Tsaar Boris begint nu echt
Erfenis van kerncentrales
nog lang niet weggewerkt
Bosbeheer moet panda redden
Feiten &Menesfgen
Rechtszaak tegen
verdachte aanslag
Oklahoma in gevaar
Arrest Hoge R{
legt bom ondf
autokostenfoi
r AM /WP6f& MWT-
NU WJKT WT Dl£.Kll«fcCT>«
176 KIZAMT NET 20 G?06O
66€|HJfEM A|S Pfc TV-
v eutiao 2£ óns wier jA5Tiej
3 VAI1EN /Vter AWrv£$i6lL)-
3 IN ON2E. W5AMT OF ®0
I vbpsoo op e^eMBx1
L^ydÖÊ pagina 10--X
Awins N
TOtHKST
606P
i. NttUINSy
DONDERDAG 6 MAART 19971S2)EF
Mogelijk ook Nederlands afval naar Duitse zoutmijnen
Het Duitse Gorleben is even het cen
trum van de wereld. Aanleiding vormt
de komst van zes containers vol radio
actief afval dat eerst bovengronds, maar
later onder de grond in een zoutmijn
opgeslagen moeten worden. De protes
ten zijn massaal. In ons land blijft het
stil terwijl de problemen met kernafval
hier even groot zijn. Sterker nog: er be
staat een kans dat ook Nederlands nu
cleair afval in de volgende eeuw naar
Gorleben gaat. Nederlandse onderzoe
kers zijn al jaren actief in de zoutkoe-
pels bij het Duitse plaatsje.
Eind deze maand zal de kerncentrale in
Dodewaard na 29 jaar de poorten slui
ten. Met 31 dienstjaren volgt in 2004 de
centrale in Borssele. Het Nederlandse
kernenergie-tijdperk is daarmee ten
einde. Tenminste voorlopig. De stroom
die beide kerncentrales nu nog leveren,
acht procent van onze behoefte, moet
op andere wijze worden gemaakt.
Voor H. Codee, directeur van de Cen
trale organisatie voor radioactief afval
(Covra) in Borssele, betekent de sluiting
van Dodewaard en Borssele niet dat hij
zonder werk zit. Integendeel. Vanaf
2001 zullen ladingen hoogradioactief
afval en kernsplijtingsafval vanuit
Frankrijk en Groot-Brittannië bij de Co
vra worden afgeleverd. Cadeautjes uit
Dodewaard en Borssele. „Dat afval is
vrijgekomen bij het opwerken van uit
gewerkte splijtstofstaven die vanuit Do
dewaard tijdelijk naar Frankrijk gingen
en vanuit Borssele naar Groot-Brittan-
nië", verduidelijkt Codee. Formeel kon
het spul al sinds 1995 bij de Covra wor
den ingeleverd, ware het niet dat Codee
nog geen vergunning heeft gekregen
voor de opslag van het spul.
De terugkeer van het hoogradioactieve
afval werd in 1980 door het toenmalige
kabinet vastgelegd in geheime verdra
gen met Frankrijk en Groot-Brittannië.
Alleen op die voorwaarde waren het
Franse Cogema en het Britse BNFL be
reid tijdelijk de restproducten van Do
dewaard en Borssele op te slaan en te
bewerken.
„Hoeveel afval er terugkomt is erg
moeilijk aan te geven. Wij rekenen in
totaal op 110 kubieke meter. De inhoud
van een kleine eengezinswoning", legt
Codee uit. Het afval is verwerkt in glas.
De glazen blokken zitten op hun beurt
weer in stalen containers. Precies het
zelfde als nu in Duitsland het geval is.
Het is de bedoeling dat de blokken ge
durende vijftig tot honderd jaar in Bors
sele blijven. Bijeengebracht in een nog
te bouwen bunker met betonwanden
van anderhalve meter dikte. Permanen
te koeling en luchtbehandeling moeten
hitte en straling in de hand houden. Be
halve het hoog radioactieve afval dat
warmte afgeeft, komt er nog eens 2.400
kubieke meter afval bij dat geen hitte
afgeeft.
Codee: „Na de periode van tijdelijke
opslag moet er een definitieve oplos
sing voorhanden zijn. Daarbij wordt ge
dacht aan een ondergrondse opslag. In
zout bijvoorbeeld." Om te bezien of dat
mogelijk is hebben technici van het
EnergieonderzoekscentrumNederland
(ECN) jarenlang op duizend meter
diepte onderzoek gedaan in de Asse-
zoutmijn in Duitsland. Onderdeel van
het mijnencomplex waar ook Gorleben
toe behoort.
Er is ook in ons land driftig gezocht
naar geschikte zoutkoepels met name
in de drie noordelijke provincies. Er zijn
er ooit vijf geselecteerd: Onstwedde,
Anlo, Schoonlo, Gasselte en Pieterbu-
ren. Na protesten is de discussie ver
stomd. Besluiten zijn nooit genomen.
Van achter het bureau wordt nu verder
gestudeerd.
Of het kernafval ooit in Nederlandse
zoutkoepels terecht komt, betwijfelt Co
dee. „De aanleg van een mijn kost twee
tot drie miljard gulden. Daarom is er
ook voor gekozen om het afval eerst bij
kt
ons op te slaan. Dan kun je oniL
sparen. Maar het is natuurlijk v|V
goedkoper om in internationaal^
band een oplossing te zoeken, f
alleen als landen daartoe bereil
niet steeds naar de buurman v\Mg
Zou het Nederlandse afval dusi
ben terecht kunnen komen? „If v;
is het de bedoeling dat het eerslsle
terecht komt", stelt Codee vooitika
In Duitsland gaat het afval echfêbc
niet meteen onder de grond. Vijtoy
daar de nodige vergunningen zpnt
geven is het ook de volgende efies
Een combinatie is dus mogelijk331
Duitse én het Nederlandse afva' val
nen verdwijnen onder de gronde
leben. Codee spreekt het niet té
ker niet in de wetenschap dat a"
van Dodewaard en Borssele ooi
me bergen kernafval oplevert dj
vra moet verwerken. Een hoevi
die komt bovenop de 40.000 toÊ
kubieke meter laag- en middeli^
tief afval van onder meer bedrij*1
ziekenhuizen. En dat moet zonl
worden opgeslagen.
den haag carel goseung
In juli vorig jaar werd Boris Jeltsin herkozen tot pre
sident van Rusland, maar vandaag begint werkelijk
zijn tweede ambtstermijn. Bijna acht maanden
schitterde hij door afwezigheid op het politieke to
neel. Oververmoeidheid, een bypass-operatie en
een dubbele longontsteking; Jeltsin kwam alles te
boven.
Vandaag spreekt de Russische pre
sident de leden van de Doema (de
Tweede Kamer) en van de Federa-
tieraad (Eerste Kamer) toe. Het is
de Russische versie van onze
troonrede. De kern van de rede is
het herstel van de orde en oorlog
aan de corruptie, zo bleek gister
avond uit berichten van Reuters en
Interfax. „De meeste Russen zijn
ongelukkig met vandaag en bang
voor morgen. Het geduld van het
volk is op. De moeilijke economi
sche situatie en de desastreuze
toestand in de sociale sector verei
sen een geconcentreerde en ener
gieke actie", zo citeerden de pers
bureaus uit de toespraak.
Volgens Jeltsin dagen criminele
'godfathers' al sinds het einde van
het Sovjet-communisme in 1991
de staat openlijk uit en bedreigen
ze de democratische markthervor-
mingen met behulp van corrupte
ambtenaren. „We hebben de oor
log verklaard aan de economische
misdaad en de corruptie, maar we
zijn die oorlog nog niet werkelijk
begonnen."
Beide persbureaus meldden dat de
president geen details zal geven
over de verwachte reorganisatie
van het kabinet en ook niemand
persoonlijk zal aanvallen. Maar het
staat vast dat er een kabinetswijzi
ging komt om de regering effectie
ver te laten werken. Steeds valt de
naam van premier Viktor Tsjerno-
myrdin, maar de kans dat hij moet
gaan is toch niet al te groot. Dat
heeft een puur praktische reden.
Jeltsin heeft volgens de Grondwet
gigantische bevoegdheden, maar
de Doema moet wel akkoord gaan
met de benoeming van een nieuwe
regeringsleider. En in die Doema
hebben de communisten met hun
partners de meerderheid.
De wat grauwe, weinig doortasten
de, maar in communistische krin
gen gewaardeerde Tsjemomyrdin
kan rekenen op de steun van een
parlementaire meerderheid. Dat
geldt beslist niet voor radicale her
vormers als Jeltsins machtige advi
seur Anatoli Tsjoebais en ex-pre-
mier Gajdar. Benoemt Jeltsin daar
entegen Tsjoebais tot vice-premier,
dan is daarvoor geen toestemming
nodig van de Doema.
Maar veel belangrijker dan de pop
petjes is het beleid dat Jeltsin wil
gaan voeren. Het klimaat voor
drastische veranderingen is gun
stig. Het duurt nog driejaar voor
dat er weer parlementsverkiezin
gen plaatsvinden. Dat betekent re
latieve rust in de Doema. En er is
nog al wat te doen. De economie
moet eindelijk weer een beetje
gaan draaien. Een hervorming van
het belastingsysteem is broodno
dig. Een drastische sanering op de
fensie is urgent wil Rusland op ter
mijn nog een strijdmacht overhou
den. De aanpak van de als een
kankergezwel woekerende corrup
tie verdraagt geen uitstel, evenmin
als de opbouw van een financieel
systeem voor de betaling van lonen
en pensioen.
De Grondwet verbiedt dat Jeltsin
een derde keer wordt gekozen en
dus heeft hij zijn handen vrij om
een nog grotere plaats in de Russi
sche geschiedenisboekjes te ver
werven.
moskou hans hoogendijk
correspondent
BELASTING BELICHT
WIM STEVENHAGEN
Van het overheidsgebouw in Oklahoma City, het doelwit van de
aanslag, bleef niet veel over. archieffoto
Wat is belangrijker: de persvrijheid of de rechten van iemand
die wordt verdacht van de ergste misdaad uit de Amerikaanse
geschiedenis? Die discussie beheerst sinds het afgelopen week
einde in de Verenigde Staten de juridische wereld en de media,
nadat The Dallas Morning News een 'bekentenis'publiceerde
van Timothy McVeigh, de hoofdverdachte van de bomaanslag
in Oklahoma City, die op 19 april 1995 aan 168 mensen het le
ven kostte.
De Texaanse krant citeerde uit vertrouwelijke documenten van
McVeighs advocaten en heeft daarmee een storm van kritiek
over zich afgeroepen. Volgens de critici heeft de krant de eerlij
ke rechtsgang tegen McVeigh en daarmee het hele proces in ge
vaar gebracht. Volgens McVeighs verdedigers is het door de pu
blicatie niet meer mogelijk een onbevooroordeelde jury bijeen
te krijgen.
Volgens McVeighs pro-deo advocaat Jones heeft The Dallas
Morning News de documenten waaruit het citeert 'gestolen' uit
zijn computersysteem. De krant ontkent dat. Jones heeft de FBI
gevraagd een onderzoek in te stellen, omdat de documenten
behoren tot de vertrouwelijke, en volgens de wet beschermde,
communicatie tussen de verdachte en zijn advocaten. De krant
zou zich daarmee schuldig hebben gemaakt aan een strafbaar
feit.
Jones ontkende overigens begin deze week dat het om een be
kentenis van zijn cliënt zou gaan. Het is volgens hem een 'nep-
bekentenis', in elkaar gezet om een andere getuige tot mede
werking te bewegen. Aangenomen wordt dat een medewerker
van Jones de krant een kopie heeft gegeven.
Zowel Jones als de openbare aanklagers verkeren door deze pu
blicatie in een moeilijke positie. De aanklagers mogen de 'be
kentenis', of hij nu waar of niet waar is, niet gebruiken. Boven
dien zal het onmogelijk zijn juryleden te vinden die het nieuws
erover niet hebben gehoord of gelezen. De minste toespeling op
de verhalen kan al leiden tot een ongeldig proces. Op zijn beurt
kan ook Jones de zaak niet te hoog opspelen.
The Dallas Morning News houdt vol de documenten rechtmatig
te hebben gekregen. Maar dat neemt niet weg dat velen menen
dat de krant ze niet had moeten publiceren. Hoofdredacteur
Langer vindt echter dat de publicatie een 'algemeen belang'
dient, omdat het gaat om een belangrijk feit in een proces met
nationale uitstraling.
Opmerkelijk was dat het nieuws niet het eerst verscheen in de
gedrukte versie van The Dallas Morning News, maar op de
'web-site' van de krant op het Internet. De krant had het ver
haal vrijdagmiddag voorgelegd aan advocaat Jones, die meteen
rechter Matsch om een publicatieverbod vroeg. Door niet te
wachten op de zaterdageditie, maar het verhaal meteen op het
Internet te plaatsen, wist de krant dat te omzeilen.
Timothy McVeigh komt eind deze maand als eerste voor de
rechter. Zijn medeplichtige, Terry Nichols, krijgt later een apart
proces. Volgens de Morning News zou McVeigh ook de rol van
Nichols hebben bevestigd. McVeigh heeft de afgelopen ander
halfjaar diverse interviews gegeven, maar heeft nooit formeel
ontkend betrokken te zijn geweest bij de aanslag. Hij zei telkens
alleen dat hij in de rechtszaal 'niet schuldig' zal pleiten.
washington hans de bruijn
„Het is niet óf de panda óf de
mens, maar: hoe kun je in het
zelfde gebied het belang van
beiden verenigen?" Dat moet
volgens de Chinese biologe Lu
Zhi, die bij het World Wide
Fund for Nature (WWF) over de
'pandazaken' gaat, het uit
gangspunt zijn bij de bescher
ming van de reuzenpanda in
China. Daar raakt dit dier steeds
verder in de verdrukking door
dat mensen zijn bamboebossen
slopen.
De reuzenpanda (bekend als
symbool van het WWF) is voor
zijn voedsel vrijwel geheel af
hankelijk van bamboe, dat vaak
tussen de 'gewone' bomen
groeit waar het de houtkakkers
om te doen is. Lu Zhi: „In plaats
van de huidige kaalkap zou se
lectieve houtwinning, waarbij
voldoende bamboe blijft staan,
voor de panda al een hele voor
uitgang betekenen. Als van de
bosdichtheid veertig procent
overblijft, is dat genoeg."
Het aantal in het wild levende
reuzenpanda's in China heeft
zich de afgelopen tien jaar op
zo'n elfhonderd gestabiliseerd.
In 1970 waren het er nog twee
duizend. Oudere telgegevens
zijn er niet. Het leefgebied is nu
gekrompen tot smalle bamboe
gordels in zes geïsoleerde berg
ketens aan de oostelijke rand
van de Tibetaanse hoogvlakte.
Het omhakken van hun bam
boebossen drijft de panda's
steeds hoger de berghellingen
op. Hun trage voortplanting,
per wijfje één jong in de twee
jaar, maakt ze extra kwetsbaar.
Daarentegen lukt het fokken
van reuzenpanda's in gevan
genschap steeds beter. Lu Zhi
schat het aantal over de hele
wereld in gevangenschap ge
houden reuzenpanda's op 130.
Eindjaren tachtig deed zich bij
de reuzenpanda's een sterfte-
golf door voedselgebrek voor.
Over grote oppervlakten bloeide
de bamboe, vormde zaad en
stierf daarna af. Een natuurlijk
verschijnsel dat zich om de der-
Deze panda in gevangenschap hoeft zich geen zorgen te maken over al dan niet voldoende bamboescheuten, archieffoto
tig tot tachtig jaar voor doet.
Vroeger konden de panda's dan
wegtrekken naar plaatsen met
andere, nog niet bloeiende
bamboesoorten, wat tevens de
genetische uitwisseling tussen
de populaties ten goede kwam.
Maar menselijke bewoning
heeft deze uitweg afgesloten.
Lu Zhi, die twaalf jaar lang pan
da-onderzoek deed: „Voor de
panda zou het goed zijn om bij
het bosbeheer te zorgen voor
bamboesoorten die niet gelijk
tijdig bloeien. Dat wordt thans
onderzocht. Ook willen we
bamboecorridors aanleggen
tussen de nu nog geïsoleerde
leefgebieden. Tachtig procent
van de panda's leeft nu in reser
vaten. Deze beslaan de helft van
het totale areaal waarin panda's
voorkomen. De beheerders
hebben echter meer belangstel
ling voor het hout dan voor de
panda's. Want zij moeten leven
van de inkomsten uit het gebied
zelf."
China telt dertien pandareser
vaten. Veertien moeten daar
nog bijkomen. Dan leeft 95 pro
cent van alle wilde reuzenpan
da's in beschermd gebied. Op
papier althans. Lu Zhi: „De
panda is geen politiek onder
werp in China. Zeker lokaal
niet. Ik ben tegenwoordig druk
bezig met het bewerken van po
litici en dat is heel wat lastiger
dan het panda-onderzoek zelf.
De natuur- en milieubeweging
is in China nog niet sterk ge
noeg om de politiek te kunnen
beïnvloeden. Het werven en
trainen van professionele par
kwachters verloopt moeizaam,
ook door geldgebrek."
den haag mark glotzbach
Door een arrest van de Hoge Raad is de bijtel,
de auto van de zaak (het zogeheten autokost?
tijdelijk afgeschaft. Het is nu aan het ministeL,cj
nanciën om tegen deze situatie actie te onde^j
Doet het departement niets dan hoeft niemajasl
het autokostenforfait bij zijn inkomen te telle^ J
heeft het zo ver kunnen komen?
Als een belastingbetaler ook privé in de auto i
zaak rijdt dan moet hij het autokostenforfait
of 24 procent van de cataloguswaarde van de|C
zijn inkomen optellen. Nu moeten de bewind
(ministers en staatssecretarissen) ook belastiiöft
maar het autokostenforfait geldt voor hen niehd:
niet? Heel simpel: de staatssecretaris van fina^ h
heeft bepaald dat dat niet voor bewindsliedepg
lang de auto maar niet voor vakantiereizen vfi 0
b ruikt. anf
Iedereen kan natuurlijk op zijn klompen aan\mc
hier iets niet klopt. Waarom een uitzondering311
voor bewindslieden? Is dit niet gewoon een fid-1
deeltje die de bewindslieden zichzelf hebbenf111
In de fiscale wereld (behalve dan op het mini*rei
financiën), is men het hier al lang over eens: l
woon een leuk fiscaal cadeautje. Dit soort spe»i|
hogen het belasting-
moraal van de burger
natuurlijk niet.
Maar wat moet de bur
ger tegen dit soort
praktijken doen? De
monstreren gaat te ver,
en als je zelf je inkom
sten verzwijgt, krijg je
de Belastingdienst op
je dak. De Belasting
dienst zelf kan overi
gens ook geen actie
ondernemen. Als een
belastinginspecteur
aan een minister het
autokostenforfait wil
opleggen, wordt hij ge
lijk op zijn handen ge
tikt door het ministerie
van financiën.
We hebben echter ook
DENNIS WEBER
fiscaal
medewerker
het zogenoemde gelijkheidsbeginsel. Aangezii
windslieden geen autokostenforfait bij hun innp
hoeven op te tellen zou een belastingbetaler n
beroep op het gelijkheidsbeginsel ervoor kunifov
gen dat ook hij dat niet hoeft te doen. Slaagt (bed
ling dan betekent dat dat niemand het autokodv
forfait bij zijn inkomen hoeft op te tellen. ir v\
Een registeraccountant heeft deze stelling onld. F
de Hoge Raad ingenomen. Bij Financiën hiekheg
adem in. Er stond veel op het spel, naast gezicin r
van de regering zou bij toepassing van het gelér c
beginsel het de Nederlandse schatkist miljoen
belastinggeld kunnen kosten. De Hoge Raad i<
zeker van bewust geweest. Nederlands hoogst
besliste namelijk dat het gelijkheidsbeginsel oLKi
van toepassing is, maar in dit geval niet. Dit
niet toepassen van het autokostenforfait maai'
zeer beperkte groep was toegestaan (namefijkLg
aan bewindslieden). De registeraccountant vejj^
zaakdus- nsti
De regering kwam er echter niet helemaal zon q(
scheuren van af. De Hoge Raad besliste nameLj
dat het niet toepassen van het autokostenforf^ecj
windslieden in strijd met de wet is. Heel fiscaa^,
land wist dat natuurlijk al lang. Nu de Hoge R|rsj
echter heeft bepaald, kan iedereen sinds de uif
februari 1997) een beroep doen op het gelijkt
ginsel. Dit betekent in de praktijk dat als het nj|I]
van financiën de regels voor bewindslieden nil
snel aanpast vanaf 5 februari 1997 niemand ntiM
autokostenforfait bij zijn inkomen hoeft op teler!
dit moment is het autokostenforfait dus door fbb
Raad tijdelijk afgeschaft. Het ministerie zal du»st
mogelijk het fiscale voordeeltje voor bewindslP31
moeten intrekken. Met andere woorden: het spek
over. jnd
leei
ber
fen.
