Hollands Spoor staat weer op
de rails
GOUDEN
TOEKOMST
996
door PIMITRI WALBEEK
13e toekomst ziet er goed uit
voor Hollands Spoor (HS). De ge
meente Den Haag heeft grootse
en vergevorderde plannen met
het stadscentrum en het gebied
rond het station. Aan de achter
kant daarvan bouwt Den Haag
aan een kantorenterrein, het ou
de Laakhavengebied, waarin ook
de vestiging van de Haagse Ho
geschool is neergezet. Door deze
ontwikkelingen worden veel
nieuwe reizigers verwacht.
De Nederlandse Spoorwegen
denken dat in 2005 dagelijks
49.000 forensen het station Hol
lands Spoor aandoen. Nu zijn
dat er 34.000 en dat is al weer
bijna veertig procent meer dan
een jaar geleden. Een stijging die
te danken is aan de opening van
de Haagse Hogeschool in 1995,
met 13.000 studenten.
Deze cijfers zorgden begin jaren,
negentig voor extra argumenten
om het station HS op te knappen
na de grote brand in 1989. Als te
genprestatie zou de gemeente
het Stationsplein en het Rijs-
wijkseplein, aan de voorkant van
het station, aanpakken. Daar
naast wordt de as Laakhavenge
bied, Stationsbuurt, Wagen
straat, Grote Marktstraat onder
handen genomen.
Hollands Spoor maakt zijdelings
ook deel uit van het 'Masterplan
Den Haag Nieuw Centrum'. De
Hofstad is nu nog één grote
bouwput waar hijskranen over
heersen, maar rond de eeuwwis
seling moeten in het centrum 33
grote projecten zijn afgerond die
de 'monumentale binnenstad
aanvullen en voor levendigheid
en een nieuw economisch elan
moeten zorgen'. Daarin wordt
door diverse partijen, waaronder
NS, vier miljard gulden geïnves
teerd.
Voor NS is de goede bereikbaar
heid van het centrum, vooral per
openbaar vervoer, een belangrijk
doel. Zo wordt vanaf het Cen
traal Station een tramtunnel
aangelegd richting het winkelge
bied 'Grote Marktstraat'. En voor
de toekomst ligt er een plan om
een snelle verbinding te maken
tussen HS en CS, waarmee in fei
te een station met achttien spo
ren in twee gebouwen ontstaat.
ZATERDAG 1 FEBRUAR11997
ht dat door de open vide in de verbrede gang valt, zorgt ervoor dat 'zien en gezien worden', het veilige motto wordt op Hollands Spoor. De roltrappen en open glazen liften moeten komende zomer klaar zijn.
Hollands Spoor in Den Haag leek
onvermijdelijk op de sloop af te
stevenen. Het monumentale
stationsgebouw verloederde langzaam
maar zeker. Een brand leek het
voortijdig einde in te luiden, maar bleek
achteraf de redding voor HS. Dat krijgt
nu een 'unieke' opknapbeurt. Het wordt
een modern station achter een
monumentale gevel, tot genoegen van
NS. ,,De trein missen moet leuk
worden.
Met Den Haag Hollands Spoor is weer van alles mogelijk. De enthousiaste eigenaar NS-Statons liet dan ook deze vrijblijvende fantasie over de toekomst van
het station maken. tekening theo ten keur
Historisch station
krijgt unieke opknapbeurt
In de brand, uit de brand. Dat geldt
voor Den Haag Hollands Spoor (HS).
Nu heerst er weer een bedrijvigheid
van jewelste en is er een 'unieke renovatie'
aan de gang. Maar nog niet zo lang geleden
dreigde HS grauw en droefgeestig ten onder
te gaan. De duizenden treinreizigers uit Lei
den en omgeving zagen het station langzaam
verpauperen. Steeds meer mensen meden de
terugreis vanuit het antieke gebouw in de
avonduren. En toen acht jaar geleden een
groot gedeelte van het gebouw in vlammen
opging, leek het einde nabij.
Maar uitgerekend door die brand laaide
het enthousiasme voor HS weer op. Eerst zet
te minister Hedy d'Ancona (cultuur) Hol
lands Spoor op de monumentenlijst: Zo'n ka
rakteristiek gebouw mocht niet verloren
gaan. Politiek Den Haag vroeg zich vervol
gens af wanneer de Nederlandse Spoorwegen
(NS) eens gingen investeren in het verloeder
de station en HS stond ineens weer op de
agenda.
Dat gebeurde juist op een moment dat de
geprivatiseerde NS de opdracht gaf van 'sta
tions plaatsen te maken waar mensen met
plezier verblijven'. Een enorme verbouwing
diende zich aan.
Trots
De duizenden Leidse reizigers die HS anno
1997 nog steeds aandoen, worden elke dag
geconfronteerd met een drukte van belang.
Er wordt getimmerd en geboord achter hou
ten schotten en containerwanden. De hoofd
tunnel en -hal zijn afgesloten. Alleen de ver
nieuwde zuidtunnel verraadt al iets van de
nieuwe toekomstige, bouwstijl.
Een commerciële opdracht voor de reno
vatie van een rijksmonument: het is die com
binatie waardoor de opknapbeurt van Hol
lands Spoor is uitgegroeid tot een van de
meest opzienbarende projecten van NS.
,,Zo'n verbouwing doe je maar eens in de
vijftig jaar. Dan moet je wel trots zijn als je
daaraan mee mag werken", klinkt het uit de
mond van Gijs Overbeek, business manager
van NS-Stations Delfland, het bedrijf dat voor
de Spoorwegen de stations exploiteert en sa
men met NS-Railinfrabeheer opdrachtgever
is van de verbouwing.
„Het gebouw terugrenoveren in de oor
spronkelijke staat met oog voor het levens
vatbaar maken van de commerciële exploita
tie ervan", zo omschrijft Overbeek het mil
joenenproject op Hollands Spoor. En dat die
verbouwing nodig was, beaamt ook hij direct:
„Erger dan-wat ik hier aantrof, kon het eigen
lijk niet". Overbeek, die nooit bij de Spoor
wegen had gewerkt, begon drie jaar geleden
aan het project. Gezien de slogan ('Stations
moeten plaatsen zijn waar mensen met ple
zier verblijven') wordt er gemikt op een plek
waar verloren uurtjes ongemerkt opgaan aan
rondkijken en geld uitgeven in de vele win
keltjes in de centrale hal. De trein missen
moet leuk worden.
De (toeristische) allure van het rijksmonu
ment Hollands Spoor blijkt zich er uitstekend
voor te lenen. Het pand is als typisch'fin de
siècle' bouwwerk, samen met het Amster
damse CS, een zeldzaamheid in Nederland
en dat trekt zelfs belangstellenden die niet de
trein willen halen. Met het monument wordt
weer gepronkt.
Weelde
Het station wordt nagebouwd van de oor
spronkelijke tekeningen uit 1888 van de
Haagse architect D.A.N. Margadant. „De hui
dige ontwerper Theo Fikkers van Articon
heeft als opdracht de binnengevels in de oor
spronkelijke staat terug te brengen. Daarmee
komt de oorspronkelijke weelde weer volle
dig terug", zegt Overbeek.
Belangstellenden vergapen zich tijdens de
bouw aan het gebogen gietijzer en de zands
tenen kozijnen die op ambachtelijke wijze in
de hoofdhal worden teruggeplaatst. Op het
kale plafond, waarmee de hal in de jaren vijf
tig was 'gemoderniseerd', komen ornamen
ten en decoraties terug. Evenals de ooit be
roemde tegeltableaus. „In deze monumenta
le hal misstaat voortaan de gebruikelijke re-
clamebak van een bekend tabaksmerk, dat
begrijp je wel", zegt Overbeek. Toch mocht
ontwerper Fikkers zich niet volledig laten lei
den door het predikaat 'Monument' „De ge
vels konden wel zoveel mogelijk worden na
gebouwd, het monument mag ook terugko
men in die muren, maar de invulling van de
ruimte in de hal wordt aan de commerciële
eisen aangepast. Zo krijgt de hal open ver
koopbalies, net als in Leiden. Oud en nieuw
moeten in die hal samenkomen", vat Over
beek samen.
Het één botste nog wel eens op het ander.
De ruimte achter de vroegere loketten werd
helemaal niet gebruikt en die stukken zijn nu
opengebeukt. „Daar- hebben we extra winkel
ruimte gepland", zegt Overbeek. Maar de
trap naar de koninklijke wachtkamer, die er
doorheen loopt, mocht niet weg. „Dus bou
wen we de nieuwe ruimtes gewoon om die
trap heen. Ondanks die kleine aanpassingen
is de monumentfunctie toch een sterk punt.
Het station heeft dat imago en die toeristi
sche uitstraling. Ik ben blij met dit monu
ment. Dat is weer eens wat anders dan zo'n
steriel station als dat in Leiden", zegt Over
beek trots.
Vide
Buiten de aanpassingen in de hal is de eens
zo donkere en nauwe hoofdtunnel naar de
perrons twee keer zo breed geworden. „Dat
was nodig omdat het aantal reizigers in de
toekomst toeneemt." Ook daarbij stuit NS op
een bouwtechnisch probleem: „De fundering
van het oude perrongebouw staat gedeeltelijk
in de weg. Dat moest eerst worden gestut en
dat boren we nu heel voorzichtig weg. Tech
nisch schijnt dit een zeer lastige taak te zijn",
weet Overbeek.
De modernere tunnel krijgt in het midden
het effect van een 'vide'. „Als je daar omhoog
kijkt, zie je de monumentale overkapping die
na de brand in 1989 tot op de millimeter is
nagebouwd", zegt Overbeek. Het licht dat
door de vide in de moderne gang valt, zorgt
ervoor dat 'zien en gezien worden' het veilige
motto kan zijn. De nieuwe liften zijn dan ook
van glas. „Station Leiden heeft dat al. Veel
openheid, veel licht. Dat is ook ons doel in
Den Haag", zegt Overbeek.
Medio 1997 zijn de verbouwingen aan de
hal en tunnel klaar. Dan is Hollands Spoor
een nieuw, modern station, in een monu
mentaal jasje. Uniek'in Nederland. Maar:
„Dat monumentale mag de moderne func
ties niet in de weg staan. De horecaruimte
kan nu al met tweederde worden uitgebreid.
De voorkant aan het Stationsplein wordt een
lange 'winkelplint' waar de reizigers terecht
kunnen voor de vergeten boodschap. De fiet
senstalling wordt vernieuwd en ook de ha
ringverkoper voor het station krijgt een ruim
te. Daarnaast kun je nog denken aan boek
winkels en bijvoorbeeld een cd-winkel", zegt
Overbeek.
Ook de bestaande zaken komen allemaal
terug. Want de NS is het er niet alleen aan
gelegen om het station op te knappen; er
moet ook geld in het laatje komen. „Over de
smaak ervan kun je altijd blijven twisten,
maar deze opzet van HS is goed gelukt."
De hal en tunnel worden deze zomer in ge
bruik genomen en in 1998 moeten de nieuwe
pen'onbestrating en de fietsenstalling klaar
zijn. Maar ook dan is station Hollands Spoor
nog lang niet af. „Dit heeft nog veel meer
commerciële potentie", voorspelt Overbeek.
