Per Royal Class naar de dood
Alleen Boonstra weet wat hij met Philips wil
Objectiviteit
media Rusland
ver te zoeken
Feiten &Meningen
Vaccin nog niet k|
Nederlandse
baby's hebben niets te vrezé!
DINSDAG 11 FEBRUAR11997
NIEUWSANALYSE
Twee toonaangevende Russische weekbladen,
Ogonjok en Novaja Gazeta, durfden het aan. Zij
brachten recentelijk zeer kritische verhalen over de
berenjacht van minister-president Viktor Tsjemo-
myrdin, half januari. Een jacht die de armlastige
staat een bom duiten en een berenmoeder plus
twee flink uit de kluiten gewassen jongen het leven
kostte. Helikopters, bulldozers, jeeps, een ambu
lance en geheime agenten werden ingezet, de
plaatselijke jagers kregen nieuwe uniformen.
Dat Russische toppers net als in communistische
tijden graag op comfortabele wijze een stuk wild
neerleggen, is geen geheim. Dat twee weekbladen
de moed hadden daar zeer kritische kanttekenin
gen bij te plaatsen,
was nieuw. Zo
nieuw dat Tsjerno-
myrdin het behoor
lijk benauwd kreeg.
Toen hij de artikelen
onder ogen kreeg
was, volgens oogge
tuigen, zijn eerste
reactie angst. Hij
was bang dat de
toestemming voor
publicatie 'van bo
ven' was gekomen
en dat zijn dagen als
minister-president
geteld waren. Maar
toen hij er achter
kwam dat het eigen
initiatief van de bla
den was, ontstak hij
in woede en maakte
de journalisten uit
voor rotte vis.
Twee dagen na de
publicatie ver
scheen Valentin Joemasjev, eens hoofdredacteur
van Ogonjok en nu adviseur van president Jeltsin,
op de redactie van het weekblad. „Zijn jullie verge
ten van wiens geld jullie leven?", riep hij. Het resul
taat was dat de directeur van het blad meedeelde
dat voor straf twee maanden geen salaris zou wor
den uitbetaald. Daarop wendde de journalistieke
leiding zich tot de vice-voorzitter van de machtige
Nationale Veiligheidsraad, Berezovski, die ook de
voornaamste aandeelhouder is van Ogonjok. Bere
zovski draaide de straf terug.
De gebeurtenis is illustratief voor de machtsver
houdingen in het huidige Rusland, vobral op me-
diagebied. Nog altijd is meer dan tachtig procent
van de ongeveer 150 miljoen Russen voor informa
tie aangewezen op de vier belangrijkste zenders:
ORT (meerderheid bij de staat), RTR (staats-tv),
NTV (commercieel) en TV 6 (commercieel). De
twee giganten NTV en ORT zijn in feite in handen
van Boris Berezovski en Vladimir Goesinski, twee
machtige zakenlieden die grote banken of een aan
tal sleutelconcerns onder controle hebben. Het duo
heeft verder de zeggenschap over veel kranten,
weekbladen en radio-zenders.
Tot 1996, het jaar van de presidentsverkiezingen,
liepen de belangen van Berezovski en Goesinski
niet altijd parallel. Hun clientèle bestond uit ver
schillende machtige groepen in en rond het Krem
lin. Maar het risico dat de communist Zjoeganov
Boris Jeltsin bij de verkiezingen zou verslaan,
bracht de twee tot elkaar. Zij zetten hun kaarten op
Jeltsin. En, om op alle eventualiteiten voorbereid te
zijn, steunden ze de relatief jonge belofte Alexander
Lebed. Ook de hervormer Tsjoebais kon voor zijn
zeer geslaagde come-back op het hoogste niveau
op de welwillende steun van de media-groepen van
Berezovski en Goesinski rekenen.
De alliantie van de twee giganten werd vreemd ge
noeg nog hechter dankzij Lebed. Nadat hij voorzit
ter was geworden van de Nationale Veiligheidsraad
toonde hij weinig dankbaarheid in de ogen van zijn
beschermers. Ze vonden hem een onvoorspelbare
'Einzelganger'. Lebed moest weg en dat gebeurde.
Nadat deze bedreiging voor de door de hele heer
sende kliek gewenste stabiliteit was verdwenen,
presenteerden ORT en NTV zelfs de communisti
sche voormannen Zjoeganov en Selezjnov als ui
terst redelijke figuren. Met hen valt, zo is de oppor
tunistische redenering, best zaken te doen indien
Jeltsin toch mocht overlijden en de macht behou
den moet blijven.
NTV, in de glasnosttijd als frisse kritische omroep
begonnen, verdient die naam al lang niet meer.
NTV-directeur Malesjenko was tijdens de herver
kiezingscampagne van Jeltsin diens media-advi
seur, maar bleef ook baas van de zender. Als dank
voor bewezen diensten kreeg NTV, dat tot dat mo
ment alleen in de regio Moskou te zien was, een li
centie plus alle bestaande faciliteiten vooruitzen
ding in het hele land. Voor een appel en een ei,
zoals elke insider weet.
H^t enige nationale kanaal dat volledig in staats-
handen is, is RTR. In het verleden wilde RTR wel
eens een wat kritische documentaire wijden aan de
miserabele toestand in het land. Dat kostte vorig
jaar de toenmalige directeur zijn baan. Jeltsin be
noemde toen de hem vriendelijk gezinde directeur
van de commerciële zender TV 6, Sagalajev, als
nieuwe baas. Deze zette op zijn beurt zijn plaats
vervanger aan de top van TV 6 en hield een flink
pakket aandelen in handen. Sagalajev kwam echter
al snel onder vuur te liggen van zijn tegenstanders
die hem ervan beschuldigden alleen zijn eigen zak
ken te willen vullen. Gisteren had hij genoeg van
deze al dan niet gerechtvaardigde aantijgingen en
diende hij zijn ontslag in. President Jeltsin aan
vaardde het met spijt, liet hij weten. De boodschap
was duidelijk: vrienden laten elkaar niet in de steek
als het even tegen zit.
Tegelijk met de tv-zenders exploiteert een handje
vol zakenmensen vele lucratieve radiostations. En
wat voor radio en televisie geldt, is ook van toepas
sing op de kranten. De werkelijk invloedrijke dag
en weekbladen worden beheerst door mannen als
Berezovski en Goesinski.
Een bijkomend, voor de objectiviteit bijna even ca
tastrofaal, feit is de bedroevende betaling van de
journalisten. Het gevolg is dat ze regelmatig tegen
betaling, positieve verhalen schrijven over mannen
en bedrijven die daar wel wat voor over hebben.
Maar zelfs als ze wel objectief en kritisch willen
schrijven, voelen ze de hete adem van de geldschie
ters vaak in hun nek, zoals uit het jachtverhaal over
Tsjeijiomyrdin weer duidelijk bleek.
Het was niet te verwachten dat Rusland ruim tien
jaar na Gorbatsjov een werkelijk vrije pers zou heb
ben, maar de nu ontstane vervlechting tussen com
mercie, politiek en pers is puur gif voor de nog zeer
wankele democratie.
HANS HOOGENDUK CORRESPONDENT
Alexander Lebed: Ondankbaar
jegens zijn mediabeschermers.
archieffoto ap
Terwijl even verderop de in gewone veewagens
aangevoerde varkens onafgebroken door de
elektrocutiewagen worden geleid om er binnen
een paar tellen aan de achterkant als kadaver
uit te komen, vertelt projectleider Postema dat
biggetjes kunnen rekenen op transport per
Royal Class. Uit een oogpunt van dierenwelzijn
worden ze aangevoerd in verwarmde wagens.
Om dezelfde reden hoeven ze niet zelf hun
dood tegemoet te lopen. Ze worden doodge
spoten door een dierenarts. De preventieve rui
ming van 30.000 beesten was gistermiddag in
Oost-Brabant in volle gang.
Onder flarden carnavalsmuziek
die overwaaiden uit de verte,
hielp veehouder van Oort uit
Boekei mee zijn zeven varkens
in de veewagen te laden. Hij
hield ze als hobby, bedrijfsma
tig houdt hij kalveren en kip-
pen. „Voor mij is dit niet zo erg.
Ik vind het verschrikkelijk voor
mijn collega's voor wie de var
kens wel een broodwinning
zijn. Toch doet het me emotio
neel iets." De prijs die het mi
nisterie van landbouw voor zijn
beesten betaalde, alles bij elkaar
1.770 gulden, stemt hem tevre
den.
Even verderop in Odiliapeel
heeft varkensboer Van den Berg
het er een stuk moeilijker mee.
Bij hem komen ze ruim 4.000
beesten ophalen. „Ze mankeren
niets, er is geen besmetting
aangetoond. Dat maakt het zo
moeilijk om het te vatten. Je
bent zeven dagen per week
volop met je bedrijf bezig en
dan ineens zoiets." Toch staat
hij achter de beslissing om uit
preventief oogpunt ook gezon
de beesten af te maken. „De
varkenspest moet zo snel moge
lijk de wereld uit. In het buiten
land is eerder aangetoond dat
zo'n ruiming effectief is."
Ook Van den Berg is tevreden
met de vergoeding die hij voor
zijn beesten krijgt, al heeft hij
wel zorgen. Zijn stallen staan de
komende weken leeg. Wanneer
hij weer kan beginnen is vol
strekt ongewis. Boeren die on
danks het vervoersverbod toch
varkens proberen af te voeren,
begrijpt hij eigenlijk niet. „Ik
hoop dat iedereen inziet dat dit
niet kan. Maar ja, als de hokken
overvol raken, wat moet je dan?
Het afmaken van de dieren ge
beurt op het terrein van var
kensveiling Animo in Boekei.
De voorzorgsmaatregelen om
een verdere besmetting te voor
komen zijn daar uitermate
streng. De veewagens worden
met hogedrukspuiten gedesin
fecteerd 'met natronloog als ze
aankomen en vertrekken. Bo
vendien moeten ze door een
bak rijden met daarin dezelfde
oplossing. De Rijksdienst voor
Maatregelen tegen varkenspest
pj~| Aantal bedrijven waar varkenpest is vastgesteld.
O Preventieve ruiming van alle varkens (ca. 30 000 stuks)
bij 26 bedrijven in net gebied met een straal van 2 km
rondom het bedrijf waar de ziekte zich vorige week voor
eSÏK het eerst openbaarde
Vervoersverbod binnen een straal van 12 km.
Gebied waar vanaf maandagmiddag 12.00 uur wegen
afgezet zijn voor alle verkeer in verband met ruiming
varkenshouderijen.
Vereeuwigd door fotografen en cameramensen zet een varken de
laatste stappen naar de dood. foto gpd cees zorn
de keuring van Vee en Vlees,
verantwoordelijk voor de hele
operatie, zet alleen maar wa
gens in die van onderen hele
maal dicht zijn, om te voorko
men dat urine en mest op de
weg terecht komen.
Ook voor de tientallen journa
listen uit binnen- en buitenland
die er een kijkje mogen nemen,
zijn uitgebreide voorzorgsmaat
regelen getroffen. Ze moeten
zich in speciale witte overals
hijsen. Voor hen is bovendien
achter grote hekken een stuk
landbouwplastic neergelegd: de
enige plek waar ze mogen ko
men.
In de elektrocutiewagen, ook
wel euthanasiekar genoemd,
komen de beesten in aanraking
met kettingen. Door de hoog
spanning treedt volgens Poste
ma onmiddellijk een hersen- en
hartstilstand op. Er staan twee
WIM STEVENHAGEN
van die wagens. Wellicht wor
den er de komende dagen nog
twee bijgezet.
Ondanks de ernst van de situa
tie, is de sfeer ontspannen. De
manier van werken oogt uiter
mate efficiënt. Een veewagen
rijdt achteruit naar één van de
twee elektrocutiewagens, een
paar mannen drijven de bees
ten één voor één de tunnel in
en aan de achterkant tilt een
grijper de kadavers in een ande
re wagen die ermee naar Son
rijdt. Dat gebeurt allemaal in
een grote rust.
Alleen af en toe wordt die ver
stoord door eerl varken, dat
hartverscheurend krijst voordat
het over de drempel van de
dood wordt geduwd.
BOEKEL JOOP VAN DALFSEN
Het duurt nog minstens een
half jaar voordat er een ge
bruiksklaar vaccin is tegen var
kenspest. Volgens het ministerie
van landbouw moet het door
het Instituut voor Diergezond
heid (ID-DLO) ontwikkelde vac
cin nog worden doorgetest om
zeker te zijn dat het goed werkt.
Na berichten in deze krant over
het vaccin heeft de Kamer mi
nister Van Aartsen om ophelde
ring gevraagd. Volgin
Aartsen zou het nuee
van het middel totjal,
ben dat de overige [in
geen Nederlandserei
willen hebben. Ze wel
het risico nemen èn
binnen te halen. Diee
het gebruik van heiaï
boden.
DEN HAAG GPD
Nutricia
Prille Nederlandse moeders
hoeven niet in de rats te zitten.
De in Nederland op de schap
pen van de supermarkt staande
babyvoeding van Nutricia man
keert helemaal niets. Ook is in
Nederland geen enkel geval be
kend van een baby met diarree
waarbij in de ontlasting de be
ruchte salmonellabacterie is
aangetroffen. De salmonellabe
smettingen uit 1996 betroffen
uitsluitend ouderen.
Twee weken geleden haalde het
Zoetermeerse voedingsconcern
Nutricia babyvoeding van het
merk Milumel uit de schappen
van de Engelse winkels. En de
afgelopen dagen werden in
Frankrijk tweeduizend pakken
babyvoeding van het merk Le-
miel 2, geproduceerd rond 24
juli 1996, teruggehaald. Aanlei
ding was een salmonellabe
smetting van een zeven maan
den oude baby die deze opvolg-
melkte drinken kreeg. Eerder
liepen enkele Britse baby's een
besmetting op.
„De Britse en Franse kinderen
kregen allemaal ook ander
voedsel naast de babymelk.
Daar kan de besmetting ook
door gekomen zijn. Maar Nutri
cia wil zich niet in die discussie
begeven. We nemen onze ver
antwoordelijkheid. We zijn ge
woon gaan rekenen en zijn, sa-
heeft geleerd van Olvaritdebacle
men met de Franse gezond
heidsautoriteiten, bij de pro-
duktiedatum van 24 juli uitge
komen. De pakken die rond die
tijd zijn gemaakt, worden weg
gehaald", aldus K. de Jong van
Nutricia.
De maatregel werd genomen
zonder dat tot dusver een spoor
van bewijs bestaat dat de baby's
door de Nutricia-melk ziek zijn
geworden. Alle testen van
Nutricia zelf maar van ook de
Franse en Britse gezondheids
diensten met de melk leverden
niets op. Een aanvankelijk ver
moeden dat het probleem bij
een van de grondstofleveran
ciers zat, bleek dit weekeinde
ongegrond. De Jong: „Overigens
wordt voor de babymelk in Ne
derland gebruik gemaakt van
een andere grondstoffenleve-
rancier. Die levert inmiddels
ook de grondstoffen voor de
Franse en Engelse babymelk.
Niet omdat er iets mis was met
de geleverde waren maar omdat
de contracten, die zijn meege
komen met de overname van
Milupa in 1995, waren afgelo
pen."
Nutricia is sinds de overname
van Milupa in 1995 marktleider
van babyvoeding in Europa. Het
bedrijf kwam in 1993 in het
nieuws doordat in potje Qlvarit
babyvoeding sporen van een
schoonmaakmiddel via
getroffen. Toen bleekéi
van de toeleverancieiüe
te hebben gemaakt.!
Nutricia indertijd aank
dat het bedrijf eerden!
schuwingen over te h:
centraties refriigingsir-
de wind sloeg. Uiteinc®
den meer dan tien mi)s
jes Olvarit vernietigd,^
bedrijf zo'n veertig mi^
den kostte. r
Nutricia lijkt dan ook
varitdebacle het nodij^
ben geleerd. Het feit»
alle kinderen de babn^
drinken kregen, was\v
bedrijf reden om actie
nemen. Terwijl geenej]
uitwees dat er iets mis
het product. Nutricia&E
mee nog een stapje a
andere producentenis
en vrij met fouten op?'
pen komen, 'foute' pi4<
terughalen en betersc?'
ven. Het besef dat de A
ment pas echt een hefk
aan bedrijf dat vervele-
matie onder het vloerL
beert te moffelen in pïr
zijn verantwoordelijk!^
men, is blijkbaar ook!
meer doorgedrongen
»l
ZOETERMEER ROZA VAND#
Beleggers hebben (nog) rotsvast vertrouwen in oud-topman Sara Lee
:1
Hoeveel winst of verlies Philips
donderdag bekend gaat maken
over 1996, lijkt de aandeelhou
ders weinig uit te maken. Cor
Boonstra heeft met een combi
natie van hak- en snijwerk en
beleggers-peptalk een geloof in
Cor Boonstra gekweekt, dat
kennelijk geen kale cijfers nodig
heeft. Hoewel Philips er voor
het zesde kwartaal op rij slecht
voorstaat, noteert het aandeel
Philips onverschrokken rond de
75 gulden. Bijna de helft hoger
dan in oktober, vóór Cor van
zich liet horen.
Boonstra heeft het zicht op het
concern de afgelopen maanden
bemoeilijkt met een spervuur
van veranderingen. De geest
daarvan, plus zijn belofte voort
aan het aandeelhoudersbelang
voorop te zetten, moeten het
beleggersoptimismevèrklaren.
Het kunnen immers niet de
prestaties over 1996 zijn. Vol
gens analisten komt de netto
winst van Philips een miljard tot
meer dan 1,5 miljard gulden la
ger uit dan in 1995 (2,6 miljard).
Boonstra zegt sinds zijn aantre
den al niet anders dan dat het
slecht gaat. Hij sluit daarmee
naadloos aan bij zijn voorgan
ger Jan Timmer die ook al
waarschuwde dat de winst over
1996 zal achterblijven bij die
van 1995. De prijzen van de te
levisietoestellen en computers
kelderden verder, de chips-
markt lag onderuit en de sterren
van Polygram straalden maar t
flauw.
Maar de belegger kijkt daar blij
moedig 'overheen' en gelooft
dat 1997 niets dan goeds zal
brengen. Hoewel Boonstra Phi
lips vorige maand nog vergeleek
met een onontwarbare klont
spaghetti, in handen van een fa
lend management en met een
veel te lage productiviteit. Niets
lijkt het geloof van de belegger
in Boonstra aan te kunnen
tasten. Analisten durven het op
timisme niet eens te doorkrui
sen met een negatief koopad
vies, zeggen ze, ook al suggere
ren hun rekensommen dat wel.
Want laten de concurrenten
Philips dan voortaan met rust?
Ze doen het allemaal veel beter
dan Philips. Sony drong begin
jaren zeventig de Nederlandse
markt binnen met de beschei
den, door Ron Brandsteder uit
gesproken, slogan 'Sony is klein
in Nederland'. Het Japanse con
cern heeft inmiddels een omzet
van 74 miljard gulden met
150.000 werknemers, tegenover
Philips 64 miljard met 270.000
mensen. Het conglomeraat
Matshushita (JVC, Panasonic)
behaalt met een bijna gelijk
aantal mensen een bijna dub
bele omzet (115 miljard in
1995). Ook Samsung, onder su
pervisie van de Koreaanse staat,
bereikt een grotere arbeidspro
ductiviteit. Terwijl Philips met
zijn technologische vondsten
(megachip, Video 2000, hoge
definitie-tv, dcc, cd-i) zoveel
marketing-miskleunen heeft ge
maakt, dat het zijn leidende
technologische rol voor een be
langrijk deel heeft verspeeld en
pas vorig jaar met mobiele tele
foons is begonnen.
De factor 'Cor Boonstra' zit hem
dan ook vooral in de Ameri
kaanse schwung waarmee hij
meteen na zijn aantreden is be
gonnen aan een grote schoon
maak tot in de plooien waar Jan
Timmers wasmiddel Centurion
niet is doorgedrongen. Een
greep daaruit: een meer dan
halvering van het Eindhovense
hoofdkantoor, 190 man eruit bij
de strategische kern van Philips,
het NatLab, 120 man weg bij
Philips Media Software in Los
Angeles, een televisiefabriek in
Cor Boonstra vertelt donderdag hoe de vlag er bij Philips precies bij-
hangt. Beleggers hebben ondanks de sombere berichten vertrouwen in
de topman. foto anp
Tennessee (VS) verkocht, een
stofzuigerfabriek gesloten, Phi
lips Datacommunicatie ver
kocht aan de Franse Com
pagnie des Signeaux, de pro
ductie van 'muzak' voor winkel
centra overgedaan aan Streng-
holt, multimedia software ver
kocht aan Infogrames, Frank
rijk. Dit jaar kwamen daar nog
het doorsnijden van de sleepka
bel naar Grundig bij (kosten:
honderden miljoenen bovenop
de 1,5 miljard verliezen), de ver
koop van winstgevende video
theken en de sluiting van de
rest (Superclub).
Ondertussen blijft het de vraag
wat Boonstra met PP
Zal hij, net als Timnu
eerste jaar een groo'1
men om vervolgens.0
gemak te kunnen teP
bele cijfers' waar tei?
Boonstra zei pas me9
cernstrategie te kon1
'kleilagen' uit de orp^j
ren gesneden. Vervr
ceerde hij een marl£
gie namelijk dat der
ren wereldwijd deef
ken moet vervanger.-
gens kwam hij metc
ling via directeur Ne*-
Post dat Philips zijn;
gaat richten op de p9
van massa-consume
ren (televisietoestel*
deo's). In de VS wei®
omgedoopt in Philip
avox, en worden all®'
smeed met compute®
tens. Vorige week zen
weer dat hij maar e£
ging 'onderzoeken
wel geld kon verdier®
consumentenelekW
Alleen Cor weet wall
doen. En hij spreekt
DEN HAAG FRED VAN S1
