'Biecht beter dan therapeut'
Leiden Regio
q
■win ar
Kerk Samenleving
ZATERDAG 8 MAART 1997
972
Theoloog Strijards promoveert op 'Schuld en pastoraat'
Een pastor kan mensen met intense
schuldervaringen en -gevoelens vaak
beter helpen dan een psycholoog of
psychiater. Vooral als daar de biecht
aan te pas komt, compleet met
absolutie. „Want de biecht als teken,
als moment van aanraking door God,
biedt ruimte voor vergeving en
verzoening. Zonder dat sacrament is
het psychologisch verwerkingsproces
altijd onaf," zegt drs. Hans Strijards
(36), die gisteren in Tilburg
promoveerde op het proefschrift
Schuld en pastoraat.
trijards toont zich een
i J volgeling van zijn pro-
motor, prof. dr. Rein
Nauta van de Theologische Fa
culteit Tilburg (TFT), die on
langs op een symposium over
de groeiende markt van ritue
len al pleitte voor de herwaar
dering van de biecht. Strijards
ziet die biecht zich niet, zoals
vroeger, afspelen in donkere,
afgesloten hokjes. Wél als een
vorm van samenspraak dat
wordt afgesloten met de abso
lutie (schuldvergeving). Dét
moment van 'totale overgave'
kan mensen helen, zegt hij.
Strijards' stelling is dat men
sen met schulderva.ringen,
waarin een godsdienstige com
ponent zit, pas weer met zich
zelf en anderen in het reine
kunnen komen door God te
zoeken. „Ze hebben hun relatie
met God op hét spel gezet, daar
een inbreuk op gepleegd. Dat
gaat altijd gepaard met gevoe
lens van isolement. Ze hebben
een teken nodig van buitenaf,
een gebaar van vergeving en
verzoening. Ze moeten worden
aangeraakt door God. En dat is
heel wat anders dan wat psy
chologen doorgaans te bieden
hebben. Die maken in hun the
rapeutische praktijk wel ge
bruik van religieuze symbolen,
maar die kunnen niet overtui
gen, omdat ze niet doorleefd
zijn. Een pastor kan daar beter
mee omgaan omdat hij of zij ze
wel belichaamt." Psychologen
moeten daarom, vindt hij,
meer doorverwijzen naar pas
tors. „Door onbekendheid met
de kerk, en omdat ze hun klan
ten niet snel uit handen geven,
gebeurt dat nog te weinig".
e
rt
Jarenlang 'gezeul' van kamp naar kamp
Het beroep op het circuit van
hulpverleners in de geestelijke
gezondheidszorg groeit nog al
tijd. Veel mensen raken daar
steeds meer afhankelijk van.
„Zonder rituele vorm van boete
en verzoening blijft de trauma
tische schuldervaring als een
zwart gat in het bewustzijn varr
mensen aanwezig. Als er niks
gebeurt, dreigt het gevaar dat
die afhankelijkheidsrelatie
zichzelf in stand houdt."
Volgens Strijards heeft de
ontkerkelijking er alles mee te
maken dat er meer mensen
psychisch in de knoei raken.
„Vroeger was alles vanzelfspre
kend hoe je je leven inrichtte:
je trouwde, kreeg kinderen,
ging naar de kerk. Daar werden
geen vragen bij gesteld. Tegen
woordig ben je voor alles zelf
verantwoordelijk. Alles heeft te
maken met (eigen) keuze. Je
beslisLzelf wat goed voor je is.
Die keuze kurTje intrekken op
het moment dat die niet meer
voldoet aan jouw behoefte.
Verantwoordelijkheid is zo'n
keuze, de zin van het leven ook.
Die moetje zélf maken."
Veel mensen leven met het
gevoel dat ze 'zichzelf aan hun
haren uit het moeras omhoog
moeten trekken'. „Ik zou willen
dat psychologen er op letten
hoe vaak dat gevoel voorkomt
bij mensen die in een soort cir
kel zijn terechtgekomen. Ze
zakken iedere keer weer terug
en blijven achtervolgd door de
stem van hun geweten. Ze krij
gen geen rust. De psycholoog
reikt hier dus niet verder dan
eerste behoeftebevrediging.
Want de belangrijkste grond
onder je voeten is meer dan die
je zelf verzonnen hebt, zelf ge
maakt. Die grond moet je kun
nen aanraken, ruiken, kussen.
Iets wat meer is dan alleen het
eigen bedenksel. Ja, God dus."
Theoloog Strijards die is op
geleid aan de Theologische Fa
culteit Tilburg (TFT), weet
waarover hij praat. In dienst
van Defensie was hij onder an
dere betrokken bij de opvang
van uit Bosnië teruggekeerde,
getraumatiseerde Nederlandse
militairen. In de wijk voerde hij
vele gesprekken met mensen
met schuldgevoelens.
Volgend jaar wil Strijards
pastor worden in het bisdom
Breda.
dien veel buitenstaanders naar d B
gens. De centra kregen de naam ie
vrijplaatsen te zijn in de samen] jj
maakte de reputatie van de cent
ners er niet beter op.
Omgekeerd hebben kleine k
woonwagenbewoners een slechtj
de jaren zeventig probeerde di^
kampbewoners te integreren in
leving door kleine kampen in v\
aan te leggen. Dit stuitte echter
protesten van wijkbewoners. InlTj
de ervaringen met kleine kampei
slecht. In de jaren tachtig stuittei
gen van de gemeente om het
plein in kleinere centra op te el
weerzin van de pleinbewoners. Epr
voorbeeld een vijftien wagens tellnl
ingericht in de Stevenshof. De id
pleinbewoners die er gingen wtjb
men - in woorden van woonwagen
ster A. Offenberg - 'met hangeniei
terug naar het plein. h i
De eis van de woonwagenbeijw
vinden dat het aantal wagens irDf
men, komt evenmin uit de luchll J
reizigersfamilies willen dat er e:)pi
plaatsen komen om ook de kirfst
een woonwagen te voorzien. Eijrt
net waar het beleid van de overhu
len jaren lang op was gericht: on b
van woonwagenbewoners een ejju
te geven.
Dit beleid werd geregeld in det
genwet van 1968 en was - opnjdi
doeld om de grootte van de kamp h
de perken te houden. Als 'niegic
geen wagen meer konden krijgen
de kampen vanzelf kleiner worifl1
de achterliggende gedachte. \s g
kwam de overheid echter terug o s
nering. Toen staatssecretaris Tcj>e
Volkshuisvesting de Woonwagenpo
ridische redenen op de helling zep
teerden de woonwagenbewonerspc
De onderhandelingen tussenï
vaartplein en de gemeenten nu
Oegstgeest en Leiden worden pe
duwd door een lange, troebele jd(
nis, die door een onderzoeker In
zwartste bladzijde uit de Leidse p
nis' werd genoemd. Het laatstui
Trekvaartplein wil, is dat die gffet
zich herhaalt. sic
Zoals woonwagenbewoner F|A
het eens verwoordde: „Er wordp
met ons gezeuld. Eerst moeten pc
allen naar grote kampen, vervol s
er weer worden gedecentraliseeisic
me wel eens af hoe lang we dit kji c
houden. Er wordt altijd over onf
En dat zijn we zat.p
lm m
C O L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR TELEFAX I
Rooseveltstraat82 071-5356356 Advertenties: L
Postadres: Postbus 54, Familieberichten:
2300 AB Leiden P
Redactie: ld
ABONNEESERVICE Hoofdredactie: fj
Abonnementen 071-5128030 ADVERTENTIES 1
Geen krant ontvangen? Maandag t/m vrijdag van 8.3ÜE j
Bel voor nabezorging: P
Ma.t/m/vr.18.00-19.30 uur en RÜBRIEKSADVERTElp
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030 Maandag t/m vrijdag van 8.30IG
DIRECTIE ABONNEMENTP. E
B. M. Essenberg, bijvooruitbetaling: P'
J. Kiel (adjunct) per maand (acceptgiro) p
per kwartaal (acceptgiro) Qr
HOOFDREDACTIE per jaar (acceptgiro) BW
J.G. Majoor, Abonnees die ons een machtiL
H. G'. van der Post (adjunct) verstrekken tot het automatic
van het abonnementsgeld, off'
PUBLIC RELATIONS korting per betaling. ita
W. H. C. M. Steverink 071-5356356 VERZENDING PERPr
OMBUDSMAN per kwartaal (NL) p
R.D.Paauw 071-5356215 LEIDSCH DAGBLAD OP CASr
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post. Voor mensen die moeilijk lezef^
ogen hebben of blind zijn (oil h
REDACTIE leeshandicap hebben), is een safti
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst het regionale nieuws uit het Leid^
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden geluidscassette beschikbaar. Voi-
A J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio 0886-482345 (Centrum voor Cc:J
F. Blok, chef eindredactie algemeen Lectuur, Grave) p
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek 2t
W Spierdijk, chef sportredactie Auteursrechten voorbetq
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco Dagbladuitgeverij Dirj0]
E-MAIL: fs
Leidschdagblad®hfa
er
ZIEKENHUI'ZF
ONGEVALLENDIENST j
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00en|L
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessiï
dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis. M
BEZOEKUREN >P<
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45
Kraam- en zwangerenafdeling: büiten de gewone bezoektijden,
N
IMUUIII «-»»"■ lgV.IV.1 IUI VJ^III WUIIV.II UV gut.UI IV. uvvuvi.ujuv, »ww.
bovendien van 10.30-11.15 uur en van 19.45 -21.00 uur I L
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00-15.30 uur en 19.00-19.30lire
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpll
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth 0
(tel. 071-5454545dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, kla|e.
daarnaast ook 11.15-12.00 uur. I
Kraamafdeling: 14 30-15 30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders totTr
Kinderafdeling: 14 30-19 00 uur (voor ouders de gehele dag). p'
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uurenja;
18.30-19.00 uur. gr
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend L
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131). dagelijks 14 00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, kla
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14,15-15.00 uur
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.OOu
Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluite
partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er eer
mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- er
neurologie. 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde en het
14 15-151-00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kindërkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.75-77,
babyzaal en boxenafdelingrvolgens afspraak.
Hans Strijards:
„Psychologen
moeten cliënten
met religieus
getinte proble
men leren her
kennen en door
verwijzen naar
het pastoraat."
foto gpd
Op het eerste oog lijkt de inzet
een uit de hand gelopen ruzie
over aantallen woonwagens. Op
het Trekvaartplein staan zo'n honderd wa
gens. De bewoners willen dat dat er 120
worden. Het rijk zet echter in op veertig
woonwagens en wil pas over zeventig
standplaatsen praten als de wagenbewo
ners beloven dat hun kamp onderdeel
wordt v£in de nieuw te bouwen wijk Poel
geest. In praktijk zou dit erop neerkomen
dat het kamp in tweeën wordt gehakt, met
middenin een eiland waar huizen moeten
komen.
Leiden bewandelt de midiienweg: verant
woordelijk wethouder T. van Rij wil met de
provincie onderhandelen of er meer dan
zeventig standplaatsen op het plein kunnen
komen, maar vindt 120 wagens te veel. Tus
sen politicus en woonwagenbewoner is er
echter meer aan de hand: ze zijn bijna el-
kaars natuurlijke vijanden.
Die vijandschap heeft haar wortels in de
jaren zeventig van de vorige eeuw. In die
tijd begon een groeiende groep Nederlan
ders onder druk van werkloosheid en wo
ningnood het land door te trekken. Het
werk dat ze deden vergde een nomadenbe
staan: naar beroepen als scharenslijpers,
mandenmakers en schoorsteenvegers was
zo weinig vraag dat de beoefenaren ervan
wel rond moesten trekken. De gemeenten,
die ook voor hun tijdelijke inwoners verant
woordelijk waren, zagen de woonwagens
De spanning tussen bewoners van het
woonwagenkamp aan het Trekvaartplein en de
politiek heeft een nieuw kookpunt bereikt. Het
overleg tussen Leiden en het kamp is gestokt, de
bewoners hebben de politici de oorlog verklaard. Ze
hebben een lijst met telefoonnummers van
wethouders en raadsleden verspreid. Bestuurders
worden bedreigd. Leiden, Warmond en Oegstgeest
zijn naar de politie gestapt. Het verweer van de
woonwagenbewoners: wij voelen ons ook bedreigd.
Gediscrimineerd/Bedrogen.
liever vertrekken. En drongen bij het rijk
zelfs aan op een verbod op woonwagens.
Deze eeuw werd de tegenstelling tussen
de reizigersfamilies en de mensen die in
huizen woonden groter. Zo kregen woon
wagenbewoners vrijstelling van de leer
plicht. Ze ontwikkelden een eigen cultuur.
Een eigen groepsgevoel. Voor veel kampbe
woners bestaat dat gevoel vooral uit de ster
ke familieband, de hang naar vrijheid en
het leven buiten. De burgermaatschappij
vinden ze individualistisch en benauwend.
Terwijl wagenbewoners een eigen manier
van doen en een eigen trots ontwikkelden,
probeerde de overheid het gat te dichten.
'Integratie' werd het toverwoord.
Er volgde een lange reeks pogingen om
de op drift geraakte Nederlanders aan ban
den te leggen. Woonwagenbewoners moes
ten hun reizende bestaan verruilen voor het
leven in een kamp. De kampen werden sa
mengevoegd tot grote woonwagencentra.
De centra werden weer opgesplitst in kleine
kampen. En die kleine kampen mochten
vervolgens toch weer wat groter worden.
Keer op keer moest de overheid toegeven
dat het niet lukte om deze groep Nederlan
ders te laten deelnemen aan de samenle
ving. En ook recente pogingen blijken
vruchteloos. Momenteel heeft rond de ne
gentig procent van de kampers een uitke
ring. En wat wezenlijker is: de woonwagen-
cultuur bloeit als nooit tevoren. De huizen
op wielen trekken niet meer rond, maar zijn
Het woonwagencentrum aan het Trekvaartplein verzet zich hevig tegen de dreigende opsplitsing. „Er wordt jarenlang met ons gezeuld. En dat zijn
we zat." foto archief
wel een symbool van vrijheid en van an
ders-zijn geworden.
Het wantrouwen van de Leidse woonwa
genbewoners jegens de overheid heeft
eveneens een voorgeschiedenis. Een eerste
woonwagenkamp aan de Haarlemmertrek
vaart kon aanvankelijk geen doorgang vin
den, omdat de gemeente oordeelde dat het
kamp dan te dicht bij Leidse woningen zou
komen. Er kwam een kamp op een weiland
aan de Lage Morsweg, waar bewoners een
tijdlang slechts één kraan en één toilet had
den.
Toen de Morswijk echter werd uitgebreid,
moesten de woonwagenbewoners wijken.
In 1951 kregen ze een nieuw onderkomen
in een regionaal verzamelkamp aan de
Broekweg. Bij de eerste bouwplannen van
de Broek- en Simontjespolder leek de ge
schiedenis zich te herhalen: de eerste rap
porten over de nieuwbouw in de polder
stelden dat er in Poelgeest geen plaats meer
zou zijn voor kampbewoners.
Een tweede reden voor de vijandigheid
tussen de politici en de wagenbewoners is
het wantrouwen dat de woonwagenbewo
ners altijd ten deel is gevallen. Een reden
om de woonwagens in eerste instantie geen
onderkomen te geven in de Broek- en Si
montjespolder, was voor de gemeente Lei
den dat de aanwezigheid van een woonwa
genkamp bij de toegangsweg naar Leiden
de Sleutelstad een slechte naam zou bezor
gen. Toen het Leidse woonwagenkamp als
nog van de Mors naar de polders verhuisde,
verzuchtte de Leidse commissaris van poli
tie: „Wordt de Lage Morsweg bevrijd van
deze plaag, nu worden de Haarlemmerweg
en omgeving door deze plaag bezocht."
In de jaren zestig en zeventig kwamen
woonwagenbewoners in een nog slechter
daglicht te staan. Omdat er steeds minder
vraag was naar mobiele beroepen als scha
renslijpers en reparateurs, werden veel wa
genbewoners werkloos. De overheid plaats
te de bewoners in grote, geïsoleerde centra
aan de rand van de stad. Een paar kampe'n,
zoals het beruchte kamp aan de Utrechtse
Huppeldijk, groeiden uit tot criminele vrij
plaatsen, waar de politie nauwelijks nog
durfde te komen. In Leiden trokken boven
