c
Jomanda's miljoenen blijven
onder water
Honderd
jaar
dienstbaarheid
(Vervolg van voorpagina)
inds twee jaar heeft het
k Leidse Diaconessenhuis
een orthopedisch chi
rurg. Dr. Hans Schüller zet bij me
vrouw Hoogstraaten die middag
een nieuwe heup in. De operatie
duurt al gauw een uur of twee.
Schüller vindt dat hij 'leuk werk
heeft in een leuk ziekenhuis' maar
hij baalt ervan dat hij er alleen voor
staat. „Er zijn enorme wachtlijsten
in deze regio, en er is dringend be
hoefte aan een tweede orthopeed,
maar de verzekeraars en het minis
terie liggen dwars. Nu heb ik elk
weekeinde dienst. Vorige week was
ik een paar dagen in de Verenigde
Staten voor een congres en toen ik
terugkwam puilde de wachtkamer
uit."
Door de toenemende vergrijzing
krijgt de orthopeed steeds meer
werk. „We krijgen veel patiënten
uit de Duin- en Bollenstreek; een
apart slag mensen. Ze klagen nooit,
blijven lang doorlopen met pijn.
Als ze komen is het daarom vaak
flink mis. De bevolking wordt ou
der en de gewrichten slijten. Maar
ik heb gelukkig wel vrolijk werk:
mensen gaan niet dood op mijn af
deling. Ik hel ze van hun pijn af en
zorg dat ze weer kunnen lopen. Ik
ben een soort timmerman. Maar
op een afdeling oncologie gaat het
er heel anders aan toe."
Een collega van Schüller, een al
gemeen chirurg, heeft die middag
bij twee jonge vrouwen de lym
feklieren in de oksels verwijderd.
„Uitgezaaide borstkanker", zegt
hij. „Nee, ons vak is niet altijd
leuk."
De specialisten werken op de po
likliniek maar zijn ook regelmatig
te vinden op de OK-afdeling. De
operatiekamers zijn 'het kloppend
hart van het ziekenhuis', vinden de
mensen die daar werken. En dat
zijn er nogal wat. Zonder het team
van chirurgie- en anesthesie-assis-
tenten kunnen de specialisten hun
werk niet doen. Hugo Janssens,
teamleider anesthesie: „Veel ope
raties worden allang niet meer on
der volledige narcose gedaan. „Als
je kunt kiezen voor een ruggeprik,
is dat beter. De patiënt loopt min
der risico en heeft minder last van
bijwerkingen van de narcose.
Patiënten worden in de ont
vangstkamer, de 'holding', binnen
gebracht. Hier krijgen ze een in
fuus en komt de anesthesist de
plaatselinge vedoving toedienen.
Als de patiënt stabiel is, kan hij zijn
route vervolgen. Onder begeleiding
van de anesthesieassistent wordt
hij naar de operatiekamer ge
bracht."
Iedereen op de OK loopt in
brandschone groene pakken. Groe
ne mutsen op het hoofd en specia
le schoenen aan. Het infectiegevaar
moet zo klein mogelijk zijn. In de
operatiekamers zelf heerst een nog
strenger regime. Alles wordt van te
voren schoongeschrobd en gesteri
liseerd. De 'messen en vorken'
zoals de snijspullen worden ge
noemd, liggen in afgesloten pakjes
klaar in rekken.
Iedereen werkt volgens een sche
ma. Van de vijf operatiekamers is
er een 'vrij' voor spoedgevallen,
zoals bijvoorbeeld een blinde
darmontsteking of een keizersnee.
Per operatie zijn zo'n vijf mensen
aan het werk: een chirurg, 3 chirur-
gie-assistenten en een anesthesie
assistent. In de meeste kamers
staat een muziekje aan, de patiënt
mag kiezen, en heerst een ont
spannen sfeer.
In de kamer waar een 56-jarige
man onder plaatselijke verdoving
een nieuwe pacemaker krijgt, is het
doodstil. De cardioloog werkt ge
concentreerd door. Er zijn compli
caties. Iedereen is op zijn hoede.
De man had kort daarvoor een
hartstilstand. „Dat was even
schrikken", zegt Margret Beliën. Ze
is teamleidster van de afdeling chi
rurgie. „Als je een hartstilstand
krijgt, kan dat het beste hier gebeu
ren, want we hebben alle deskun
digheid in huis."
Het kleine Diaconessenhuis
groeide in honderd jaar uit tot een
volwaardig streekziekenhuis. Maar
het gebouw is verouderd. De direc
tie hoopt dat er in het jaar 2000 een
nieuw beddenhuis staat, van mo
derne gemakken voorzien en met
meer privacy voor patiënten.
Het ministerie echter, wil minder
bedden. Dit tot groot ongenoegen
van directeur Leyte. „Dit zieken
huis is altijd een tikje eigenzinnig
geweest", zegt hij over vroeger.
Ook nu laat het ziekenhuis niet
met zich sollen: de minister staat
een proces te wachten. Leyte: „We
groeien nog steeds. Het AZL spe-
cialeert zich in topzorg en wij krij
gen de 'gewone' gevallen. De be
volking veroudert bovendien. Hoe
kunnen wij het dan redden met
minder bedden?!"
Hoezo, zoekgeraakt...?
Jomanda wil weg uit Tiel. De
harmonie met ex-echtgenoot
Jacques Onderwater is
verstoord. Ze heeft haar eigen
healing-BV opgericht. De zaken
lopen stukken minder dan
enkele jaren terug toen er nog
miljoenen binnenkwamen.
Bestemd voor goede doelen.
Niemand wil zeggen waar dat
geld aan besteed is. Ook
Onderwater niet. „Dat weet ik
echt niet meer.
De vraag is waar de miljoenen
van Jomanda (de in Deventer
geboren en getogen Joke Dam
man) zijn gebleven. Met bakken kwamen de
centen in Tiel binnen. De Evenementenhal
waar het genezend medium haar kunsten
vertoonde, liep enkele jaren achtereen vol.
Weken van tienduizend bezoekers waren
normaal. Ze betaalden een tientje entree, en
vaak nog een veelvoud voor ingestraald wa
ter, medaillons, piramides, boeken, cd's, vi
deobanden en kaarsen. Dat geld verdween in
de kas van de stichting Line (Leven In Nieu
we Energie), in '90 opgericht door Jomanda's
toenmalige echtgenoot Jacques Onderwater.
Het werd beheerd door een stichtingsbe
stuur, gevormd uit het vriendenclubje van
het tweetal.
Vooral '94 was een topjaar voor Line. Vol
gens ex-boekhouder Dirk de Vaal kwam er
toen ruim vijf miljoen gulden binnen. Na af
trek van kosten resteerde dat jaar een over
schot van twee miljoen. In die kosten zat
geen salaris voor Jomanda en Onderwater.
Het tweetal zei te leven van giften die bezoe
kers van de healings in bussen en brieven de
poneerden. Boekhouder De Vaal noteerde
jaarlijks veertig mille aan giften. Merkwaardig
genoeg bleef dat bedrag vier jaar lang hetzelf
de, hoewel het aantal bezoekers sterk steeg.
Doelstellingen
Het geld dat bij de stichting Line binnen
kwam, moest statutair bestemd worden voor
'hulpverlening aan mensen, in de breedste
zin van het woord, door middel van spirituele
genezingen, geestelijke en financiële bij
stand'. Een fraaie doelstelling, maar aan
hulpverlening heeft Line opvallend weinig
uitgegeven. Een kwart miljoen gulden sinds
'91. Dat merkte ook de fiscus. Die verklaarde
de stichting tot een gewone BV en eiste haar
deel van de winst op: veertig procent ven
nootschapsbelasting. Paniek in de tent. Maar
Onderwater bedacht een list. In december
'94 richtte hij de stichting Jomandafonds op.
In het fondsbestuur kwamen weer de nodige
vriendjes, onder wie Privé-joumalist Willem
Jan van de Wetering, die een paar boekjes
over Jomanda op zijn naam heeft staan. Jo
manda zelf werd adviseur van de stichting.
Het Jomandafonds heeft een nóg bredere
doelstelling dan de stichting Line: „Het geven
van hulp aan mensen in het streven naar ge
luk en gezondheid, alsook het schenken van
giften, het verstrekken van leningen aan
mensen en instellingen teneinde die mensen
gelegenheid te geven, eventueel in het bui
tenland, genezende behandelingen te onder
gaan en/of paranormale hulp of bijstand te
verkrijgen; alsook het verzorgen van huisves
ting, al of niet tijdelijk, voedsel en kleding van
mensen in nood en hulp bij natuur- en
milieurampen in de ruimste zin des woords."
Zo te zien is heel het wereldleed in die doel
stellingvervat.
Slecht geheugen
Met de fiscus sprak Onderwater af, dat de
overschotten van Line in het Jomandafonds
gestort zouden worden. Er is weinig in te
rechtgekomen. Aan goede doelen werd vol
gens voorzitter Henk Janssen uit Arnhem
hoogstens twee ton besteed. Waaraan precies
kan hij niet zeggen. „Om de privacy van de
ontvangers te beschermen." Ook penning
meester Hubert van der Maat uit Houten kan
de doelen niet meer exact ophoesten. „Iets
van vijf mille voor een Pools kindertehuis.
Nee, de naam weet ik niet meer. Ook zoiets
voor de kinderen van Tsjernobyl, 25 mille
aan het rampenfonds bij de wateroverlast
van de grote rivieren, verder een stichting in
Ede of zoiets. Sorry, ik heb er geen giroaf
schriften meer van en alle adressen heb ik
weggegooid. Ik hield alles bij in een schrift,
maar dat heb ik niet meer." Hij kan zich niet
herinneren vorig jaar een donatie van de
stichting te hebben ontvangen.
Verhaal gehaald bij Jacques Onderwater,
directeur van de stichting Line. „De miljoe
nen van Jomanda? Man, laat me niet lachen.
Die zijn er niet. Het meeste geld is gebruikt
voor verfraaiing en verbetering van de Evene
mentenhal. Een deel is naar de fiscus gegaan
en een hoeveelheid naar goede doelen."
In welke bedragen precies?
„Dat hoor je niet van mij. Heb ik helemaal
geen zin in om te vertellen. Ik hoef tegenover
jullie geen enkele verantwoording af te leg
gen. Ik vraag jou ook niet wat je met je salaris
doet."
Noem die goede doelen eens?
„Oh, dat zijn er zoveel geweest. Dat weet ik
echt niet meer. Ik heb ook geen enkele be
hoefte om dat op te sommen. Laat het duide
lijk zijn dat ik er zelf helemaal niks aan ver
diend heb. Er is geen cent over, als je dat be
doelt. En nogmaals: ik heb geen behoefte om
dat met cijfers te staven."
Enkele jaren geleden maakte Onderwater
veel tamtam met de schenking van een hon
derdtal afgedankte rolstoelen aan gehandi
capte Palestijnen op de westelijke Jordaanoe-
ver. Hij had ze voor 'een prik' opgekocht.
Evenals de partij verbandmiddelen die hij
schonk' aan een ziekenhuis in Varadzin in
voormalig Joegoslavië.
Miljoenen zoek? Voormalig Line-penning-
meester Hendrik van der Wielen uit Culem-
borg reageert gestoken. „Er is niets aan de
hand met dat geld. Alle suggesties in die rich
ting zijn leugens. Ik zeg u dat het zuivere kof
fie is. Jomanda en Onderwater waren heel
zuinig. Ze leefden van giften, niet van de
stichting. Elke cent van Line werd verant
woord. Vergeet niet, dat de fiscus op de loer
lag. U gaat echt op uw bek als u suggereert
dat er miljoenen verdwenen zijn. U kunt dat
niet hard maken omdat het niet zo is."
Onderwater is sinds anderhalf jaar alleen
heerser in de stichting Line. De bestuursle
den zijn afgetreden, de laatste drie in juli '95.
De reden van de bestuurlijke leegloop is
nooit bekendgemaakt. Ex-penningmeester
Van der Wielen ('Dat is een privé-aangele-
genheid') en ook ex-voorzitter Johan van
Rooijen uit Dronten ('Jomanda is nog steeds
een goede huisvriendin van ons') weigeren
elk commentaar. ,We hebben afgesproken
daar niets over te zeggen."
Onderwater treedt ondertussen op als ge-
volgmachtigde van de stichting. Tot nu toe
heeft hij verzuimd een nieuw bestuur aan te
trekken, hoewel de statuten hem daartoe
binnen een jaar verplichten. „Hij antwoordt
niet op onze aanmaningen", zegt woordvoer
der Neerbosch van de Kamer van Koophan
del te Tiel. „Toch zal dat binnenkort moeten,
anders gaan we over tot ontbinding van de
stichting."
Steeds minder
In feite kan Onderwater zijn gang gaan. Aan
niemand is hij verantwoording schuldig. De
drie woonhuizen op naam van de stichting,
met een totale waarde van negen ton, heeft
hij inmiddels verkocht. Ze waren bestemd
voor de tijdelijke opvang van incestslachtof-
fers, die Jomanda op haar healings met god
delijke hulp van hun trauma's probeerde af
te helpen. In totaal zouden zo'n vijftig slacht
offers behandeld zijn. De huizen zijn begin
vorig jaar gesloten. Vanaf die tijd worden in-
cestslachtoffers met ingestraalde flessen wa
ter en bidprentjes huiswaarts gezonden.
Jomanda zelf staat op het punt Tiel voor
goed te verlaten. De Schakel tussen Hemel en
Aarde bindt steeds minder klanten. Gaf ze
enkele jaren terug nog vijf, zes voorstellingen
per week, nu nog maar twee, op dinsdag en
zondag. In de gigantische hal (4000 zitplaat
sen) komen per keer nog hooguit 800 bezoe.-
kers. Het genezend medium is van plan bin
nenkort het land in te trekken om de reste
rende gelovigen op te zoeken. Tot woede van
Onderwater, die de zaal aan haar onderver
huurt en z'n voornaamste bron van inkom
sten ziet droogvallen. Berichten dat zijn nieu
we vriendin het kunstje van Jomanda in Tiel
wil nadoen noemt hij 'flauwekul'. „Ik heb he
lemaal geen alternatief voor Jomanda. Dat is
de ellende."
Wat hij wel heeft is zijn waterorgel met
'fantastische kleureffecten' dat hij in een be
lendende zaal opbouwde om er 'grote fees
ten' mee op te luisteren. Maar behalve op het
Tielse fruitcorso wil dat nog niet erg lukken.
In een andere zaal, geschilderd in felle pri
maire kleuren, exposeert hij schilderijen, die
voor het gros op rommelmarkten zijn opge
scharreld. De meeste dagen rest hem een
leeg zalencomplex waar hij zich soms ver
maakt met een deuntje op het waterorgel.
Jomanda zegt niet rouwig te zijn over het
tanende bezoek. „De nieuwsgierigen blijven
weg, de echte zieken zitten er nog steeds." Ze
is 'blij' dat de hysterie rond haar persoon nu
afneemt. „Al die auto's in de tuinen, dat
brengt overlast bij de buurt en dat zie ik ook
liever niet."
De banden met Onderwater, van wie ze
vorig jaar gescheiden is, zegt ze te hebben
doorgesneden. Sindsdien is ze directeur van
haar eigen bedrijf, Healing Service Organisa
tie BV. Ze huurt de Evenementenhal van On
derwater per drie maanden en kan dus snel
uit Tiel vertrekken. Hoe ze zakelijk reilt en
zeilt wil Jomanda niet zeggen. Van 'zoekge
raakte miljoenen' beweert ze niets te weten.
Wel constateert ze dat Onderwater de 'har
monie verstoort'. „Hoe dat komt? Ik heb er
geen behoefte aan de vuile was buiten te
hangen. De healings zijn nog wel harmoni
eus en vol liefde en daarnaast heb ik mijn
privé-leven. Dat is moeilijk door het gebrek
aan harmonie."
Jomanda in betere tijden. De Evenementenhal in Tiel waar het genezend medium haar kunsten vertoonde, liep enkele jaren achtereen vol. Ze bindt tegenwoordig steeds minder klanten. De Schakel tussen Hemel en Aarde wil weg
uit Tiel. foto archief jos poulissen
Jacques Onderwater, de ex van Jomanda: „De miljoenen van Jomanda? Man, laat me niet la
chen. Die zijn er niet" foto cpd cees mooij
