'Het is makkelijk te roepen: de HBV voert niets uit
'Toekomst van religie is florissant'
Leiden Regio
Kerk Samenleving
ZATERDAG 18 JANUAR11997
chef* hans jacobs, 071-5356414, plv -chef «rudolf kleun, 071
Relatie tussen bewonerscommissies en belangenvereniging grondig verziekt
„Alles wat tot nu toe vanzelfsprekend was, staat nu
open voor kritiek." Die woorden galmden destijds
door volkshuisvestingsland, toen daar een nieuwe
vereniging werd opgericht. Een vereniging binnen een
vereniging was het, speciaal bedoeld om het op te
nemen voor de 9000 huurders van
Woningbouwvereniging Leiden. Inmiddels, haast twee
jaar later, heeft een groeiend aantal huurders de buik
vol van de huurdersvereniging. De belangenclub zou
niets uitvoeren, zijn schouders ophalen als er huurders
in de penarie zitten, aan het handje van de
woningbouwvereniging lopen en er nog geld voor
krijgen ook. Jaloezie van uitgerangeerde
bewonerscommissies? Of is het de spreekbuis zelf, die
niet werkt?
Huurdersbelangenvereniging van Woning
bouwvereniging Leiden. Het is zo'n mond
vol dat zelfs de vrijwilligers die er werken
het liefst over 'de HBV' spreken. Wie HBV
zegt, zegt 'Actie Melkkoe'. Overal posters
achter de ramen met het opschrift: 'We
zijn de huurverhogingen moe, zoek maar
een andere melkkoe.' Het was zonder
meer de succesvolste actie in de 22 maan
den waarin de huurdersclub bestaat.
De énige succesvolle actie, werpt Adi Tege
laar tegen.
Tegelaar is voorzitter van de bewoners
commissie Samen Verder, die opereert
vanuit het ontzagwekkende flatgebouw
aan de Agaatlaan, in de Lage Mors. Des
tijds was ze zelf één van de oprichters van
de HBV. „Tja, toen was alles anders. Ik had
er een heel ander beeld van, ik was echt
gemotiveerd om er wat van te maken.
Maar intussen vraag ik me af waar ik al die
tijd mee bezig ben geweest."
De belangenvereniging werkt niet, vindt
Tegelaar. „Je hoort er helemaal niets van.
Als bewoner, maar ook als bewonerscom
missie hoor je niets. Zo werkt het op het
moment. Terwijl het toch haar taak is om
contact te houden met de commissies. Als
dat niet gebeurt, wat heeft zo'n vereniging
dan voorzin?"
Er speelt van alles in de flat aan de Agaat
laan. Als voorbeeld neemt Tegelaar het ge
vecht dat haar bewonerscommissie voert
tegen de huurverhoging van acht jaar gele
den. Het is een huurverhoging die onte
recht is, denkt Samen Verder. De huurders
van de Agaatlaan betalen voor een huis
meester die, voor zover de huurders kun
nen nagaan, gezien zijn takenpakket voor
rekening van de woningbouwvereniging
hoort te komen.
„Al in april 1995 hebben we dat aangekaart
bij de HBV. Joh, zoek het eens uit, schrijf
eens naar de huurcommissie. Vervolgens
hoorden we een hele tijd niets van ze. En
toen we na maanden nog niets wisten, ben
ik eens bij ze langsgegaan, daar in dat
pandje aan de Uiterstegracht. Nou, dat le
verde ons dus niks op. Alleen maar een be
keuring wegens foutparkeren.
Trap na
In het piepkleine kantoortje van de belan
genvereniging aan de Uiterstegracht rea
geert HBV-voorzitter Chandra Boelsma
knorrig op de aantijgingen. „Die schop die
je achteraf krijgt, dat is heel jammer. We
lopen ons het vuur uit de sloffen voor die
commissies in de Mors. Dat is ook hele
maal niet erg, dat hoort er nou eenmaal
bij. Maar datje dan achteraf een trap na
krijgt, dat is niet prettig."
Het heeft allemaal met onbegrip te maken,
denkt Boelsma. Onbegrip over wat de HBV
precies is. „Inderdaad: het contact met de
bewonerscommissies is één van onze ta
ken. Maar het is beslist niet zo dat wij er
zijn om de vuile was te doen voor de be
Nico Molenaar en Ria de Bruin van de inmiddels opgeheven bewonerscommissie 'Samen Vooruit' in de brandgang waar ze probeerden verlich
ting te krijgen. Het was zomaar één van de talloze kwesties waar bewonerscommissies zich mee bezighouden. „Maar het kan de mensen alle
maal niet meer verrotten wat er gebeurt." archieffoto marklamers
wonerscommissies. De commissies zijn er
om zaken te signaleren die een bepaald
woningencomplex aangaan. De HBV is be
doeld voor zaken die verder gaan dan de
flat. We zijn er om in te grijpen als het
overleg tussen de bewonerscommissie en
de woningbouwvereniging fout loopt.
Boelsma beschrijft wat er is gebeurd met
de klacht over de huismeester van de
Agaatlaan. „Zoiets pakken we wel degelijk
op. Alleen proberen we het breder te trek
ken. Want bij andere complexen speelt
precies hetzelfde. Daarom proberen we
het groter te bekijken."
Oude koepel
De klachten van de bewonerscommissie
gaan echter veel verder. „Het is nog tot
daar aan toe dat de behandeling van een
klacht meer tijd vraagt", zegt Carla van
Leeuwen van Samen Verder. „Maar je
krijgt niet eens een briefje dat ze ermee
bezig zijn. Niks, noppes, niets." Vooral de
ondersteuning van de Leidse Welzijnsor
ganisatie laat veel te wensen over, vindt ze.
Een paar huizenblokken verderop heeft
Nico Molenaar van bewonerscommissie
Samen Vooruit precies dezelfde klachten.
„Een spreekbuis, noemen ze zich? Kom
nou! Een spreekbuis die z'n smoel houdt,
zullen ze bedoelen. Je hoort nooit wat van
ze. Je ziet ze nergens. We zijn gewoon
lucht voor ze. En die krijgen dan honderd
duizend gulden per jaar. Honderd-duizend
guldenl Terwijl wij nog niet eens geld heb
ben voor zo'n simpel tekstverwerkertje.
Nou, als ze mijn commissie tweeduizend
piek per jaar zouden geven, houd ik echt
duizend gulden over. En dan doe ik nog
iets leuks voor de bewoners ook."
Het wantrouwen heeft er inmiddels toe ge
leid, dat de relatie tussen de bewoners
commissies van de Mors en de belangen
vereniging grondig is verziekt. Samen Ver
der wil niets meer met de HBV te maken
hebben en heeft het vertrouwen in de ver
eniging eind vorig jaar per brief opgezegd.
Volgens een enquête onder de bewoners
commissies hebben ookDORLAG, Samen
Sterk en De Muiderkring de buik vol van
de HBV. Vandaar, dat steeds meer com
missies zich bij problemen wenden tot de
eerder dan de HBV opgerichte koepel van
West-Leidse bewonerscommissies, het Sa-
menwerkingsverbandMors/Transvaal.
„Het is dat we dat samenwerkingsverband
hebben", zegt Van Leeuwen. .Anders had
den we nu zelfs geen bewonerscommissie
meer gehad."
Jong grut
In het kantoortje aan de Uiterstegracht
schudt HBV-bestuurslid Jan van der
Kwaak zijn hoofd. En begint over 'dat ou
de, vastgekankerde wantrouwen' dat be
wonerscommissies tegen de HBV hebben.
Dat wantrouwen komt door een veelheii
van factoren. Een deel ervan vloeit voort
vanuit de ontstaansgeschiedenis van de
HBV. Het was immers de woningbouwvt
eniging zelf, die de oprichting ervan aan
zwengelde. Zodat sommige huurders no
steeds het idee hebben dat de huurders
club en de woningbouwvereniging twee
handen op een buik zijn.
„We zijn een stiefkindje van de woning
bouwvereniging", erkent Boelsma. „WBl
is verplicht om ons geld te geven. Maart
wil niet zeggen dat de woningbouwverei
ging iets met onze zaken heeft te maken
Integendeel."
„En ach, het is ook een stukje gemakzuc
van de bewonerscommissies", vult Van
der Kwaak aan. „Het is natuurlijk erg mz
kelijk om achterover te gaan zitten en te
roepen: die HBV voert niets uit."
Hoe onvriendelijk dat ook klinkt, helern;
ongelijk lijkt hij niet te hebben. Toen be
wonerscommissie Samen Vooruit zich e
kele maanden geleden ophief, hield Nici
Molenaar een donderpreek gericht aan!
adres van de HBV. Maar achter de ophei
fing zelf zat veel meer, legt Molenaar uil
„We hadden op het laatst helemaal geen
achterban meer. Het kan de mensen alle
maal niet meer verrotten wat er gebeurt
Ook Samen Verder klaagt over de gering
betrokkenheid van de bewoners. Van
Leeuwen: „Toen we een bijeenkomst ha
den over de opknapbeurt aan de flat kw
men er maar een paar mensen opdagen
Een achterban hebben wij eigenlijk ook
niet."
Huurders die zich niet meer betrokken
voelen bij hun buurt. Die de schouders
halen voor de problemen van de flat wa<
in ze wonen. Die niet meer zijn te porrei
voor een buurtbijeenkomst of een prote
tegen hun woningbouwvereniging. Wat
dat betreft hebben de bewonerscommis
sies precies hetzelfde probleem als de
HBV.
„Het klinkt heel flauw", zegt Boelsma,
„maar we lopen telkens aan tegen onze
minimale bezetting. Het liefst zouden w
alle vergaderingen van alle bewonerscoi
missies aflopen. Maar we hebben er ge
woon de tijd en de mensen niet voor."
Leidenaar in hart en nieren Nico Molen;
•troost zich maar met de gedachte dat zij
bewonerscommissie veel heeft bereikt.
Van de verkeersdrempels in de wijk tori
versmalling in de Morsweg.
„Zulke dingen kunnen de mensen niet
meer schelen. Het buurtgevoel is weg.
Maar ja, denk ik dan maar, mijn buurtje
in elk geval een beetje gaan leven. Met a!
dat jonge grut dat erin komt."
redactie dick van der plas. 071 -5356481
Meerten ter Borg beschrijft 'Geloof der goddelozen
De rapporten van het Sociaal Cultureel Planbu
reau (SCP) trekken altijd de aandacht. Maar de
publiciteit van het in 1994 verschenen
'Secularisatie in Nederland' was ongekend groot.
Uit de studie over de ontkerkelijking tussen 1966
en 1991 bleek dat het aantal mensen dat zich nog
met een kerk verbonden voelde, onder de magi
sche grens van 50 procent was gezakt. Bovendien
voorspelden de onderzoekers dat in 2020 niet
meer dan een kwart van de Nederlanders lid van
een kerk zou zijn.
'Nederland gelooft steeds minder', kopte een
krant naar aanleiding van het SCP-rapport. „Een
rake kop, althans voor zover hij de teneur weergaf
van de manier waarop er op dit onderzoek is ge
reageerd", aldus Ter Borg. Maar als het om de
werkelijkheid gaat was de kop volgens hem 'een
grote misser'. Wat wel geconcludeerd kon wor
den was dat van de vijftien miljoen Nederlanders
steeds minder mensen geloven in de traditionele
leerstellingen van de kerken. „Het is een grote
misvatting te denken dat dit geloof hét geloof is."
Die misvatting ('gezichtsbedrog') is volgens Ter
Borg door de SCP-onderzoekers in de hand ge
werkt. „Geloof en religie worden als vanzelfspre
kend vereenzelvigd met kerkelijk geloof." Een
even wonderlijke als veel gemaakte fout, vindt hij.
„Ons wereldbeeld hangt van geloof aan elkaar.
Als je onder geloven verstaat: alles wat je in goed
vertrouwen aanneemt, zonder datje het hebt ge
controleerd of zonder dat je er een rationele basis
aan kunt geven, dan is bijna alles wat we menen
te weten in feite geloof."
In 'Het geloof der goddelozen' (uitgegeven door
Ten Have in Baarn, 29,90 gulden) maakt hij dan
ook korte metten met de gedachte dat het geloof
van Nederlanders op z'n retour is: „Onzin, ze ge
loven van alles en nog wat, alleen in dat ene iets
minder." Ter Borg komt in het boek, een bundel
essays over religie, tot heel andere, eigenzinnige
conclusies. De moderne samenleving zal het ge
loof niet steeds verder naar de rand dringen,
maar deze juist steeds meer omarmen. „De toe
komst van religie is florissant", meent Ter Borg.
Deze stelling van Ter Borg is net zo interessant
als de man zelf. Al jaren is hij één van de meest
spraakmakende godsdienstsociologen van ons
land. Zo publiceerde hij vijfjaar geleden zijn 'Een
uitgewaaierde eeuwigheid', waarin hij de stelling
van zijn gezaghebbende Duitse collega Thomas
Luckmann onderschreef dat de mens van nature
'een religieus dier' is. Het opvallende is dat Ter
Borg dergelijke waarnemingen niet doet met de
roze bril op van een kerkelijke achtergrond. Die
heeft hij namelijk niet.
Ter Borg wil geen misverstanden laten bestaan
over zijn afstandelijke observaties als godsdienst
socioloog. „Mijn manier van kijken kan voor
sommigen pijnlijk zijn", aldus Ter Borg. Allereerst
voor gelovigen. „Ze moeten al toezien dat hun
geloof en hun god worden verdrongen door wat
ze als afgoderij beschouwen. Ze moeten, als ze
mijn verhalen lezen, ook nog accepteren dat deze
'afgoderij' als gelijkwaardig wordt afgeschilderd,
De Nederlandse zanger Stef Bos had
enige jaren geleden een grote hit met
zijn liedje 'Papa'. Daarin bezong hij op
ontroerende wijze de generatiekloof.
Eén van de verschillen met zijn vader
was dat deze kerkelijk was. En de
zanger? 'Ik heb een goddeloos geloof.
Een opmerkelijk zinnetje, want veel
mensen zouden zoiets zeggen als: 'Ik
geloof nergens in', of: 'Ik heb het geloof
vaarwel gezegd'. Volgens de Leidse
godsdienstsocioloog Meerten ter Borg
sloeg Bos daarmee de spijker op de
kop. Want ongelovigen bestaan niet, zo
zet hij uiteen in een boek met de
veelzeggende titel 'Het geloof der
goddelozen'.
Meerten ter Borg: „Geloof en religie worden als vanzelfsprekend vereenzelvigd met kerkelijk ge
loof." foto gpd
omdat de socioloog geen oordeel wil vellen over
inhoud en waarheid van het geloof."
„Maar", zegt hij, „het is misschien nog pijnlijker
voor sommige atheïsten, die menen dat onze be
schaving een peil heeft bereikt waarop religie
voorgoed overwonnen is, bijvoorbeeld door de
rede of de humaniteit." Toch kan een ieder zijn
winst doen met dit boek, vindt hij. Zij die willen
bekeren moeten immers een analyse hebben van
de 'concurrentie'. En voor degenen die niets van
illusies willen weten 'moet het toch bevrijdend
werken, dat er wéér een illusie is doorgeprikt: de
illusie van een samenleving zonder religie'.
Wat geeft Ter Borg dan voor definitie aan religie?
„Het onttrekken van wat dan ook aan de mense
lijke eindigheid door het een status van boven
menselijkheid te geven." Religie is voor hem 'een
consequentie van het wezen van de mens'. Maar
er zijn toch ook mensen die er van overtuigd zijn
dat ze nergens in geloven? Ter Borg is daar scep
tisch over. „Religiositeit is naar mijn idee een nei
ging of een behoefte: mensen willen de zekerheid
van het bovenmenselijke."
Ieder mens is bezig met zingeving. De vraag is
echter hoe bewust dat gebeurt. Volgens Luck
mann heeft iedereen nu zijn 'privé-zingevings-
systeem'. Volgens Ter Borg was het vroeger niet
veel anders. Een overkoepelend zingevingssys
teem is volgens hem niet veel meer 'dan een
nostalgisch projecteren op het verleden van iets
dat we in het heden missen'. „Zingeving is, denk
ik, altijd een onduidelijke affaire geweest en een
omvattend systeem was het voor de meeste men
sen al helemaal niet."
Knutselwerkje
Velen hebben volgens Luckmann een levensbe
schouwelijke bricolage, een religieus 'knutsel
werkje'. Ter Borg twijfelt of veel mensen, althans
bewust, daarover beschikken. Het mag dan in di
verse onderzoeken naar voren komen, maar hij
sluit niet uit dat er dan sprake is van 'uitgelokt
gedrag'. „Mensen worden ondervraagd door ie
mand van de universiteit of van een onderzoeks
bureau en doen dus vaak hun best een antwoord
te geven, zelfs al moeten ze het ter plekke verzin
nen."
Ook gelooft Ter Borg niet dat die 'knutselwerkjes'
zo privé zijn. Hooguit iemand als Tarzan was
daartoe in staat geweest, omdat hij geen deel uit
maakte van een menselijke samenleving. „Ik
denk dat er in alle zingevingssystemen binnen
een zelfde samenleving, knutselwerk of niet, een
aantal gemeenschappelijke elementen zit." Een
voorbeeld? „Individualisme. Dat is niet alleen een
belangrijke waarde, maar zelfs een kernpunt van
ons gemeenschappelijk zingevingssysteem.
Naast het individualisme zijn er nog enige waar
den die de Nederlandse samenleving dragen, zo
zet Ter Borg in zijn boek uiteen: vrijheid, gelijk
heid en broederschap. Die trits vormt volgens
hem de 'publieke religie' in Nederland. Publieke
religie? „Dat is een min of meer samenhangend
geheel van grondwaarden, gericht op de natie,
met een religieus karakter." De typering religieus
vindt Ter Borg op zijn plaats, omdat de drie
grondwaarden nauwelijks ter discussie zijn te
stellen.
Ter Borg heeft een paar redenen waarom hij een
toekomst voor religie ziet. Zo bidden veel mensen
nog altijd. „Het geloof in de moderne technolo
gie, in de expertsystemen en in de paradijselijk
heid in het hier en nu, waarvoor niet meer gebe
den hoeft te worden, maakt overigens opmerke
lijk genoeg niet dat het bidden achterwege blijft.
Mensen blijven bidden en dit is in flagrante strijd
met de trend die men duidelijk meent te kunnen
waarnemen."
Ook gelooft hij dat nieuwsgierigheid naar het
christendom zal toenemen 'naarmate de tegen
stelling religieus-modern haar scherpe kanten
verliest'. Verder gelooft hij dat steeds meer men
sen van de ene naar de andere religie zullen 'zap
pen'. „Religie gaat haar dwingende karakter ver
liezen en daardoor neemt haar aantrekkelijkheid
toe."
Bovendien worden mensen steeds meer wereld
burgers. Velen ervaren het enorme aanbod, ook
op het gebied van zingeving, als verwarrend.
„Veel mensen zullen daardoor weer behoefte krij
gen aan een duidelijk eigen identiteit. Die zal
men vooral vinden in de regionale tradities."
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat82 071-5356356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma t/m/vr 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
H. G, van der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R. D. Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden
AJ.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chefsportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Redactie: C
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 11
071
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
ken tot het automatisch afschrijver
abonnementsgeld, ontvangen ƒ1,
per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTi
Voor mensen die moeilijk lezen, slee
hebben of blind zijn (of een ander;
dicap hebben), is een samenvatting
regionale nieuws uit het Leidsch Dj
geluidscassette beschikbaar. Voor t
0886-482345 (Centrum voor Gespn
tuur, Grave).
z i
N H U I Z E
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 ei
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag t/m vrijd
tot 17.00; St. Elisabeth Ziekenhuis: dagelijks.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voorf
bovendien van 10.30-11.15 uur en van 19.45-21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30 uu
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpl!
dige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klass
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21.0
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klas!
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uu
Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluits
partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ni
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oort
de en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde'
kunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-11
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
