We gaan het hier zelf doen'
7
ZATERDAG 25 JANUAR11997
door WIM BANK
en GERARD VAN PUTTEN
tor het geld hoeft André Testa
et niet te doen, leidinggeven
aan het noodlijdende
lofdstedelijke vervoersbedrijf
IS. Aan zijn geruchtmakende
gedwongen ontslagals
gemeen directeur bij de NZH
\hield hij twee jaar geleden
mmers een afkoopsom over,
te hem op slag de status van
m ultimiljonair verschafte,
jaarna een 'sabbatical year'
d de jonkheer genoeg van het
stilzitten. Na een
spraakmakende
noemingsprocedure moet hij
hoogste baas het ontspoorde
temeente Vervoerbedrijf van
msterdam op de rails zien te
lijgen. „Dit is een kolfje naar
\jn hand. Ik ben erop gefocust
t de zaak hier gezond wordt.
Jonkheer André Testa, de hoogste baas van het Gemeente Vervoer Bedrijf Amsterdam. „Het is gewoon een kwestie van achterstallige zaken oppakken. Wat jaren niet is gedaan en wel gedaan had moeten worden, gaan we alsnog doen. Het bedrijf
profileren, sturing eraan geven." foto-s united photos de boer poppe de boer
der anderen PvdA-Kamerlid Van Gijzel, die
minister Jorritsma terzake om opheldering
vroeg. Hoe dan ook: Testa wist zich in één
klap financieel onafhankelijk. „Een absurd
bedrag? Het is toch heel normaal in Neder
land dat je voor jezelf opkomt als je wordt
ontslagen zonder te weten waarom?! Trou
wens, de andere directieleden en de raad van
commissarissen van de NZH begrepen er ook
geen snars van. Maar de bestuursleden van
de holding vonden het om hun moverende
redenen wel nuttig mij van die stoel af te ha
len. Mijn advocaat heeft er een regeling uit
gesleept, waardoor ik in staat ben meer te
doen dan voorheen. Mooie stripboekjes ko
pen en zo."
Hij zegt het gedwongen 'sabbatical year'
met gemengde gevoelens te hebben onder
gaan. Aan de ene kant vond Testa het 'ver
domde lekker' eens goed uit te slapen. Dat
was er jaren niet van gekomen. „Ik had toch
heel wat uurtjes besteed aan de NZH. 's Mor
gens om half zeven de deur uit en twaalf uur
's avonds weer thuis. Alleen, je bent vrij snel
uitgeslapen, hoor. En na verloop van tijd ken
de ik de tuin van voor naar achter en van
links naar rechts. Maar de accu is wel opgela
den, nu. Ik heb afstand kunnen nemen na ja
ren in de hitte van de dag achter anderen en
mezelf te hebben aangelopen."
Het belangrijkste
En nu, na een anderhalf jaar non-activiteit
manifesteert Testa zich als de grote roergan
ger, die het GVB op de rails moet zien te krij
gen. Vraag hem niet voor hoeveel hij op de
loonlijst staat, Testa zegt er geen benul van te
hebben. „De enige die dat echt weet is mijn
vrouw, daar krijg ik zakgeld van. Jullie ken
nen me goed genoeg om te weten dat de
hoogte van mijn salaris niet relevant is voor
mijn functioneren. Je kunt maar één biefstuk
per dag eten, hoor."
Alles goed en wel, maar was het niet zo dat
hij, Testa, in de benoemingsprocedure gold
als derde keus? Hoor zijn geprikkelde reactie:
„Ja, dat kan wel. Maar vinden jullie dat echt
belangrijk? Misschien is het voor jullie nog
interessanter om eens te proberen iets te be
reiken in het leven. Want dan maak je zoiets
ook eens mee. Voor mij is dat totaal niet van
belang. Voor mij telt maar één ding: dat de
zaak hier gezond wordt. En het gaat de goede
kant op. Sinds september vervoeren we meer
mensen dan ooit. Ik overdrijf wel eens, maar
ik voorspel dat we er op termijn een groot
aantal reizigers bijkrijgen."
Testa baseert dat onder meer op de te ne
men maatregelen tegen het zwartrijden, in de
hoofdstad al jaren een nijpend probleem
voor het openbaar vervoer. „Op elke tram
rijdt straks een conducteur mee. En ook de
toegangscontrole in de metro wordt aange
scherpt door de aanstelling van metrocon-
giërges. De policy van de gemeente om de
stad autoluw te houden door een strak par
keerbeleid, is voor ons niet onprettig. Dat
moeten we meer zien uit te buiten. Of ik zelf
met het openbaar vervoer naar het werk
kom? Dat is te zeggen: functioneel stap ik wel
de bus in, om te weten wat er op de lijnen al
lemaal speelt. Maar voor het woon werk-ver-
keer maak ik al twintig jaar gehruik van de
auto, die wordt bestuurd door een particulier
chauffeur. Voor mij is dat praktischer."
odra jonkheer André Testa (54) er-
gens z'n opwachting maakt, is de
stilte meteen aan z'n eindpunt. In
Haarlem heeft hij jaren nadrukkelijk van zijn
aanwezigheid getuigd als algemeen directeur
van de NZH, respectievelijk voorzitter van de
Kamer van Koophandel. Maar zelfs in het
toch rumoerige Amsterdam weet Testa op te
vallen. Sinds september is hij de hoogste
baas van het Gemeente Vervoerbedrijf. Naar
eigen zeggen kon hij in de eerste maanden*
de tijd niet vinden om zich 'onder de men
sen' te begeven. Maar vorige week heeft Tes
ta in dat opzicht op zijn geheel eigen wijze
een spraakmakende inhaalslag gepleegd op
de nieuwjaarsinstuif in Marcanti-Plaza.
Eerst en vooral verdiende de interne orga
nisatie van het GVB zijn volle aandacht. Inte
rim-bestuurder Max de Jong had in zijn rap
port niet alleen gewaagd van een tekort van
100 miljoen, naar diens bevindingen was er
ook sprake van een bedorven en moeilijk te
veranderen bedrijfscultuur. „Nee, ik hoef
geen crisismanagement te voeren. Het is ge
woon een kwestie van achterstallige zaken
oppakken. Wat jaren niet is gedaan en wel
gedaan had moeten worden, gaan we alsnog
doen. Het bedrijf profileren, sturing eraan ge
ven. Er was hier geen algemeen directeur en
die is er nu wel. Er was lange tijd geen struc
turele financiële directeur, die is er sinds 1 ja-'
nuari ook. Hans van Vliet, afkomstig van de
NZH, evenals mijn voorlichter Luuk Jacobs
trouwens. Kijk, je kunt overal financiële men
sen vandaan halen, maar elke branche heeft
zo z'n eigen handles. Hans verstaat het finan
ciële vak en komt uit deze bedrijfstak. Dus
die hoefde niet te worden ingewerkt, kon hier
zo beginnen."
Binnenkort valt ook de benoeming te ver
wachten van een directeur Personeel en Or
ganisatie. Want ook een 'dergelijke essentiële
functionaris' hadden ze bij het GVB niet in
huis. Testa zou Testa niet zijn geweest, als de
personeelsadvertentie niet was 'opgeleukt'
met een of ander stripfiguur. Privé leeft de
jonkheer zich sinds jaar en dag uit in een gro
te verzamelwoede, die hem elk stripboek
doet begeren. En in zakelijke sfeer heeft Testa
jaren geleden al uitgevonden dat een gete
kende figuur een boodschap veel meer zeg
gingskracht geeft. „Gezien de grote respons
zijn we erin geslaagd ons op de advertentie
pagina's te onderscheiden. En dat is nodig
vandaag de dag, de mensen zijn tegenwoor
dig gewend vluchtig de krant door te blade
ren."
'Eigen mensen'
Testa wil liever niet met tijdelijke krachten
werken, hij geeft verre de voorkeur aan eigen
mensen om zich heen en daar is zijn perso
neelsbeleid op gericht. „Er liepen hier wel
dertig van die interim-managers rond. Dan
kun je moeilijk nog spreken van incidenteel,
dan is het structuur geworden. Dus die gaan
we vervangen door mensen, die graag bij het
GVB willen werken. Of door medewerkers die
al bij het bedrijf werken en door interne ver
plaatsingen op andere stoelen terecht ko
men. Nou, da's een heel proces. Er zijn al vijf
van die interim-managers vertrokken, onder
dankzegging voor bewezen diensten. We
gaan het hier zelf doen."
Op het persoonlijke vlak heeft Testa zich
André Testade gedreven bestuurder van het GVB
vier maanden na zijn entree bij het GVB on
vergetelijk voorgesteld. En menig personeels
lid keek de ogen uit. De algemeen directeur
dansend en hossend op het podium van
Marcanti-Plaza. Met aan zijn zijde echtgeno
te Suzanne, die eveneens aan de medewer
kers werd gepresenteerd en haar zegje mocht
doen. Het samenzijn was niet helemaal vrij
van de regie die Amerikaanse verkiezingsbij
eenkomsten kennen. Kosten noch moeite
waren gespaard, tal van bands tetterden en
toeterden naar hartelust, de Amsterdamse
zanger Gordon kweelde dat het een aard had.
En daar was ook de presentatie van een nieu
we kledinglijn. Voor een totaalbedrag van 3,5
ton mogen alle chauffeurs en conducteurs
zich binnenkort in het nieuw steken. En Tes
ta had eerder al goodwill gekweekt door voor
het eerst sinds vele jaren de GVB'ers te trac-
teren op een kerstpakket. In Haarlem waren
ze er al jaren van op de hoogte en nu weten
ze het ook in de hoofdstad: als Testa iets aan
pakt, doet hij het in het groot. Tekort of geen
tekort.
„Zo'n feestelijke bijeenkomst moet worden
gezien als de eerste aanzet tot nieuw elan.
Het Scheepvaarthuis waarin we zitten, heet
in de wandelgangen Het Reptielenhuis. Het
geeft al aan dat de verhouding tussen het
hoofdkantoor en het veld niet gezond is.
Denkend aan een reptielenhuis, Zie ik ook
onmiddellijk fossielen voor me. Ik ben een
aanjager, de cohesie moet versterkt. De ver
houding met het 'veld' moet verbeterd."
Duidelijk
Geen man die zijn irritaties camoufleert ach
ter een masker van gespeelde innemendheid,
jonkheer André Testa. Wat hem stoort, gooit
hij er gewoon uit. Zo laat hij weldra blijken
dat hem de dictie van een zijner gespreks
partners niet aanstaat. „Ik hoor hier het
toontje van de radio-interviewer. Gelukkig
kan ik wel normaal praten. En al dat gevraag
ook, laat me nou maar gewoon even vrijuit
spreken, hè."
De communicatie over en weer verloopt
stroef, aanvankelijk. Op een gegeven mo
ment richt hij zich tot zijn voorlichter Jacobs
met de vraag wat hij eigenlijk met dit vraag
gesprek aanmoet. Alles goed en wel, maar het
moet niet alleen maar over Testa gaan. „Het
hele verleden en al wat aan m'n benoeming
hier vooraf is gegaan, interesseert mij in we
zen geen klap. Ik ben anders geprogram
meerd dan jullie, misschien. Ik ben gefocust
op dit bedrijf. Hoe we hier uit de problemen
komen, daar gaat het mij om. Ik ben maar
gewoon één van de ruim vierduizend mede
werkers."
De laatste uitspraak doet even vermoeden
dat Testa na zijn aantrede bij het GVB de be
scheidenheid als een nieuwe deugd heeft
omarmd. Maar nee, weldra blijkt dat hij geen
spat is veranderd. Vlot somt Testa zijn sterke
punten op: het vermogen om mensen te be
geesteren; de bekwaamheid om zelfs sturing
te geven aan wat tot voor kort 'een stuurloos
geheel' was. En ach, zijn betrekkelijke zwakte
- meer generalist, dan specialist - is voldoen
de afgedekt. Daar heeft de eerste man van
het GVB zijn mensen voor.
Bescheidenheid zou ook in volstrekte te
genspraak zijn met de bijnamen, die door de
jaren heen links en rechts zijn bedacht om
hem te karakteriseren. Prima, wat hem be
treft, ze lullen allemaal maar een eind aan.
Maar herkennen doet Testa zich er niet in.
Wat nou flamboyante landjonker? Ooit heeft
de een of ander die ludiek bedoelde om
schrijving aan het papier toevertrouwd, en
tot zijn verbazing papegaait de hele goege
meente dat nu na. Trouwens, wat moet Testa
aan met het woord flamboyant? Het komt in
zijn woordenboek niet voor. Oké, hij beaamt
een man van het gebaar te zijn. Maar wat wil
je met al dat Zuideuropese bloed in de ade
ren, dan communiceer je niet als een etalage
pop.
Ijdeltuit, nog zo'n typering waarmee Testa
niets kan. Wat er niet allemaal wordt verzon
nen? Het is waar dat hij, Testa, veelvuldig op
dook in het Stan Huygens-journaal van de
wakkerste krant van Nederland. „Maar ben ik
dan een ijdeltuit? Zou ik dat zijn, dan had ik
nu mijn colbertje aan. En was ook mijn bu
reau netjes opgeruimd. Het enige dat mij in
dertijd bij de NZH heeft bewogen en wat mij
nu bij het GVB als baas beweegt, is het bedrijf
vanuit een beroerde naar een leuke situatie te
voeren. Dan moet je niet achter het bureau
blijven zitten, dan is het zaak het een en an
der te gaan ondernemen."
Beeldvorming
Het moet Testa zelfs door z'n meest fervente
criticasters worden nagegeven: de NZH fleur
de onder zijn leiding op van een volstrekt
verkokerde en ingeslapen busmaatschappij
tot het grootste streekvervoerbedrijf van Ne
derland. „Ooit was het streekvervoer het be
hang van Nederland. Het was er wel, maar
het viel niet op. We hebben met z'n allen la
ten zien dat de NZH wel degelijk een interes
sant bedrijf kon zijn, waar men tot meer in
staat bleek dan werd gedacht. En dat viel op.
Vandaar dat ze dus langskwamen om foto's
van me te nemen. En er kwamen mensen
langs, terwijl daarvoor de NZH nooit bezoek
kreeg. En dat is hier precies zo. Dan kan wel
worden beweerd dat Testa heel erg met zich
zelf is ingenomen, maar ik heb geen fotograaf
besteld, jullie zijn met die kerel komen aan
zetten. Terwijl er van dat hoofd van mij toch
zat platen in het archief moeten zitten."
Maar alles verjaart op een gegeven mo
ment, na een kortstondige zeifoverweging
moet hij toegeven dat zelfs de portretten van
ene meneer Testa op den duur gedoemd zijn
te vergelen. „Nou ja, prima. En als jullie het
nodig vinden mij als ijdel te omschrijven, ook
dat vind ik best, alleen denk ik anders over
mezelf. Mijn deur staat hier voor iedereen
open, nooit staat het lampje van mijn kamer
op rood. Want ik zie wat er hier gebeuren
moet. En dan kun je niet volstaan met me-
mootjes onder de deur door schuiven. Dan
zul je als baas tevoorschijn moeten komen;
dat verwachten de mensen ook van mij."
Zie hem zitten achter zijn bureau met een
onderscheiding om de hals. hem daags tevo
ren omgehangen door de Raad van Elf van de
carnavalsvereniging van het GVB, getooid
met de veelzeggende naam 'Trammelant'.
- Hij zegt veel, maar die ochtend geen woord
over fraude. Op zich opmerkelijk, want nog
diezelfde middag floept op Teletekst de me
dedeling op dat de directie van het GVB aan
gifte heeft gedaan van mogelijke malversaties
door medewerkers bij het metrobedrijf. Er
zou de afgelopen jaren voor miljoenen gul
dens smeergeld van toeleveranciers zijn aan
genomen. Testa heeft het naderhand over
'zure appels' die op het bord van het GVB lig
gen. Mocht onomstotelijk komen vast te
staan dat de betrokkenen zich illegaal heb
ben verrijkt, dan zal Testa niet aarzelen 'pas
sende maatregelen' te nemen.
Hij heeft het liever ovër positieve zaken.
Zoals over de succesvolle bespreking vlak
voor kerst met de gemeente, die heeft geleid
tot een donatie van 24 miljoen ter leniging
van de financiële problematiek. En ook over
de zestig nieuwe bussen die worden aange
schaft, in het kader van de vernieuwing van
de vloot. „Dat vind ik machtig. Zoals ook dat
het GVB een uplift heeft gekend, toevalliger
wijze sinds september. Of dat met mijn
komst te maken heeft, laat ik maar in het
midden, ik wijs alleen op de datum. Voor wat
betreft het aantal passagiers luidde de prog
nose voor 1996 dat we een goeie drie procent
achteruit zouden kachelen. En aanvankelijk
leek die verwachting bewaarheid te worden.
Maar het eindresultaat geeft een upcijfer aan
van tegen de een procent."
Schrikreactie
En zijn benoeming was nog wel zo omstre
den. Zijn naam gaf in de Amsterdamse ge
meenteraad veel stof tot discussie. En de vak
bonden waren mordicus tegen zijn komst.
„Via de systemen van headhunters wist men
hier in Amsterdam natuurlijk, dat ik beschik
baar was. En toen mijn naam bekend werd,
heeft dat op enkele fronten een schrikreactie
teweeggebracht. Natuurlijk heeft het me wat
gedaan, je bent er immers zelf bij betrokken,
het gaat over je. Hoe ik dat heb ervaren? Ik
heb het ondergaan! Had iedereen staan jui
chen vanwege het feit dat ik in de markt was
voor deze functie, dan zou de stap voor mij
heel wat makkelijker zijn geweest. Maar ik
ben ook alweer een dagje ouder, heb dus al
wat meegemaakt in het leven. Het hoort er
kennelijk allemaal bij."
Testa terug van weggeweest. Na elf jaar de
belangrijkste stoel van de NZH te hebben be
zet, werd hem begin 1995 de wacht aange
zegd door het bestuur van het overkoepelen
de VSN, het Verenigd Streekvervoer Neder
land. Officieel heette het dat een verschil van
inzicht over de te volgen concern-strategie
ten grondslag lag aan het gedwongen vertrek.
Testa werd afgekocht met, naar verluidt, drie
miljoen gulden. Een gouden handdruk van
'buitenproportionele orde', vond destijds on
Testa in Het Scheepvaarthuis, zijn werk
plek als algemeen directeur GVB.
