Uitgebluste werknemer
kan er even tussenuit
Feiten &Meningen
Mol of Kroll?
1 1
f 1
1 1
I 1
K 1
f 1
1 1
1 «H 1
1 1
m i
-j i r
1 KI 1
i i
III li.
111 1
1
mm mi ik
1 III 1
rnll III III IKI 1
Terugkeer in NAVO
open zenuw Frankrijl
Voorhoeve houdt de pijn van Srebrenica levend;
ZATERDAG 1 FEBRUAR11997
Ik weet niet hoe het u vergaan is, maar toen
Erwin Kroll voor 't eerst als weerman op de
buis verscheen, dacht ik: 'Wat is dit voor
een parmantig en eigenwijs knulletje'. Hij
trad niet op als weerman, maar als weer
god. Het leek wel of hij zelf soeverein de re
gen beschikte, grootmoedig het onweer
stuurde, de schaarse zonneschijn distri
bueerde.
Inmiddels ben ik aan hem gewend ge
raakt. Sterker: ik ben zelfs op hem gesteld
geraakt. Toch heeft hij die allure van joyeu
ze, kalende weergod nog steeds. Het lijkt
nog altijd, als hij een weerbericht doorgeeft,
of hij de millibaren zelf aanmaakt. Doordat
hij zo parmantig en nadrukkelijk met grote
gebaren depressies en hogedrukgebieden
over de weerkaart uitspreidt, vergeet je zijn
weerbericht minder snel dan als het bij
voorbeeld wordt aangeboden door die aan
trekkelijke weerstoot met dat korte, blonde
haar en die grote tanden.
En omdat je Krolls weerbericht niet snel
vergeet, lijkt het altijd net alsof hij er ietsje
vaker naast zit dan zijn collega's.
De weersvoorspellingen op korte termijn
kloppen, net als veertig jaar geleden,
meestal aardig. Maar de weersvoorspellin
gen op lange termijn - ze zitten er bijna ie
dere keer met hun weercomputers grote
lijks naast.
Rond kerst zeiden ze dat er eventjes een
vorstperiode zou komen, maar die zou niet
van lange duur zijn.
Terwijl ik met Kroll
toch al zo vaak de
mist ben in gegaan,
liet ik mij wéér
verneuken. Ik haal
de mijn winterwor
tels en selderijknol
len niet uit de
grond, maar bedek
te ze met een dikke
laag paardenmest.
Zou het maar even
vriezen, dan kon ik
ze naar die korte
koudeperiode onge
schonden de grond
uithalen. Nou, ver
geet het maar, die
zogenaamde korte vorstperiode resulteerde
in drie weken strenge vorst, bekroond met
een barre Elfstedentocht, en m'n winter
wortels zijn inmiddels allemaal naar de bar
rebiesjes. Om over de tot pap gevroren sel
derijknollen maar te zwijgen.
Halverwege vorige week kondigde Kroll
parmantig aan dat er weer een nieuwe
vorstperiode aankwam. Vanaf zondag of
maandag zou 't weer hard gaan vriezen.
Naarmate de week voortschreed, werden
zowel hij als die lieve meisjes voorzichtiger.
Ze slikten die vorstperiode niet in, maar na
men elke dag een beetje gas terug. Het zou
wel weer gaan vriezen, maar niet zo streng,
luidde het eerst. Toen zeiden ze: 'Het zou
alleen 's nachts nog een beetje vriezen'.
Toen ze die tweede strenge vorstperiode
aankondigden, dacht ik meteen al, daar ge
loof ik niets van. De merels vochten opeens
zo fanatiek met elkaar. De koolmezen had
den al zo'n praats. De roodborstjes zaten
niet meer met opgebolde verenpakjes bij de
achterdeur op kruimels te wachten. Zelfs de
heggenmussen zaten soms al een beetje te
prevelen.
Het enige wat nog op vorst leek te wijzen
was dat er zoveel roofvogels in de bomen
rondom het huis zaten. Maar de duidelijk
ste aanwijzing was: ondanks de hal in de
grond wierpen de mollen opeens reusachti
ge hopen op. Het is echt verbijsterend om
te zien hoe geweldig actief de mollen sinds
vorige week zijn. Neemt u van mij aan: er is
geen betere weerman dan de mol. Zo'n mol
weet haarscherp hoe 't er met de millibaren
voorstaat. Liever een mol dan Erwin Kroll!
Melkert wil loopbaanonderbreking volgend jaar in wet
Werkgevers en loopbaanonderbreking
Het percentage werkgevers per sector dat loopbaan
onderbreking wenselijk/onwenselijk vindt
mi
B Niet wenselijk
O Wel wenselijk
I 1
Industrie Comm. en Overheid
Dienstverlening
Bron OSA GPD-graphics/R.S.
Heeft de werknemer interesse in onderbreking
van de loopbaan
in welke vorm van loopbaanonderbreking
heeft de werknemer de meeste interesse
A Loopbaan tijdelijk onderbreken zonder uitkering
B Loopbaan onderbreken met een uitkering fÊÊÊÊ
van 600,- per maand netto gedurende
de verlofperiode
C Loopbaan onderbreken met
een uitkering van 600,- per
maand netto gedurende
de verlofperiode sparen
voor verlóf in de vorm
van tijd en/of geld
Bron: OSA GPD-graphics/R.S.
Hij heeft een halfjaar in Parijs gezeten en voelt zich als herboren. Geen wekker die rinkelde, geen
collega's, geen baas en geen familie. „Loopbaanonderbreking is fantastisch", zegt Jaques Francot
(48)De scheikundedocent van het Merletcollege in Cuijk kan het iedereen aanraden. „Gewoon
even lekker doen waar je zin in hebt, dat maakt een ander mens van je. Sinds mijn terugkomst
ben ik veel flexibeler."
Francot is één van de eerste Ne
derlanders die gebruik heeft ge
maakt van het recht op opfris
verlof. Vijfjaar geleden is hij be
gonnen met het sparen van
uren. De regeling voor het op
frisverlof, die in 1990 werd geïn
troduceerd, bepaalt namelijk
dat leraren hun adv-dagen een
paar jaar mogen opsparen om
ze vervolgens in één keer op te
nemen. Minister Ritzen van on
derwijs verdubbelt dan het aan
tal dagen. Het verlof moet voor
komen dat leraren die al jaren
in het vak zitten, gedemotiveerd
raken en afbranden.
Als het aan minister Melkert
van sociale zaken ligt, krijgen
volgend jaar alle werknemers,
dus ook niet-leraren, recht op
loopbaanonderbreking. Hij
heeft de werkgevers en de vak
bonden gevraagd om binnen
een paar weken advies uit te
brengen over hoe zo'n regeling
kan worden vastgelegd in de
wet. Maar het verlof kan wat de
bonden betreft alleen doorgaan
als Melkert zijn portemonnee
opentrekt. De bonden vinden
een maandelijkse uitkering van
900 gulden redelijk, maar
Melkert wil niet verder gaan
dan 600, zegt vice-voorzitter
Vogelaar van de FNV. „Het rijk
kan best een flinke vergoeding
ophoesten, want loopbaanon
derbreking levert uiteindelijk
geld op."
Het is namelijk de bedoeling
dat de verlofgangers worden
vervangen door langdurig werk
lozen. „De langdurig werklozen
doen zo werkervaring op, waar
door ze sneller weer een vaste
baan vinden. Op langere ter
mijn is loopbaanonderbreking
dus een fantastisch banenplan",
zegt Vogelaar. Sommige werk
gevers denken daar echter an
ders over. Uit onderzoek van
het Bureau Research en Beleid
blijkt dat één op vijf onderne
mers onder geen enkele voor
waarde wil meewerken aan
loopbaanonderbreking. Vooral
kleine bedrijven vinden het een
slecht idee omdat ze bang zijn
dat het niet lukt de werknemer
te vervangen.
AFGEKEKEN
Het idee van loopbaanonder
breking hebben Melkert en de
sociale partners afgekeken van
België en Denemarken, die het
al halverwege de jaren tachtig
als een recht hebben vastgelegd
in de Arbeidswet. In Denemar
ken maken jaarlijks 140.000
werknemers gebruik van de re
geling en in België ongeveer
50.000. „Het is een enorme ba-
nencarrousel", zegt woordvoer
der Van Rie van het Algemeen
Belgisch Vakverbond (ABW),
één van de grootste werkne
mersorganisaties in België.
Toch zijn de vakbonden bij de
Zuiderburen nooit happig ge
weest op loopbaanonderbre
king. „We werden ermee opge
scheept door de politiek, maar
er zitten veel nare kanten aan.
Het blijkt voor veel werknemers
moeilijk na lange tijd vrijaf weer
terug te keren in het arbeids
proces." Van Rie kijkt dan ook
met grote verbazing toe hoe de
Nederlandse bonden alles op
alles zetten om de regeling zo
snel mogelijk in te voeren.
Het grootste probleem hebben
de Belgische bonden met de
ongelijkheid die het systeem in
de hand werkt. „In de praktijk
kunnen alleen tweeverdieners
opboksen tegen het salarisver
lies. Alleenstaanden en kostwin
ners kunnen niet rondkomen
van de vergoeding van het rijk
(ongeveer 600 gulden per
maand). Ze moeten toekijken
hoe de tweeverdieners er even
lekker tussenuit knijpen", zegt
Van Rie.
Voor Belgische mannen is het
sowieso bijna onmogelijk om
mee te doen aan de verlofrege
ling. Zij verdienen meestal meer
dan hun vrouwen en tweever
dieners willen het hoogste inko
men vasthouden. In België
komtloopbaanonderbreking
dan ook vooral voor in bedrij
ven waar veel vrouwen werken,
zoals in de textielindustrie. „Als
we daar alle aanvragen tegelij
kertijd goedkeuren, gaat de hele
bedrijfstak plat."
BANG
Ook in Nederland tonen vooral
vrouwen belangstelling voor
loopbaanonderbreking, zo blijkt
uit onderzoek van het Bureau
Research en Beleid. Mannen la
ten het vooral afweten omdat
dat zij bang zijn voor rotopmer-
kingen van collega's. Ze willen
niet de indruk wekken dat ze
vrije tijd belangrijker vinden
dan het werk. Bovendien zeg
gen veel mannen dat ze onmis
baar zijn voor de zaak.
De Organisatie voor Strategisch
Arbeidsmarktonderzoek (OSA)
verwacht echter dat veel Neder
landers met langdurig verlof
zullen gaan zodra het recht in
de wet is vastgelegd. Nu heeft
slechts drie procent van de be
roepsbevolking de loopbaan wel
eens onderbroken. Een derde
deel van de beroepsbevolking
zou echter graag met verlof wil
len, ook al krijgt men daar geen
cent voor betaald. Bijna de helft
zegt er alleen voor te voelen als
het rijk minstens 600 gulden per
maand bijlegt, terwijl maar liefst
62 procent meedoet als dat be
drag wordt opgeschroefd naar
2200 gulden. Dat kan wat hen
betreft ook via een uitkering van
600 gulden per maand van het
rijk, die met de geldwaarde van
de opgespaarde adv-dagen
wordt opgekrikt tot 2200 gul
den.
Werknemers willen het verlof
vooral gebruiken om extra tijd
te besteden aan hobby's, de
kinderen en reizen. Werkgevers
zouden daarentegen liever zien
dat werknemers een deel van de
tijd besteden aan scholing.
Bij Francot, die binnenkort be
gint met het sparen van adv-da
gen voor een tweede opfrisver
lof, hoeft de werkgever daar
echter niet mee aan te komen.
Hij was van plan om een paar
weken stage te lopen op Franse
scholen om te onderzoeken hoe
het onderwijs daar in elkaar
steekt. Na een week hield hij het
echter voor gezien. „Ik wilde de
rest van mijn tijd zelf invullen.
Bij loopbaanonderbreking moet
je er helemaal tussenuit, zonder
ook maar één seconde aan je
baas te denken."
DEN HAAG SYLVIA MARMELSTEIN
Is Frankrijk een ietsje dichter tegen de NAVO aange-
schurkt of is die NAVO gewoon wat Europeser gewor
den? Op deze prangende vraag probeerde de National
Assemblée, de Tweede Kamer van het Franse parle
ment, dinsdag en woensdag een antwoord te formule
ren. Aanleiding voor het debat is een document dat
president Chirac en de Duitse bondskanselier Kohl eii
vorig jaar hadden getekend. De tekst van dat documei
is echter zo wollig dat het voor vrijwel iedere uiüeg vai
baar is.
Voor minister De Charette van buitenlandse zaken
toonden de zestien velletjes tekst één ding haarscherp
aan: verdergaande samenwerking op militair gebied
tussen zijn land en Duitsland. Zijn Duitse ambtgenooi
Rühe was het daar niet mee eens. Vanuit Bonn liet hij
weten dat het document moet worden gezien als een
bewijs dat Parijs meer en meer met de NAVO verstren
geld raakt. Voor de allereerste keer, verklaarde Rühe,
had Frankrijk erkend dat voor Europa de Amerikaanse
kernmacht onontbeerlijk was.
Deze laatste verklaring kon de oppositie goed als muil
tie gebruiken. De socialistische fractieleider Fabius zaj
in het document 'een afdrijven naar onderwerping aai
de Verenigde Staten en de NAVO'. Zijn partijgenoot
Chevènement, sprak in geveinsde wanhoop: „Is Frank
rijk niet aan het verdwijnen?"
Vast staat dat Chirac, een gaullist, op de schreden van
zijn voorganger De Gaulle is teruggekeerd. De Gaulle,
de notoire Amerika-hater, maakte in 1966 Frankrijk lo
uit de militaire structuur van de NAVO. Chirac belooft
eind 1995 dat Frankrijk zou terugkeren in de schoot v«
het bondgenootschap, op één voorwaarde: dat dat
bondgenootschap wat Europeser werd.
Mitterrand, Chiracs voorganger, had jarenlang gepro
beerd zijn droom van een Europees militair bondge
nootschap te verwezenlijken, maar dat was altijd een
droom gebleven de andere Europese landen schole
liever onder de Amerikaanse atoomparaplu.
Chirac begreep dat een Europees militair bondgenoot
schap altijd een illusie zou blijven, maar zag in het vei
schiet wel een NAVO die minder door Amerika werd
overheerst. Zoals Leilouche, defensiespecialist der gap
listen, zei: „Sinds de koude oorlog is de NAVO veran
derd. De Amerikanen willen dat de Europeanen hun
gen veiligheid garanderen.
Een hervormde, meer op Europese leest geschoeide
NAVO was voor de Fransen een aanvaardbaar alterna
tiefvoor een Europees bondgenootschap. Chirac maa
te de blunder om het zuidelijke NAVO-commando op
te eisen, wat voor de Amerikanen onaanvaardbaar wa
Maar in beginsel hadden de VS geen bezwaar tegen et
Europese defensiepoot binnen de NAVO.
Chirac borduurde dus gewoon voort op het patroon d
Mitterrand had ontworpen. Zijn voorganger had in
1984 de West-Europese Unie, waarin een aantal Eu
ropese landen militair samenwerkten, nieuw leven in
geblazen. In 1987 had hij de Duitsers beloofd hen eers
te waarschuwen alvorens een atoombom op Moskou
gooien. Een jaar later had hij de aanzet gegeven tot ee
Frans-Duitse brigade, en in 1992 was die brigade ver
volgens uitgebouwd tot het huidige Eurocorps.
Wat voor Mitterrand het embryo was van een Europei
bondgenootschap, werd door Chirac beschouwd als h
begin van een Europese pijler onder de NAVO. Het wa
in die geest dat hij eind vorig jaar naar Bonn toog en
met Kohl een document opstelde.
Het is moeilijk in het stuk iets anders te lezen dat een
afspraak tussen de beide heren te streven naar een Eu
ropese pijler onder de NAVO. De eerste pagina gewaaj
van de 'vorming van een Europees veiligheids- en de
fensiebeleid in het hart van de NAVO'. Maar ja, doel
daarvan is Frankrijks terugkeer in de militaire structui'
van het bondgenootschap te vergemakkelijken.
Voor de socialisten, die zich voor de gelegenheid hulle
in de kleren van De Gaulle, staat dat ruim zeven jaa
na de val van de Berlijnse Muur nog altijd gelijk me
een knieval voor Uncle Sam.
PARUS .CEES VANZWEEDEN
CORRESPONDENT
tekening Tom Janssen
Zeg Srebrenica en je
voelt de pijn. De val van
de Bosnische mosli
menclave op 11 juli
1995 is een etterende
wond, die maar niet wil
helen. Elke keer dat Joris
Voorhoeve in de Twee
de Kamer moet verschij
nen om een onthulling
over die zwarte bladzij
de uit onze geschiedenis
te weerleggen, is een
martelgang. Voor hem
zelf, de Tweede Kamer
en de toeschouwer.
Of het nu een schokken
de uitspraak, document
of boek is: de machte
loosheid van toen keert
terug. Oorlogsbeelden
op de televisie. Dag, na
dag, na dag. Groepen
mensen die elkaar uit
moorden in een land
waarheen je eens op va
kantie ging. Etnische
zuivering onder de ogen
van een handjevol Ne
derlandse soldaten.
Zeg Srebrenica en je ziet
Joris Voorhoeve, sym
bool van het Nederland
se falen. Een frêle man,
getekend door de ge
beurtenissen. Niet
schuldig aan het drama,
maar wel verantwoorde
lijk. Destijds veelvuldig
aanwezig in het com
mandocentrum, daar
mee de schijn wekkend
alles in de hand te heb
ben. Want de zorg of
'onze jongens' wel le
vend uit die hel zouden
komen, was groot.
Achteraf vraag je je af
wat hij er eigenlijk deed.
Hij had niet het com
mando over het VN-ba-
taljon Dutchbat, want
de VN voerden het be
vel, bezweert hij nu keer
op keer. Hij was wel de
gelijk bezorgd over de
moslimbevolking, waar
schuwde openlijk voor
volkerenmoord, maar
die boodschap heeft hij
klaarblijkelijk nooit erg
krachtig kunnen over
brengen op kolonel Kar-
remans.
Zeg Srebrenica en je be
merkt de wrok en het
verdriet. Van de Neder
landse soldaten die de
enorme kritiek niet be
grijpen. Zij waren wil
lens en wetens met te
weinig manschappen en
een te lichte bewape
ning daar naartoe ge
stuurd. De enclave was
niet te verdedigen, dat
stond van tevoren vast.
Ze zouden een humani
taire taak hebben, maar
werden afgerekend op
hun gebrek aan heldhaf
tigheid. De vraag of de
VN Dutchbat gewoon
heeft laten stikken, staat
nog open. Nog steeds
bestaat er onduidelijk
heid over de vraag waar
om de Servische aanval
op Srebrenica niet tijdig
met luchtaanvallen af
geschrikt werd zoals
Dutchbat wilde. Duide
lijk is inmiddels wel dat
Srebrenica een keerpunt
is geweest in het conflict
in Bosnië.
Zou het met een andere
minister van defensie
dan de nette, aimabele,
wetenschapper Joris
Voorhoeve beter zijn af
gelopen? Zou die inter
nationaal meer stennis
hebben weten te ma
ken? Het bolwerk van
ijzervreters bij de land
macht beter in de hand
weten te houden? Het is
giswerk, dat er eigenlijk
niet toe doet. De Twee
de Kamer zal Joris Voor
hoeve niet wegsturen,
want onze volksverte
genwoordiging draagt
zelf net zo'n grote ver
antwoordelijkheid voor
het drama. Al tijdens de
vorige kabinetsperiode
drukte de Kamer de be
slissing door, tegen de
zin van de legerleiding
die waarschuwde voor
deze mission impossible.
Zegt Srebrenica en de ir
ritatie blijft. Waarom
moest er zoveel fout
gaan in zo'n gevoelige
zaak? Een fotorolletje
dat werd verknoeid in
de defensie-doka. Solda
ten die jubelend werden
ontvangen, terwijl mos
lim-mannen verdwe
nen. Een persconferen
tie waar kolonel Karre-
mans zijn militaire be
wondering niet kon on
derdrukken voor de
overwinnaar die hen
had gespaard. Een pro
motie voor dezelfde
Karremans, die zich na
de val van de moslimen
clave vooral bekommer
de om zijn eigen men
sen en het materieel.
Uitgelekte informatie
die niet of toch wel be
kend was bij Defensie. s
En elke keer weer Joris
Voorhoeve, die al die y
onhandigheden en des
informatie moet uitleg v
gen. Soms getergd, son r
deerniswekkend. r
Zeg Srebrenica en je
weet dat het nooit mee -
voorbijgaat. Minister
Voorhoeve zit er nog tc
de volgende verkiezin-
gen, ook al zou het vod
zijn eigen gemoedsrusi
beter zijn als hij zou ve
trekken. Zijn aftreden
kan ook een soort reini
ging zijn. Zodat solda
ten, politici en betrok
ken burgers deze ge
schiedenis kunnen los
laten. En het collectiev
schuldgevoel langza
merhand kan wegzak
ken, ook al zal het niet
verdwijnen. Maar zo
lang Joris Voorhoeve
zijn droeve gang naar
ministerie en Tweede
Kamer maakt, houdt hl
de herinneringen le
vend.
DEN HAAG ANS BOUWMAN
