Grote schoonmaak van het lijf
m
Gezondheid
Narcose voor een ongeboren kind
v
1
MAANDAG 3 MAART 1997
Reanimatie
Kijkt u wel eens naar van die spannende ziekenhuisse
ries? In zon meestal Amerikaanseserie krijgen
we zicht op een Eerste Hulp-afdeling van een zieken
huis waar het voortdurend razend druk is. Artsen en
verpleegkundigen draven van de ene ernstig zieke pa
tiënt naar het volgende spoedgeval, en steevast krijgt
in de loop van de aflevering iemand een hartstilstand.
Onmiddellijk duikt het aanwezige personeel op de on
gelukkige en begint te reanimeren. Meestal met goed
resultaat: de patiënt slaat zijn ogen weer op en de ac
teurs vegen zich het zweet van het voorhoofd. Weereen
leven gered.
Uit eveneens Amerikaans onderzoek blijkt dat
mensen die regelmatig naar dit soort series kijken een
buitengewoon positief beeld over reanimatie hebben.
Het lukt bijna altijd, denken ze, zelfgezien bij de tv-se-
rie ER.
Hoe denkt u daarover? Als je zomaar, verder goed
gezond, opeens een hartstilstand krijgt en je wordt ge
reanimeerd. hoe vaak denkt u dat dat goed afloopt?
Reanimatie van een verder gezond iemand is in
slechts 15 procent van de gevallen succesvol. Onder
succesvol versta ik, dat iemand weer het ziekenhuis
kan verlaten. Dat valt dus erg tegen. Bovendien is de
term 'het ziekenhuis weer kunnen verlaten' voor veler
lei uitleg vatbaar. Want ook mensen die blijvend naar
een verpleeghuis moeten, mensen die invalide zijn ge
worden of mensen die een week na ontslag alsnog ko
men te overlijden vallen hieronder.
Kijk je achteraf naar de groep mensen die schijnbaar
gezond gereanimeerd moest worden, dan blijken er
verschillende oorzaken voor de hart- en/of ademstil
stand te zijn geweest. De patiënten die de beste kans op
overleven hebben, zijn diegenen bij wie een hartinfarct
met aansluitend een ritmestoornis de oorzaak van de
hartstilstand was. Nou kun je
aan iemand die op de tennis
baan of in het zwembad met
een hartstilstand in elkaar zakt
niet zien of hij een hartinfarct
heeft of iets anders. In dergelij
ke gevallen vind ik dat je altijd
moet beginnen met mond-op-
mondbeademing en hartmas
sage, in afwachting van de
komst van medisch geschoold
personeel.
Hoe zit het met mensen die al
een ziekte hebben? Patiënten
met een chronische invalide
rende ziekte, bijvoorbeeld ern-
arts stig reuma, die daarbovenop
nog iets krijgen waarvoor rea
nimatie noodzakelijk is, overle
ven die reanimatiepoging slechts in 5 procent van de
gevallen. Heel slecht zijn ook de resultaten bij patiën
ten met ernstig hartfalen of ernstig CARA. Bij de laatste
groep dreigt het reële gevaar dat eenmaal begonnen
beademing niet meer gestopt kan worden, en de pa
tiënt voor de rest van zijn leven van een beademings
machine afhankelijk zal zijn. Reanimeren van mensen
die tevens kanker in een gevorderd stadium hebben,
lukt vrijwel nooit.
In bepaalde omstandigheden kan een niet-reanime-
ren(NR)-besluit vallen, bijvoorbeeld als het zeker is dat
de patiënt een eventuele reanimatie niet zou overleven
of als iemand zelf aangeeft geen behoefte te hebbeti
aan levensreddend handelen. Een NR-besluit betekent
overigens nooit dat de verdere behandeling minder
goed is, of dat men niet meer zijn best doet voor de pa-
De akeligste situaties die ik in de afgelopen jaren in
het ziekenhuis heb meegemaakt, betroffen reanima-
ties. Met veel moeite hadden we een oude meneer voor
de kaken van de dood weggerukt, hij lag buiten kennis
op de Intensive Care. De gealarmeerde familie komt:
,,Maar dokter, hoe hebt u dit nu kunnen doen, dit zou
vader nooit gewild hebben". Vader had het er nooit
over gehad en wij hadden het nooit aan hem ge
vraagd. Maar ook woedende familieleden omdat moe
der was overleden zonder dat er een poging tot reani
matie was ondernomen.
Het zal nooit gemakkelijk zijn na te denken en te
praten over situaties waar je het liefst maar niet aan
denkt: die betrekking hebben op leven en dood. Toch
kan dit voorkómen dat er dingen gebeuren met u of
uw geliefden die u niet had gewild. Praat erover.
Twee Duitse artsen hebben voor het eerst
een ongeboren kind onder narcose ge
bracht. De 29-jarige moeder, die zes maan
den zwanger was, bleef tijdens de bigreep bij
bewustzijn. Dat heeft de gynaecoloog Manf
red Hansmann op een medisch congres in
Bonn bekendgemaakt.
De ingreep was nodig omdat moeder en
kind verschillende bloedgroepen hadden,
wat bij de geboorte levensbedreigend is voor
het kind. Via de onderbuik van de moeder
brachten de artsen een naald in de navel
streng waarlangs de foetus ander bloed
kreeg toegediend. Ondertussen werd het
kindje, eveneens via de navelstreng, tien mi
nuten lang verdoofd en werd zijn hartslag
voortdurend in het oog gehouden.
Voorheen brachten artsen bij dergelijke in
grepen de moeder onder narcose, wat echter
gevaren inhield voor haar eigen gezondheid
en die van haar ongeboren kind. In sommi
ge gevallen kreeg de foetus een spierverlam-
mende stof toegediend die echter niet pijn
stillend was. Onderzoek heeft uitgewezen
dat ongeboren kinderen al in de 22e week
van de zwangerschap pijn t
Run op kant-en-klare sapvastenpakketten
Mariska Koster
Voorjaar betekent schoonmaak
woede. De eerste crocus hoeft z'n
kopje maar boven de grond.uit te
steken of het virus breekt uit. Ra
men worden opengegooid, kasten
leeggehaald, gordijnen in het sop
gekieperd en geen stofrag of spin-
neweb dat nog aan de ragebol ont
komt. Alles moet schoon. Tegen
woordig moet behalve het huis,
steeds vaker ook ons lichaam het
ontgelden. Een vastenkuur met
groente- en vruchtensappen is een
echte schoonmaakbeurt voor ons
lieve lijf.
Is het toeval dat het jaargetijde
waarin de natuur in al haar frisheid
ontwaakt een ware run laat zien op
de kant-en-klare sapvastenpakket
ten in de reformwinkels? Waar
schijnlijk niet. De behoefte aan rei
niging van ons lichaam is diep ver
ankerd. Het rituele vasten tijdens
de veertig dagen tussen carnaval
en Pasen vond immers ook in het
voorjaar plaats. Zij het dan dat de
christelijke vastentijd in de eerste
plaats bedoeld was als periode van
geestelijke bezinning. De onthou
ding van 'spijs en drank' diende
eerder om het zwakke vlees in het
gareel te houden dan als verwen
nerij voor het lichaam. Het effect
was er niet anders om. En de be
hoefte daaraan is kennelijk blijven
bestaan. Want nu het rituele vas
ten al weer vele jaren is afgeschaft,
blijkt plotseling vanuit een heel
andere, niet-godsdienstige hoek de
animo ervoor weer toe te nemen.
Sapvastenpakketten gaan als war
me broodjes over de toonbank en
sommigen gunnen zichzelf een
kostbare retraite in een kuuroord,
waar driemaal daags van een
glaasje sap wordt genipt als ware
het een godendrank. Om na een
weekje als herboren weer tevoor
schijn te komen.
„Mensen die een sapvastenkuur
hebben gevolgd, voelen zich door
gaans fitter en energiekervertelt
diëtiste Myrian Elferink. Hoe dat
komt? „Tijdens een sapvastenkuur
krijg je geen vast voedsel binnen,
alleen maar groente- en vruch
tensappen. Weinig eiwitten en
geen vet dus. Daardoor worden de
vetreserves aangesproken, waarin
afvalstoffen zijn opgeslagen. Door
dat je heel veel drinkt, worden die
afvalstoffen, de slakken, via de nie
ren afgevoerd. Een sapvastenkuur
is daardoor een uitstekend middel
om het hele spijsverteringskanaal
te reinigen."
„Maar", waarschuwt Myriam Elfe
rink, „je moet zo'n kuur alleen
maar doen om het lichaam te rei
nigen en niet om af te vallen. Want
je verliest misschien wel een paar
kilo, maar dat is hoofdzakelijk
vocht en als je daarna weer in je
oude voedingspatroon vervalt, zit
ten de kilo's er zo weer aan."
„Bovendien moet je weten waar je
aan begint. Als je een sapvasten
kuur wilt volgen, moet je het ook
goed doen en dat vergt nogal wat
discipline. Een kuur duurt in totaal
zeven dagen en je begint met een
voorbereidingsdag, de laxeerdag,
waarop je zuurkoolsap drinkt.
Geen tractatie. Maar je kunt die
dag niet overslaan, want het zuur
koolsap zorgt voor de reiniging van
het maag-darmkanaal. De rest van
de dagen is minder zwaar, dan
drink je smakelijker groente- en
vruchtensappen. En daarnaast veel
water en eventueel kruidenthee,
want je moet wel zorgen dat je mi
nimaal anderhalf tot twee üter
vocht binnen krijgt. Doe je dat
niet, dan loop je kans er last van te
krijgen. De afvalstoffen blijven dan
namelijk in het bloed zitten en die
veroorzaken hoofdpijn.
„Bovendien is het van het grootste
belang dat je de kuur ook zorgvul
dig afbouwt. Dus niet na zeven da
gen aanvallen op een vijf-gangen
menu en gebak bij de koffie, want
dan word je er zeker misselijk van.
Je spijsvertering heeft namelijk al
die tijd op een laag pitje gestaan
en kan niet plotseling weer op vol
le toeren draaien."
Maar is een sapvastenkuur nu echt
noodzakelijk?
Myrian Elferink: „Ik ben daar niet
van overtuigd. Maar als je veel ge-
Een weekje alleen
maar sappen drin
ken kan een prima
schoonmaakbeurt
zijn voor het li
chaam.
FOTO GPD
raffineerde voedingsmiddelen eet,
en je hebt het gevoel niet lekker in
je vel te zitten, omdat je moe bent,
of pijn in spieren en gewrichten
hebt, dan kun je er baat bij heb
ben. Alleen, je moet natuurlijk
eerst wel nagaan of er niet iets an
ders aan de hand is. Aan een sap
vastenkuur mag je ook uitsluitend
beginnen als je kerngezond bent.
Wie twijfelt doet er goed aan eerst
z'n huisarts te raadplegen. Zwan
gere vrouwen raad ik het zeker af.
En als je je er tijdens de kuur niet
lekker bij voelt, kun je beter stop
pen."
Wie toch een keer de proef op de
som wil nemen, dient zich volgens
Myrian Elferink wel te realiseren
dat vasten en hard werken niet sa
mengaan. „Je krijgt geen energie
binnen, dus als je gaat vasten en
tegelijkertijdje huis een schoon
maakbeurt geeft, dan beland je na
een paar uur geheid uitgeput en
met hoofdpijn op de bank. Je moet
het in zo'n week lekker rustig aan
doen. Jezelf verwennen door bij
voorbeeld een keer naar de sauna
te gaan of een uurtje te zwemmen.
Echt bewust met je lichaam bezig
zijn. Dat geeft je niet alleen licha
melijk, maar ook geestelijk een be
vredigend gevoel. Het gevoel dat je
iets goeds voor jezelf hebt ge
daan."
P
U
Z
Z
E
L
S
R
U
E
L
L
1
A
M
E
T
B
A
E
T
G
0
O
H
P
E
M
A
R
T
N
T
S
E
K
E
R
L
E
T
A
G
T
1
1
S
E
1
0
N
E
E
Z
A
D
1
G
-
P
B
E
F
F
X
E
1
R
1
L
E
N
L
A
1
E
U
R
L
D
E
A
E
T
A
1
N
O
R
L
G
1
E
R
N
L
P
1
M
E
0
K
T
A
G
E
D
E
A
E
M
R
Vc
20
R
T
N
A
T
N
A
G
N
N
L
A
E
-0
Hc
E
S
N
A
A
1
E
A
1
1
K
L
T
Hf
Sp
T
E
L
S
C
L
U
1
L
D
K
A
A
ga
S
W
1
G
V
E
T
S
1
P
E
C
W
00
A
E
G
R
U
E
D
N
A
M
M
0
C
foc
irc
L
G
T
N
E
M
U
G
R
A
E
R
M
1
N
E
R
E
S
1
L
1
B
0
M
E
D
0
T
U
A
E
C
N
A
L
U
B
M
A
Zir
Mr
Alibi
Emailleur
Moedig
60
Ambulanceauto
Gewest
Parel
Angina
Hoogte
Piste
Argument
Kinderfiets
Plaaggeest
Braziliaan
Klepel
Prof
DC
Calamiteit
Landen
Rekest
Canon
Lasteren
Tram
Commandeur
Latei
Uittrap
Demobiliseren
Lokaal
Vlegel
Dierenasiel
Luxe
Waterman
OPGAVE
OPLOSSING
WOORDZOEKER
In deze mengelmoes van letters
zijn al de onderstaande woorden
verstopt. Ze zijn te lezen van
links naar rechts, van rechts naar
links, van boven naar beneden of
omgekeerd of schuin. Enkele let
ters worden dubbel gebruikt.
Streep alle woorden door. De res
terende letters vormen dan regel
voor regel van boven naar bene
den gelezen de oplosding van de-
7P pi'77Pl
CITAAT
Horizontaal:
1. prooi; 2. leer; 3. donor; 4.
kaal; 5. gezet; 6. rood; 7. kraan;
8. tuig; 9. kraam; 10. stoom; 11.
koen; 12. galop; 13. luis; 14.
pover.
Het citaat is van Oscar Wilde:
,,Men kan beter een vast inko
men hebben dan fascinerend
HEINZ
8EPANKT VOOR AL j£ HULP,
THEU/J, ZO/J&BP JOU HAD
HET Hf£T (3B&ED/
GPAE& (SPOAP/J, HE/NZ f
£Af JOE PPDAPNHT V£UR 'T
LEPKEPE HOPP'EAJ TH BE f
TOMPOES
Heer Bommel en de Pikkin Ring
Zoals de oplettende lezertjes weten is
Rommeldam omringd door een dicht
woud, dat in de wandeling het Donkere
Bomen Bos genoemd wordt. Door de lak
se houding van het stadsbestuur verkeert
dit gebied nog steeds in een verwilderde
toestand.
In plaats van fraaie betonnen wegen,
waarpp een nijver snelverkeer uiting geeft
aan moderne dadendrang, rijzen daar
nog knoestige boomvormen uit de knob
belige bodem op. En ook huist daar nog
allerlei vreemd en duister leven, dat in
deze tijd van vooruitgang geheel mis
plaatst is.
Het is dan ook geen wonder, dat de wan
delaar in dit woud menigmaal de weg
kwijt raakt en eenzaam voort dwaalt zon
der hulp van nuttige richtingborden die
hem op het rechte pad kunnen terugvoe
ren.
Op een dag in het prille voorjaar was het
de markies de Cantecler die net slachtof
fer werd van deze misstand. Dromerig
voortstappende had de edelman niet vol
doende acht op zijn omgeving geslagen,
zodat'hij tegen het vallen van de avond
tot zijn misnoegen bemerkte, dat hij ver
dwaald was.
„Parbleu", prevelde hij, „welkeen onge
rief! Maar uit gindse grot straalt een licht
schijnsel. Waarschijnlijk heeft een achter
gebleven holbewoner daar zijn onderko
men. We zullen zien of we hem met geld
en een minzaam woord tot het geven van
een inlichting kunnen bewegen."
Met deze gedachte richtte de wandelaar
zijn schreden naar de spelonk en stapte
voorzichtig over de rotsblokken die de in
gang ontsierden. Nu werd zijn oor getrof
fen door het geluid van een namer, die
op een aambeeld sloeg en tot zijn verras
sing ontwaarde hij vele kisten vol goud
en edelgesteenten, opgestapeld langs de
wanden.
Temidden van al deze schittering was
een klein gebogen ventje doende enig
witgloeiend metaal met een hamer te be
werken.
„Tiens!" sprak de markies verrast. „Een
smid!"
H
W
■n
R
NEi
DOOR JAN VISSER
Over het algemeen zal het deze week droog weer zijn met gerege
zon en met al te veel wind. Bovendien is het meestentijds zacht l
met middagtemperaturen omstreeks 10 graden. Kortom geen 9
vrees dus dat een verlaat maarts wintertje de reeds uitgelopen bo Ar
men, struiken en niet in de laatste plaats tuinen en velden die
door bloembollen worden gesierd ernstige schade berokkent, j
Ook op de langere termijn (begin volgende week) zijn er geen aarp £1
wijzingen dat we onze blik naar het oosten of noorden moeten j
richten. Bovendien komt de zon steeds hoger aan de hemel te P "c
staan waardoor de kans op schadelijk winterweer zowiezo af- Ar
neemt. j rl€
Bepalend voor het overwegend zachte en droge weer zijn hoge- ve
drukgebieden boven het Europese vasteland of Spanje/Portugal.®
Morgen ligt de kern van het hogedrukgebied min of meer boven j
ons land. De barometers zijn dan gestegen tot ruim boven de -|u
1030 hPa. Onder het hoog is het goed toeven. Waaien doet het 5 la
nauwelijks, de zon schijnt geregeld en de temperatuur loopt op tj
omstreeks 11 graden. he
Later op de dag komt er geleidelijk meer bewolking. De wolken j vi<
hangen samen met een warmtefront dat in de nacht van dinsdag °e
op woensdag enige regen kan veroorzaken. Het front markeert dq
overgang naar hele zachte luchtmassa's. Deze bereiken ons
woensdag overdag. Afhankelijk van de hoeveelheid bewolking ka
het dan zo'n 13 graden worden.
Tijdens het afgelopen weekeinde waren er grote verschillen tusse
zaterdag en zondag. Op zaterdag bleef het droog met enkele urei
zonneschijn. Wel werd het kustgebied enige tijd 'geschampt' do(
een gebied met mist en lage bewolking en dreven rond het mid-
daguur tamelijk dikke pakketten sluierwolken over.
Na een zeer zachte nacht (Valkenburg/Leiden minimaal 9,6 gra
den) was het zondag bewolkt met wat regen tegen de middag en
vooral veel wind (IJmuiden windkracht 8, Schiphol 7). De tempe
raturen schommelden eerst rond de 12 graden. Later werd het
Denemarken:
Wisselend bewolkt
daag een kl
een bui. Tamelijk winderig
weer. Maximumtempera
tuur ongeveer 7 graden.
Engeland, Schotland, Wales
Vandaag perioden met zon
westen en noordwesten meer bewolking
en enkele buien! morgen van het zuid
westen uit toenemende wind en bewol
king, gevolgd door regen of motregen.
Maxima vandaag rond 9 graden, Morgen
vooral in Ierland wat zachter.
België en Luxemburg:
Vandaag vooral in het zuiden en oosten
nog wolkenvelden en mogelijk wat re
gen. Verder droog en perioden met zon,
in de nacht en ochtend kans op mist.
Maxima ongeveer 9 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag tamelijk veel wolkenvelden en
plaatselijk regen, morgenochtend kans
op mist, verder bijna overal droog en nu
en dan zon, maar aan de Bretonse en
Normandische kust mogelijk wat regen
of motregen. Maxima van 9 graden in
het noorden tot 13 in de zuidelijk gele
gen departementen.
Portugal:
Droog en veel zon. Maxima aan zee rond
20 graden, landinwaarts enkele graden
Droog en tamelijk zonnig. Middagtem
peratuur rond 21 graden.
mist of laaghangende bewolking. Maxi
ma tussen 21 en 25 graden, aan de
stranden in het noorden iets minder
warm. In Andalusie hier en daar mid
dagtemperaturen van 28 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnig en zomers warm met maxima
tussen 25 en 30 graden.
Marokko:
Westkust: zonnig, maar aan het strand-
plaatselijk ook af en toe laaghangende
bewolking. Middagtemperatuur aan de
stranden tussen 20 en 25 graden, iets
a 30.
Oostenrijk:
Wolkenvelden en vooral vandaag I
op de dag en morgennacht plaatse
regen, sneeuwgrens dalend ij
1200m. Aan de zuidflank van de Alj
droog en nu en dan zon. Maxima irl
dalen vandaag circa 12, morgen ronj
Polen:
Vandaag in de bergen in het zui
eerst nog enige tijd bewolkt en kans
wat regen, boven 1000 r
slijk v
n t!RSUA
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag wolkenvelden e
chie kans op regen, in de bergen t
de 1000 meter sneeuw. Morgen dr.
en perioden met zon, in de ochtend ferei
kans op mist. Maxima vandaag rondHllgi
graden, morgen iets frisser. lege
hui
t regen. Morgen droog^P
ten mogelijk meer bewolking en kanskinc
regen Middagtemperatuur vandaagiden
geveer 12 graden, morgen frisser. at la
5 se:
-lesvc
Flinke zonnige perioden, maar vandaag
ook een kleine kans op een lokale bui.
Maxima van 18 graden aan zee tot iets
boven de 20 in het westen.
Zuid-Frankrijk:
Van het noorden uit geleidelijk wat meer
bewolking en voornamelijk in de Alpen
kans op wat regen, boven 1800 meter
sneeuw. Middagtemperatuur vandaag
22 graden, Morgen minder
DINSDAG 4 MAART 1997 'ome
Zon- en maanstanden r de
Zon op 07.19 Zon onder 18! se
Maan op 03.54 Maan onder 12-uit"
Waterstand M d:
IJmuiden Katwijk dest
Hoog 11.16* 23.45 10.49 23t'noi
Laag 05.54 18.54 05.35 18n ej
Weerrapporten 03 maart 07 u
mo]
zacht.
Mallorca e
Ibiza:
Maastricht half bew
Vandaag zonnig. Morgen van het noor
den uit meer bewolking en kans op een
bui. Maxima tussen 17 en 22 graden,
morgen in het noorden minder zacht.
Corsica en Sardinië:
Zonnig, morgen enkele wolkenvelden en
mogelijk een bui. Maxima tussen 17 en
21 graden, morgen iets minder zacht.
Malta:
Droog en veel zon. Maxima oplopend
naar ongeveer 18 graden
Griekenland en Kreta:
In het zuidoosten vandaagochtend nog
kans op een bui. Verder droog en vooral
in het noorden en westen veel zon. Mor
gen later op de dag in het noorden meer
bewolking. Op de Egeische Zee neemt
de noordenwind iets af.Maxima van 12
graden rond de Egeische Zee tot 16 in
het westen.
Turkije en Cyprus:
Langs de Turkse westkust zonnig, maar
vooral vandaag ook tamelijk veel wind.
Langs de zuidkust en op Cyprus enkele
fikse regen- of onweersbuien. Morgen
van het westen uit afnemend buiig en
wat meer zon. Maxima ongeveer 15 gra
den, morgen iets hoger.
Duitsland:
Vandaag in het midden en zuiden be
wolkt en plaatselijk regen, in de bergen
sneeuwgrens dalend naar ongeveer
1400 meter. In het noorden en morgen
ook in de rest van het land 's ochtends
lokaal mist, verder zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur ongeveer 8
graden, vandaag in het zuiden iets zach
ter.
Zwitserland:
Wolkenvelden en vooral vandaag later
op de dag en morgennacht plaatselijk
regen, sneeuwgrens dalend naar
1500m. Aan de zuidflank van de Alpen
droog en nu en dan zon. Maxima in de
dalen morgen van 7 graden in het noor
den tot 12 in het zuiden.
!o D'<-
13 3 IDe 1
13 3 bndjc
15 7 t'Pra
9 3 !Lan
13 10 Mei
JU
22 13 (IVan
DU
4 Sori
4 Plai
lex. 0
s DU
4 BOhi
4 18.0
7 óffer.
3 (19(
IS
4 DU
2 Bo\i
al. 1
tiert
4 tiert
5 ter
