Ontbossing gaat ietsje
langzamer dan gevreesd
Buitenland
Scheepswerf Gdansk gaat dicht welkom op top in Nairobi
Ssis in Turkse regering
Albanese president wil
vervroegde verkiezingen
Rebellenleider Kabila niet
snische minister niet
rschenen op tribunaal
Hulpverleners UNHCR vallen tussen wal en schip in Oost-Zaïre
>s'(
Duitse leger bereidde al
vóór Hitier oorlog voor
Beeldhouwers leggen laatste hand aan Deng
!\G7MAART 1997
rkiezingen Bosnië pas in september
ihagen De gemeenteraadsverkiezingen in Bosnië-Her-
vina worden tot 13 en 14 september uitgesteld. Dat deelde
lorzitter van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwer-
in Europa (OVSE), Petersen, mee. De verkiezingen, die oor-
akelijk in september vorig jaar zouden worden gehouden,
n al tot november en later tot juli 1997 uitgesteld wegens
Ie met de kieslijsten.
'45 |L. JESSICA LUTZ
|50 pondent
,0°
85 feis tussen de Turkse rege-
2® tl het leger is omgeslagen
so regeringscrisis. Na da-
61 ige weigering, stelde de
I® stisch premier Erbakan
52 in de generaals tevreden
25 hun pakket maatregelen
5° het groeiende fundamen-
69 e te ondertekenen. Maar
03 ote groep binnen de mee-
pde Juiste Pad Partij van
36 remier giller vindt nog
70 dat de regering moet af-
50 L De geplande kabinets-
waarin de eisen zouden
jn besproken, werd giste-
het laatste moment afge-
kabinetsleden
ergeren zich al lang aan het be
leid van Erbakan en zijn Wel
vaartspartij. De minister van
justitie heeft bijvoorbeeld con
sequent alle rechters en procu
reurs die wilden optreden tegen
gewelddadige fundamentalis
ten, van de desbetreffende za
ken afgehaald en overgeplaatst
naar uithoeken.
Duizenden bureaucraten zijn
ontslagen om plaats te maken
voor sympathisanten van de
Welvaartspartij. En keer op keer
probeert die partij wetten door
te drukken die de invloed van
de islam op de staat uitbreiden.
Door de spanningen die dit be
leid oproept, is de ministerraad
al meer dan twee maanden niet
bijeengekomen.
De Albanese president Berisha
heeft de oppositie nieuwe ver
kiezingen voorgesteld. De
Griekse premier Simitis zei dit
gisteravond na een onderhoud
met minister Van Mierlo (bui
tenlandse zaken) die vandaag
namens de Europese Unie een
bezoek brengt aan Tirana. Van
Mierlo bevestigde het voorne
men van Berisha, maar zei dat
er onenigheid is over de datum.
Berisha zou dinsdag tegen
over Simitis al melding hebben
gemaakt van zijn plan om via
verkiezingen een uitweg te vin
den voor de politieke crisis in
het land, die in het zuiden tot
een gewapende rebellie heeft
geleid. Nieuwe verkiezingen is
één van de belangrijke eisen
van de tegenstanders van Be
risha, die verder willen dat hij
onmiddellijk aftreedt.
Berisha had gisteren een ont
moeting met oppositieleiders.
In een eendrachtige verklaring
riepen president en oppositie
op tot kalmte. Zij vroegen de
bevolking in de opstandige ge
bieden de wapens neer te leg
gen. De opstandelingen in de
Zuid-Albanese havenstad Sa-
rande hebben al laten weten
hun wapens in te zullen leveren
bij een 'nieuwe wettige rege
ring'.
De rebellen in Sarande heb
ben gisteren hun posities op
heuveltoppen verder versterkt,
maar hebben nog geen begin
gemaakt met het voor een
'volksrechtbank' brengen van
hun regeringsgezinde gevange
nen. Daarmee hadden ze eerder
deze week gedreigd.
Treurige gezichten bij de arbeiders op de werf in Gdansk. Zij hoorden gisteren dat zij hun baan kwijt raken omdat de failliete werf, die zo'n belang
rijke rol speelde bij de omverwerping van het communisme, de poorten sluit foto reuters
i
on
0f|
om in een openbare hoorzitting
uit te leggen waarom hij heeft
geweigerd alle stukken in het
proces tegen de Kroatische ge
neraal Blaskic ter beschikking
van het hof te stellen. Het tribu
naal kan een arrestatiebevel te
gen hem uitvaardigen wegens
tegenwerking.
60 bsnische minister Jelavic
pie) is vanmorgen niet
40 pet Joegoslavië-Tribunaal
m Haag verschenen. Hij
-h door zijn advocaat ver-
oordigen.
ninister was opgeroepen
WARSCHAU »AP-Rtr-AFP-ANP
De scheepswerf in het Poolse
Gdansk, waar in 1980 de vrije
vakbond Solidariteit werd opge
richt, gaat nog dit jaar dicht. De
3.600 werknemers kregen giste
ren te horen dat zij op straat
staan. In augustus was het fail
lissement al uitgesproken,
waarbij al de helft van de toen
nog 7.300 arbeiders werd ont
slagen.
„Sommige mannen huilden
als kinderen", zei Bogdan Oles-
zek, woordvoerder namens Soli
dariteit op de werf nadat cura
tor Wieslaw Szaj het nieuws be
kend had gemaakt. „Ik voelde
tranen in mijn ogen", zei Ro
man Galezowski, die negentien
jaar op de werf werkte. „Ik weet
dat dit het einde van de
scheepswerf is, maar ik kan het
nog steeds niet bevatten."
Het doek viel gisteren, toen
de Poolse Bank Pekao liet wéten
geen lening te verstrekken. Het
geld, ruim honderd miljoen dol
lar, was bedoeld om in ieder ge
val vijf al bestelde schepen te
kunnen afbouwen. Volgens An-
drzej Dorosz, topman van Bank
Pekao, zou de bouw van de
schepen nog niet eens een mi
nieme winst opleveren.
De scheepswerf ging kort na
de Tweede Wereldoorlog open.
Electriciën Lech Walesa stichtte
in 1980 samen met anderen de
vakbond Solidariteit. De druk
van de arbeidersbeweging leid
de in 1989 tot de val van het
communisme. Vakbondsleider
Walesa werd later president.
Ironisch genoeg is Walesa zelf
deels verantwoordelijk voor de
sluiting van zijn oude werf. Tij
dens zijn presidentschap, van
'90-'95, beschermde hij zijn
vroegere bedrijf tegen herstruc
turering en zorgde hij er voor
dat er niemand werd cfitslagen.
Tegenover de genereuze over
heidssubsidies stonden echter
geen orders voor de bouw van
nieuwe schepen. Twee andere
scheepswerven, in Szczecin en
Gdynia, voerden wel reorgani
saties door en wisten niet alleen
het hoofd boven water te hou
den maar behoren zelfs tot de
leidende Europese scheepswer-
NAIROBIAFP
De leider van de Zaïrese opstan
delingen, Laurent Kabila, is niet
welkom op de top over de Zaï
rese crisis in het Kenyaanse Na
irobi. Hij is niet uitgenodigd
omdat hij slechts factieleider is
en geen staatshoofd, aldus een
woordvoerder van het Kenyaan
se ministerie van buitenlandse
zaken vandaag.
De Zaïrese president Mobutu,
die ziek is en in Zuid-Frankrijk
verblijft, kreeg wel een formele
uitnodiging voor de bijeen
komst op 19 en 20 maart. De
zogeheten minister van justitie
van de rebellen, Kongolo
Mwenze, reageerde op het uit
blijven van een uitnodiging
door Kenya en Mobutu te be
stempelen als twee handen op
een buik.
Met de top wil Kenya de
spanningen in Midden-Afrika
verminderen. Behalve Zaïre en
de andere inititatiefnemers
Zuid-Afrika, Zimbabwe en Ka
meroen komen ook de leiders
van Congo en Tanzania. Verder
is de secretaris-generaal van de
Organisatie voor Afrikaanse
Eenheid (OAE) uitgenodigd.
pondent
tdeloze vluchtelingendrama in Rwanda en
°g list niet alleen zijn dagelijkse tol in mensenle-
ooAÖiaar veroorzaakt ook spanningen tussen de in-
lonale hulporganisaties. De UNHCR, de vluch-
yj .^organisatie van de Verenigde Naties, die
50 1994 de voornaamste verantwoordelijkheid
30A ivoor de meer dan een miljoen vluchtelingen
gebied van de Grote Meren, doet volgens Am-
ïntemational zijn werk niet goed.
Os Amnesty heeft de UNHCR meegewerkt aan
de gedwongen repatriëring van honderdduizenden
Hutu-vluchtelingen uit Tanzania en voedselhulp ver
strekt aan voormalige Hutu-strijders, die zich na de
massamoorden op de Tutsi's in 1994 met de burger
vluchtelingen in de kampen van Zaïre en Tanzania
verschansten.
Als voorbeeld noemde Amnesty het inmiddels ont
ruimde kamp Tingi Tingi, waar ruim 150.000 vluch
telingen via een luchtbrug vanuit Kisangani door de
UNHCR werden bevoorraad. Daarvan profiteerden
ook de Hutu-strijders in het kamp, die via dezelfde
landingsstrip bij Tingi Tingi door Zaïre van wapens
en munitie werden voorzien.
Dennis McNamara, directeur Bescherming Vluchte
lingen van het UNHCR, zegt dat Amnesty makkelijk
praten heeft. „Ze sturen een delegatie die na drie da
gen weer verdwijnt en dan dit soort onrechtvaardige
beschuldigingen ventileert. In Tingi Tingi zaten we
tussen de wal en het schip. De Hutu-strijders contro
leerden zoals gewoonlijk het kamp, dat klopt. Maar
er stierven ook vijftig baby"s per dag aan honger en
ziekten. Stop je de voedselhulp, dan creperen er nog
meer en verzaken we onze plicht. Geef je hulp, dan
pikken ook de Hutu-militairen een deel in."
Nieuw-Zeelander McNamara meent dat de enige uit
weg uit deze mission impossible een internationale
interventiemacht is. „Hulpverleners van ons, Artsen
Zonder Grenzen en het Rode Kruis kunnen in die
kampen het kaf niet van het koren scheiden." McNa
mara zegt verder dat 'staatslieden de mond vol heb
ben van mensenrechten, maar niet de politieke wil
kunnen of willen opbrengen om orde in de chaos te
scheppen, desnoods met militaire interventie'.
Hij wijst erop dat honderdduizenden Hutu-vluchte-
lingen in Zaïre voor het oprukkende rebellenleger uit
Tingi Tingi zijn gevlucht en momenteel spoorloos
zijn. De nieuwe VN-secretaris-generaal Annan heeft
dezer dagen aangedrongen om de vorig jaar afgebla
zen interventiemacht alsnog in te zetten om een
nieuwe humanitaire ramp te voorkomen.
„Er zwerven honderdduizenden vluchtelingen tussen
Kisangani en de grens van Rwanda, zo'n 300 kilome
ter naar het oosten", constateert McNamara. „Deze
mensen zijn van alle hulp of bescherming verstoken
en we kunnen ze alleen bereiken, als een internatio
naal beschermde corridor wordt ingesteld. Dat zich
inmiddels in de jungle van Oost-Zaïre een humani
taire ramp voltrekt, lijdt geen twijfel."
enslang voor 'zwarte weduwe'
Een rechtbank in de Oostenrijkse plaats Krems heeft El-
kTlauensteiner, bijgenaamd de zwarte weduwe, vandaag
is moord en fraude tot levenslang veroordeeld. De 66-jari-
iuw stond terecht wegens vergiftiging van haar 77-jarige
er Pichler en drie andere oudere mannen. Met een vervalst
30ntient eigende zij zich de nalatenschap van Pichler toe. De
enHank veroordeelde haar vroegere advocaat, Harald
Neimidt, tot zeven jaar wegens medeplichtigheid,
er J(
Hea-kije wil zoenen aan banden leggen
zeiAi De Turkse autoriteiten willen paal en perk stellen aan
Pr^kse gewoonte om elkaar bij elke begroeting en bij elk af-
'akbjl twee flinke pakkerds te geven. De kans op besmettelijke
onrfsis gr°ot door al dat gezoen, vindt minister Aktuna (volks-
?naijdheid). De bewindsman heeft daarom de regionale autori-
)96 .opdracht gegeven antikuscampagnes te lanceren. Volgens
0ia kan het.gezoen de ziekte van Pfeiffer, mazelen, water-
hejÊn en in mindere mate zelfs aids overbrengen.
F.r
Jeltsin-Clinton op 19 en 20 maart
Ie PROTONDe top tussen de Amerikaanse president Clinton
c°nb Russische collega Jeltsin in de Finse hoofdstad Helsinki is
3r'o^steld op 19 en 20 maart. De ontmoeting was aanvankelijk
3rh^id op 20 en 21 maart, maar de agenda moest worden aan-
n g*jt in verband met het bezoek dat Clinton op 21 mei aan de
te |e hoofdstad Kopenhagen brengt.
en prehistorische den in de verkoop
Rlltï Australië gaat loten verkopen van de Wollemi, eenden-
>ort waarvan de leeftijd wordt geschat op zestig miljoen
pe regering van New South Wales wil hiermee de zeldzame
i, waarvan in 1994 nog veertig exemplaren werden aange-
Z(™p, voor uitsterven behoeden. De loten van de Wollemi zul-
brden verkocht aan zowel botanische tuinen als aan parti-
er%n.
ers
de
vctpremier Jamaica overleden
'anl
geniSRï Voormalig premier Michael Manley van Jamaica is
an [avond in zijn woning in Kingston op 72-jarige leeftijd over-
xerej. In de jaren zeventig zorgde Manley er als premier voor
imaica aansluiting vond bij de niet-gebonden landen. In de
omppeenvolgende termijnen waarin hij premier was (1972-
>er j toonde Manley zich een fervent socialist. Eind 1980 leidde
i. v#leid van Manley bijna tot het bankroet van Jamaica. Bij de
ii gejpvolgende verkiezingen werd hij verslagen door de conser
ve politicus Seaga. In 1989 verscheen Manley opnieuw op
ineel, nu veranderd in een kapitalist die particuliere inves-
jjen aanmoedigde.
^eria houdt grote schoonmaak
sioci. Drie Nigeriaanse organisaties, waaronder de nationale
Ijndsfederatie, zijn gisteren begonnen met een grote
cx-:jnmaakoperatie. Ze willen de vuilverwerking beter regelen
voorkomen dat er nog meer mensen, vooral kinderen,
Baecijden aan ziektes die het gevolg zijn van de slechte hygiëne
28land. In Nigeria is het heel gewoon dat grote bergen vuil-
uc? straat liggen.
lalden verzweeg rapport E coli-bacterie
25,ocgg. De Britse regering heeft in 1995 informatie achterge-
j'ijnen waarmee de recente E coli-epidemie, die al twintig le-
3 7Öeiste, had kunnen worden voorkomen. Dat blijkt uit een
8 4Cprt uit 1995 dat nooit is gepubliceerd en gisteren via TheFi-
ïal Timesnaar buiten kwam. Onderzoekers van de Britse
I Hygiëne Dienst constateerden al in 1995 dat veel slacht-
?n een ideale voedingsbodem voor de gevreesde E coli-bac-
riu waren. Het ministerie van landbouw vreesde grote schade
vleesindustrie en eiste dat het rapport werd bijgesteld.
)rjge[t de onderzoekers dit hadden geweigerd, werd besloten het
Ie publiceren.
Griekenland wil
dat Turkije lid
wordt van EU
WASHINGTON Rtr-DPA
De Griekse minister Pangalos
(buitenlandse zaken) heeft het
gisteren verrassend opgenomen
voor toetreding van zijn tradi
tionele tegenstander Turkije tot
de Europese Unie. Na een be
spreking met zijn Amerikaanse
collega Albright in Washington
zei hij dat Turkije niet moet
worden geweerd uit Europa,
omdat het een belangrijk aan
deel heeft in de Europese ge
schiedenis, 'net als Grieken
land'.
Met zijn opmerkingen zette
Pangalos zich af tegen de stro
ming binnen de EU die zich
verzet tegen een Turks EU-lid-
maatschap in verband met de
mensenrechtensituatie in dat
land. Dinsdag zeiden zes chris
tendemocratische regeringslei
ders van EU-landen dat zij Tur
kije niet acceptabel vinden als
EU-lid. Albright is het met
Pangalos eens.
Het Duitse leger blijkt al in 1925
te hebben rondgelopen met
plannen om fors uit te breiden
en opnieuw oorlog te voeren.
Dat was tien jaar voordat Hitier
daadwerkelijk het leger begon
te vergroten, om in 1939 met de
invasie in Polen de Tweede We
reldoorlog te beginnen.
Wetenschappers gingen er al
enige tijd vanuit dat Duitse mi
litairen al jaren vóór Hitier
voorbereidingen troffen voor
een nieuw groot leger. Het
doorslaggevende bewijs is nu
geleverd met Duitse documen
ten die onlangs opdoken in de
Amerikaanse Nationale Archie
ven in Washington. Het Duitse
weekblad Die Zeit maakte de
vondst van een amateur-histo
ricus uit Hamburg gisteren be
kend.
De papieren tonen aan dat de
toenmalige Reichswehr, door
Hitier omgedoopt tot Wehr-
macht, al met oorlogsvoorberei
dingen bezig was in een tijd dat
Hitier nog maar slechts een op
roerkraaier was. Generaal Von
Seeckt stelde onder uiterst
strenge geheimhouding voor de
strijdkrachten uit te breiden tot
acht legers met in totaal 2,8 tot
3 miljoen man, 102 divisies en
252 generaals.
Eenmaal aan de macht hoef
de Hitier niet meer te doen dan
de kant-en-klare plannen uit
1925 over te nemen. Eenzijdig
kieperde hij het Verdrag van
Versailles overboord, het dictaat
van de winnaars van de Eerste
Wereldoorlog dat de omvang
van het Duitse leger tot hon
derdduizend beroepssoldaten
beperkte. Als de aanklagers van
de Nümberger Processen het
document hadden gekend, was
de Duitse legerstaf waarschijn
lijk niet vrijgesproken maar ver
oordeeld voor vredesbedreigen-
de samenzwering, schrijft Die
Zeit.
De Wehrmacht, die in 1945
ophield te bestaan en overging
in de West-Duitse Bundeswehr
en de Oost-Duitse Nationale
Volksarmee, was sinds vorig jaar
al in opspraak door onthullin
gen over betrokkenheid bij
massamoorden aan het ooste
lijk front. Een tentoonstelling
over de wandaden van het leger
leidde een week geleden nog tot
een storm van protest van
aartsconservatieve inwoners
van Beieren.
VN-organisatie FAO in vandaag verschenen rapport:
In een zijstraatje achter het Mi
litair Museum in Peking wordt
in een bewaakte werkplaats
hard gewerkt aan iets bijzon
ders: een zes meter hoog stand
beeld van Deng Xiaoping. Het
beeld is het eerste grote monu
ment van een man die zich tot
zijn dood op 19 februari altijd
heeft verzet tegen dergelijke ui
tingen van persoonsverheerlij-
king.
Het standbeeld zal komen te
staan in Shenzhen, de welva
rende grensstad in de buurt van
Hong Kong die het symbool is
geworden van de welvaart die
China door de economische
hervormingen van Deng heeft
leren kennen.
Vier mensen werken dag in
dag uit aan het beeld, dat op 25
maart in brons moet worden
gegoten waarna het tijdelijk zal
worden tentoongesteld in
Sjanghai. In juni zal het dan
naar Shenzhen worden ver
voerd, kort voor Hong Kong van
Britse in Chinese handen over
gaat. Shenzhen is ook een van
de weinige plekken in China
waar al lange tijd een enorm
portret van Deng hangt. „Als
Deng Xiaoping er niet was ge
weest, dan zou Shenzhen er
niet zijn geweest. Iedereen er
kent dat feit", zegt beeldhouwer
Teng Wenjin.
Deng hield ervan om als een
man van het volk te worden ge
zien. Omdat hij drie keer in on
genade viel bij de Communisti
sche Partij is het nooit tot de
persoonsverheerlijking geko
men zoals bij zijn voorganger
Mao Zedong.
Het standbeeld van Deng be
staat uit een mix van stijlen. Het
naturalistische gezicht van
Deng staat op een lichaam in de
stijve heroïsche stijl uit het
Mao-tijdperk. De beeldhouwers
vinden niet dat ze in strijd han
delen met Dengs verzet tegen
verheerlijking van Chinese lei
ders. „Wij zien hem niet als een
groot leider. We zien hem eer
der als een man met een groot
moreel karakter", aldus Bai
Lansheng van het Chinese Insti
tuut voor Kunst en Kunstnijver
heid.
de ontbossing in de armere lan
den (65,1 miljoen hectare) te
compenseren.
De lichte groei van de hoe
veelheid bos in de rijke landen
zegt overigens weinig over de
kwaliteit van dat groen, bena
drukken de onderzoekers. De
vrees van begin jaren tachtig
voor een massale bossterfte in
Europa door de luchtvervuiling
bleef weliswaar uit, maar de
kwaliteit van de bossen neemt
steeds verder af. Behalve lucht
vervuiling bedreigen vooral bos
branden en ziekten de Europese
en Noord-Amerikaanse bossen.
De massale teloorgang van de
tropische bossen is vooral een
gevolg van de groei van de we
reldbevolking. Om steeds meer
monden te kunnen voeden, is
steeds meer landbouwgrond en
graasland nodig. Ook voor hui
zen, dammen, bruggen en we
gen moeten bossen wijken. In
sommige gebieden speelt ook
de industriële houtkap een zeer
belangrijke rol. Bovendien heeft
tweevijfde van de wereldbevol
king hout nodig om te koken of
voor verwarming. De mondiale
vraag naar hout voor eigen ge
bruik groeit met ruim een pro
cent per jaar.
foto reuters
Jaarlijks gaat op aarde 11,3 miljoen hectare bos verloren.
De bossen verdwijnen nog steeds in een hoog tempo,
maar de ontbossing lijkt langzamer te gaan dan eerder
werd gevreesd. Dit staat in een vandaag verschenen rap
port van de VN-organisatie voor voedsel en landbouw
FAO in Rome. Brazilië, Indonesië en Zaïre vormen de
top-drie van landen waar jaarlijks het meeste bos ver
dwijnt.
Beeldhouwer Bai Lansheng aan het werk.
clusief Groenland en het Zuid
poolgebied. Tussen 1990 en
1995 verdween 56,3 miljoen
hectare. De aanplant van nieuw
bos in de geïndustrialiseerde
landen (8,8 miljoen hectare)
was volstrekt onvoldoende om
Volgens de becijferingen van de
FAO herbergt de aarde onge
veer 3,5 miljard hectare bós
(1995). Dat is bijna 27 procent
van de wereldoppervlakte, ex-
