Cultuur Kunst
'Ik heb geen verstand van het leven'
Zwaar metaal in de aanbieding
UirScHIfTfRS
Adriaan Morriën:
verliefde grijsaard
12 heeft
al goud
iet POP
bo
NDERDAG 27 FEBRUAR11997
HEF JAN RIJSDAM, 071-5356444
Tommy Wonder: 'Ik hou
ervan mensen te verbazen'
t LEIDEN CEES VAN HOORE
de
eg Het bericht kwam voor hem
lcfials een konijn uit een hoge
mihoed. De 43-jarige goochelaar
h Tommy Wonder uit Lisse mag
fsJop 12 april de Performer
jj Fellowship Award in ontvangst
1 komen nemen in Hollywood.
er|„Ja", zegt Wonder, die in het
dagelijkse leven Jos Bemel-
^mans heet, .natuurlijk is het
5 een hele eer dat ik daar straks
n in het Magic Castle sta, een
s privéclub waar alleen de gro-
)ei ten optreden. Maar ze kennen
kejme al wat langer in het goo-
eri chelwereldje. Ik werk heel veel
aüjin het buitenland en ben al
j vanaf mijn achttiende jaar se
rieus bezig met goochelen."
„Eenvoud is mijn handels
merk. Geen vuurwerk en
mi schaars geklede dames die om
1.1 een hoge hoed heen lopen te
wiegelen. Dat is niets voor mij.
roilk moet het hebben van het
theaterelement in het gooche
len. Ik doe bijvoorbeeld een
truc met een ei en kom daarbij
in een conflictsituatie met een
vogel, die in een kooitje op het
toneel zit."
„De mensen hebben mis
schien de indruk dat er na het
overlijden van Fred Kaps niets
meer is gebeurd in het goo
chelen. Dat is echt niet zo. In
1975 won ook Leidenaar T.
Anverdi de prijs voor het be
denken van goocheltrucs. En
alleen met dit soort prijzen
haal je nog de publiciteit. Mis
schien is dat ook wel een te
kens des tijds. Als vroeger ie
mand een accordeonconcours
won, haalde dat de voorpagi
na's. Nu wordt zon berichtje
ergens weggestopt.
„Wat ik doe, mag je best va
riété noemen. Maar met dat
verschil dat ik niet zomaar een
kunstje wil laten zien. Vaak is
dat namelijk het geval bij vari
été. Dan hebben ze echt zo'n
houding van: kijk eens wat ik
allemaal kan! Ik wil het theate
relement in het goochelen
meer de kans geven. Gooche
laars vertellen bijna nooit
waarom ze iets doen. Ik plaats
de dingen in een causaal ver
band, zodat er een verhaal
ontstaat. De fantasie wordt bij
mij een soort werkelijkheid."
„Ik hou ervan om mensen te
verbazen. Velen kennen dat
gevoel niet meer, die verwon
dering ergens over. Alleen bij
kinderen tref je dat nog aan. Ik
vind het heel interessant om
in iemands brein een beeld
neer te zetten met van die gek
ke kronkels. De fantasie wordt
dan soms net zo geldig als de
realiteit."
'Vreemde zonderling' Shaffy volgende week in de Stadsgehoorzaal
Ondoorgrondelijk, extreem, onvoorspelbaar, geniaal. Be
genadigd kunstenaar of dronkelap. Ramses Shaffy heeft
zich in zijn carrière heel wat kwalificaties weten te ver
werven. De zanger/acteur past niet in een hokje; zijn be
weegredenen blijven nog altijd enigszins mysterieus. Een
zekerheid bij Shaffy is slechts dat hij altijd weet te verras
sen. Ook nu weer. Voor het eerst in tien jaar gaat hij weer
solo de planken op, in een Tour de Chant met als titel
Ramses '97. Vrijdag 7 maart is Shaffy te zien in de Leidse
Stadsgehoorzaal.
de live-cd die eveneens begin
maart moet verschijnen, is deze
week de single 'Jij bent mij zo
lief uitgebracht.
Grote roem verwierf Shaffy
met zijn teksten in liedjes als
'Sammy', 'Pastorale', 'Zing,
Vecht, Huil, Bid, Lach, Werk en
Bewonder', 'Laat Me' en 'Wij
Zullen Doorgaan'. En ook voor
Ramses '97 greep hij weer terug
op voor hem zo karakteristieke
thema's. „In wezen is het jij en
ik en ik en jij. Het gaat heel veel
over liefde, maar ook over de ir
ritatie ervan. Kwaad worden.
Liefde in de zin van relatie,
maar ook liefde voor een stad,
liefde voor het leven, liefde voor
een meester. Liefde voor het
mysterie. Voor alles wat je niet
weet. En ik weet niets! Het hele
leven is een mysterie, het hele
heelal, het hele bestaan." Ont
rafelen kan en wil hij het niet.
„Ik heb geen verstand van het
leven. Ik laat het komen zoals
het komt en doe er geloof ik ook
vrij weinig aan."
De spreuk 'wijsheid komt met
de jaren' gaat in het geval Shaffy
dus niet op. De zoon van een
Egyptische diplomaat en een
Poolse gravin met Russisch
bloed, die opgroeide in een Hol
lands pleeggezin en daar de lief
de voor theater en kunst met de
paplepel kreeg ingegoten, is ook
op 63-jarige leeftijd nog altijd
even onvoorspelbaar. Zijn
grootste ingevingen kreeg hij op
momenten dat hij totaal werd
temggeworpen op zichzelf. .Al
leen zijn is een hele creatieve
LEIDEN/HILVERSUM BERRIT DE LANGE
Ramses Shaffy delibereert niet
eindeloos over de lange voorbe
reiding, moeilijke hersenspin
sels achter zijn teksten of de
drang om bejubeld te worden.
„De hoofdzaak is: je moet er zin
in hebben. Als de zin in het le
ven je verlaat, dan heeft het
geen zin meer. Dat is mijn reli
gie. En dat verlaat mij heus wel
eens af en toe, er zijn ongelukki
ge momenten."
Veertig voorstellingen staan
er van maart tot mei gepland, in
theaters door het hele land.
Ramses Shaffy, inmiddels 63,
vindt het nog altijd spannend.
„Het is elke keer weer een duik
in het diepe." Ramses '97 is een
mix van nieuwe en oude num
mers, en vooral nieuwe gezich
ten. Shaffy wordt op het podi
um bijgestaan door de zange
ressen Martine Grünwald en
Rolinha Kross, die samen al eer
der in de musical You're The
Top stonden, en Manuëla
Kemp, vooral bekend als tv-pre-
sentatrice.
„Ik wilde heel graag met
vrouwen werken, en niet met
één, want ik laat Liesbeth List
niet vervangen door een ander.
Daarom drie vrouwen, drie vol
komen verschillende individu
en. Met één overeenkomst, ze
zingen erg mooi. Nou, dat ben
ik gewend met Liesbeth." Ver
der werd een groep nieuwe mu
sici bij elkaar gezocht en staat
alles onder muzikale leiding van
Henk Ruiter. Als voorproefje op
Ramses Shaffy: „Ik denk dat ik een hele wonderlijke oude man zal worden."
kracht, een godsgeschenk. En
iets heel anders dan eenzaam
heid, een dieptreurige ervaring.
Er zit een groot verschil tussen
die twee, maar ik ken ze allebei.
Ik heb nogal wat liedjes ge
maakt over eenzaamheid, dat
brengt je ook wel ergens. Ik heb
namelijk heel goéd geleerd om
alleen te zijn. Dat heft de een
zaamheid op dat moment op.
Maar op sommige momenten is
het weer omgekeerd.
Over zijn liefde voor de disco:
„Ik hou van dansen, ook op
housemusic, ja. Om naar te
luisteren is het een crime, maar
om op te dansen vind ik het
heerlijk. Ik ga naar de disco in
Amsterdam, of wherever, zeker
ook op vakanties. XTC, ik heb
het allemaal gedaan, al kwam
dat uit een hele andere hoek,
niet in de disco."
Het gelaat van Shaffy vertoont
de sporen van een intens leven
vol verboden vruchten. Maar
van bitterheid of chagrijn ont
breekt ieder spoortje. Hier zit
geen oude man vol nostalgie,
maar iemand met nog wilde
plannen. „Ik heb een paar men
sen in mijn omgeving die héél
oud zijn, negentig of zo, die dat
op zo'n fantastische manier
zijn, dan ik denk: Ja, zó kan het
ook. Als je zó oud bent en je le
ven op zo'n rijke manier kunt
invullen, dan is ouderdom een
grote rijkdom. Dat zijn de be
genadigden die zo kunnen le
ven, in plaats van een vervelen
de oude zeur te worden."
Plotsklaps barst hij in lachen
VLIEGWERK
;rcöe Ierse popgroep U2 wrijft
i ich dezer dagen vast en zeker
de handen. Na de hype rond
n Uarco Borsato, krijgt dit popu-
0 lire kwartet de kans de bankre-
e ening te spekken middels een
>e' itgekiende promotiecampagne
ond de nieuwe cd POP. Platen-
laatschappij Mercury heeft uit
lederland bestellingen voor
0.000 exemplaren binnen. Het
J2-schijfje is daarmee hier al
oud voordat het in de winkels
gt-
Speciaal voor de doorgewin
terde fan organiseert de platen
maatschappij morgen zoge-
ïoemde luistersessies. Aanvan-
elijk was rekening gehouden
t iet zo'n 50 deelnemende win-
n<els. De belangstelling bleek
id en stuk groter: ongeveer 281
letaillisten concentreren zich
er ind deze week op Bono en de
ui ijnen.
M
Volgens Mercury maakt elke
itt<d-shop er een eigen feestje
e an. De winkel wordt geheel in
mie iet teken van U2 versierd. Som-
v ïigen dopen hun nering om in
'ngen paleis vernoemd naar het
de iertal. Er zijn zelfs platenboe-
en die een café hebben
óriuurd om er iets extra speciaals
an te maken.
NAAM: Lars Kra
mer
LEEFTIJD: 23 jaar
BEROEP/OPLEI
DING: supermarkt-
bediende/cursus
dierverzorging
WOONPLAATS:
Noordwijk
GEZIEN: Fantasy
winkel Magie
Friends
We spelen één keer per week en meestal op zon-
dag 'Bloodwars'. Het klinkt heel bloederig en
soms hebben we wel eens een beetje ruzie. Maar
over het algemeen proberen we met z'n vieren
onder het genot van een drankje en een babbeltje
zoveel mogelijk 'battles' te winnen. Het is echt
een beetje een uitje.
Ken je dat kaartspel 'Magie'? Daar zie je wel eens program
ma's over op tv. Hele conventies vol mensen die gemakkelijk
honderd gulden neer tellen voor een zeldzaam kaartje. Veredel
de voetbalplaatjes, vol 'fantasy' waar je ook mee kan spelen.
Maar het is kinderspel vergeleken bij 'Bloodwars. Het is de be
doeling dat je met je eigen kaarten zoveel mogelijk punten pro
beert te scoren.
Je hebt 'warlords', legions', 'battlefields' en 'fate' kaartjes. Als
iemand een 'battlefield' kaartje opgooit kan je de strijd winnen,
of verliezen, door een 'warlord' of een 'legion' in te zetten. Dege
ne die als eerste het benodigde aantal punten heeft binnenge
haald, heeft gewonnen. En dat ben ik meestal welja.
We kochten in het begin al onze kaartjes bij Magic Friends dat
zaakje in Leiden, maar op een gegeven moment werd dat te
duur, dus gingen we ze rechtstreeks uit Amerika halen. Annema-
rie, één van de Bloodwarsfreaks, zag een advertentie op Internet
en toen hebben we maar direct 'boosterpacks' van 90$ besteld.
Poeh, ik heb nu alles bij elkaar denk ik wel meer dan duizend
gulden eraan uitgegeven. Maar ik heb nu dan ook een ultrarare
kaart: 'Lady of Pain'. Die heeft het hoogste aantal punten en ie
dereen is nou wel een beetje jaloers.
Ik ben er ook best zuinig op. Als we spelen gaat er toch drank
en van alles over de tafel en ik wil niet dat ze vies
worden. Ik bedoel, er zitten best wel kostbare tus
sen. Soms loopt het helemaal uit de klauw en blèrt
iedereen door elkaar heen. Dus heb ik ze als enige
van ons vieren geplastificeerd. Ik ben waarschijnlijk
wel het fanatiekst van allemaal, maar echt ver- J
slaafd, nee dat denk ik niet.
TEKST: PABLO CABENDA; FOTO: H1ELCO KUIPERS
tolfergeet even al je hippe plaatjes
Ti rol jungle en triphop. Slik die
j 1 CTC-pil snel door en laat het
iti ïaar op je gabberkop weer aan
woeien. Want het is tijd voor
netal. En wel zes uren lang.
ia« Aanstaande zondag vindt in het
■eidse LVC van 12.00 tot 18.00
ïur namelijk de 65e 'Metal Mar-
:et' beurs plaats. En dat bete-
eil cent 60 meter stands aan cd's,
v ilaten, t-shirts, petjes, tijd-
schriften, sieraden en alles wat
j ïog meer te maken heeft met
iet immer janken der gitaren.
Van heavy tot speed, van black
tot thrash, maar altijd hard. De
ware liefhebber kan zijn hart
ophalen en zijn portemonnee
leegroven voor de moeder van
alle agressieve gitaarmuziek.
Maar is er nog wel een markt
voor zwaar metaal in een tijd
dat elk instrument standaard
met stekker wordt geleverd? Or
ganisator Dido Smit van Orange
Artist Promotions weet zeker
van wel. Hij is in de loop van de
jaren allerlei festivals in binnen-
en buitenland afgegaan met de
internationale speciaalbeurs
voor muziek die tegen een
stootje kan.
„Dynamo Open Air, het Ne
derlandse metalfestival bij uit
stek, is op dit moment het
grootste rockfestival in Neder
land. Groter nog dan Pinkpop
en Lowlands. Je merkt dat er
een stevige kern is, een vast pu
bliek. Echte freaks reizen soms
300 kilometer voor de beurs en
gaan gerust met evenzoveel gul
den aan platen weer naar huis.
Metalfans zijn over het alge
meen heel trouw."
En vredelievend. Afgezien van
wat kleine .schermutselingen
heeft Smit in alle jaren dat hij
de beurs organiseert nooit hin
der ondervonden van al het lan
ge haar en leer dat op het eerst
oog soms agressief overkomt.
„Er komen zelfs kinderen van
twaalf jaar onder begeleiding
van hun ouders zoeken naar de
meest angstaanjagende black
metal platen. De leeftijd varieert
van 20 tot 40 jaar. De ouderen
komen voor hardrock uit de ou
de doos zoals Deep Purple en
Black Sabbath. Maar er lopen
ook veel vertegenwoordigers
van kleine onafhankelijke pla
tenlabels rond die gespeciali
seerd zijn in de modernere sub
genres."
Jaren negentig punk?
„Ja, ook wel. De interesse
voor de verschillende stromin
gen verschilt steeds per regio.
Zo'n beurs is ook een trefpunt
voor muzikanten en vertegen
woordigers. Soms huurt een
bandje een stand af en probe
ren ze aan te pappen met de di
verse labels."
Maar voor het grootste deel
wordt er toch tastbare waar ver
kocht waaronder veel tweede
hands. Zelfs Smit draagt op zijn
manier een steentje bij aan de
metaalrecycling.
„Ik verzamel zelf niet zo veel.
Sterker nog, ik krijg als manager
al zoveel opgestuurd dat ik mijn
bureau flink heb opgeruimd en
een aantal eigen dingen aan één
van de stands heb verkocht.
Maar daar zat verder niets bij
zonders bij."
PABLO CABENDA
uit. „Als ik aan mezelf denk als
oude man, moet ik nu al lachen.
Ik denk dat ik een hele wonder
lijke oude man zal worden. Ik
denk dat ifc een grote mogelijk
heid heb om een vreemde zon
derling te worden. Als alles het
blijft doen en ik niet dement
word, denk ik dat je nog veel
plezier aan me kun beleven!"
Dan, weer uiterst serieus: „Ik
heb twee liedjes geschreven, al
lebei over een oude man. De
oude man op de Dam, dat is de
soort van oude man die ik zelf
zou kunnen worden. M'n Am
sterdamse oude man. Maar er is
nog een andere oude man, die
schuifelt schimmig door de
mist. Daarbij moet ik meer den
ken aan Den Haag, aan het Lan
ge Voorhout. Ik zie hem daar lo
pen, de sfeer die daar heerst
heeft met zo'n man te maken.
Een man die zich geïsoleerd
heeft. Die mogelijk bestaat na
tuurlijk ook, maar dan keer je je
van het leven af. Die oude man
op de Dam zit vol leven, die
man uit Den Haag is uitge
teerd."
Ramses '97 is onder meer te
zien 5/3 in Haarlem, Stads
schouwburg (première); 7/3
Leiden, Stadsgehoorzaal; 20/3
Amsterdam, De Meervaart;
21/3, Vlaardingen, Stadsge
hoorzaal; 23/3 Rotterdam,
Luxor Theater; 26/3 Amstel
veen, Cultureel Centrum; 2/4
Den Haag, Diligentia; 5/5 en
6/5 Amsterdam, Nieuwe de la
Mar.
LEIDEN CEES VAN HOORE
Een oude man staat op een per
ron. Aan de overkant loopt een
negerin, een jonge vrouw met
heupen die gewelfd zijn als een
kruik vol honing. Voor de oude
man heeft zij weinig of geen
aandacht. Maar de oude man
observeert haar wel. In zijn
hoofd weeft hij de ene mooie
zin na de andere. Hij moet zijn
bewondering voor haar schoon
heid onderbrengen in taal, in
letters, in die kleine werkmieren
van het alfabet, die zich in
slagorde opstellen op het witte
vel papier. Over de blinkende
sporen die beiden naar een an
dere einder zullen leiden, zendt
Morriën een melancholieke blik
uit naar de vrouw.
Een week later verschijnt er in
NRC-Handelsblad een stukje
dat de vrouw wellicht nooit zal
lezen. Maar het eerbetoon is ge
schied. Wie oud is, gooit zijn
liefdesbrieven domweg in de
oceaan. Ergens, ooit, komen zij
aan.
Ziedaar de schrijver Adriaan
Morriën. Groot stilist, groot
vrouwenliefhebber. Geen 'wo
manizer', maar een man die
zich kan inleven in de psyche
van de vrouw. Gisteravond was
de grijsaard, die 'nog steeds ver
liefd is op de vrouwen uit het
verleden en die in de toekomst',
in de Leidse sociëteit De Burcht,
waar hij na een interview met
zijn lezerspubliek sprak.
Morriën is geen man voor fic
tie. Zijn stof is het leven van al
ledag. Dat leven bekijkt hij met
liefde. De schrijver wordt een
beetje oud maar het naderende
einde heeft zijn stem niet koud
kunnen maken. Voor de pauze
las hij enkele gedichten voor en
een stuk proza, waarin hij be
schreef hoe hij samen met zijn
broer in één bed moest slapen.
De manier waarop Morriën be
schrijft hoe hij zich onder de
arm van die broer uit probeerde
te wrikken, is weergaloos.
Het is Morriën, zo vertelde
hij, altijd gegaan om de indivi
duele expressie van de allerindi
vidueelste emotie.. Zijn poëzie
is een poëzie voor fijnproevers.
Een regel als 'elke glimlach die
mij overslaat' tekent de tragiek
die de ouderdom met zich mee
brengt. Die tragiek mondt ech
ter niet uit in kwaadheid maar
in aanvaarding. Alsof hij wil
zeggen: het leven is goed voor
mij geweest, nu de dood nog.
Morriën schetste hoe hij fiet
send van school naar huis het
ene na het andere gedicht in
zijn hoofd kreeg. En hoeveel
moeite hij moest doen om die
gedichten afzonderlijk te ont
houden. Getuige zijn oeuvre is
hij daarin in alle opzichten ge
slaagd. 'Je bent wel ver van je
geboorte af geraakt' dichtte
Morriën. Wie de grijze manen
van de schrijver ziet, kan dat
beamen. Maar in zijn werk barst
het nog steeds van leven.
Vijf maanden na
bekladden doek
De Russische kunstenaar
Alexandr Brener is gisteren in
Amsterdam tot vijf maanden cel
en een even lange periode voor
waardelijke celstraf (proeftijd
twee jaar) veroordeeld voor het
bekladden van een schilderij
van Malevich in het Amster
damse Stedelijk Museum.
Brener mag zich twee jaar niet
in het museum vertonen.
Brener had op 4 januari het
kunstwerk voorzien van een
groot groen dollarteken. Men is
er niet in geslaagd de groene
waas te verwijderen. Brener
moet bijna vijftienduizend gul
den schadevergoeding betalen.
De schade wordt op anderhalf
miljoen gulden geschat.
concertgebouw
Concertgebouwplein 2-6. Telefoon 671 83 45
zo16mrt. Serie Meesterplar
20 15 uur Radu Lupu, piano: werken van Bartók. Schumann (Arabeske
gr zaal en Waldszenen en Schubert (Sonate inG.D894'Fantasie') 4
cristofori
Prinsengracht 583. Telefoon 626 84 95
o Nagaoka, piano. t\
mozes aaronkerk
Waterlooplein 207. Telefoon 624 75 97
het muziektheater
Amstel 3. Telefoon 625 54 55. Agendalijn 551 81 00
vr 7. za 8 Batsheva Dance Company met Z/na van Ohad
m ma 10 mrt. Naharin. Geweld en wanhoop zijn hier onontkoombaar
20.15 uur Z/na raakt je recht tussen de ogen. En vol in het hart
dl 11do 13 Shaanxi Qin Opera Troupe met A West Lake Tragedy
m vr 14 mrt. Een unieke kans om de lyrische kanten van de Chinese
20.15 uur opera te leren kennen
