Ontdekkingsreis naar een beter levensniveau
'Wapen pastores tegen misbruik'
Leiden Regio
ANDERS
Kerk Samenleving
Ben Zion Vishedski in Lisse
DINSDAG 11 FEBRUAR11997
CHEF HANS JACOBS. 071 -5356414. PLV.-CHEF RUDOIFQ.
JANWESTERLAKEN
Dit tijdperk kenmerkt zich door een grote zoektocht naar innerlijke harmonie. Evenwicht tussen lichaam en geest. Daar draait het om. De traditionele hulpverleners
bieden niet altijd een oplossing. Gevolg: steeds meer mensen zoeken hun heil bij alternatieve therapeuten. Wat mag iemand van hen verwachten? Het Leidsch Dagblad
werpt in een serie van tien afleveringen een blik in de wereld van 'andere genezers'. Vandaag aflevering 5.
Haptonomie: de leer van
het gevoel en het
gevoelsleven. De
therapie herstelt het
contact met jezelf en de
wereld om je heen. Je
leert omgaan met
spanning. En je durft
zowel prettige gevoelens
als nare emoties te
beleven. Als iemand je
prettig aanraakt, krimp
je niet meer in elkaar,
maar ervaar je die
benadering als iets
positiefs.
Iemand die zich aan de handen van een haptonoom toever
trouwt, begint aan een innerlijke ontdekkingsreis. De Leidse
haptonome Suzan Lucas zegt er dit over: „Ik breng de mensen in
een situatie waarin ze kunnen ervaren wat ze met hun gevoel
doen. In de haptonomie stel je je de vraag hoe iemand ftinctio-
neert en wat de consequenties van het probleem zijn. Je bege
leidt de cliënt naar een beter niveau van leven. Inderdaad, je
kunt zeggen dat ik een innerlijke ontdekkingsreis met hen maak.
Zo leert een cliënt zichzelf kennen."
Suzan Lucas probeert een cliënt naar een 'beter niveau van le
ven' te begeleiden door hem aan te raken, oefeningen te doen en
met hem te praten. Het is geen massage, benadrukt ze, maar
puur aanraken. Zo nodigt ze de cliënt als het ware uit zich voor
die aanraking open te stellen. De cliënt voelt dat er iets met hem
gebeurt. Ze laat hem in drie of vier behandelingen kennismaken
met haptonomie. Dan komt het moment van evalueren. Met als
centrale vraag: heeft de cliënt iets aan de behandeling?
Ooit begon Suzan Lucas als fysiotherapeut. Dertien jaar had ze
een praktijk in Leiden en was ook docent aan de opleiding
voor fysiotherapie. In die periode stuitte ze nogal eens op
problemen bij patiënten waarmee ze als fysiothera
peut geen kant op kon. „Toen heb ik die omme
zwaai gemaakt. Want ik geloof er heilig in dat
emotie en lijf bij elkaar horen. Ze kunnen niet
buiten elkaar. Voorbeelden? Als iemand boos is
krijgt 'ie een rood hoofd en voelt dat aan z'n li
chaam. En bange mensen lopen vaak in elkaar
gedoken."
Hoewel de fysiotherapeut en de haptonoom
beiden, zij het de een meer dan de ander,
een vorm van massage als therapie hante
ren, is er toch wel een duidelijk verschil. Su
zan Lucas: „De fysiotherapeut maakt de
spieren los als die stijf en gevoelig zijn. De
haptonoom daarentegen laat de cliënt voelen
dat er spanning op die spieren staat en laat
hem zelf proberen er iets aan te doen. Hoe je
het ook wendt of keert: de spanning in die
spieren is ergens door ontstaan.
Misschien door boosheid, wel
licht door angst. Daar werk
je dan ook aan."
De fysiotherapeut, vertelt
de Leidse haptonome, legt
zich vooral toe op het behan
delen van mankementen aan
het bewegingsapparaat. De
haptonome beziet iemand in
zijn totaliteit van lichaam,
geest en gevoelens.
Suzan Lucas neemt ruim
schoots de tijd voor haar
cliënten. Dat is een be
langrijke voorwaarde, die
zij zichzelf stelt tijdens
haar werk. Want, zo is
haar stelregel, een ge
haast therapeut kan z'n
werk niet goed doen. Hoe
druk Suzan het ook heeft,
ze probeert te allen tijde
een sfeer van rust te creëren. Cliënten moeten er rekening mee
houden, dat een behandeling gemiddeld zo'n drie kwartier
duurt. „Die tijd", zegt Suzan, „heb ik minimaal nodig."
Veel mensen, zo is Suzans ervaring, gaan eronder gebukt dat zij
hun gevoel niet goed kennen of het wel kennen, maar niet kun
nen accepteren. Als voorbeeld noemt ze een zware depressie.
„Daar kan verdriet, angst of boosheid achterzitten. Wanneer er
depressieve cliënten bij mij in de praktijk komen ga ik eerst op
zoek naar waar die gevoelens vandaan komen. Steeds weer, bij
iedere cliënt opnieuw, kijk ik hoe ze met hun emoties omgaan.
Zodra ik daar achter ben probeer ik hen te helpen stapje voor
stapje dat patroon te veranderen. Soms lukt me dat in drie of vier
behandelingen. Maar het komt ook voor, zij het incidenteel, dat
daar twee of drie jaar voor nodig is. Je leert de mensen die din
gen waaraan ze op dat moment toe zijn. Denk nu niet dat er al
leen maar mensen naar een haptonoom komen met 'zware' din
gen. Er komen ook Idanten die willen weten of iets
anders kan. Zoals? Waarom heeft een werkne
mer altijd ruzie met z'n baas, of zo."
Je hebt haptonomen, die zelf tijdens de ses
sies nauwelijks een woord met hun cliënt
wisselen, maar alleen als praatpaal funge
ren. Suzan Lucas ziet dat wat anders. „Ik
vind praten een heel belangrijk onderdeel
de haptonomie. Kijk, in de behandelka
mer kan het allemaal goed gaan. Je moet je
echter wel bedenken, dat je daar in een
andere situatie zit dan in het dagelijks
leven. De cliënt moet weten waar
om hij zijn schouders vastzet.
Met dat gevoel verander je z'n
gedrag. Natuurlijk mag de
klant zijn zegje doen. Ik sta,er
als haptonoom niet boven,
maar ben gewoon een stukje
van de communicatie tussen
hulpverlener en hulpzoeker."
Suzan ziet zichzelf als een
soort gids, die iemand gevoe
lens laat ervaren die hij zelf niet
herkent. De haptonome laat de
mensen inzien dat het prettiger
voelt om bepaalde zaken los te la
ten waardoor er meer ruimte
komt voor positieve dingen. De
hoofdmoot van Suzans cliënten
bestaat uit mensen met klachten
van emotionele en lichamelij-
ke aard. Ook klanten met
jjflk stress, nek-, rug- en hoofd-
ïrnmk pijn en zij die 'vage
klachten' hebben of
niet lekker in hun vel
Susan Lucas: 'In de
haptonomie bege
leid je mensen
naar een beter ni
veau van leven'.
FOTO DICK HOGE-
WONING
zitten' ziet de Leidse therapeute in haar praktijk. Patiënten met
en zwaar psychiatrisch defect, adviseert ze een andere deskundi
ge te raadplegen of ze behandelt die patiënt in samenwerking
met die deskundige.
Een ding is zeker: sinds Suzan Lucas heeft kennisgemaakt met
de haptonomie is haar werk een stuk rijker geworden. „Je
spreekt er mensen m§e aan op hun mogelijkheden. Ik vind het
heel interessant om te zien hoe mensen zich onder bepaalde
omstandigheden gedragen om vervolgens samen op zoek te
gaan naar een mogelijkheid hoe het eventueel anders zou kun
nen. Ja, ik kan uit dé grond van mijn hart zeggen dat m'n werk
daardoor rijker is geworden. Dus ben ik blij dat ik hiermee ben
begonnen."
Naast de individuele behandelingen geeft Suzan ook haptono-
mische zwangerschapsbegeleiding. ,,^Iet is een volledige voorbe
reiding op de bevalling en laat vrouwen voelen wat ze met pijn
doen, wat ze ermee kunnen en hoe de partner de vrouw daarin
kan ondersteunen. Vrouwen die een baby verwachten en hun
partners leer ik contact te zoeken met het ongeboren kind in de
moederbuik. Dat is prachtig. Je kunt dat contact krijgen als je de
buik van de moeder aanraakt. Een ongeboren kind reageert op
die aanraking. Wat je merkt is dat de baby anders reageert op de
moeder dan op de vader. Zo leert het kindje via de handen z'n
ouders kennen, maar ook andersom. Het doel van die aanraking
is, dat de band tussen de ouders en baby hechter wordt door in
de zwangerschap al met elkaar te spelen. Zo ontstaat er ruimte
voor het kind voordat het is geboren. Ik leer de partner wat de
vrouw nodig heeft tijdens haar zwangerschap. De vrouw leer je
gevoel om te volgen."
Suzan Lucas houdt spreekuur op de praktijkadressen: Boisot-
kade 2, Leiden; Prinsenlaan 17, Oegstgeest en Terweeweg 62A,
Oegstgeest, telefoon: 071-5156057.
DE THERAPIE
De Nederlandse fysiotherapeut Frans Veldman ontdekte
eind jaren vijftig dat patiënten beter op zijn behandeling re
ageerden als hij meer vanuit zijn gevoel te werk ging en hun
leerde om ook zelf bij dat gevoel stil te staan. Veldman ont
wikkelde een methode die hij de haptonomie noemde, sa
mengesteld uit de Griekse woorden hapsis (tast) en nomos
(kennis). De bekendste haptonoom op dit moment is Ted
Troost, een van Veldmans leerlingen.
KOSTEN EN VERGOEDING
Sommige ziektekostenverzekeraars vergoeden de kosten
van een haptonoom. Een andere mogelijkheid om behande
lingen vergoed te krijgen is een haptonoom te zoeken, die
tevens fysiotherapeut is. De kosten van een sessie kunnen
sterk uiteenlopen-.
OPLEIDING
De basisstudie voor haptonomie staat voor iedereen open.
Als deze opleiding is afgerond kan men zich specialiseren.
Er zijn in Nederland diverse opleidingen. De haptonomie is
echter nog niet officieel erkend; de officiële status ont
breekt.
Arbodiei
GG&GJ
Poortget
van AZI
LEIDEN CAROLINE)
De Arbodienst
verhuisd naarh
Poortgebouw vi
misch ziekenl
(AZL). Behalve
uit het Leidse
zijn in dit kar
ook de medevl
locatie Katwjj
bracht. In tota
ongeveer 22 i|
Arbodienst in
bouw.
De bedrijfs
zorg is geen
taak meer en i
jaar onder de
Amsterdam. Ma
neelsleden blevi
wel in het GGD
de Roodenburg
ken. Begin jam
naar het AZL-u
huisd.
De Arbodiensi
bezig met veu£
ding en arbeid
heden van weO
bedrijven, schold
instellingen in 1T"
Duin- en Bollens"
dienst werkenoL
bedrijfsartsen,
deskundigen, a
nisten, bedrijfsnjDi
lijk werkers, arb>
nisatiedeskundi^t
Het is de bed:*11"
het grote, nog buc
terrein bij het A?r
gezondheidsins:in
men. Zo moetïn
nieuwbouw van111
instelling voor ^r<
zondheidszorg,111
Ook wordt riuiar;
veerd voor groetüe
Oorspronkelijk
grote terrein eej.et
van aan de mecJn
gelieerde bedrij"11*
Maar dat plan®?"
baan. Het opgetfjj'
gebouw waar vvf'P
bedrijven zijn2"
staat inmiddels1®1
meentelijke nk
lijst. Donderdag;511
burgemeester 1.8*
het nieuwe oncïn
het Poortgeboi01
openen. l.n
•ijl
-H
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071 -5356481
Dr. Anke Hoenkcimp-Bisschops pleit voor meer preventie
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
NUMEGEN GPD
Hoenkamp maakt deel uit van de studie
commissie van de rooms-katholieke instel
ling 'Hulp en recht na seksueel misbruik in
pastorele relaties'. Vorige week kwamen de
cijfers uit het jaarverslag over 1995-'96 in
het nieuws. Sinds de instelling, nu twee jaar
geleden, een meldpunt met een 06-num-
mer heeft, kwamen er 59 klachten binnen
over seksueel misbruik (in 33 procent van
de gevallen kwam de klacht van een man).
In dertien gevallen leidde dat tot een aan
klacht tegen een pastor. De aangeklaagden
komen in 'min of meer gelijke verhoudin
gen' uit alle pastorale geledingen: priesters,
pastoraal werkers en religieuzen. In slechts
één geval werd een vrouwelijke religieuze
Uit deze gevallen blijkt dat pastores bij
een seksuele relatie vaak het idee hebben
dat de cliënt instemde met die relatie. „We
derzijdse instemming vereist echter een
context van wederzijdsheid en gelijkheid,
iets waar in een hulpverlenerssituatie geen
sprake van is. Integendeel, de hulpvrager is
altijd afhankelijk", aldus Hoenkamp.
Extra risico
De hulpvrager verkeert immers in een zeke
re nood én vertrouwt zichzelf toe aan de
pastor. Dan is het volgens haar moeilijk om
'bepaalde gedragingen' van de begeleider
een halt toe te roepen. „Je loopt dan im
mers het risico dat dat kwalijk wordt geno
men en dat de pastor zich tegen je keert.
Hoe groter iemands nood, des te minder zal
de persoon geneigd zijn dit risico te willen
lopen."
Het is volgens Hoenkamp zeker zo dat
sommige 'pastoranten' in eerste instantie
die speciale aandacht verwelkomen. „Ze
Pastores zijn zich nog altijd
te weinig bewust van de
machtsverschillen tussen
hen en hun cliënten. Wil
seksueel misbruik in
pastorale relaties meer
ingeperkt worden, dan is het
volgens dr. Anke H oenkamp-
Bisschops uit Nijmegen
ntidig dat er meer aan
preventie wordt gedaan,
bijvoorbeeld tijdens de
theologische opleidingen.
hebben een grote behoefte aan aandacht,
warmte en bevestiging." Dat besef kan toe
komstige pastores helpen minder gemakke
lijk te veronderstellen dat 'hun avances wel
kom en weldoende zijn', aldus Hoenkamp.
Willen pastores bij zichzelf ontdekken dat
ze op een hellend vlak zitten, dan moeten
ze ook de nodige kennis van de dader heb
ben. Hoenkamp: „Uit vrijwel alle onderzoe
ken onder misbruikende therapeuten komt
een profiel naar voren van een man op
middelbare leeftijd, die door een periode
heengaat van persoonlijke problemen, die
in zijn werk geïsoleerd is en die de neiging
heeft zijn helpende capaciteiten te over
schatten."
'Onvervulde behoeften' vormen de be
langrijkste drijfveer. In de meeste gevallen
gaat het om gehuwde mannen die gemid
deld tien tot vijftien jaar ouder zijn dan
hun, meestal alleenstaande, vrouwelijke
cliënten. Deze gegevens over therapeuten
zullen voor pastores niet veel anders liggen,
meent Hoenkamp. Zo blijkt uit een Ameri
kaans onderzoek naar predikanten dat de
genen die eenzaam zijn het meest geneigd
zijn tot seksuele grensoverschrijdingen.
Bovendien, aldus Hoenkamp, kleven aan
de baan van pastores extra risico's: „Pasto
res zijn de enige professionals die mensen
in hun huis opzoeken, op eigen initiatief en
zonder toezicht van buitenaf. Vaak willen ze
mensen graag nabij zijn en raken ze hen
aan. Zij ontmoeten mensen zowel beroeps
matig als op sociale basis, waardoor grens
vervaging eerder optreedt. Ook stellen men
sen doorgaans zeer veel vertrouwen in
hen."
Zelfkennis
Om de valkuil van seksueel misbruik te
voorkomen moeten pastores zich realiseren
dat dit een 'ernstig beroepsrisico' is. Daar
naast, aldus Hoenkamp, kunnen ze inmid
dels in diverse boeken de ervaringsverhalen
van misbruikten bestuderen. „Ze moeten
beseffen dat elke verantwoordelijkheid voor
het seksualiseren van de relatie uitsluitend
bij henzelf ligt en niet afgeschoven kan wor
den op een 'verleidende man of vrouw'."
In opleidingen kunnen aankomende pas
tores met de bestaande onderzoeksgege
vens in de hand, beter gewapend worden.
De dreiging van pensoverschrijding blijkt
soms uit kleine dingen: „Het vertellen van
persoonlijke dingen, gesprekken laten uitlo
pen en geschenken Uitwisselen." Maar het
belangrijkste is volgens haar dat pastores
zich bewust zijn van hun eigen gevoelens
en fantasieën. Zelfkennis is een absolute
noodzaak, benadrukt Hoenkamp.
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356356
Postadres; Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging;
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HG.
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
in der Post (adjunct)
PUBUC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwjdienst/kunst
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Redactie; gt,
Hoofdredactie: ee
ADVERTB
Maandag t/m vrijdag w
ABONNElf
bijvooruitbetaling;
per maand (acceptgiro) I
per kwartaal (acceptgiro|
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een»
ken tot het automatisch
abonnementsgeld, onte
per betaling.
VERZENDING'.
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD01
Voor mensen die moeilJ
hebben of blind zijn (ofL-
dicap hebben), is een si'
regionale nieuws uit het:
geluidscassette beschikb:-N
0886-482345 (Centrum
tuur, Grave). L
E-MAl- -
Leidschdaqb'^h
LISSE ARIE IN 'T VELD
Het werk van oude en nieuwe bouwmeesters gezien
door de lens van fotograaf Loek Zuyderduin.
Vandaag in De Spits: de toren van de rooms-
katholieke Agathakerk in Lisse.
Ben Zion Vishedski uit Israël
houdt morgen (12 februari) in
De Klister aan de Heereweg 105
in Lisse een inleiding waarin het
plaatsje Kfar Chabad een be
langrijke plaats inneemt. De bij
eenkomst is voor iedereen toe
gankelijk en begint om 20.15
uur. Ben Zion spreekt jiddisch,
maar zijn teksten worden ter
plekke vertaald door rabbijn Ja
cobs uit Amersfoort.
Kfar Chabad geniet binnen en
buiten de grenzen van Israël
grote bekencmeid. Niet alleen
om de landbouwproducten die
worden afgezet, maar ook om
dat Kfar Cabad een bijzondere
school heeft met een bijzonder
hoofd, namelijk Ben Zion
Vishedski. Honderden leerlin
gen van binnen en buiten Israel
staan op de wachtlijst om op
deze school te worden toegela
ten.
De onderwijsinstelling is niet
temin noodlijdend en Vishedski
is op uitnodiging van de 'Vrien
den van Ben Zion' in Nederland
om steun voor de school te zoe
ken.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Benthuizen
(SoW-deelgemeente De Hoek
steen): T.L. Hettema, kandi
daat te Den Haag-, te Gouda
(wijk 5): J. Westland te Putten.
Aangenomen: naar Hierden: G.
van Meijeren te Meeuwen, die
bedankte voor Linschoten; naar
Strijen (wijk 2): D. van Duijven-
bode te Nieuwendijk (N.Br.).
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Nieuwerkerk aan
den IJssel (part-time): dr. K.W.
de Jong te Haarlemmermeer-
Oostzijde (SoW, part-time).
Aangenomen: naar Bloemen-
daal: dr. J.P. Schouten te
Soest.
CHR.GEREF. KERKEN
Beroepen:te Mijdrecht: B. Wit-
zierte Utrecht-Centrum.
Bedankt: voor Utrecht-West: J.
Westerihkte Bunschoten-Spa
kenburg.
GEREFORMEERDE GEMEEN
TEN
Beroepen: te Sint Annaland: C.
Hogchem te Borssele.
Bedankt: voor Alblasserdam:
J.W. Verweij te Rijssen.
ZIEKENHUIS
ONGEVALLENDIENST 211
Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag j
tot 17.00; St. Elisabeth Ziekenhuis: dagelijks.
BEZOEKUREN ri
DIACONESSENHUIS L
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45ui
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijd^,
bovendien van 10.30-11.15 uur en van 19.45-21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19 OCan
overleg met de dienstdoende verpleegkundige rOI
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoe?
dige. st(
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth an
(tel. 071-5454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 Y n
daarnaast ook 11.15-12.00 uur. i-
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vade1"6
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag) ro
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14Oige
18.30-19.00 uur. r.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
dl
8e
18.30-19.30 ne
lie
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14 00-15.00 u
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS I
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 1'es
18.30-19.30 uur. n
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19 00 uur, 19(0
Partners/echtgenoten met kinderen
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 utr"s
partners/echtgenoten en eigen kinderen. 1UI
.Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen bidi
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige jfd
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, ne:
de en heurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogl*.,
kunde 14.15-15.00uuren 18.30-19.00 uur. 'ISI
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderer
babyzaal en boxeyafdeling: volgens afspraak.
