Kust nog steeds het populairst
Toerisme
Parkeerparadijs
voor toeristen
Meer
toeristen
naar j*
Amsterdam
ZATERDAG 8 FEBRUAR11997
REDACTIE. ROB VAN DEN
I C H T E IU
Glasgow is het best bewaarde
geheim van Schotland. Edin
burgh is veel populairder. Als
er al een tweede stad wordt
aangedaan, is dat Stirling,
Perth, Aberdeen of Inverness.
De meeste vakantiegangers rij
den met een boog om Glasgow
heen. En de meesten missen
misschien niets. Want een stad
verkennen is veel inspannen
der dan langs de rivier of over
het strand wandelen. Een stad
vraagt meer, maar heeft ook
meer te bieden. Zeker Glas
gow.
HENK J. MEIER»
Steden als Venetië, Heidelberg
of Edinburgh zijn ingesteld op
de handel mét en in toeristen.
Juist daardoor blijft de reiziger
altijd een outsider, een bron
van inkomsten, een melkkoetje.
Maar in Glasgow is het moeilijk
om toerist te blijven. De inboor
lingen zien de reiziger niet als
een vreemdeling. In Glasgow
ben je al gauw autochtoon - een
Glaswegian.
Glasgow telt zeventig parken.
Bovendien ben je nergens in de
stad verder dan een kwartiertje
rijden van de ongerepte natuur.
Glasgows levensader is de Cly
de, maar een andere rivier
maakt de stad groen, leefbaar
der: de Keivin slingert zich in
het verborgene door het West
End. Wie de Kelvin Walkway
volgt, waant zich mijlen ver van
de grote stad. De eekhoorntjes
eten hier uit de hand. Stroom
opwaarts ligt de betoverend ro
mantische Botanical Gardens.
In het buitenland bestaat het
onuitroeibaar imago van Ne
derland uit windmolens, klom
pen en tulpen. Zo staat Schot
land toeristisch te boek als het
land van de doedelzak, de kilt
en de whisky. Dat laatste pro
duct is voor de Schotten min
stens zo belangrijk als voor ons
de tulpen. Maar hun kilt is net
zo folkloristisch als onze klom
pen. En hun doedelzakken net
zo zeldzaam als onze molens.
Op de omslag van de Engelstali
ge editie van Glasgows flinter
dunne VW-gidsje staat precies
wat de vroede vaderen als
imago willen promoten: het
stadhuis met daarvoor een doe
delzakspeler, compleet met kol
bak op de kop. Maar het iden
tieke gidsje in de Nederlandse
taal toont op de cover een rus
tiek riviertje dat zich langs imi-
tatieoude huizen slingert. Geen
van beide is Glasgow. De na
tuurlijke habitat van de doedel-
zakkende kolbakkers is Edin
burgh - tijdens het Festival in
augustus, bij de traditionele
Arsenaal in Vlissingen
In het Arsenaal in Vlissingen, dat op 22 februari zijn
deuren heropent, wordt druk gewerkt aan een aanta
nieuwe attracties. Zo krijgen de favoriete huisdieren
van kapitein Eenoog (piranha's) een eigen verblijf oj
het schateiland en wordt Onderwaterwereld uitgebri
met een zeelaboratörium. Daarin kan een aantal woi
deren van de zee op de voet worden gevolgd.
Informatie: 01 18 - 41 54 00.
Sterke groei cruisemarkt
Volgens een onderzoek van het Britse instituut Trave
Tourism zullen in 2000 ongeveer 9 miljoen mensen e
cruise maken. Momenteel zijn dat er nog 6,5 miljoen
Die toename van bijna 40 procent zal vooral te danki
zijn aan de groter wordende belangstelling in Europa
en Azië. Maar ook over vier jaar zullen de Amerikane
met om en nabij de 6,7 miljoen passagiers nog steeds
de boventoon voeren.
Het andere Engeland
Bij het Brits Toeristenbureau (BTA) kwam zojuist de
tweede uitgave van 'UK The Guide' uit. Opnieuw
neemt de brochure in een hippe opmaak afstand van
de traditionele beelden van Groot-Brittannië, zoals di
eeuwige Tower Bridge, de Big Ben en de aflossing var
de wacht voor Buckingham Palace. 'UK The Guide' is
een 'must' voor iedere bezoeker die 'cool' Groot-Brit
tannië wil leren kennen. Surfen aan de westkust van
Schotland, de X-files van Cornwall en wat te bestellen
in een Curry House. De gids kan gratis worden afge
haald bij het BTA, Stadhouderskade 2,1054 ES Amstei
dam. Telefonisch bestellen kan ook op nummer 020
68 55 05 1, maar dan wordt wel een bijdrage in de vei
zendkosten gevraagd.
Bergwandeltochten
De Koninklijke Nederlandse Alpen-Vereniging (KNAVj
organiseert ook dit jaar weer een groot aantal bergwaij
deltochten die variëren van een trip door Zuid-Spanje
tot de beklimming van de 7.134 meter hoge Pik Lenin'
in Kirgizistan. Ook kan er - om nog maar een voorbeel
te geven - worden ingeschreven voor een kampeertrel
tocht door de Sinai-woestijn. Kamelen dragen de bag^
Informatie: KNAV, telefoon 030 - 23 34 08 0.
Cruisehaven Amsterdam
Amsterdam wordt als cruisehaven steeds belangrijker
Alleen al de in cruises gespecialiseerde reisorganisatie,
Zeetours heeft 29 afvaarten uit de Nederlandse hoofd-i
stad op het programma staan. Een van zowel de Odys
seus als de Maasdam, twee van de Southern Cross, vijL
van de Kareliya, acht van de Switzerland en twaalf vaul
de Qosta Allegra. De meeste cruises gaan zuidwaarts,
richting Middellandse Zee, maar een aantal voert ook
naar bijvoorbeeld de Noorse fjorden. -
Informatie: ANVR-Reisbureaus
Zweden-brochure
In de zojuist van de persen gerolde Nederlandstalige 1
'Zweden-brochure' wordt in 100 pagina's uit de doekec
gedaan wat voor een soort vakantiebestemming Zwe-;
den is. Alle regio's komen uitgebreid aan bod. Ook in
de folder een overzicht van de veerverbindingen tussev
Nederland en Zweden en een over twaalf pagina's afgi6
drukte landkaart. De brochure kan worden aange- 'f
vraagd bij het Zweeds Bureau voor Toerisme en Ver- 3:
keer in Den Haag, telefoon 070 - 36 25 61 7.
d
ANWB/VVV Fietsgids J
De 19-delige serie ANWB/VVV Fietsgidsen die begin r
vorig jaar een wat modernere opmaak kreeg en voor
het eerst geheel in full-colour werd uitgevoerd, heeft hr
ook een nieuwe omslag gekregen. De eerste twee deel T
tjes (met daarin een beschrijving van 20 routes, die elk»6
circa 30 kilometer lang zijn) handelen over de Veluwe
en de Achterhoek. Ook de Dwarsstap Fietsmap van 0
Groningen is van een face-lift voorzien. De gids bevat
nu 43 trajecten van verschillende lengtes en 4 gedetail-e
leerde kaarten (schaal 1:50.000). De ANWB/VW Fiets-w
gidsen kosten 13,95 gulden per stuk en de Dwarsstap
Fietsmappen 24,90 gulden per map. Ze zijn verkrijg-
baar in onder meer de boekhandel en de ANWB- en
WV-verkooppunten.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Of het - gezien de ervaringen met transferiums elders
in den lande - werkt, moet nog worden afgewacht,
maar in Zeeland zijn ze vol goede moed. Een reusach
tig, vers aangelegd parkeerterrein (900 plaatsen) aan
de rand van Renesse moet voorkomen dat Schouwen-
Duiveland ook de komende zomer tijdens zonnige
weekeinden dichtslibt met auto's. Wie zijn wagen
neerzet op het eerste 'recreatietransferium' van Ne
derland, wordt gratis vervoerd naar onder meer de
stranden van Renesse, Nieuw-Haamstede en Westen-
schouwen. Voor dat transport kan worden gekozen
uit een snelle touringcar, open bussen, leenfietsen,
paardentrams enzovoort.
Het plan voor de aanleg van een parkeerplaats bestaat
al een jaar of acht, maar financiële problemen werk
ten vertraging in de hand. Pas afgelopen september
kon daadwerkelijk worden begonnen met de uitvoe
ring; in juni moet alles gereed zijn. Onderzoeken heb
ben uitgewezen dat de verkeersdrukte, waarvan voor
al Renesse last heeft, met 20 procent zal worden tè-
ruggebracht en hier en daar zelfs met 40 procent.
Schouwen-Duiveland zit op móóie zon- en zaterda
gen mudvol met 70.000 en soms zelfs 80.000 strand-
gasten.
Stallen op het 'permanent bewaakte recreatietransfe
rium' is gratis. Dit in tegenstelling tot de parkeerplaat
sen vlak bij zee, die zo duur worden en via verkeers
drempels en andere verkeersmaatregelen zo 'ontoe
gankelijk' worden gemaakt, dat de automobilist 'als
vanzelf voor het nieuwe terrein zal kiezen. Dat terrein
zal met onder meer een ontvangstcentrum, een geld
wisselkantoor en een VW-bureau zo aantrekkelijk
mogelijk worden gemaakt. Met de uitvoering van het
project is in totaal een bedrag van ruim 7 miljoen gul
den gemoeid.
Het aantal toeristen dat Amsterd'e
bezoekt, stijgt flink. Juist gepubli?®
de cijfers geven aan dat hotels enY1
dere logiesbedrijven in de hoofd:.z
tot en met augustus 1996 bij elk^
procent meer gasten hadden dai,
dezelfde periode van het jaar dat~.
voor. Over heel 1996 verwacht d| 1
van Amsterdam uiteindelijk uit D
men op een 'plus' van 4 tot 6 pro
Op de 'nationaliteiten-ranglijst'i
den weinig of geen wijzigingen p
Groot-Brittannië 4,2 procent)!
eerste, gevolgd door Amerika (+3
procent) en Duitsland 2,8 prod-j-
Opvallend was het herstel van dt J_
aanse markt (zesde plaats) mete
groei van 12 procent. In 1995 liep
aantal bezoekers uit dat land nodtl
rug met 13 procent.
In vergelijking met andere Europ;erJ
steden, deed Amsterdam het volpP 1
een rapport van de VW goed, nu
het wordt steeds moeilijker binnir1
top-tien te blijven. Steden die her®
rig jaar uitstekend deden, waren1®'
al Praag 30 procent) en de culil
hoofdstad van Europa 1996, Kopr
gen 12,5 procent). Berlijn daai|r
gen verloor flink terrein (- 5,2 pro^_
cent).
Taptoe. En de coverfoto van het
gidsje toont niet Glasgow, maar
het stadje New Lanark.
Glasgow heeft een vierkant hart
dat bestaat uit een rooster van
straten. Het begon veertien eeu
wen geleden heel anders: in 543
bouwde Sint Mungo zijn kerkje
in dit 'groene dal', want dat be
tekent Glasgow in het Keltisch.
De stad bleef groeien en bloei
en. Let Glasgow flourish is het
stadsmotto. In de achttiende
eeuw was het de belangrijkste
tabakshaven van het Britse im
perium.
Zeekastelen
Toen de rokersmarkt door de
revolutie in de Amerikaanse ko
loniën tijdelijk instortte, kon
Glasgow snel omschakelen op
een niéuwe industrie. In deze
stad had James Watt zijn
stoommachine vervolmaakt.
Glasgow lag aan de zeearm van
de rivier de Clyde. En vlakbij
werden kolen gedolven. Zo ont
wikkelde de stad zich als de
scheepsbouwer van het Victori
aanse rijk. Hier werden de
grootste zeekastelen gebouwd:
de Queen Mary, de Queen Eli
sabeth, de QEII en het konink
lijke jacht Brittania. Arbeiders
uit Ierland ontvluchtten de ar
moede, maar namen hun ka
tholieke religie mee. Dat botste
bij de protestante Glaswegians.
Nog steeds: het Ibroxstadion
van het protestantse voetbal-
bolwerk Rangers (Ibrox) en de
arena van Celtic liggen op veili
ge afstand van elkaar.
De rivier de Keivin maakt de stad g
eekhoorntjes uit de hand.
Onder koningin Victoria werd
het oude Glasgow gesloopt en
vervangen door zelfbewuste,
kolossale hardstenen burchten.
In de jaren zeventig heeft de
sloophamer van projectpatsers
een paar prachtpanden aan het
imposante George Square ver
nietigd. Maar City Hall en het
postkantoor staan er nog in al
hun Victoriaanse glorie. In de
stad staan veel standbeelden.
Maar koningin Victoria, prins
Albert, de oranje Willem III, Sir
Walter Scott, Robert Burns, Ja
mes Watt, David Livingstone en
hun collega's vallen nauwelijks
op tussen de monumentale ge
bouwen. Maandenlang kroon
den rebelse Glaswegians uit bal
origheid het onSchotse ruiter
standbeeld uit 1844 van de Her
tog van Wellington met een
plastic parkeerpuntmuts. Elke
ochtend verwijderde de politie
en. Op de Kelvin Walkway eten de
foto cpd
die kunststoffen kap. En elke
nacht werd de metalen Hertog
weer gekroond met een andere
plastic pet.
Een van Glasgows beroemdste
zonen was de architect en ont
werper Charles Rennie Mackin
tosh (1868-1928). Zijn sporen
zijn.nog overal in de stad te vin
den: de Glasgow School of Art,
de vroegere behuizing van Glas
gows kwaliteitskrant The He
rald, een reconstructie van een
Mackintosh-huié in de Hunteri-
an Art Gallery. En nu is er het
'Huis voor een Kunstminnaar'.
Mackintosh ontwierp in 1901
voor een prijsvraag een 'House
for an Art Lover'. Zijn ontwerp
haalde het niet, maar aan de
hand van zijn schetsen is on
lang het huis alsnog gebouwd.
Glasgow heeft twee universitei
ten, dus ook veel rijk gesorteer
de boekwinkels. De oudste en
Rivier de Clyde is Glasgows levensader. foto bta
beste (tegenwoordig zelfs met
een koffieshop) is John Smith
Son aan St. Vincent Street. De
Essential Guide to Glasgow ver-
meldt slechts twee antiekzaken,
terwijl Glasgow juist een dorado
is voor de jager op bejaarde
snuisterijen en oude kunst.
Magpie City is een van Glas
gows bijnamen: eksterstad. Veel
antiquairs zitten in en om Bath
Street. Wie zoekt naar minder
dure spullen kan zaterdag en
zondag terecht in de 'Barras',
een unieke marktwijk bij
London Road. Maar onze gehei
me schatkamer zit in een ach-
terafsteegje, dat gelukkig heel
moeilijk is te vinden: Otago La
ne, vlak bij Great Western Road.
Hier drijft Joe McGonigle een
handeltje in semi-antiek
snuisteralia en een overdadig
gesorteerde tweedehands en
antiquarische boekhandel, ge
naamd 'Voltaire Rousseau'.
Onzinnig
De VW van deze fascinerende
miljoenenstad noemt zich te
genwoordig 'Greater Glasgow
Clyde Valley'. Een onzinnige ge
biedsuitbreiding. Het is nog te
begrijpen dat satellietsteden als
East Kilbride en Cumbernauld
onder Glasgows paraplu schui
len. Maar waarom ook Biggar?
Dat is een veraf, rustiek en lan
delijk gelegen dorp. De bewo
ners van Biggar zijn zich heel
welbewust van de unieke at
tractie van hun stadje. London
is big, zeggen ze, but Biggar is
Biggar.
Die schaalvergroting is waar
schijnlijk geboren uit de angst
dat Glasgow op zichzelf niet at
tractief genoeg is. Daarmee
speelt de VW in op het cliché
beeld van Schotland. Dat be
staat naast doedelzak, whisky
kilt ook uit de Woeste Schoon
heid van de westkust van The
Highlands en het culturele
imago van Edinburgh. Schot
land is veel meer. Het is ook de
pastorale grensstreek ten noor
den van Engeland The Borders,
met zijn eeuwenoude stadjes als
Peebles, Moffat, Jedburgh, Sel
kirk en Biggar. En het is Glas
gow, een stad die zeker een
aparte reis en misschien zelfs
een Mis waard is. En de waar
dering voor Glasgow groeit. In
1990 was de stad een jaar lang
de Culturele Hoofdstad van Eu
ropa en in 1999 wordt Glasgow
de Britse architectuurhoofdstad.
Bouwkunst, musea, parken en
restaurants biedt de stad in
overvloed. En toch stelt het alle
maal niets voor, zonder dat ene
unieke ingrediënt, dat Glasgow
uniek en onvervangbaar maakt:
de Glaswegian. Want de mens
op zijn best is toch het mooiste
wat er is.
Informatie: Brits toeristenbureau, Stadhou
derskade 2,1054 ES Amsterdam, telefoon
020 -68 55 05 I.
De badplaatsen aan de Noord
zeekust zijn voor Nederlanders
nog steeds de populairste bin
nenlandse vakantiebestem
ming. Maar het marktaandeel
loopt wel gestaag terug. Trok in
1995 nog 17 procent van de Ne
derlandse toeristen voor vijf of
meer dagen naar het strand en
de duinen; vorig jaar was dat
percentage teruggelopen tot 16.
Dat blijkt uit cijfers van het bu
reau Continu Vakantie Onder
zoek (CVO).
Grote winnaar van vorig jaar
was de regio Nijmegen/Oost-
Brabant en Noord- en Midden-
Limburg. Het gebied ontving in
vergelijking met 1995 31 pro
cent meer Nederlandse toeris
ten en klom met een marktaan
deel van 11 procent naar de
derde plaats. Tweede bleef de
constant populaire Veluwe met
12 procent. Verliezen boekten,
vooral West- en Midden-Bra
bant (-19 procent) en het
Deltagebied (-32 procent.
Het aantal dagen dat Nederlan
ders met vakantie gaan, loopt
per provincie sterk uiteen. Het
geen ook geldt voor de uitgaven
die daarmee gepaard gaan. In
woners van de provincie
Nog steeds is de Noordzee-kust voor Nederlanders de populairste binnenlandse vakantiebestemming. Maar het marktaandeel loopt wel
terug. foto united photos
Utrecht trekken er het meest op
uit (gemiddeld 22,6 dagen per
jaar); Limburgers het minst
(12,9 dagen). Noord-Hollanders
geven tijdens hun vakantie het
meeste uit, 1.634 gulden gemid
deld), terwijl inwoners van
Flevoland hun hand het meest
op de knip houden (851 gul
den). Die laatste cijfers vinden
volgens het Centraal Bureau
voor Statistiek (CBS) vooral hun
oorzaak in het feit dat in
Flevoland veel gezinnen met
jonge kinderen wonen. In alle
provincies staan Nederland en
Frankrijk op de eerste respectie
velijk tweede plaats van favorie
te vakantielanden. In wisselen
de rangorde volgen daarop
Spanje, Oostenrijk en Duits
land.
De ranglijst van de populairste vakantiegebieden in eigen land,
ziet er over 1996 genomen als volgt uit:
1 Noordzeekust 16 procent
2. Veluwe 12 procent
i:l 3. Rijk van Nijmegen/Oost-Brabant/Noord- en Midden-Limburg
l 11 procent
4 Groningen/Drente/Friesland 10 procent
j 5. Waddeneilanden 9 procent
6. Twenthe/Salland 8 procent
7 West- en Midden-Brabant 7 procent
f. 8 Zuid-Limburg 6 procent
t 9. Achterhoek 4 procent
1 10, Deltagebied 3 procent
