'Pogradec, zeiden ze, is een rustige stad'
Politiek hip op Internet, maar wie strikt Marco Borsato?
Ritzen haalt de
buit binnen bij
Kennisdebat
Feiten &Meningen
De stalker moet van de straat
DINSDAG 18 MAART 1997
NIEUWSANALYSE
Minister Jo Ritzen van onderwijs heeft ruim
een jaar voor de verkiezingen zijn politiek
testament op hoofdlijnen af. Anders dan bij
zijn huilebalkerige collega De Boer van
VROM ging dat niet gepaard met tranen
van onmacht, maar met het moderne wa
pen van de bestuurder: een breed debat.
Het kostte een lieve duit (4,7 miljoen gul
den), maar dan krijg je wel zeven rappor
ten, een CD-rom en een live televisie-uit
zending. En je haalt binnen wat je wilde.
Het was heel slim van de vaak wat on
handig opererende bewindsman om vorig
jaar de aanval in te zetten. De bezuinigings
opdracht van 1,5 miljard gulden had hij
keurig uitgevoerd, er kwam meer ruimte op
de krappe rijksbegroting en de Intemet-ra-
ge overspoelde Nederland. Met een Natio
naal Kennisdebat wilde Ritzen aanhaken bij
de multi-media-hype om het onderwijs
hoog op de politieke agenda te krijgen.
In de dans om de miljarden die bij de ko
mende kabinetsformatie ongetwijfeld zal
plaatsvinden, moet onderwijs met succes
mee kunnen doen. Ritzen zelf zal er dan na
negen jaar ministerschap niet meer bij zijn,
maar zijn slechte imago als kampioen-be
zuiniger zal met een klinkend politiek testa
ment in ieder geval wat bijgeschaafd zijn.
Gelukkig voor Ritzen is hij voor zijn lot
niet geheel afhankelijk van de uitkomsten
van het gisteren afgesloten kennisdebat,
waar behalve de 300.000 'betrokkenen' vrij
wel niemand van gehoord heeft. Tegelijker
tijd kwam in de Tweede Kamer namelijk de
discussie over kleinere klassen op gang. En
daarnaast verraste premier Kok zijn onder
danen met zijn agenda 2000-plus: de nood
zaak van forse investeringen in de infra
structuur.
Die drie ontwikkelingen zorgden ervoor
dat onderwijs er opeens weer toe doet in
Den Haag. Dat de conclusies van het dure
debat niet verrassend zijn, is dan ook geen
enkel bezwaar. Over het organiseren van le
venslang leren (niet alleen op school, maar
ook tijdens het werkzame leven) wordt al
tien jaar gesproken. Net als over betaald
educatief verlof.
Hetzelfde geldt voor
het beter (bij)scho
len en belonen van
docenten en het ge
ven van meer aan
dacht aan lessen die
'sociale intelligentie
en gedrag' aanleren,
enzovoorts. Het is
overbekend, maar
in het huidige poli
tieke klimaat stuiten
de wensen niet lan
ger op het onvermij
delijke 'daar is geen
geld voor'.
„Pure winst", rea
geerde een glunder
de Ritzen dan ook
op de kritiek dat de mooie woorden van de
conclusies door iedereen gedeeld worden
en nu eens omgezet moeten worden in
concrete daden. „Dat was een jaar geleden
namelijk nog niet het geval."
En zo kan de bewindsman dit najaar een
kostbaar wensenlijstje met investeringen bij
het kabinet inleveren. Niet dat er meteen
spijkers met koppen worden geslagen, want
de verkiezingen staan voor de deur. „Maar
op dat program van actie kunnen de poli
tieke partijen in hun verkiezingscampagne
reageren", aldus premier Kok gisteren tij
dens de afsluiting van het kennisdebat.
„Zodat er in het volgende regeerakkoord af
spraken kunnen worden gemaakt". Ritzen
kan tevreden zijn: onderwijs behoort in
Koks Agenda 2000-plus ook tot de „harde"
infrastructuur. De miljarden lonken.
En het kennisdebat? Dat heeft zijn rol ge
speeld. De 5000 deelnemers aan de 32
openbare bijeenkomsten worden bedankt.
Net als de 120.000 bezoekers aan de specia
le Internet-site die tal van ideetjes en ge
dachten hebben gespuid. En natuurlijk het
presidium onder leiding van oud-minister
Gardeniers dat het debat in goede banen
heeft geleid. Het enige verwijt dat hen te
maken valt, is dat ze zo weinig concreet zijn
geweest in de aanbevelingen. Maar dat zal
Ritzen niet echt erg vinden. Hij kan nu ten
minste gewoon zijn gang gaan bij het
schrijven van de kleine lettertjes in zijn po
litieke testament.
DEN HAAG WILFRED SCHOLTEN
WIM STEVENHAGEN
-WD ZETTEN /VtoSS&üJ IN Y 4CMEN HETZU.FP6 (b£N ZE
Offi J&KNWmr m HU IN MME WW
MET mensem"-
NAJIWR ÊN MILIEU
TÊ> BÜMNÊKI ~j
2Öim 26 HUN
iqep MïCT gjurjöl
IS HÊt
'lOtAHb PIE HUN mgp MIET
PichthoOPen Weten tb tfrr
se Noe» wnjoe.eN/vi]U&>is
om jê r20co^tê/»wK£N"'
Stalking heet het in het Engels.
In gewoon Nederlands iemand
lastigvallen. Stelselmatig bela
gen zelfs, maar dan zonder fy
siek geweld.
De schrijver Harry Mulisch kan
erover meepraten. Zijn belager
achtervolgde hem op straat,
schreeuwde dat Mulisch zijn
werk gepikt had. Maandenlang
werd de schrijver geteisterd
door zijn kwelgeest.
Ook een geestelijke in Gronin
gen weet er alles van. Een
vrouw meende in zijn preek tot
de gelovigen een liefdesverkla
ring aan haar adres te hebben
gehoord. De aanbidster liet niet
meer los.
Gek worden de slachtoffers er
van. Keer op keer wordt hen het
leven zuur gemaakt. Door geob-
sedeerden, die niet van ophou
den willen weten. Door gefrus
treerde ex-en die hun haatge
voelens jegens hun voormalige
partners in uiterst hinderlijke
daden omzetten. Door hope
loos verliefden die uit elke afwij
zing de stimulans halen nog
vastberadener pogingen doen
'de ware' voor zich te winnen.
Er is weinig tegen te doen zo
lang de boel niet escaleert.
Strafrechtelijke vervolging is ei
genlijk niet mogelijk. De slacht
offers kunnen hooguit in een ci
viele procedure een straatver
bod eisen. Maar mocht de bur
gerrechter daar al toe besluiten
en dan heb je vaak meer no
dig dan een alleen maar een
voor de deur postende ex, of
een bewonderaar die je 's
nachts wakker belt met een lief
desaanzoek dan heeft de po
litie wel wat anders te doen dan
te controleren of zo'n verbod
wordt nageleefd.
Volgens ruwe schattingen van
de stichting 'Anti-Stallang' lij
den in Nederland rond de tien
duizend mensen onder deze
'terreur.' Want zo mag je het ge
nist noemen als het aan D66-
Kamerlid Dittrich ligt. Dittrich
weet wat de slachtoffers door
maken. Is zelf ooit een fikse pe
riode lastiggevallen door een
boze man toen hij nog advocaat
was. Dittrich had bij de rechter
een straatverbod tegen de man
afgedwongen, die zijn ex-echt
genote lastig viel. De man richt
te zijn woede vervolgens op Dit
trich. Dat kostte hem dus zijn
nachtrust door vele, niet be
paald vriendelijke telefoontjes.
Het Kamerlid is bezig een wets
voorstel voor te bereiden dat
strafvervolging van belagers
mogelijk moet maken. Hij
hoopt dit na de zomer te kun
nen indienen. „Er is al een
strafartikel over fysieke mishan
deling met voorbedachte rade.
Daarop staat maximaal vier jaar
cel. Ik wil ook een artikel over
psychische mishandeling met
voorbedachte rade," zegt Ditt
rich.
Dittrichs partijgenote minister
Sorgdrager (justitie) liet vorige
week nog weten weinig heil te
zien in aparte strafbaarstelling
van stalking. Volgens de be
windsvrouw is het vergrijp
moeilijk te bewijzen. Er zijn be
halve het slachtoffer vaak geen
getuigen en bovendien is de
aangiftebereidheid onder de
slachtoffers gering.
„Maar dat komt juist, omdat die
vrouwen zeggen dat de politie
toch niets doet," zegt Dittrich.
Overigens stelt het Kamerlid wel
voorwaarden aan strafvervol
ging. Eerst moet het slachtoffer
via de burgerrechter hebben ge
probeerd van de belager af te
komen. „Niet dat vrouwen kun
nen bellen met het verzoek:
'haal mijn ex eens van straat af.'
Maar gaat de belager daarna
nog door, dan heb je met het
vonnis van de burgerrechter al
driekwart in handen." Een ge
tuigenverklaringvan buurvrouw
of buurman kan de rest doen,
volgens Dittrich.
Aan 'zijn' wetsartikel wil het Ka
merlid bovendien de bepaling
koppelen dat verdachten van
'hinderlijk belagen' in voorlopi
ge hechtenis kunnen worden
genomen. Normaal is een ver
grijp waarop een maximum
straf van vier jaar staat daar te
licht voor, maar volgens Dittrich
is de bepaling toch nodig. „Het
gaat om het stelselmatig diepe
inbreuk maken op het privéle-
ven van mensen. Bovendien
kan de dader hulpverlening krij'
gen en wordt deze uit zijn routi
ne gehaald. Vaak komen men
sen dan bij zinnen."
DEN HAAG HANS GEURENS
Rijnsburgs zendingsechtpaar ontvlucht Albanië net op tijd
De indrukken van de af
gelopen week zijn nog
vers. „Alles ligt op zijn
gat", vertelt Elise, „je
huis, je alles. Maar je
beseft het nog niet. Je
leeft in een soort roes."
Peter: „Zij is het nu aan
het verwerken. Ik ver
werk het misschien over
een week of drie. Dan
krijg ik de klap."
Het echtpaar begon in 1995 in Al
banië. Peter werkte als landbouw
kundige met de plaatselijke boe
ren en Elise deed kerkelijk werk.
Ze zouden vijfjaar blijven, maar
nu is hun toekomst onduidelijk.
„Ik kan er helaas geen zinnig
woord óver zeggen of we terug
gaan", vertelt Peter. „Mijn gevoel
zegt ja, maar met mijn verstand
zeg ik: ik weet het niet."
In Pogradec waren de piramide
fondsen het gesprek van de dag.
Een enkeling zette zijn hele bezit
in, maar de meesten kwamen al
leen met geld dat ze over hadden.
Niet overal was de bevolking zo
terughoudend. „De onlusten zijn
begonnen in het zuidwesten,
minstens acht uur rijden bij ons
vandaan. Dus dat was de ver van
ons bed show. De dreiging werd
pas reëel toen op 1 maart de
noodtoestand werd afgekondigd,
en de avondklok werd ingesteld.
De scholen waren dicht en de
overheidsgebouwen werkten op
twintig procent."
We moeten maar meel en suiker
in gaan kopen, zei Elise die zon
dag. „We wisten niet hoe snel de
onlusten bij ons zouden komen,
maar wel dat ze invloed hadden
op de voedselsituatie. Wij voelden
toen de eerste spanning: dingen
inkopen terwijl je eigenlijk denkt
dat het niet echt nodig is." Peter:
„En die week ging'het ook best re
delijk. Wel hadden we de koffers
al gepakt. Het Nederlandse con
sulaat zei: 'Ons advies is nog niet
om te evacueren. Maar mocht je
in een moeilijke situatie zitten,
dan moetje maar gaan.' Nu zaten
wij op tien minuten van de grens,
dus we waren zó weg. Het hoog
tepunt van onze spanning kwam
op zaterdag 8 maart. We hoorden
op de radio dat de rebellen dich-
Peter (30) en Elise (29) Ravensbergen, zendelingen in het nië een aantal malafide piramidefondsen, waar mensen
Albanese stadje Pogradec, op een basis van de land- hun hele vermogen in hadden belegd, als een kaarten-
bouwontwikkelings-organisatie Agrinas. Totdat in Alba- huis ineen stortte en hevige onlusten uitbraken in het
Balkanland. Met him vijf maanden oude zoontje Thi
keerde het echtpaar vorige week terug naar Nederla
Het verhaal van twee weken twijfel, angst en uitstel
Peter en Elise Ra
vensbergen met
zoontje Thomar:
twee weken twij
fel, angst en uit
stel. FOTO LOEK
ZUYDERDUIN
Een vissersboot
vertrekt met 250
mensen aan boord
naar de Italiaanse
havenstad Brin-
disi. De buitenlan
ders zijn goed
deels weg, veel
Albanezen willen
uit angst voor de
chaos ook zo snel
mogelijk de grens
over.
FOTO AP» MASSI
MO SAMBUCETTI
Kaï
enfru
advise
groen'
Gemic
en llf
Pir
steld i
Geldz;
deelm
nietig
lortag
ntwe
geven
de ver
onder
dighei
contre
Gee
opent
roorc
werd i
chef c
fijn ar
van re
San
TILBURC
grote*
'erdw
ilaats
ijnor
:omol
Wa
.er
terbij kwamen: er waren plunde
ringen in Erseke, twee uur bij ons
vandaan. En zelfs in Ko^a werden
onlusten gemeld." Elise knikt.
„Toen zei ik: 'We gaan desnoods
nog vannacht weg.' Maar weer
ging het voorbij."
,,'s Zondags was het heel rustig",
vervolgt Peter. „Berisha (presi
dent van Albanië, red.) sloot die
dag een compromis met het De
mocratisch Front, en dat gaf mij
hoop. Ik zei nog: Laten we maar
kijken hoe dit in de praktijk uit
werkt. Maar de maandag erop
werd een rampdag: vier nieuwe
steden werden ingenomen. Hoe
kan dat nou, dachten we, Het gaat
gewoon door".
Agrinas-hoofd Joost van den Hee
zou die donderdag het land verla
ten. Peter en Elise voelden ervoor
om mee te gaan. „Wij waren na
tuurlijk op", vertelt Elise, „we
werden met onze gevoelens con
tinu heen en weer geslingerd: wat
is de grens, wanneer gaan we
weg?"
Wat er die dinsdag gebeurde,
weet Peter nog precies. „Om vijf
uur viel Elbasan, waarmee de rou
te naar het vliegveld was afgeslo
ten. Om half zes hoorden we via
de Wereldomroep dat het minis
terie van buitenlandse zaken alle
Nederlanders adviseerde zo snel
mogelijk het land te verlaten.Eli
se schuift naar voren. „Toen zei ik
tegen Peter: We gaan morgen
meteen weg. Het liefst stapte ik
ter plekke in de auto en wég."
Peter: „Toen Joost om acht uur
terugkwam op de basis, legden we
hem voor wat we op de radio ge
hoord hadden. Het was duidelijk
een kwestie van tijd voordat Po
gradec zou vallen. We hebben be
sloten daar niet op te wachten.
Dat was heel moeilijk. We zaten
die avond met z'n drieën versla
gen bij elkaar. De volgende dag
hebben we ons kantoor zo snel
mogelijk leeggemaakt, en een Al
banese medewerkers geïnstrueerd
de projecten af te maken. Bij het
afscheid - het was een drukte van
jewelste - heerste diepe versla
genheid. Voor die mensen was
Agrinas een stuk hoop en conti-
nuiteit, dat nu werd weggeslagen
onder hun voeten.
FLANEREN
„Om twaalf uur 's middags zijn
we vertrokken, met zijn vieren.
Toen we weg reden was Pogradec
een zomers vakantiestadje, met
mensen flanerend op boulevard."
Maar Peter zette zijn blik op on
eindig en gaf gas, tot aan de grens
met Macedonië. „Bij de Macedo
nische en de Griekse grens heb
ben we geen problemen gehad.
En Thomar? Die heeft een deel
van de rit geslapen. Gelukkig is hij
gek op autorijden." Na acht uur
rijden kwamen ze aan in Thessa
loniki. Ze overnachtten daar op
een zendingsbasis waar het al een
week lang één uittocht van gezin
nen was. Donderdag werden ze
naar het vliegveld gebracht. Terug
naar Nederland."
Elise: „We hadden afscheid geno
men van Pogradec, maar geen ge
weer gezien. Je wist dat dat wel
ging komen* maar het was niet
voor te stellen. Albanezen zeiden
altijd: Pogradec? Dat is een rustige
stad. Vrijdagochtend kregen we
Joost aan de lijn, die vertelde dat
de basis was geplunderd en ieder
een met machinegeweren liep.
Toen wist ik: Het is echt gebeurd.
Het is écht gebeurd."
Donderdag 12 maart viel Pogra
dec. Een groep rebellen reed om
tien uur 's morgens het terrein op
van de Agrinas-basis. De veertien
overgebleven buitenlanders wer
den gesommeerd meteen te ver
trekken. Ze trapten de deur in en
haalden alles leeg. De meesi
waardevolle spullen en de b
rijkste gegevens waren de dl
voor in veiligheid gebracht!
„Er zal wel nu wel geen bias
luciferdoosje meer liggen. Ei
het team nog heeft meegeni
kan volgens mij kan niet vet
geweestAlle overheidsgeb
wen in de stad zijn in brand
stoken, ook het postkantooi
het gemeentehuis.
Toch vindt Elise dat hun we
voor niets was. „Wat je in m
investeert op geestelijk vlak,
blijft. Landbouwwerk is goe*
te doen, maar het kan verloi
gaan." Peter: „En ook van bi
landbouwwerk is niet alles v
ren gegaan. Neem het voort
tingsproject. Daarbij hebbe:
vooral geïnvesteerd in de m
van werken. Dat is niet weg.
RIJNSBURG PETER VAN EGMONP
Politieke partijen raken uit, maar Internet is in. En
dus hebben de meeste partijen hun eigen Internet
site. Is Wim Kok een socialist? Klik op homepage
van de PvdA en je kunt naar hartelust meepraten
over het rode gehalte van de premier. Op de CDA-si-
te kun je op dit moment je mening kwijt over het
gezin en lezen wat de 'jonge honden' van de partij
allemaal anders willen.
Op Internet kan iedereen bekijken waar partijen
zich zoal druk om maken en 'Den Haag' recht
streeks de waarheid vertellen. Van sommige partijen
zijn met een beetje geluk ook de regionale vertegen
woordigers te bezichtigen, compleet met foto's van
wethouders en gemeenteraadsleden. Maar of poli
tieke partijen dankzij computer en modem zullen
opbloeien blijft nog de vraag.
Op enkele kleine partijen na hebben ze zich alle
maal creatiefin cyberspace gestort. Zo kun je bij de
VVD alle Kamerleden met hun portret tevoorschijn
klikken, bij het CDA hun maandbladen vlak voor
verschijnen al bekijken en bij de PvdA is de column
van Ronald Giphart te lezen.
Terwijl de politiek doorgaans juist achter de trends
aanhobbelt, doen alle partijen verbazend hip op In-
temet. Omdat de een niet bij de ander wil achterblij
ven. Omdat er een enthousiaste hobbyist in de gele
deren rondloopt. Maar toch vooral omdat partijen
veel verwachten van de zogenoemde digitale snel
weg.
De nieuwe generatie groeit op met computers. En
vooral jongeren zijn interessant voor de politieke or
ganisaties die te maken hebben met tanende be
langstelling. Want met in totaal ruim 300.000 leden,
waarvan ook nog maar één Op de tien actief is, flore
ren de Nederlandse politieke partijen niet bepaald.
Behalve misschien voor een ingehuurde Paul de
Leeuw of Gordon, bezoeken mensen nauwelijks een
partijbijeenkomst. Onder het motto 'Den Haag
komt naar U toe', moet Internet verandering bren
gen. Internet blijkt helaas geen wondermiddel. De
massale toeloop moet nog komen.
De homepage van de PvdA heeft nu met zo'n 7.000
bezoekers per maand de hoogste kijkcijfers. „Het
aantal bezoekers stijgt spectaculair sinds we twee
jaar geleden zijn begonnen", zegt webmaster (be
heerder) Rob van Esseveld. „Belangstelling is een
kwestie van tijd. Als er iets over ons is geschreven
zien we direct een opleving."
De CDA-site trekt inmiddels maandelijks zo'n 2500
bezoekers. Het toenemende succes van de christen
democraten is volgens de beheerder te danken aan
de actuele pagina's. Elke dag wordt het laatste par-
tijnieuws erop gezet. Bovendien staat alles vaak net
even eerder op het Net dan op papier.
Wie nog denkt dat alles op Internet even spannend
is, wacht een kleine teleurstelling. Alleen de SP heeft
een speelse homepage compleet met quiz en de
mogelijkheid om direct te chatten (kletsen in ge
woon Nederlands) met de twee Kamerleden. De
meeste partijen komen niet veel verder dan een
soort informatieve brochure die je creatief kunt
doorbladeren. De partijen maken wel driftig gebruik
van kleur voor het 'eigen gezicht'.
Volgens de webmaster van GroenLinks, al vanaf '94
de politieke pionier op de digitale snelweg, is een
spannende pagina vooral een kwestie van geld en
menskracht. Er moet dus maar net een freak rondlo
pen die de kar trekt.
„Wij doen juist met opzet niet te veel aan grafische
grappen om dat we snelle pagina's willen hebben",
legt de beheerder van CDA-Digitaal uit. „Lang niet
iedereen heeft een snelle computer. Wie een flinke
tijd moet wachten tot een plaatje helemaal in beeld
is, gaat snel weer weg."
De meeste bezoekers klikken gewoon maar wat
rond. „Het discussiëren gaat nog niet zo wild, maar
het belangrijkste bij de PvdA-site is informatie. Op
dit moment staat er al zoveel op dat we een eigen
zoeksysteem aan het maken zijn", vertelt Esseveld
trots. Bij het CDA gaat de beheerder nog wat sleute
len aan het interactieve deel, omdat de reacties n
niet overstelpend zijn. Je mening spuien bij de Vi
is nog niet mogelijk.
Verklaringen voor de matheid van de bezoekers
hebben de makers niet. Misschien is het te vrijbli
vend of spreken de stellingen niet aan, denkt def
Misschien durven mensen gewoon niet, oppert ii
ander, of komen veel bezoekers al surfendgewoi
toevallig bij een partij terecht. De WD hoopt te#
de verkiezingen met een interessante, interactie!
site te komen. De RPF wil ook snel het net op en
streeft naar een aantrekkelijke homepage bij de
campagne. Het CDA heeft allerlei wilde plannen
denkt met spelletjes bezoekers te kunnen trekker
Het moet dus allemaal nog hipper, wil de politie!
jonge mensen trekken. De politieke partij als jonj LF
snelle en wilde club. Een hele kluif. Wie strikt Me
Borsato voor z'n homepage
DEN HAAG MARGIT KRANENBURG
