Hergroepering Hebron van start
Ierland durft Grote Hongersnood te herdenken
Buitenland
Nederland zet het mes in
ange Europese lunches
Verwarring Belgrado
wordt elke dag groter
Abortusklinieken in VS
leren leven met geweld
Geen transplantatie varkenshart
Stookolie lekt in Rijn na aanvaring
pncsFi dorf Na een scheepsbotsing op de Rijn bij Düsseldorf is
gisteravond 40.000 tot 80.000 liter lichte stookolie in het water
gelekt De drinkwaterbedrijven hebben meteen de inname van
Rijnwater gestaakt. Het ongeluk gebeurde toen een onbestuur
baar geraakte Duitse tanker tegen een Nederlands tankschip
botste. Het Duitse schip sloeg lek. Er werden schermen uitgezet
voorkomen dat de weggelekte lading de Diisseldorfse
(Rijnhavens binnenstroomde. De Nederlandse tanker sleepte het
Duitse schip naar de kant.
Britten zijn de slechtste rekenaars
londen De Britten zijn de slechtsten van de klas met rekenen,
^blijkt uit een onderzoek van het Basic Skills Agency \n op
dracht van een instelling voor onderwijs aan volwassenen
Slechts één op de vijf volwassen Britten slaagde erin de uitkomst
te achterhalen van een eenvoudige vermenigvuldiging als 'hoe
veel is 6x21?' Japanners rekenen het best: 43 procent had alle
twaalf sommen goed. Frankrijk staat op de tweede plaats met 38
procent en Nederland op de derde met 36 procent.
Oppas bekent verminking van baby
parus De Franse politie heeft gisteren een 21 -jarige vrouw gear
resteerd, die heeft bekend de handen en voeten te hebben afge
sneden van een baby op wie zij paste. De moeder trof bij thuis
komst haar 1-jarige dochtertje badend in het bloed aan. Het
kind ligt in zeer kritieke toestand in het ziekenhuis. De oppas zei
dat ze de ledematen heeft weggegooid, maar vertelde niet wat
haar tot haar daad had gebracht. Ze wordt vandaag psychia
trisch onderzocht. De ouders hadden de oppas pas gistermorgen
ontmoet.
Fosset vliegt nu boven Zuid-Europa
Chicago De Amerikaanse ballonvaarder Steve Fossett, die
maandag uit de VS is vertrokken voor een non-stopvlucht om de
wereld, heeft de oversteek van de Atlantische Oceaan achter de
Fossett's ballon Solo Spirit bereikte rond elf uur gisteravond
jhet luchtruim van Spanje. De reis voert nu verder over Noord-
Afrika. Fossett moest woensdag zijn route wijzigen, omdat hij
van Moskou geen toestemming kreeg het Russische luchtruim te
gebruiken. Hij verlegde zijn koers naar het zuiden.
Genetische manipulatie moet op etiket
straatsburg Het Europarlement heeft gisteren een wet aange
nomen die voedselproducenten in een aantal gevallen verplicht
op het etiket te melden dat hun producten genetisch gemanipu
leerde ingrediënten bevatten. Een aantal parlementsleden ver
zette zich hevig, maar vergeefs tegen het voorstel. Zij vinden de
maatregel onvoldoende om de consument te beschermen, om
dat veel uitzonderingen op de verplichte melding mogelijk zijn.
Zo moet het volgens de wet chemisch aantoonbaar zijn dat er
gemanipuleerde levensmiddelen in het product zitten.
Conservatief Lagerhuislid gestorven
londen Het parlementslid lain Mills (56) van de Britse Conser-
Partij is gisteren dood aangetroffen in zijn flat in Londen.
De doodsoorzaak is nog niet bekend, maar de politie gaat niet
uit van een misdrijf. Door de dood van Mills is de minderheids
regering van premier Major weer een zetel kwijt. Major komt nu
men tekort voor de meerderheid. Major regeert sinds
iand met gedoogsteun van de Noord-Ierse Unionisten.
Woedende Albanezen eisen geld terug
Duizenden Albanezen hebben gisteren in de hoofdstad
Tirana en de steden Vlora en Shkodra woedend geprotesteerd
tegen het faillissement van een aantal piramide-achtige beleg-
Igingsfondsen, waaronder de firma's Sude en Gjallica. Zij eisen
hun geld terug, in totaal zo n zeshonderd miljoen gulden. De
politie arresteerde alle medewerkers van Sude op verdenking
fraude en verduistering. Het fonds, waarin meer dan
100.000 Albanezen geld hadden gestoken, staakte vorig jaar no
vember de uitbetalingen.
PAUL KOOPMAN
ORRESPONDENT
ederland verzet als
kjoorziner van de Europese Unie
de bakens. Het moet af
kopen zijn met de urenlange
inches tijdens de vergaderin-
de ministers van bui-
inlandse zaken, zo heeft mi-
ister Van Mierlo verordon-
eerd. De warme prak die de
ewindslieden wordt geser-
eerd. moet binnen anderhalf
urzijn verorberd.
Daarmee breekt Nederland
ets minder dan een tradi-
Brussel. De laatste jaren
terden de lunches steeds co-
ieuzer. Soms werden de ser-
2 stten pas om vijf uur 's mid-
3 aSs opgevouwen. Tijdens de
len namen de ministers
p informele wijze 'de wereld'
maar het groeiende aantal
onderwerpen zorgde voor
steeds langer natafelen.
Van Mierlo heeft zich vanaf
het begin geërgerd aan het feit
dat kwesties zoals de genocide
in Rwanda tussen de soep en
het hoofdgerecht werden be
handeld. Hij wil die onderwer
pen nu behandelen tijdens een
speciale 'beperkte' zitting, voor
afgaand aan de lunch.
Volgens diplomatieke bron
nen is met gereserveerd en
thousiasme op het Nederlandse
inititiatief gereageerd. „Wij zijn
niet de enigen die moeite heb
ben met dat lange lunchen. Veel
ministers kunnen amper volgen
wat aan het andere eind van de
tafel wordt gemummeld. Men
kriebelt wat op een menu en na
afloop heeft iedereen zijn eigen
lezing. Daar willen we vanaf',
aldus een diplomaat.
j-GRADQ HANS GERTSEN
WASHINGTON HANS DE B
Elk jaar in januari verkeren de
klinieken in staat van alarm. De
agressie bereikt dan een hoog
tepunt, vanwege de verjaardag
van de abortuswet. De aanslag
in Atlanta had plaats op het mo
ment dat pro-abortusgroepen
in Washington een persconfe
rentie gaven over het geweld te
gen de klinieken in het afgelo
penjaar.
De grootste anti-abortusorga
nisaties zijn tegen geweld, maar
een kleine groep vindt dat alles
geoorloofd is. Een katholieke
priester in Alabama zei vorig
jaar 'dat God glimlacht tegen
mensen die een leven nemen
om de levens van ongeborenen
te beschermen'.
Per jaar vinden in de VS an
derhalf miljoen abortussen
plaats, het hoogste aantal in de
geïndustrialiseerde wereld. Eén
op de drie Amerikanen is voor
vrije abortus, één op de zeven is
absoluut tegen en de rest vindt
dat abortus alleen onder be
paalde omstandigheden mag.
CORRESPONDENT
Een week voor de 24ste verjaar
dag van de wet die abortus in
de Verenigde Staten legaal
maakte, is Amerika er weer eens
aan herinnerd dat sommige te
genstanders van abortus grof
geweld niet schuwen om hun
standpunt duidelijk te maken.
In Atlanta ontploften gisteren
twee bommen bij een abortus
kliniek. Er vielen enkele lichtge
wonden, maar de bommen wa
ren zjó zwaar dat er gemakkelijk
doden hadden kunnen vallen.
Voor de extremistische tegen
standers van abortus is dat ech
ter geen bezwaar. Zij vinden ge
weld geoorloofd in de strijd om
het leven van de ongeborenen.
De aanslag in Atlanta was
slechts de laatste uiting van die
houding, die de afgelopen jaren
heeft geleid tot moorden op art
sen en hun medewerkers en een
stroom van geweld tegen klinie
ken.
Britse regering vreest overdracht onbekende ziekten
LONDEN HANS GELEIJNSE
De Britse medische wetenschap heeft
gend positief gereageerd op het regeringsbe
sluit om geen toestemming te geven voor expe
rimentele transplantatie van varkensorganen
naar de mens.
Minder te spreken was Imutran, het bedrijf
dat varkens genetisch zó heeft gemanipuleerd
dat hun organen geschikt zouden zijn voor zo'n
'xenotransplantatie'. Directielid Chris Samler
sluit nu niet uit dat het bedrijf zo'n operatie in
een ander land zal uitvoeren. In de VS is de
wetgeving soepeler dan in Groot-Brittannië.
De Britse regering wil eerst volledig hebben
uitgezocht of varkens geen verborgen virussen
meedragen, die in de toekomst voor mensen
besmettelijke, dodelijke ziekten veroorzaken.
Om die reden waren proefnemingen met apen
de vermoedelijke bakermat van het aids-vi
rus HIV al verboden.
Er wordt nu eerst een speciale raad opgezet,
die uiteindelijk al dan niet het groene licht
moet geven. Er zal ook aanvullende wetgeving
moeten komen. De verwachting is daarom dat
meer dan een jaar zal zijn verstreken voordat
de eerste experimentele transplantatie kan
plaatshebben.
Aids-specialist Patrick Dixon zei dat het wel
tien jaar kan duren voor met zekerheid kan
worden gezegd dat er geen risico's zijn. „Er is
de angstwekkende mogelijkheid dat je een
langzaam werkend virus in het menselijk orga
nisme introduceert, een virus dat in varkens
niet kan worden ontdekt", zei hij. Volgens Sam
ler komt er echter een moment waarop experi
mentele transplantaties nodig zijn om vooruit
gang te boeken.
Maar de angst voor onbekende ziekten is in
Groot-Brittannië groot. Gisteren bezweek in
Schotland een zeventiende slachtoffer van de
vleesbacterie E-coli, terwijl een mogelijk door
koeien overgedragen nieuwe vorm van de her
senziekte Creutzfeldt-Jakob (CJD) al vijftien
slachtoffers heeft gemaakt. Sommige weten
schappers voorspellen een CJD-explosie met
duizenden slachtoffers.
De Klerk loog
over het leger
KAAPSTAD RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
De vroegere Zuid-Afrikaanse
president F.W. de Klerk heeft in
het verleden gelogen met zijn
bewering dat hij nooit een rap
port heeft ontvangen over de il
legale activiteiten van het leger.
In november 1992 heeft hij als
president zelf opdracht gegeven
tot een onderzoek naar dergelij
ke activiteiten en de onderzoe
ker, generaal Pierre Steyn, heeft
hem een maand later uitvoerig
mondeling verslag gedaan van
zijn verdenkingen tegen meer
dan zestig officieren.
Steyns aantijgingen liepen
van moord door vergiftiging tot
ivoorsmokkel, pogingen tot
staatsgrepen in buurlanden,
fraude, wapensmokkel en inval
len in andere landen. De gene
raal adviseerde de president om
onmiddellijk een crimineel on
derzoek op te starten, maar
daar is nooit iets van terechtge
komen. Dat blijkt uit een rap
port van de Zuid-Afrikaanse
Commissie van de Waarheid.
Netanyahu: Niet Likud is veranderd, maar de realiteit
Palestijnen vierden in Hebron vannacht al feest rond de hergroepering van het Israëlische leger in hun stad.
Sinds vanochtend zeven uur wappert de Palestijnse vlag boven Hebron. Tegen die tijd
waren de laatste Israëlische soldaten vertrokken uit het grootste deel van de stad, waar
de Palestijnse politie is gestationeerd. Ondanks het vroege uur waren er duizenden in
woners op de been om de Palestijnse troepen binnen te halen. In de buurt van het Is
raëlische hoofdkwartier, waar de overdracht plaats had, werd vuurwerk afgestoken.
D BLOEMENDAAL
De terugtrekkingsoperatie be
gon onmiddellijk na afloop van
een lang en soms tumultueus
debat in het Israëlische parle
ment, dat zich zoals werd ver
wacht in overgrote meerderheid
voor het Hebron-akkoord uit
sprak. Bij het tellen van de
stemmen bleken 87 van de 120
Knessetleden zich voor de over
eenkomst te hebben uitgespro
ken. Drie 1
protest niet aan de stemming
deel. In Israël maken ministers
ook deel uit van het parlement.
Het maakte nog eens duide
lijk hoe verdeeld de regering-
Netanyahu is als het gaat om
het vredesproces. Een dag eer
der al had minister Benjamin
Begin zijn ontslag aangeboden
omdat hij vond dat Netanyahu
met de hergroepering in He-
bron een grens had overschre
den. Ook in het parlement
stemde Begin tegen, samen met
veertien andere vertegenwoor
digers van regeringspartijen.
Netanyahu dankt de overweldi
gende meerderheid vóór aan de
linkse oppositie.
Op een persbijeenkomst hield
Netanyahu gisteren vol dat er
politiek gezien niets is veran
derd binnen zijn partij. „Niet Li
kud, maar de realiteit is gewij
zigd. Wij hebben van het begin
af aan gezegd dat we de door de
vorige regering gesloten over
eenkomsten zullen uitvoeren.
We kunnen niet net doen alsof
de Palestijnse Autoriteit het niet
voor het zeggen heeft in plaat
sen als Kalkilya of Jericho."
Na dertig jaar bezetting vie
ren de 120.000 Palestijnse inwo
ners van Hebron vandaag feest,
missie in Belgrado dat de ver
kiezingen in de hoofdstad op 17
november gewonnen zijn door
de oppositie. Twee dagen later
was echter nog altijd niet duide
lijk of de kiescommissie op ge
zag van Milosevic handelde of
niet. De oppositie vermoedt het
eerste. „Het gaat om afleidings
manoeuvres waarmee Milosevic
tijd hoopt te winnen", zei
woordvoerder Vuksanovic.
Het gedrag van Milosevic lijkt
het gevolg van een felle machts
strijd tussen gematigder ele
menten in het regerende linkse
blok en aanhangers van de har
de lijn, waartoe Milosevic zelf
gerekend wordt. Die strijd heeft
de afgelopen dagen enkele pro
minente partijbonzen de poli
tieke kop gekost.
Ook in die 'politieke execu
ties' is geen duidelijk patroon te
ontdekken. Milosevic gooide
enkele prominente hardliners'
uit de partij, maar slachtofferde
ook de zittende burgemeester
van Belgrado, Nebojsa Covic.
Hij leidde de gematigde vleugel
van de socialistische SPS.
DUBLIN CLEMENS INGWERSEN
Ierland herdenkt voor het eerst groot
schalig een van de ergste hongersnoden
uit de Europese geschiedenis, de Great
Famine van 1847. De jarenlange voed
selschaarste, die precies honderdvijftig
jaar geleden de meeste slachtoffers
vergde, beïnvloedde de Ierse en Ameri
kaanse geschiedenis blijvend, maar ze
is pas recent bespreekbaar geworden.
In de afgelopen twee jaren waagde het
land zich aan een nadere beschouwing
van de ramp. Artiesten als Sinéad
O'Connor en schrijvers maakten in hun
werk gewag van de Grote Hongersnood.
Sinds 1994 zijn er ongeveer vijftig boe
ken over het thema verschenen. In het
plaatsje Strokestown ten noordwesten
van Dublin is zelfs een museum inge
richt.
De leren verdrongen de nationale ramp
mede uit schaamte voor hun hulpeloos
heid van destijds en door schuldgevoe
lens, onkunde en verschil van mening
over wat er precies gebeurde in de
rampjaren. Soms werd de hongersnood
door radicalen in een anti-Britse con
text aangehaald, maar daar bleef het bij.
Ierland verandei
niet alleen economisch. De arme, win
derige uithoek van Europa verandert in
een zelfverzekerde natie. Voor het eerst
sinds mensenheugenis vestigen zich
meer mensen in Ierland dan dat er Ie
ren naar elders vertrekken. Talrijke emi
granten keren met vertrouwen terug
naar het land dat zij of hun voorouders
in armoede verlieten.
Het land kijkt dit jaar dan ook niet
schichtig om naar de vorige eeuw, maar
herdenkt met een nuchtere kijk op toen
en nu. Veel van de opbrengsten van de
Great Famine events gaan naar projec
ten in landen waar vandaag de dag
honger heerst. Bij het verdedigen de re
latief hoge uitgaven voor ontwikkelings
hulp verwijst de regering naar de eigen
geschiedenis: geen Westers land kan
beter weten wat honger betekent.
De Grote Hogersnood begon in augus
tus 1845 in het graafschap Fermanagh
met een ziek aardappelplantje. De
blaadjes werden zwart en de aardappel
bleek beschimmeld en rot. De aardap
pel was het voornaamste voedsel voor
de plattelandsbevolking. Een jaar later
waren er door de zich verspreidende
aardappelziekte wel tekorten, maar bij
na tweederde van de oogst was nog ge
zond.
De echte klap kwam in 1847. Dat jaar
bleek negentig procent van de aardap
pels weggerot, en alternatieven waren
er niet. In armere, afgelegen landbouw
gebieden, met name in het westelijke
Connemara, stierven in veel dorpen één
op de vijf inwoners. De begrafenissen
moesten zó snel achter elkaar gebeu
ren, dat een doodskist met een klapbo-
dem werd gebruikt.
Naar schatting een miljoen mensen
crepeerden in enkele jaren tijd. Ande
ren verlieten huis en haard om op
zwerftochten voedsel te zoeken. Hun
nakomelingen, de tinkers, leiden nog
altijd een trekkend bestaan. Om aan de
honger te ontkomen, vertrokken nog
eens anderhalf miljoen Ieren, vaak in
wrakkige schepen, naar Amerika. Een
groot aantal van hen overleefde de
overtocht niet.
Nog steeds is Ierland deze aderlating
niet te boven. Als enig West-Europees
land heeft het met 5,2 miljoen inwoners
(inclusief Ulster) nu een kleinere bevol
king dan honderdvijftig jaar gelden.
Toen waren er nog acht miljoen Ieren.
Het Famine Museum in Strokestown
gaat niet uit van de politieke dooddoe
ner dat de Britse overheid, toen nog
heer en meester in heel Ierland, met
een hongersnood volkerenmoord wil
den plegen op het opstandige Keltische
volk. Eén van de belangrijkste oorzaken
van de omvang van de ramp was wel
Brits, maar de koloniale macht handel
de niet te kwader trouw, zo blijkt uit de
expositie.
De combinatie van een volstrekt onge
zonde afhankelijkheid van één gewas,
de aardappel, en de onbuigzuime, libe
rale laissez faire-politiek van de Britse
overheid leidde tot de ramp. De Britse
regering was zó toegewijd aan het eco
nomisch liberalisme dat ze niet ingreep
in deze vraag- en aanbodkwestie.
De hongersnood, die het land tot 1850
bleef plagen, wordt in heel Ierland her
dacht. De belangrijkste evenementen
hebben op 31 mei en 1 juni in Cork
plaats, met onder meer een popconcert
en optochten. Eind juli wordt in Mur-
risk aan Clew Bay in Connemara tijdens
een nationale plechtigheid een monu
ment onthuld van de beeldhouwster
Joan Beehan. Het gaat om een bronzen
beeld van een schip, dat van dichtbij
gezien deels uit skeletten is opge
bouwd. Het herdenkt de tallozen die op
'drijvende doodskisten' het land moes
ten ontvluchten.
FOTO REUTERS KEVIN LAA/\ARQUE
zij het niet zo uitbundig als in
andere bevrijde Palestijnse ste
den. De blijvende aanwezigheid
van vierhonderd militante en
gewapende kolonisten en hun
bewakers in het centrum van
hun stad werpt een zware scha
duw over de feestelijkheden. De
Palestijnse Autoriteit heeft de
bevolking gevraagd niet mas
saal de straat op te gaan, om
confrontaties met kolonisten en
Israëlische soldaten te voorko-
'Moordaanslag
bisschop Belo
net voorkomen'
Oost-Timorezen in Dili hebben
vorige maand een moordaan
slag op bisschop Belo van Oost-
Timor verijdeld. Dat heeft Hil
ton Deakin, hulpbisschop van
het Australische Melbourne,
vanmorgen voor de radio ge
zegd.
De aanslag had moeten wor
den uitgevoerd toen de bis
schop op 24 december terug
keerde uit Oslo. waar hij de No
belprijs voor de Vrede in ont
vangst had genomen. Volgens
Deakin was een Indonesische
militair ingehuurd om Belo bij
de kathedraal van Dili te ver
moorden.
Toen de man zijn plan met
een medeplichtige besprak,
werden zij echter afgeluisterd
door mensen uit de buurt De
zen vermoordden de militair
vervolgens. Deakin zei beves
tigd te hebben gekregen dat op
de militair enkele duizenden
guldens waren gevonden.
