daarom raken wij niet in
paniek."
De peilingen voorspellen al ge
ruime tijd een fors grotere VVD,
een wat grotere PvdA, en een
kleiner D66. Is dat voor jullie
een basis voor Paars-II?
Van Boxtel: Veertien zetels is
voor ons niet acceptabel, en net
zei hij min drie?" „De Graaf: „In
een drie-partijen-kabinet moe
ten partijen een beginsel van
gelijkwaardigheid hebben. Dat
betekent dat D66 nodig moet
zijn voor de meerderheid. Is dat
niet het geval dan moet D66
zich grondig afvragen of zij be
reid is in een kabinet te zitten
en genadebrood te eten. En de
kans te lopen voortdurend te
worden overstemd."
Die situatie is niet denkbeeldig,
dat PvdA en WD samen zo'n
tachtig zetels halen. De Graaf:
„Dan staat D66 voor de afwe
ging: Wat kunnen we toevoe
gen, wat is onze positie in kabi
net. Wat kan D66 in het regeer
akkoord krijgen en vervolgens
ook waarmaken." Van Boxtel:
„Aanschuiven met één staatsse
cretaris en in de stemverhou
ding verder geen rol spqlen,
heeft geen zin." Bakker: „Dan
moet je het niet doen. Dat is
niet aantrekkelijk.
In de coalitie PvdAJCDAJD66?
Van Boxtel: „Niks is uitgesloten,
maar als paars succesvol is zet
je eerst daar op in." Bakker:
„Mijn enthousiasme voor de
combinatie PvdA/CDA/D66 zou
niet al te groot zijn."
Met wie voelen jullie je meer
verwant: PvdA of WD?
De Graaf: „In het stemhokje,
met het pistool op de borst en
zonder D66, kies ik program
matisch voor de PvdA. Maar
voel ik me cultureel eerder bij
de WD thuis. In mijn politieke
carrière van afgelopen twintig
jaar, ben ik bij de PvdA altijd te
gen dat machtsdenken aangelo
pen. Een keiharde interne cul
tuur, van ruzies en elkaar de
maat nemen. Typisch PvdA.
Daar voel ik me absoluut ni
thuis. Onze eigen fractievoo
ter Gerrit Jan Wolffenspei
trekt een harmonieuze frac
Maar zo'n Wallage bijvoort
ePvi
nini
Bakker: „Zouden wij Wallaj
fractievoorzitter kiezen? Ad
woord: Nooit."
Van Boxtel: „PvdA en WD
dwijnen weer in het hanenj
drag van voor paars. De P
heeft een fantastische min
president. Maar als ik kijki
PvdA-fractie, dat is één gi
kermisfestijn. Vreeman g
weg, vindt het eigenlijk nil
Vliegenthart wordt vice-fa
voorzitter, andere fractiele
beklagen zich. De PvdA-fa
is een optelsom van deelb
getjes. De WD op haar be
één groot solonummer v
kestein. De rest van de frai
bestaat nauwelijks. Als Bol
stein 'nee' zegt, gebeurt h
niet."
De Graaf: „En hij zegt vaal
'nee'. Bolkestein is een typ
conservatieve WD'er, daal
weinig liberaals aan."
Van Boxtel: „'Niet doen, d
een gevleugelde uitdrul
binnen de WD. Het wordt
de titel van hun verkiezinj
gramma. Lekker kort. En(
vlak voor de verkiezingen
schijnt een bijlage: Altlian
niet." De Graaf: „En dankt
wij: Bolkestein, niet doen i j|
DEN HAAG MARC PEEPERKORN
Bol)
the W
■aal I
aen, di
Irukkii P
wordt
'ac 'I
Geen haantjesgedrag bij de fractietop van D66. Ook al staat de dit weekeinde congresserende partij op min tien in de peilingen. De
mocraten houden van een prettige sfeer en verweren zich met argumenten. Zoals: Met een gedecimeerd D66 komt er geen Paars-II.
En natuurlijk met Hans van Mierlo, de nieuwe lijsttrekker. Onrust? Welnee. D66'ers worden pas zenuwachtig als ze in de peilingen
op drie onder nul staan. De vrije val van 24 naar 14 Kamerzetels die het meest recente opinieonderzoek hen voorspiegelt, doet de
wenkbrauwen slechts licht fronsen „De kunst is je niet gek te laten maken door slechte peilingen."
Roger van Boxtel (43), Bert Bak-»
ker (38) en Thom de Graaf (39)
zijn het supertrio, de angry
young men van D66 in de Twee
de Kamer. Ze maken zich niet
druk om hun herverkiezing.
Godfather Hans van Mierlo zal
tijdig van zijn Europese plicht
plegingen verlost zijn om D66
als 66-jarige in 1998 opnieuw
naar 24 zetels of meer te leiden.
Het partijcongres dit weekeinde
in Noordwijkerhout wordt dus
hartstikke gezellig. Zoals altijd.
Nee, dan het CDA. Daar is pas
ruzie en achterklap. De Graaf:
„D66 heeft geen partijbaronnen
die roepen om dwaze acties."
De overeenkomsten?Alle twee
de partijen staan op verlies in
de peilingen." Van Boxtel:
„Maar bij ons is het tijdelijk en
bij het CDA structureel. Dit is
een momentopname, waarin de
vleugels van paars, PvdA en
WD, zich extreem profileren.
Terwijl wij de kwaliteiten van
dit kabinet koesteren. Boven
dien, vier, vijf weken geleden
stonden we nog op 22 zetels."
Is dat niet de ernst onderschat-
fe«?Van Boxtel: „Nee. Uitein
delijk wordt de balans opge
maakt bij verkiezingen. Dan
wordt duidelijk of het nuttig en
zinvol is om veel debatjes aan te
zwengelen, zoals de WD doet.
Of, zoals wij, gewoon vier jaar
lang bijdragen aan goed kabi
netsbeleid, waarin de D66-be-
windslieden excellent functio
neren." De Graaf: „We hebben
een fractie die gewoon werkt en
scoort, al is het niet voortdu
rend met de lawaaimachine aan
zoals bij PvdA en WD." Bakker:
„Wie hard schreeuwt, vestigt de
aandacht op zich. Maar dat wil
nog niet zeggen dat de WD het
resultaat uit de peilingen ook
zal verzilveren."
De hemelbestormers van D66. Van Boxtel, De Graaf en Bakker (vlnr). foto cpd cffi
