'De GGD moet een soort wijkagent zijn'
'XT
'Mijn weg
teruggevonden
naar de kerk'
Leiden Regio
Steeds meer muizen
in medische proeven
Enquête over onveiligheid en
criminaliteit in Leidse regio
Kerk Samenleving
DONDERDAG 27 FEBRUAR11997
Demonstratie 'Proefdiervrij' bij universiteit
LEIDEN HANS KOENEKOOP
De Rijksuniversiteit Leiden
(RUL) gebruikt steeds meer
muizen voor wetenschappelijke
experimenten. In 1995 steeg het
aantal proefmuizen met ruim
zevenduizend naar in totaal
22.887. De cijfers zijn pas vorige
maand bekendgemaakt. De stij
ging met 21 procent vindt de
actiegroep Proefdier vrij 'schrik
barend'. „Ze verdient nadere
verklaring. Wij hebben die nog
niet gekregen", zegt woordvoer
der Ronald Hetem.
De actiegroep heeft voor vrij
dag een demonstratie gepland
bij het Academiegebouw. „Die
moet overigens worden be
schouwd als een demonstratie
tegen alle universiteiten die
proefdieren houden. We stellen
Leiden als symbool." Proefdier
vrij hoopt veel leden op de been
te krijgen en zal een groot span
doek aan luchtballonen oplaten.
De actiegroep verzet zich te
gen het feit dat de universiteiten
in Nederland steeds meer
proefdieren hebben, vooral
muizen. Hetem: „Het gaat ons
niet alleen om het aantal dier
proeven, maar ook om het lot
van proefdieren. Een proefdier
lijdt niet alleen tijdens het expe
riment waaraan het wordt on
derworpen, maar ook ervoor en
erna. Het leven in een te krappe
kooi onder kunstlicht is geen le
ven voor een dier."
De Veterinaire Hoofdinspec
tie, die elk jaar gegevens over
het aantal dierproeven verstrekt
aan het ministerie van volksge
zondheid, staat volgens Proef-
diervrij machteloos. „Omdat de
Wet op de dierproeven het
proefdier geen bescherming
biedt."
Coördinator dierproeven Paul
Reuzel bevestigt dat muizen in
toenemende mate worden ge
bruikt in medisch onderzoek.
„Vooral bij het onderzoek naar
afweerstoffen tegen kanker, de
ziekte van Alzheimer en hart
en vaatziekten. Toch is over de
hele linie het aantal dierproeven
in Leiden niet gestegen, dat
aantal is al enkele jaren stabiel.
Het cijfer wordt vertekend om
dat voor medisch onderzoek
transgene muizen worden ge
fokt. De muizen die dat niet
zijn, worden niet gebruikt voor
proeven, maar staan wel geregi
streerd." Proefdier vrij eist dat
overheid en universiteiten
strenge maatregelen treffen om
de 'bovenmatige' fok van mui
zen aan banden te leggen. De
demonstratie bij het Academie
gebouw is bedoeld om de eisen
kracht bij te zetten.
om op landelijk en regionaal ni
veau inzicht te krijgen in slacht
offerschap. En om te kijken of
onveiligheid en onveiligheids
gevoelens in de loop der jaren
toenemen of juist afnemen.
De enquêteurs willen er on
der andere achter komen welk
percentage van de bevolking
het afgelopen jaar slachtoffer is
geworden van zaken als wonin
ginbraak en fietsendiefstal.
Daarnaast stellen ze vragen
over mogelijke buurtproblemen
en het functioneren van de poli
tie. Het onderzoek is - juist om
dat er gekeken kan worden naar
'trends' - een belangrijk hulp
middel geworden voor de poli
tie en justitie.
LEIDEN ANNET VAN AARSEN
Zo'n 6.500 inwoners van de re
gio Hollands Midden - Leiden
en buurgemeenten, de Duin- en
Bollenstreek en de Rijn- en
Veenstreek - krijgen de komen
de weken een telefoontje van
onderzoeksbureau Intomart.
Het bureau doet in opdracht
van de ministeries van binnen
landse zaken en justitie en een
groot aantal politiekorpsen on
derzoek naar criminaliteit en
onveiligheid.
Politiemonitor Bevolkingson
derzoek heet de enquête, die
overigens niet voor het eerst
wordt uitgevoerd. Sinds 1993
werden al tweemaal vele men
sen 'ondervraagd'. Het doel is
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5!
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5'
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
an der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H.C. M.Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post,
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M.Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Advertenties: 071-532!
Familieberichten: 023-531
023- 532(
Redactie: 071-532
Hoofdredactie: 071 - 531
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 u
071-535
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandaq t/m vrijdag van 8.30 tot 171
071-514
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro) f 9
per jaar (acceptgiro) f 35
Abonnees die ons een machtiging
verstrekken tot het automatisch afschrij
van het abonnementsgeld, ontvangen j
korting per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAtj
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte j]
ogen hebben of blind zijn (of een andere i
leeshandicap hebben), is een samenvatting
het regionale nieuws uit het Leidsch Dagbla
geluidscassette beschikbaar. Voorinformati1
088é-482345 (Centrum voor Gesproken
Lectuur, Grave).
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Dtaconessenhuts) ef
dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor partners
bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 -15.30 uur en 19.00-19.30 uur en n
overleg met de dienstdoende verpleegkundige h
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleegkundi
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 u
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse I
daarnaast ook 11.15-12 00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18 30-19.30 uur (voor vaders tot 21.00 uur)
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voorouders de gehele dag)
Afdeling hartbewaking (CCL/Jen intensive care(IC): 14 00-14.30
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 uur
daarnaast ook 11.15—12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111) alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15 00 u
18.30-19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18 15-19.00 uur, 19.00-20.00 uurfA//ee/ Y
Partners/echtgenoten met kinderen.
Voorzwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluitend v<
partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomeh kinderen is er een ruime bezoek
mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oorheelkunde
neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde en heelkunde
14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-17.00 u
babyzaal en boxenafdeling, volgens afspraak.
Vertrekkend arts J. de Nooij vreest toekomst
Als de GGD zich niet bezint, bestaat
de kans dat zij verwordt tot een
organisatie die zich laat leiden door
het marktprincipe. Een organisatie
van commerciële signatuur, waarin de
nadruk ligt op het binnenhalen van
geld. Het oorsponkelijke doel
waarmee de GGD zo'n honderd jaar
geleden werd opgericht, het bieden
van 'basisgezondheidszorg' voor de
gehele bevolking, dreigt steeds verder
naar de achtergrond te raken. Dat zegt
arts J. de Nooij, hoofd van de afdeling
sociaal-medische zorg bij de GGD.
Van zeer actieve vrijwilligster tot pastoraal Werker. N. van Spelde heeft van
haar roeping geleidelijk officieel haar werk gemaakt. Ze werd in 1940 in Eind
hoven geboren in een zeer katholieke omgeving. Na haar huwelijk in 1965
verhuisde ze naar Wassenaar, stopte met werken en kreeg twee kinderen. Na
een korte periode van afstand nemen, die mede door de veranderingen in de
kerk werd veroorzaakt, werd ze begin jaren zeventig weer actief in het kerke
lijk vrijwilligerswerk. Na 'gewoon' werk te hebben gedaan kreeg Van Spelde
steeds verantwoordelijker taken zoals het verlenen van pastorale zorg aan
mede-parochianen. Om zich hier beter op voor te kunnen bereiden begon ze
in 1987 met de opleiding M.O.-catechese aan de katholieke theologische uni
versiteit Amsterdam. De studie beviel Van Spelde zo goed dat ze doorging voor
pastoraal werker en zelfs een universitaire graad heeft gehaald. In april vorig
jaar studeerde ze af op de spiritualiteit van de kerkelijke vrijwilliger. Op 2
maart wordt ze geïnstalleerd als pastor van de Petrusparochie in Leiden.
President Polen
veroordeelt
aanslag synagoge
WARSCHAU AFP/DPA/RTR/KNA
I I eem de men-
I ^1 sen die naar
een of ander
tropisch land willen", zegt De
Rooij. „Die komen hier hun
vaccinaties halen. Dat heeft
mijns inziens niet zoveel meer
te maken met basisgezond
heidszorg. Maar het levert de
GGD wel geld op. Net zoals ad
visering in het kader van de
Wet Voorziening Gehandicap
ten (WVG). Commerciële be
drijven houden zich ook bezig
met die advisering. Kortom, de
GGD begeeft zich op de markt.
Dankzij dat soort commerciële
taken kan zij het hoofd boven
water houden."
Het zijn niet alleen de com
merciële activiteiten die hem
zorgen baren. Daar komt bij
dat de GGD ook nog eens uit
voert wat de politiek vraagt.
Door die activiteiten heeft de
GGD nog steeds het stempeltje
van een medische organisatie.
De Poolse president Aleksander
Kwasniewski heeft de aanslag
op een synagoge in Warschau
met kracht veroordeeld. Hij
noemde de brandstichting een
'barbaarse daad'. Over de mo
tieven achter de aanslag is nog
niets bekend. Volgens de politie
gooide een nog onbekende man
in de nacht van dinsdag op
woensdag vermoedelijk een
brandbom door een raam van
de synagoge naar binnen.
Een korte brand heeft de in
gang, de hal en de deur naar de
grote gebedszaal zwaar bescha
digd. Niemand was tijdens de
brand in de synagoge aanwezig.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERV.KERK
Beroepen: te Enschede B.J. van
Haarlem te Appingedam c.a.
Toegelaten: tot de evangeliebedie
ningen beroepbaar Mw. F. van Hin
ten, Klaverstraat 45, 5025 MC Til
burg; Mw. G.J. Hollander-van den
Berg, Mollemastraat3, 7894 BD
Zwartemeer; Mw. V.E. Huls, Erwten
akker 4, 2723 VC Zoetermeer; J.
Reehorst, Ab Meniststraat 24, 3191
AA Hoogvliet-Rt; A. Slingerland, Van
der Helmstraat 227, 3067 HE Rot
terdam; Mw. J. Stomphorst, Lin-
naeuslaan 63, 3571 TV Utrecht; G.
van der Stouw, Hof van Sint Pieter
30, 6721 TS Bennekom.
Aangenomen: naar Vianen (buitenge
wone wijkgemeente) (part-time): S.J.
Verheij, kandidaat te Oud-Alblas.
GEREF.KERKEN
Beroepen: te Egmond(SOW) mw.
C.M. Veenhuizen, kandidaat te Haar
lem; te Ten Boer: drs. J. Bakker te
Ommen.
Aangenomen: naar Westeremden
i.c.m. Stedum mw. D. Bakker-Sikke-
ma, kandidaat te Stedum.
GEREF.KERKEN VRIJGEM.
Beroepen: te Zoetermeer E. Brink te
Nijmegen.
CHR.GEREF.KERKEN
Beroepen: te Papendrecht dr. G.C.
den Hertog te Leiden en A.P. van
Langevelde te Broek op Langèdijk.
GEREF.GEMEENTEN
Beroepen: te Nieuwerkerk(Zld) A
Bac te Bodegraven; te Terneuzen G.J.
van Aalst te Ridderkerk.
Bedankt: voor Goudswaard C.A. van
Dieren te Stolwijk.
Ten onrechte, zegt De Rooij.
„Wij houden ons inderdaad
met medische zaken bezig. Een
voorbeeld: we keuren inder
daad mensen die via de WVG
in aanmerking hopen te komen
voor een taxivergoeding. Om
dat de gemeente dat vraagt van
ons. Alleen proberen we op die
manier, denk ik, een symp
toom te bestrijden van een
maatschappelijk probleem.
Een probleem waar de ge
meente zelf iets aan kan doen."
„Bijvoorbeeld: wie een AOW-
tje heeft, beschikt doorgaans
niet over de middelen om te
participeren in het maatschap
pelijke leven. Ze willen nog wel
graag ergens naartoe, maar
daar is geen geld meer voor. Ik
kan me voorstellen dat mensen
die nog wel gezond zijn, probe
ren het medische systeem in te
vluchten. In de hoop bijvoor
beeld zo'n taxivergoeding te
krijgen. Wie wat mankeert, wie
GGD-arts Jan de Nooij: „Wie een AOW-tje heeft, beschikt doorgaans niet over de middelen om te participeren in het maatschappelijk le
ven." ARCHIEFFOTO LOEK ZUYDERDUIN
bijvoorbeeld versleten heupen
heeft, is beter af, hoe raar dat
ook klinkt. Daarvan moet de
politiek zich rekenschap geven:
dat wetjes en regeltjes sociale
ongelijkheid creëren. En dat
dat weer zijn weerslag heeft op
de gezondheid."
Hij vraagt zich in dat verband
af, of de GGD niet wat meer
van zich moet laten horen. Zich
duidelijk moet uitspreken.
„Men moet zich hardop afvra
gen of men een uitvoerende in
stantie wil blijven of niet. En
men moet zich hardop afvra
gen of men zich niet duidelijker
moet opwerpen voor de zwak
keren in de samenleving. Ik
denk zelf dat de GGD een soort
wijkagent moet zijn voor de ge
zondheid. De wijken in moet
gaan, moet signaleren. Met na
me in de wijken die sociaal
zwakker zijn. De GGD zou ook
wettelijke mogelijkheden moe
ten krijgen om dingen aan te
pakken, in te grijpen."
„Als dat kan, dan zitten we
aan de goede kant van de pro
blemen, in het beginstadium.
Nu zijn we met name actief in
een laat stadium van de pro
blematiek. Komen we bijvoor
beeld pas wanneer er sprake is
van ernstige vervuiling bij
mensen, ernstige verwaarlo
zing. Maar daar gaat vaak een
heel drama van sociaal isole
ment aan vooraf."
Met ingang van .3 maart zal
hij zich echter niet meer bezig
houden met dergelijke proble
matiek. Dan verruilt hij zijn
functie bij de GGD voor een
baan bij de geneeskundige in
spectie van het ministerie van
justitie. Hij wil niet zeggen of
het uit teleurstelling is dat hi
vertrekt. „Dat maakt niet zo
veel uit. Alleen, voor je vertrekl
ga je steeds meer nadenkei
over de periode dat je ergen
hebt gewerkt. Wat ik mezel
kan verwijten is dat ik blijkbaa
niet voldoende in staat ben ge
weest, deze discussie op de po
litieke agenda te krijgen. E
niemand met mij. Het is na
tuurlijk wel makkelijk om pro
blemen te signaleren, je mot
er ook wat mee doen. Hopelij
wordt de discussie toch ee
keer aangezwengeld.
Als kind zocht ik al
regelmatig de stilte
op om na te den-
ken. Vaak liep ik
dan even de kerk
binnen omdat ik
me daar niet alleen
voelde en omdat het een veili
ge en vredige omgeving was.
Nu nog kan ik me die wierook
geur en dat licht dat door de
glas-in-loodramen binnenviel
herinneren. Dan voelde ik me
opgenomen door God. Dat ge
voel heb ik later in de kerk in
Wassenaar nooit meer op die
manier gehad.
Al vroeg probeerde ik hulp
te verlenen aan mensen. Toen
ik nog in Eindhoven woonde
deed ik vrijwilligerswerk in een
opvangtehuis voor dakloze
vrouwen, later een blijf-van-
mijn-lijfhuis. Het dienstbaar
zijn aan anderen is altijd ver
weven geweest aan mezelf.
Daarin voelde ik me gedragen
door God. Dat helpen van an
deren bracht en brengt mij
ook naar de kerk. Toch ben ik
geen type dat zich opoffert,
het gaat mij meer om de zin
die dienstbaar zijn heeft. Men
sen moeten zich prettiger voe
len in hun leven.
Zo'n elf jaar geleden gingen
de kinderen de deur uit. Ik
dacht toen: ik kan een baan
gaan zoeken, maar ik kan ook
nog meer vrijwilligerswerk in
de kerk gaan doen. Dat laatste
heb ik gekozen en het werd op
het laatst als een fulltime
baan. Ik zat in de parochie
raad, de Raad van Kerken, de
interparochiële Charitas, de
avondwakegroep, catechese
begeleiding en nog meer. Alle
maal onder het motto 'werk
maken van je inspiratie', een
slogan die ik later op de uni
versiteit hoorde. Als kind al
kon ik me niet losmaken van
mijn geloof. Het is een wezen
lijk deel van mezelf en daar
door voel ik me betrokken bij
het leven van anderen. De ver
anderingen rond het Tweede
Vaticaans Concilie heb ik heel
bewust meegemaakt omdat ik
toen begin twintig was. Mijn
hele context was katholiek:
school, familie, dorp, vrien
den. De buitenwereld werd
angstvallig buiten de deur ge
houden want wat niet katho
liek was, kon een slechte in
vloed op je hebben. Tot plot
seling het raam werd openge
gooid. Ik ging Francois Mau
ri ac lezen en praatte daarover
met andere katholieken die
het daarvoor stiekem hadden
gelezen. De biecht hoefde niet
meer en je mocht voorbe
hoedsmiddelen gebruiken.
Hoewel ik de kerk nooit als be
krompen en naar heb ervaren,
was ik wel ontzettend blij dat
er zoveel veranderde.
Toch luidde het Tweede Va
ticaans Concilie voor mij ook
een periode van onzekerheid
in. Kon ik meegaan met die
veranderingen? Ging het voor
mij niet te ver? Want die kerk
had altijd bij mezelf gehoord,
ik had nooit het gevoel dat je
niets mocht. Sommige regels
zijn zelfs prettig. Ik stelde me
een tijdje op als toeschouwer.
Het viel samen met mijn ver
huizing naar het westen. Ik
raakte mijn familie kwijt, mijn
omgeving en mijn baan als
verkoopassistente bij een tex-
tielgroothandel. Toch heb ik
mijn weg teruggevonden naar
de kerk omdat ik eigenlijk niet
zonder kon.
Ik begon met studeren om
dat ik vond dat ik mijn werk
als vrijwilliger niet meer goed
genoeg kon doen. Ik ben een
echte perfectionist. Omdat
mijn kinderen studeerden,
stond het ook niet meer zo ver
van me af, hoewel ik aanvan
kelijk twijfelde of ik het wel
kon. Met tachtig mensen be
gonnen we op de opleiding en
het werd een hechte groep.
Het was zo'n andere leefwe
reld: mensen durfden zichzelf
te zijn in hun geloof, dat was
zo eerlijk. Fijn was ook dat je
niet alles zeker hoefde te we
ten. Ook de stages waren heel
bijzonder. Eerst dacht ik: ik
doe het maar want het hoort
erbij. Maar pas tijdens mijn
stage op het AZL ben ik echt
naar het pastor-zijn gegroeid.
Ik .voerde indringende ge
sprekken met patiënten op
een heel ander niveau dan ik
gewend was en ze vroegen mij
ook over mijn eigen geloof te
vertellen. Daarnaast merkte ik
dat de patiënten zich door de
pastorale zorg beter gingen
voelen en op dat moment
dacht ik: dit is het, dit wil ik.
Later ben ik afgestudeerd op
N. van Spelde:
„Als kind zocht
ik al regelmatig
de stilte op om
na te denken."
FOTO HENK
BOUWMAN
'kerkelijk vrijwilliger' omdat
deze mensen naar mijn me
ning zich er vaak niet van be
wust zijn hoeveel geloof ze in
zich hebben. Maar het is niet
zomaar wat, kerkelijk vrijwilli
gerswerk. Het feit dat die men
sen zich tot de kerk durven be
kennen maakt dat ze groeien.
Ik vond het ontzettend boei
end om dit on
derzoek te doen
omdat het mij
uiteraard per
soonlijk raakte.
CARINE DAMEN
