Afdoend alarmsysteem voor mist niet mogelijk'
kettingbotsing is herhaling
ramp bij Schiphol 1970
Haarlems Dagblad
Kettingbotsing
Afwikkeling schade
wordt langdurige zaak
Burgemeester Pop op plaats ramp
kettingbotsingen sinds 1970
'Er zat een engeltje op m'n schouder' °°k Sch'Pho1
1 ATERDAG 25 JANUARI 1997
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
VERSE KIP
WORDT NIET
GOEDKOPER
verschrikkelijke ravage na kettingbotsingen
Politie-inspecteur spreekt van verkeersramp
TWAALF DODEN EN ZESTIG GEWONDEN
IN MIST OP RIJKSWEG BIJ SCHIPHOL
'urgemeester J. van Houwelingen op persconferentie:
ncDe dikke mist, te dicht op elkaar rijden en te hard rij
Dat waren, zo verklaarde burgemeester J. van Hou-
vrijdagmiddag op de persconferentie in het
iadhuis in Hoofddorp, de drie oorzaken die hadden ge
lid tot de serie botsingen op de A9, waarbij drie doden
elen.
dertig ambulances 34 gewon
den naar ziekenhuizen in Haar
lem, Heemstede, Beverwijk en
Amsterdam. Onder hen vijftien
zwaar gewonden.
Een lid van de vrijwillige
brandweer uit Zwanenburg
werd op weg naar de plaats van
het ongeval getroffen door een
hartstilstand. Zijn collega's rea
nimeerden de man, die vervol
gens naar een ziekenhuis werd
overgebracht. Zijn toestand was
later op de dag stabiel.
Negen brandweerkorpsen uit
Haarlemmermeer, Amstelveen,
Amsterdam, Aalsmeer, Haar
lem, Velsen en Haarlemmerlie-
de verleenden assistentie. De
brandweer van Schiphol is niet
om bijstaand gevraagd, aldus
een woordvoerder van de lucht
haven. In totaal zette de brand
weer vijftig mensen in. Behalve
takelwagens werden ook blus-
wagens ingezet. Volgens brand
weercommandant Van Omme
ren preventief, omdat gevreesd
werd dat bij het uit elkaar trek
ken van de wrakken brand zou
uitbreken. Maar er hoefde vol
gens Van Ommeren niet geblust
te worden.
Onmiddellijk na het in wer-
1 an Houwelingen baseerde zich
een voorlopig rapport van de
.|t)litie. ,,Er zal uiteraard nog
ÏS in uitgebreide rapportage vol-
la^n.
De burgemeester zei verder
korte termijn te willen bekij-
in welke extra maatregelen
ogelijk zijn om de snelwegen
Haarlemmermeer veiliger te
aken. Maar hij gaf tevens aan
weinig vertrouwen in te heb-
;n dat een afdoend waarschu-
ingssyteem wordt gevonden,
in Houwelingen: „Er is geen
jktronisch systeem te beden-
dat bij mist tijdig waar-
iuwt. Mensen zien het te
t."
Van Houwelingen bezocht
oeg in de middag het dorps
lis in Badhoevedorp waar ge
rande automobilisten werden
(gevangen. „De meeste men-
n die ik heb gesproken, zeg-
n hetzelfde. Dat ze zich hou-
•n aan de snelheidsbeperking
aar dat er altijd enkelen zijn
met hoge snelheid voorbij
egen."
Tussen ongeveer 11 uur en
brachten ongeveer
Woordvoerder Kloosterboer:
De afwikkeling van de bij de
kettingbotsingen ontstane
schade wordt een ingewikkel
de en langdurige kwestie. Dat
zegt woordvoerder G. Kloos
terboer van het Verbond van
Verzekeraars in Den Haag.
Het is volgens Kloosterboer
nog te vroeg om te zeggen hoe
de verzekeraars met de zeker
honderd schadegevallen om
gaan. Hij acht het waarschijn
lijk dat de gebruikelijke proce
dure wordt gevolgd, waarbij
op basis van processen-ver
baal van de politie de aanspra
kelijkheid wordt bepaald. „Dat
kan ook bij hele ingewikkelde
ongelukken of een grote rava
ge heel goed. Dan wordt als
het ware het grote ongeluk tot
allemaal kleine ongelukken te
ruggebracht", aldus Klooster
boer.
Slechts bij hoge uitzonde
ring gaan verzekeraars over tot
een andere regeling. Dat ge
beurde bijvoorbeeld in 1993.
In de Nieuwjaarsnacht raakten
toen 33 automobilisten in zeer
dichte mist op de A52 bij Arn
hem betrokken bij een ketting
botsing. De verzekeraars be
sloten tot een regeling waarbij
de automobilisten de schade
door hun eigen maatschappij
vergoed kregen. Zij hoefden
dus niet een tegenpartij aan
sprakelijk te stellen.
Bij deze botsing vielen zes
tien gewonden en een dode.
Om.de gewonden te kunnen
helpen moesten de wrakken
van de auto's uit elkaar wor
den getrokken. Hierdoor was
het niet mogelijk de gebeurte
nissen te reconstrueren en
daarom besloten de verzeke
raars tot de genoemde rege-
ling.
'Ik wilde me ter plekke laten infonneren
lem actief. Het team van de
traumahelikopter, die door de
mist niet kon uitvliegen, ver
leende eveneens assitentie op
de plaats van de ramp. Volgens
R. Vrenken was het niet inzetten
van de helikopter niet van in
vloed. „Vijf minuten na de mel
ding waren de eerste ambulan
ces ter plaatse."
Ook het Rode Kruis verleende
assistentie. Vijf mensen van
slachtofferhulp en een aantal
medewerkers van de Riagg hiel
pen bij de opvang van lichtge
wonden en gestrande automo
bilisten in het dorpshuis in Bad
hoevedorp. Een geplande voor
stelling van het kindercircus
werd onmiddellijk afgelast.
Van Houwelingen zei van
morgen, toen hij in dichte mist
van huis ging, nog te hebben
gedacht aan de risico's van on
gelukken. „Niettemin, toen ik
bericht kreeg dat op de A9 zo'n
verschrikkelijk ongeluk had
plaatsgevonden, schrok ik toch
heel erg." Volgens de burge
meester was, vooral door de
dichte mist, de omvang van de
ramp niet onmiddellijk duide
lijk.
De burgemeester schetste de
A9 als een weg die de laatste
maanden aanzienlijk drukker is
geworden. „De wegen in Haar
lemmermeer", zo constateerde
Van Houwelingen, „zijn over
vol."
Burgemeester Pop van Haarlem
was gisteren ongeveer een uur
na de eerste melding over het
ongeluk ter plekke op de A9. Hij
schrok van hetgeen hij zag.
„Vreselijk. Vooral als je een auto
opgetild ziet worden, waarin
een dode heeft gezeten. Dan re
aliseer je je dat dat een doods
kist is geweest. En dan al die
wagens, die op elkaar liggen ge
stapeld en die één voor één
worden afgepeld. Afschuwelijk.
Pop zat in vergadering, toen
hij de mededeling kreeg, dat
een zeer ernstig ongeluk was
gebeurd. Hoewel zijn Haarlem-
mermeerse collega Van Houwe
lingen, op wiens grondgebied
de rampspoed op de A9 zich
voor had gedaan, de verant
woordelijke was voor de coördi
natie van de hulpverlening, be
sloot Pop toch poolshoogte te
gaan nemen. „Er waren zoveel
van onze mensen uit Haarlem
betrokken bij de hulpverlening.
king treden van het rampenplan
kwam in het raadhuis in Hoofd
dorp een crisisteam bijeen on
der leiding van burgemeester
Van Houwelingen. Ook de com
mandanten van de regionale
brandweer en politie zaten
daarin. Personeel van de ge
meentelijke afdeling welzijn be
mande op het raadhuis de tele
foons van de informatielijn. De
tien beschikbare telefoonlijnen
waren gedurende enkele uren
vrijwel voortdurend in gebruik.
Van Houwelingen kon niet
precies aangeven hoeveel men
sen de politie had ingezet. „In
ieder geval vijftig, maar waar
schijnlijk veel meer." De burge
meester schatte het totaal aan
tal hulpverleners op de A9 rond
de tweehonderd.
Aan medisch personeel waren
behalve het ambulance-perso
neel twee LOT-teams uit Haar
Ik wilde me ter plekke laten in
formeren. Ik heb begrepen, dat
er nuchter en adequaat is opge
treden. Ik denk wel, dat het
goed is om volgend week een
evaluatie te houden."
V.l.n.r. R. Vreeken (ambulancedienst), brandweercommandant G. van Ommeren, burgemeester J. van Houwelingen en M.M. van Gaaien (voorlichting Haarlemmermeer).
foto united photos de boer ron pichel
Burgemeester Pop stelt zich op de hoogte van de situatie.
foto hans van weel
,n ARLEMMERMEER PIET ARP
midden van de berichten over verse kip die
tist goedkoper wordt en de 152 klachten die in
(tember over de geluidhinder van Schiphol wa-
binnengedruppeld valt de openingskop van
larlems Dagblad van vrijdag 9 oktober 1970 bij
ader op. 'TWAALF DODEN EN ZESTIG GE-
INDEN IN MIST OP RIJKSWEG BIJ SCHIP-
)L. Verschrikkelijke ravage na kettipgbotsingen.
litie-inspecteur spreekt van verkeersramp'.
Het was een van de eerste echt grote mistonge-
Uen in ons land, waarbij tientallen auto's be-
ikken raakten. Een dag later werd de uiteinde
balans opgemaakt: zeven doden en vijftig ge
iden. Veertig auto's vernield,
verslaggever ter plaatse schreef:„De aanblik
de rijksweg valt haast niet te beschrijven.
;r een afstand van een kilometer lagen de
:en verspreid. Tien wagens brandden volle-
uit, hetgeen vier mensenlevens eiste". Des-
werd vermoed dat de kettingbotsing ont-
id doordat een nieuwsgierige automobilist
!den op de rijksweg stopte om te kijken naar
ongeval op de andere weghelft. „In een dich-
Imist met zicht van tien meter of minder klap-
onmiddellijk vier auto's en een tankwagen op
stilstaande auto. De ravage was enorm en de
's vlogen direct in brand. Enkele ogenblikken
na ontstonden op beide rijbanen grote ket-
[botsingen".
Het was een ramp die, meende men in 1970 in
Haarlemmermeer, voorkomen had kunnen wor
den ook al riep minister Bakker van verkeer en
Waterstaat-in het journaal berustend:„Zulke on
gelukken gebeuren nu eenmaal".
In Haarlemmermeer had men echter alle hoop
gevestigd op de nog nieuwe file-detectie syste
men. Een systeem, dat maar mondjesmaat op
proef werd geplaatst. Niet langs deze snelweg. De
toenmalige politiecommissaris Vos keek dan ook
niet op van de ramp:„Ik wist dat dit eens zou
moeten gebeuren. Ik heb het Rijkswaterstaat al
geruime tijd geleden voorspeld".
Op de A9 is sinds vorig jaar, dik een kwart eeuw
na het ongeluk bij Schiphol, wél dergelijke signa
lering. Die kon de kettingbotsing van gisteren niet
voorkomen. Maar al in 1970 verzuchtten betrok
kenen, reddingswerkers en deskundigen: „In
dichte mist wordt nog steeds onbegrijpelijk hard
gereden".
Al snel na het ongeval van 1970 sijpelden ver
halen door van moedige staaltjes reddingswerk.
Zo wisten enkele vrachtwagenchauffeurs bij het
ongeval ter hoogte van Schiphol nóg erger te
voorkomen. Commissaris Vos:,,Mede dankzij hen
konden enkele inzittenden uit in brand gevlogen
auto's worden gered. De chauffeurs stonden ge
woon te wachten tot er weer een auto in de vlam
menzee schoot, trokken de portieren open en
sleepten de inzittenden erbij de haren uit".
eer dan duizend voertuigen
aren in 1988 betrokken bij
en kettingbotsing als gevolg
'"ijn de mist bij de Moerdijk-
tug. Er vielen destijds drie do-
in en 25 gewonden.
Sinds 1970 begint de lijst
:er ernstige mistongevallen
iök te groeien. In 1970 vielen
een ongeval ter hoogte van
ihiphol op de A4 7 doden, 50
avonden en er waren 40
iertuigen bij betrokken. In
172 botsten bij Prinsenbeek
auto's op elkaar. Er vielen
doden en 14 gewonden. In
Ï79 was het raak op de Ha-
ngvlietbrug: 3 doden, 26 ge-
onden en 100 voertuigen. In
'84 waren er op dezelfde dag
Jtingboisingen bij Leider-
irp en Moordrecht. In de eer-
1 e vielen 7 doden, 25 gewon-
en raakten 130 auto's be-
digd. In de tweede werden
3 doden geborgen, er viel een
onbekend aantal gewonden; er
waren 105 auto's bij betrokken.
Dan in 1988 het ongeval bij
de Moerdijkbrug. In 1990 bij
Zonzeel vielen 3 doden en 47
gewonden toen 300 auto's op
elkaar botsten. In 1990 bij Bre
da werden 8 doden geteld en
25 gewonden bij een botsing
van 80 voertuigen. In 1990 was
er voorts een kettingbotsing bij
Almere: 3 doden, 23 gewonden
en 53 vernielde auto's. In 1991
bij een kettingbotsing in Zee
land vielen 7 doden en een on
bekend aantal gewonden uit 35
auto's.
In 1991 botsten bij Ochten
mihstens honderdvijftig auto's
in dichte mist op elkaar, met
als gevolg slechts enkele licht
gewonden. Bij Beemster bots
ten in dat jaar 80 auto's: er vie
len 11 zwaarder gewonden.
Anderen konden ter plekke be
handeld worden.
De nieuwjaarsnacht van
1993 zorgde voor erg veel on
heil. Bij een ongeval in de
buurt van Arnhem waren toen
ongeveer 50 auto's betrokken,
33 mensen raakten gewond,
een van hen bezweek na enige
tijd aan het letsel. In Zeeland
vlogen die nacht 20 auto's op
elkaar, enkele mensen raakten
gewond. Bij Tilburg liepen die
nacht 20 mensen letsel op toen
57 auto's op elkaar botsten.
Ook bij Naard,en was er een
kettingbotsing van een onbe
kend aantal personenauto's, 30
mensen raakten gewond. Bij
Nootdorp botsten tientallen
auto's op elkaar in dermate
dichte mist. dat de betrokke
nen daarna hand in hand langs
de vangrail moesten lopen om
niet te verdwalen.
In 1995 vielen tussen Amers
foort en Harderwijk 2 doden en
5 zwaargewonden toen daar 20
auto's op elkaar botsten.
Gedupeerden mistcrash komen op verhaal in Badhoevedorps Dorpshuis Mist Verlamt
7 JL SCHIPHOL «GPD
BADHOEVEDORP GERARD VAN PUTTEN
Een geluk bij een ongeluk. Of
zoals Haarlemmer Ab Oorthuis
het verwoordde: „D'r moet een
engeltje op m'n schouder heb
ben gezeten. Anders had ik deze
ramp nooit kunnen navertel
len."
Met nog tachtig andere min
of meer ongedeerde weggebrui
kers kwam hij gistermiddag op
verhaal in het Dorpshuis van
Badhoevedorp na de massale
crash in de dikke mist, die rond
elf uur de A9 omspande. Spe
ciaal ingezette NZH-bussen re
den de gedupeerden weg van
de door een rampspoed getrof
fen snelweg voor de inderhaast
geregelde eerste opvang in het
gemeenschapscentrum, alwaar
koffie en broodjes werden ge
serveerd. Tevens kregen ze in
formatie over het hoe of wat
aangaande verzekeringsclaims,
alsmede over vervoer naar huis.
Ab Oorthuis had wel wat an
ders aan z'n hoofd dan slachtof
ferhulp. Op de kop af vier dagen
geleden vader geworden van
Leroy wilde hij met zijn weder
helft zo snel mogelijk naar het
VU-ziekenhuis. „Ons kind ver
blijft daar voor ee^i controle van
de niertjes."
Speciaal voor het babybezoek
had Oorthuis de auto van zijn
vader geleend. Rond elf uur
reed hij langs de afslag Haar-
lem-Zuid/Zandvoort. De lichts
ignalering beval vanwege het
slechte zicht een maximum
snelheid van 50 kilometer aan.
„Voor me werd rustig gereden,
maar in m'n achteruitkijkspie
gel zag ik een vrachtauto met
oplegger vol boomstammen na
deren met een snelheid van wel
100 kilometer per uur. Ik had de
tegenwoordigheid van geest om
in een reflex mijn stuur om te
gooien, waardoor de voorkant
van de auto over de vangrail
kwam te hangen. De achterkant
van de wagen zit nu in de prak.
Maar als ik die bliksemsnelle
manoeuvre niet had uitgehaald,
Stefan Beek (links) brengt vanuit het Dorpshuis in Badhoevedorp het thuisfront verslag uit van de 'crash' op
de A9. Ab Oorthuis wacht op z'n beurt. foto united photos de boer poppe de boer
zouden we nu compleet opge
vouwen in al dat blik hebben
gezeten. Goh, wat een ravage
daar. Je kunt wel zeggen dat
mijn vrouw en ik met de schrik
vrij zijn gekomen."
Met de linkerarm in een mi
tella en zijn gezicht vol snijwon-
den stond Stefan Beek uit
Hoorn anderhalf uur na de ket
tingbotsing nog na te trillen. Als
monteur van huishoudelijke ap
paraten was de inwoner van
Hoorn op weg van Alkmaar
naar een klus in Hoofddorp. De
Wijkertunnel had Beek achter
zich gelaten, toen hij voor zich
een stilstaande vrachtauto zag
opdoemen.
„Ik wist nog net op tijd te
stoppen. Tegelijkertijd realiseer
de ik mij dat er achter me ook
verkeer zat. Hoe een mens in
een onderdeel van een seconde
op een idee kan komen, vraag
het me niet, maar ik gooide m'n
beide benen op de stoel. In een
flits ging het door me heen dat
bij gebrek aan een motorkap de
voorkant van mijn bestelbusje
geen enkele bescherming gaf.
Dat is m'n redding geweest. De
portieren waren totaal ontre
geld, daarom heb ik de ruiten
met een glashamertje kapot ge
maakt. Ik ben eruit gekropen en
heb me op de weg laten vallen,
vandaar die schaaf- en snijwon-
den. Ik ben nog op zoek gegaan
naar andere slachtoffers, maar
de politie heeft me weggehaald
van de rampplek. Goh, ik besef
nu pas hoe goed ik er vanaf ben
gekomen."
Na een blik op z'n horloge liet
luttele meters verderop een grij
zende heer zich een opmerking
ontvallen, die gezien de om
standigheden nogal opmerkelijk
klonk. „De plechtigheid zal nu
wel voorbij zijn."
Castricummer Boiten was
met z'n echtgenote op weg naar
een begrafenis in Den Haag.
Bijtijds van huis gegaan, de
mistlampen in werking, wat kon
er gebeuren? Een kettingbotsing
dus. „Ter hoogte van de afslag
Haarlem-Zuid zag ik auto's stil
staan. Nou wilde het geval dat
ik er vorige week nog nieuwe
voorbanden om laten gooien,
vandaar dat ik meteen stilstond.
Ineens hoorde achter me de ene
klets na de andere. Mijn Volvo
850 zit achter helemaal inelkaar
en aan de linkerkant is-ie ook
smaller geworden Total-loss
waarschijnlijk. Maar wat zou
het, mijn wouw en ik staan hier
nog. Zij klaagt over hoofdpijn,
maar dat zal wel weer overgaan.
Ik dank de hemel op m'n blote
knieën dat we er zo vanaf zijn
gekomen."
Het vliegverkeer op en rond
Schiphol is gisteren als gevolg
van de dikke mist tot ver in de
avond ontregeld geweest. Ver
tragingen van één tot drie uur
waren normaal. Slechts een
kwart van het-geprogrammeer
de aantal toestellen kon landen
en opstijgen.
Na het optrekken van de mist
werden gistermiddag extra
start- en landingsbanen open
gesteld om vliegtuigen die wa
ren uitgeweken naar andere
luchthavens binnen te laten en
om toestellen die niet hadden
kunnen vertrekken alsnog te la
ten opstijgen.
Op de luchthaven was het
zicht 's morgens rond 10 uur
minder dan tweehonderd me
ter. Voor een aantal vluchten
hoeft dat op zich geen pro
bleem te zijn, omdat in die ge
vallen het geavanceerde ILS (In
dependent Landing System)
wordt gebruikt.
Uit pure veiligheidsoverwe
gingen worden dan echter wel
slechts twee (zo ver mogelijk
van elkaar afliggende) banen
gebruikt. Gistermorgen waren
dat de Buitenveldert- en de
Kaagbaan. Extra vertraging ont
stond daarbij omdat tijdens
mist langere tussentijden wor
den gehanteerd voor vertrek
kende en aankomende toestel
len.
Pas rond twee uur 's middags
trok Schiphol alle speciale
maatregelen in omdat de lucht
was opgeklaard. Om de vertra
gingen in te lopen konden ver
trekkende toestellen gebruik
maken van drie, en landende
vliegtuigen van twee banen. De
opvang van de extra groep ver
traagde passagiers was volgens
de luchthaven geen enkel pro
bleem.
