De schande van Dolgenbrodl
Hooligans
in de tuin
Apies kijken
Feiten &Meningen
Noord-Koreaan leeft van bordje rijst per dag
WOENSDAG 26 FEBRUAR11997
152
COLUMN
De hooligans uit de buurt worden in m'n tuin met de dag
agressiever. Weg zijn ze de afgelopen maanden nooit ge
weest, maar in de winterperiode vormde het lapje bevro
ren grond niet meer dan een doorgangsweg. Nu de tem
peraturen gaan stijgen, is de tuin weer een geliefde hang-,
zit-, lig- en vooral uitlaatplek.
Ze gedragen zich als de meest agressieve supporters.
Weliswaar laten ze het gras over het algemeen onge
moeid, maar op hun 'tribunes', de borders, laten ze zich
bepaald niet onbetuigd. Ze halen alles overhoop, vervui
len alles wat schoon is en gaan op z'n tijd ook nog eens
met elkaar in de slag. En het erge is dat niemand zich er
druk om maakt, zolang het vandalisme maar bij iemand
anders plaatsheeft.
Katten zijn kortom net F- of S-siders, die zich buitens
huis maar zelden van hun goede kant laten zien. Katten
kunnen heel lief zijn, maar zodra ze bij mij op bezoek ko
men, gooien ze alle vriendelijkheid van zich af. Dan moe
ten ze zonodig bewijzen dat ze nog nooit van zindelijk
heid hebben gehoord. Op hun manier bedekken ze hun
uitwerpselen met de mantel der liefde, in de vorm van wat
aarde. Zo van 'zand erover, vergeven en vergeten'. Dat
roept echter alleen maar haatgevoelens op. Stank en vieze
handen bij het bewerken van de grond leiden zeker niet
tot meer diervriendelijkheid.
Het verschil met honden is dat die over het algemeen
zijn aangelijnd en dat zich aan de andere kant van de
band iemand bevindt die je op wangedrag kunt aanspre
ken. Zoals die vrouw die enige tijd geleden haar hond
meende te moeten uitlaten in mijn tuin, terwijl ze toch
echt belasting betaalt voor uitwerpselen in de goot langs
de openbare weg. „Moet u zelf ook nog?", verraste ik haar.
Uit het feit dat ze zich snel uit de voeten maakte, kon wor
den opgemaakt dat ze daar geen behoefte aan had. Ze is
nooit meer in de buurt gesignaleerd.
Tegen katten zijn bijna geen kruit en kruid gewassen.
Zodra een stukje aarde onbegroeid is, worden er onwel
riekende bodembedekkers op achtergelaten. Satéstokjes,
zogenaamd afschrikwekkende luchtjes uit dure flesjes,
koffiedik, een nare geur verspreidende plantjes, niets
helpt. Of 'mijn' katten zijn blind, of gevoelloos. Natuurlijk
zijn rigoureuzere maatregelen denkbaar, zoals het strooi
en van gif of het afsteken van anti-Katvuurwerk, maar
daarmee tref je alleen het dier, niet het beest van wie het
is.
Een gang naar de rechter helpt ook al niet. Tenzij je
door vier katten van één buurman wordt lastiggevallen.
Pas dan wordt actie ondernomen, zoals blijkt uit het von
nis van de rechtbank in Maastricht van 22 augustus 1996.
Voor zover je met een boete van één gulden per dag en
een maximum van honderd gulden per jaar van actie kunt
spreken.
In mijn geval zijn de katten verspreid over verschillende
eigenaren, tot wie het in de meeste gevallen kennelijk niet
doordringt dat je ook niet een geit, varken, goudvis, koe of
kip bij een ander in de tuin uitlaat. Er is slechts één
sprankje hoop. Een van de buren heeft aangekondigd dat
hij de op zijn laatste benen lopende kat niet zal vervan
gen. „We denken aan een hamster, die vraagt wat minder
onderhoud." En dat is beslist niet het grootste voordeel.
JAN PREENEN
Vooral 'provincialen' schijnen apies kij
ken heel leuk te vinden: bekende Ne
derlanders in Amsterdam aangapen en
nakijken. Amsterdammers zelf hebben
dat veel minder. „Is dat niet die vent
van die andere vent van de VRPO?",
heb ik eens een zicht- en hoorbaar
authentieke hoofdstedeling, niet bijster geïnteresseerd,
tegen een maat horen zeggen. Daar liep Kees van Koot-
en.
Natuurlijk is het best grappig om waar te nemen hoe
Herman Brood zijn glimmend paarse mountainbike
parkeert en op het terras van een broodjeszaak in het
centrum gaat zitten, met dat hele jonge vriendinnetje
van hem. Om Michaël Zeeman op de tram te zien
wachten of Youp van 't Hek te zien langsfietsen. Maar je
laat die mensen toch ook hun privé?
De Story, vanzelfsprekend gezien bij de tandarts, denkt
daar heel anders over. Onlangs wijdde het blad een fo
toreportage aan de P.C. Hooftstraat, Van Baerlestraat,
de Comelis Schuytstraat en de Beethovenstraat, winkel
straten in het vrij prijzige Amsterdam-Zuid, waar be
kende Nederlanders hun dagelijkse boodschapjes doen.
Dat prikkelde toch wel de nieuwsgierigheid. Kort voor
het weekend besloot ik toch een keer apies te gaan kij
ken. Het is van Amsterdam Centraal Station een mi
nuutje of tien rammelen in tramlijn 2 naar Oud Zuid.
Een zonnetje belooft goed boodschappenweer voor
shoppende sterren. Wat zouden die mensen vrijdag
middag anders doen?
Eerlijk toegegeven, het viel een beetje tegen. Oud en
Nieuw Zuid zijn fraaie buurten, met van die royaal be
meten vooroorlogse panden. De huizen zijn ongehoord
duur. Om de hoek liggen Concertgebouw en Rijksmu
seum, terwijl het nabijgelegen Vondelpark een levendi
ge attractie blijft. Daar schijnen sterren, met hond, kin
deren of wandel wagen, elkaar ook bij te kletsen.
Maar waar zijn ze? Die Story-fotografen moeten hun
schoenzolen centimeters hebben gesleten voordat ze
Jack Spijkerman met een rieten boodschappentas op de
gevoelige plaat konden vastleggen. Of Hanneke Groen
teman, voorzien van een plastic tasje, en Robert ten
Brink, net zo'n zakje met Bossche bollen in de hand.
Dus maar de, redelijk sjieke, bakker aangesproken.
„Komt Conny Stuart hier wel eens? Wat koopt zij dan
alzo en wat vertelt ze dan over thuis of zichzelf?"
Neem een Amsterdamse bakker. „Jaaaa, 'k heb haar wel
eens gezien. Wat moetje van d'r?" Nou, weten wat-ze
koopt, hoe vaak ze er komt en hoe het zit met de mens
achter deze VIPs. Bakker ('ambachtelijk'): „Joh, laat die
vrouw. Wil je wat kopen of ga je wieberen?"
De bloemenvrouw in het stalletje vlakbij was ongeveer
net zo mededeelzaam. Vragen: Komt Marjan Berk hier
wel 'es. Heeft u Jeroen Krabbé onlangs nog gezien? Wat
voor boeket bloemen neemt Frits Bolk.estein mee voor
Femke Boersma? Ook hier luidt het parool, zo wordt
snel duidelijk, een dure bos aanschaffen of ergens an
ders informatie inwinnen.
Conny Stuart, Edgar Vos, Sonja Barend of Luc Lutz, ze
schijnen er allemaal te verschijnen. Om ze tegen te ko
men, dat vergt kennelijk meer dan een expeditie op een
verloren vrijdagmiddag. Ook geen Harry Mens gezien,
die er zijn kleding zou kopen. Laat staan koningin
Beatrix: zij bezoekt haar vaste modewinkel Theresia,
aan de P.C. Hooftstraat, altijd 's avonds op afspraak. Wil
er geen andere klanten bij hebben als zij een completje
staat te passen.
Op de valreep deed zich toch een klein gelukje voor.
Maar, was het nou Ursul de Geer of Mare Klein Essink
die een volle doos torsend de deur van de slijter uit
kwam, waarschijnlijk met een party' op komst? Hij stap
te helaas in een donkerblauwe Mercedes en was zó
weg. Ga je apies kijken, zie je er één. En dan weet je het
nog niet zeker!
RAYMOND PEIL
'Racistische brand' in ex-DDR-dorp verhult duistere praktijken
„Het dorp is zijn on
schuld kwijt", zegt een
inwoonster. „Sinds de
brand heeft niemand
hier meer rust, ver
trouwen de mensen
elkaar niet meer en
heerst er angst. En het
was hier zo mooi, echt
een idylle." Mooi is
Dolgenbrodt, zestig ki
lometer buiten Berlijn,
nog altijd. Het 260 in
woners tellende ge
hucht ligt, te midden
van uitgestrekte bos
sen, op een schierei
land in een prachtig
meer. Het is er zó
mooi, dat DDR-partij-
bonzen er ooit mas
saal neerstreken om in
hun datsja'sbij te ko
men van hun inspan
ningen voor het 'reëel
bestaande socialisme'.
Maar van een idylle is geen
sprake meer, sinds op 1 novem
ber 1992 een opvangcentrum
voor asielzoekers afbrandde.
Sindsdien is Dolgenbrodt, dat
zelfs op een gedetailleerde kaart
van Berlijn en omgeving niet te
vinden is, een schandvlek, die
ook de doorgaans met weinig
geografische kennis toegeruste
krantenlezers in de VS kunnen
thuisbrengen. „Nergens is de
vreemdelingenhaat zo groot als
in Dolgenbrodt", schreef een
Duitse krant.
De brand in november 1992
verwoestte het voormalige va
kantiehuis waar 86 Afrikaanse
asielzoekers zouden worden
ondergebracht. Het was het
laatste, vlammende protest van
de dorpsbewoners tegen wat zij
als de willekeur van de nieuwe
orde zagen. Hun petitie tegen
de komst van de asielzoekers
was met bureaucratische arro
gantie weggewuifd.
Het dorp had niet eens een win
kel, geen telefooncel, de streek
bus reed maar twee keer per
week van Dolgenbrodt naar Kö-
nigs Wusterhausen, de enige
stad in de omgeving. De inwo
ners vreesden dat na de Afrika
nen zigeuners en Roemenen
zouden komen, van wie ze in de
krant lazen dat ze alles jatten
wat los en vast zat. En tenslotte
waren ze bang dat de asielzoe
kers neo-nazi's uit Königs Wus
terhausen zou aantrekken, waar
de Führer na de Wende pos
tuum een angstaanjagende co
meback had gemaakt.
In de nacht dat de brand uit
brak, hoorde de vrijwillige
brandweer de sirenes niet. „Ik
was zó moe", zegt kroegbaas
Gerhardt, bij wie de oorkondes
van eerdere heldendaden in de
strijd tegen het vuur aan de
muur hangen. „Ik ben er door
heen geslapen." Het was ver
moedelijk de eerste keer dat een
gemeenschap blij was dat de
brandweer niet uitrukte. Burge
meester Ute Preissler zei het
trouwens zelfs met zoveel woor
den.
De dader werd vrij snel gepakt.
De toen minderjarige Silvio J.
was een scharrelaar met con
tacten in neo-nazikringen. Het
verhaal leek even simpel als de
primerend. Dolgenbrodt kon
worden bijgeschreven in het
zwartboek waarin Hoyerswerda
en Rostock al eerder wegens
vreemdelingenhaat opgenomen
waren.
Silvio J. moest echter wegens
gebrek aan bewijs worden vrij
gesproken. De officier ging in
beroep, het vonnis werd opge
heven en de zaak werd verwe
zen naar het openbaar ministe
rie in Franfurt an der Oder. En
daar wist officier Petra Marx een
doorbraak te forceren. Silvio be
gon te 'zingen'. Hij had de
brand in opdracht van de plaat
selijke bloemenhandelaar ge
sticht. Voor de daad zelf had hij
2.000 mark gekregen. Later had
hij nog 10.000 mark zwijggeld
opgestreken.
Marx ontrafelde een complot:
niet alleen de bloemenhande
laar, maar ook een verwar
mingsmonteur, een electricien
en diens zoon waren bij de
brandaanslag betrokken ge
weest. Marx werkt momenteel
aan de aanklacht tegen dit
kwartet, maar sluit niet uit dat
nog meer dorpsbewoners de ac
tie hebben gesteund. Er komen,
zegt ze, nog steeds tips binnen.
Het is zelfs mogelijk dat er een
collecte voor het slechte doel is
gehouden.
Na deze arrestaties haalde Dol
genbrodt opnieuw de wereld
pers en werden bezoekers op
nieuw met bet meer dan ge
bruikelijke wantrouwen beje
gend. Ze waren óf politiemen
sen met een nieuw arrestatiebe
vel óf verslaggevers en in beide
gevallen betekende dat slecht
nieuws.
De buitenwereld de Duitse
en de internationale, kon vol
daan haar vermoedens en/of
vooroordelen bevestigen, met
de kanttekening dat het nog er
ger was geweest dan ze had ge
dacht. Maar in het dorp weten
ingewijden of zij die zich
daarvoor houden te vertellen
dat het 'allemaal niet zo simpel
ligt'. De brand zou een rookgor
dijn hebben gelegd over andere
kwalijke praktijken, en dan
wordt vooral gedacht aan
grondspeculaties. Het asielcen
trum zou de prijs hebben ge
drukt en mocht dus niet in ge
bruik genomen worden. Twee
weken geleden deed de politie
een inval bij dertien voormalige
gemeenteraadsleden en dat zet
te de geruchten- en roddelca-
roussel opnieuw in gang.
Het blijkt voor veel dorpsbewo
ners ondoenlijk om feiten en
verdachtmakingen van elkaar te
scheiden. In een gehucht waar
de sociale controle onder nor
male omstandigheden al be
klemmend moet zijn, heerst nu
de totale achterdocht. Wie praat
met wie, wie gaat waarheen en
blijft hoelang weg? En vooral,
wie doet zijn mond open tegen
de pers? het wordt allemaal ge
registreerd. Tegen buitenstaan
ders wordt gezwegen en vrijwel
niemand durft deze ongeschre
ven wet te overtreden.
Kastelein Gerhardt, wiens kroeg
het trefcentrum van het dorp is,
heeft zich opgeworpen als de
informele woordvoerder van de
gemeenschap. Hij staat ieder
een geduldig te woord en houdt
zoals elke goede woordvoer
der bij lastige vragen routi
neus de boo! af. Maar ook hij
kan niet voorkomen de 'muur
van zwijgen' scheuren begint te
vertonen. Niet iedereen kan of
wil zijn mond houden. Over ex-
burgemeester Ute Preissler bij
voorbeeld, die aan haar relaties
met een Berlijnse projectont
wikkelaar een auto zou hebben
overgehouden en die de 'hyste
rie' rond het asielcentrum be
wust zou hebben aangewak
kerd. De projectontwikkelaar
had op de plek van het asielcen
trum een privé-kliniek willen
bouwen.
Dan is er de huidige burge
meester, die naar de Bordewij-
keske naam Pfannenschwarz
luistert. Pfannenschwarz, een
advocaat, is een schimmige fi
guur uit de financiële schemer
wereld van de DDR. Hij was be
trokken bij grote valuta-transac
ties en staat nu niet alleen we
gens zijn dorp in de schijnwer
pers. Hij verdedigt momenteel
de voormalige DDR-topbons
Dohlus, die in Berlijn terecht
staat en een officier van de ge
heime dienst Stasi, die West-
Duitse terroristen van de Rote
Armee Faktion (RAF) voor justi
tie verborgen zou hebben. Pfan
nenschwarz omderhoudt nau
we banden met zijn voorg;
ster Preissler, die inmiddel
geklommen is tot een ran^
het overheidsapparaat wa;
door ze toegang heeft tot g
lige en lucratieve informat
„Het is een netwerk van oi
DDR-prominenten die elk;
bal toespelen", zegt een dc
bewoonster. „Ze hebben d
angst voor asielzoekers gei
puleerd om er zelf beter va
worden. Niemand gelooft 1
dat de bloemenhandelaar i
grote man is achter de brai
Hij is een stroman." En ze
met klem op het feit dat dt
bezette Pfannenschwarz o>
verdediging van de bloemt
handelaar op zich genome
heeft. Op de plaats van het
drijf heeft de tijd alle spore
gewist. Er staat een bord d;
men het vakantiehuis 'Heil
Rau' van de Berliner Verga
und Filterwerke betreedt. 1
het bord staat een stoel. H<
alsof iemand even is opges
en elk moment weer terug
komen.
DOLGENBRODT
PETER VAN NUUSENBURG
Kruitvat staat op exploderen
gang had gezet, wat heeft geleid tot de
hongersnood.
De onthullingen van Hwang hebben de
regeringsleiders van China, Zuid-Korea,
Japan en de Verenigde Staten een schok
bezorgd. De situatie in Noord-Korea
bleek niet zo stabiel als de Amerikaanse
inlichtingendienst of Korea- deskundige;
dachten. Wel heeft Noord-Korea laten
weten op 5 maart aan de onderhande
lingstafel te komen voor de 'vier-partijei
gesprekken' in New York. Deze gesprek
ken zijn door de Amerikaanse president
Clinton en de Zuid-Koreaanse president
Kim Young-sam voorgesteld. Aan de taft
moeten behalve Noord-Korea en Zuid-
Korea ook de VS en China zitten om te
werken aan een vredesverdrag tussen d(
twee Korea's, die de Koreaanse oorlog
van 1953-1957 slechts met een wapenst
stand hebben beëindigd.
Het kan zijn dat de leiders in Noord-Ko
rea, wie dat ook mogen zijn, inzien dat
deelname aan de gesprekken de enige
manier is om aan voedsel voor de hongf
rende bevolking te komen. De VS en
Zuid-Korea hebben grootse hulp in het
vooruitzicht gesteld, maar Zuid-Korea
eist dialoog daarvoor in de plaats. Het
kan volgens kenners ook net zo goed zij
dat Noord-Korea tegen 5 maart niet mei
bestaat. „Kim of geen Kim, de situatie in
Noord-Korea is uitermate instabiel. De
kans op een explosie is erg groot", aldus
een Korea-specialist.
TOKYO «JUDITH STALPERS
CORRESPONDENT
Kim Jong-il tijdens de viering van zijn 53ste verjaardag. archieffoto
Het Verre Oosten beleeft roerige dagen.
En dan niet omdat China's sterke man
Deng Xiaoping, is overleden. De Chinese
strijd om de macht valt in het niet bij de
problemen van de kleine zuiderbuur, het
geïsoleerde stalinistische Noord-Korea.
Daar functioneert de economie niet en
hebben twee jaren van mislukte oogsten
het land de hongersnood in gedreven.
Grote delen van de bevolking leven op
een rantsoen van honderd gram rijst per
dag, nog minder dan de vluchtelingen in
Rwanda krijgen.
Het grootste gevaar van Noord-Korea zit
hem echter in de interne machtsstrijd,
die inmiddels een climax heeft bereikt.
Het zou zelfs wel eens oorlog kunnen
worden, omdat Noord-Korea de aan
dacht wil afleiden van de binnenlandse
problemen en te vuur en te zwaard een
hereniging met Zuid-Korea probeert af te
dwingen. De machtsstrijd kan ook leiden
tot een zodanige verloedering dat de
staat uiteindelijk in elkaar klapt. Dan zul
len twintig miljoen hongerige vluchtelin
gen hun heil zoeken in de drie dichtstbij
zijnde landen: China, Zuid-Korea en Ja
pan.
De regeringsleiders van de drie naburige
landen proberen samen met de Verenig
de Staten naarstig een derde scenario in
elkaar te zetten, een zogenaamde zachte
landing, zoals Clinton het noemt. Het
probleem daarbij is dat niemand weet
hoe je dat moet aanpakken. Want met de
Noord-Koreanen vallen, door de machts
crisis, geen afspraken te maken.
In Noord-Korea zijn grofweg twee groe
pen die eikaars handelingen dwars zitten,
ook in de buitenlandse politiek. Zo wer
den de toenaderingspogingen van
Noord-Korea in de richting van Zuid-Ko
rea afgelopen jaar ongedaan gemaakt
door een onderzeeboot met spionnen in
de wateren van Zuid-Korea te laten stran
den.
Het initiatief voor ontspanning kwam van
de hervormers, aanhangers van de vroe
gere president Kim Il-sung die twee jaar
geleden plotseling overleed. Ze proberen
economische hervormingen door te zet
ten en de relaties met Amerika, Zuid-Ko
rea en Japan aan te knopen.
De onderzeebootactie kwam van de
groep rond Kim Jong-il, de zoon van Kim
Il-sung. De jongere Kim heeft zijn vader
opgevolgd, echter zonder dat hij de titels
van president en partijvoorzitter naar
zich toe heeft kunnen trekken. Via zuive
ringsacties heeft hij zich verzekerd van de
steun van het leger. De ijzeren hand
waarmee hij Noord-Korea probeert te lei
den, is nog harder dan die van zijn vader.
Dat weet de buitenwereld via de Noord-
Koreaanse overloper die op 12 februari
zijn heil zocht in het Zuid-Koreaanse
consulaat in Peking. De deserteur hoorde
tot de dood van Kim Il-sung tot de hoog
ste elite van Noord-Korea. Hwang Jang-
yop was de filosoof en architect van
juche, Noord-Korea's ideologie van zelf
voorziening. De komst van lüm Jong-il
heeft hem, en velen anderen in Noord-
Korea, echter tot criticus gemaakt. Kim
heeft immers een eind gemaakt aan eco
nomische hervormingen die zijn vader in
Een brandweerman inspecteert de resten van het asielzoekerscentrum in wording, de ochtend na de inmiddels beruchte brand van 1 november 1992.
archieffol
