Met jarretels naar de
Rocky Horror Show
Cultuur Kunst
imide Multatuli Kwartet
Interview
Bibliotheek Joost Ritman
krijgt 35 miljoen rijksgeld
onge Barbarian Blues Band brengt doorleefde blues
Opbrengst feestconcert voor
restauratie Pieterskerkorgel
AKO-prijs heet voortaan (G)prijs
4o Dirigent Noord Nederlands Orkest weg
koningen Chefdirigent Hans Drewanz van het Noord-Neder-
ands Orkest stapt op. Hij kan zijn functie in Groningen niet lan-
-- er combineren met zijn verplichtingen in München, Düsseldorf
n Bern. Ook heeft hij werkzaamheden die hem onder meer
aar Japan roepen. Het orkest heeft het vertrek „in goed over-
®r" aanvaard. Over de opvolging van Drewanz is nog niets mee-
deeld. Het is geen geheim dat een aantal orkestleden ontevre-
alen was over Drewanz. Zijn technische capaciteiten stonden
liet ter discussie, maar enkele musici raakten „niet geïnspi-
/ty eerd" door zijn leiding.
ïmoenakoor brengt cd uit
ien Het Emoenakoor, verbonden aan de Vredeskerk in Lei
en, heeft voor het eerst haar liederen op cd gezet. De koorle-
en, die bij de opname werden begeleid door dirigent/organist
an van Driel en organist Rob de Vogel, zingen op de cd onder
ïeer bewerkte psalmen en klassieke stukken. Op concerten
ingt het koor ook gospels en negro-spirituals. 'Een Portret' is de
tel van de cd. „We willen ons profileren en meteen laten horen
at we kunnen. Daarom vonden we deze titel geschikt," aldus
luud Ouwenhand, lid en bestuurslid van het Emoenakoor.
/an Hinte krijgt Jan Bart Klasterprijs
msterdam Ed van Hinte krijgt voor vier artikelen over indus-
iële vormgeving de Jan Bart Klasterprijs voor de kunstkritiek,
rof.dr. H. van Os, voormalig directeur van het Rijksmuseum,
verhandigde hem de onderscheiding van 10.000 gulden giste-
in in het Stedelijk Museum. De bekroonde stukken verschenen
1995 in het tijdschrift Items.
Jresselhuys haalt herinneringen op
msterdam Mary Dresselhuys, die op 22 januari negentig jaar
1 /ordt, haalt op 3 en 24 februari herinneringen op in het Nieuwe
e la Mar-theater in Amsterdam. Ze leest eigen verhalen over
ïar toneelcarrière voor en voert gesprekken met Paul Haenen.
ïul Haenen schreef tien jaar geleden speciaal voor Dresselhuys
|Èen bijzonder prettig vergezicht'. Ook maakte hij een tv-inter-
evv met de actrice. Carel Alphenaar regisseert de voorstellingen
het Nieuwe De la Mar. De productie is in handen van Joop
in den Ende.
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444
Een scene uit 'The Rocky Horror Show'.
[ederlandse architecten in voor
oor opdracht MOMA New York
HAAG» ANP
twee Nederlandse architec-
n Rem Koolhaas en Wiel Arets
mee naar de opdracht
or de uitbreiding van het we-
Iberoemde Museum of Mo-
n Art (MOMA) in New York.
olhaas en Arets hebben con
ventie van acht internationa-
;ollega's uit Japan, Frankrijk,
itserland en de Verenigde
ten. Alle architecten moeten
binnen twee maanden schetsen
inleveren van hun ideeën voor
de bouw. Als die zijn bekeken,
wordt de groep teruggebracht
tot drie kandidaten. Alle ont
werpen zijn te zien in het muse
um.
Het MOMA wijdde in 1994
een tentoonstelling aan het
werk van Koolhaas en zijn bu
reau Office of Metropolitan Ar
chitecture onder de titel O.M.A
at MOMA.
MUZIEK
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
:ert: Multatuli Kwartet. Paul Eggen,
Heieen Kuiper, viool; Hedwig Smul-
altviool en Frank de Gee, cello. Ge-
rd 16/1, Oudshoornse Kerk, Alphen
aan den Rijn.
f oed en glans ontbreken tij-
is Mozarts Strijkkwartet in G.
begon eigenlijk bedonderd,
ïzeer slecht intonerende eer
viool, een té voorzichtige
;ede, een weinig uitgespro-
altviool en de cello hier en
ir gewoon vals. Gelukkig ko-
n ze met z'n vieren op toe
maar het ware élan, sa-*
nklank, muzikaliteit laten in
zart althans, lang op zich
chten. Het blijft bij een timi-
kleurloos streven.
)e kaarten zijn wellicht op de
olse Henryk Górecki (1933)
et. Zijn eerste Strijkkwartet
erklinkt duidelijk zelfbewus-
contrastrijker, spannender.
:r blijkt maar weer dat dyna-
sch en diep in de snaren strij-
gemakkelijker is dan teer en
irzichtig strelen. De pianissi-
delen hebben iets weg van
peuterkooitje dat vol o ver
re aandoenlijk vals staat te
zingen. Zó moet het inderdaad
klinken! Daartussendoor is van
alles in trance te beleven: 't get-
joek van een denderende 'elek-
trische-stoom' trein, de sner
pende klank van een zingende
zaag en af en toe steekt een
Poolse koekoek z'n kop uit de
klok. Een gek soort minimal
muziek die opzweept. Fantas
tisch.
En dan maar hopen dat het
goed afloopt met een van de
meest indrukwekkende strijk
kwartetten van Schubert, 'Der
Tod und das Madchen'. Hier
hoor je dat de primarius vol
muziek zit, maar er nog te slor
dig mee omgaat, de tweede
viool en de alt competent zijn,
maar dat visie en power ontbre
ken. Bij de cellist vraag ik me af
of hij überhaupt diepgang heeft.
Hij speelt de piano's en de for
tes, maar daar blijft het bij.
Toch zijn er af en toe prachtige
momenten.
Paul Eggen, eerste violist,
'kwartetmeester' zou veel meer
moeten praten met z'n colle
ga's. Hij speelt zeker bevlogen
maar nog veel te veel voor zich
zelf, eü kaatst er hier en daar
heus wel wat over.
Wie nietsvermoedend de van oorsprong Britse rockmusi-
cal 'The Rocky Horror Show' bezoekt, wordt al in de eer
ste minuten van de voorstelling aangenaam verrast. Niet
door de travestieten op toneel, wel door de rijst die je
plotseling in grote hoeveelheden om de oren vliegt. Er
gens in de show zit een geheime code die de kenners tot
grote uitzinnigheid brengt. Niet één keer, maar de hele
voorstelling door.
kleedpartij is ook aan te raden,
evenals zware make-up en een
klodder gel in het haar. Bezoe
kers die hieraan voldoen, zetten
mede de toon van de voorstel
ling.
Wat is dat toch, die 'Rocky
Horror Show'? Een merkwaardi
ge eend in de bijt in de rijkelijk
gevulde vijver van musicalpro
ducties. Een voorstelling die de
horrorverhalen van Dr. Fran
kenstein op vermakelijke wijze
parodieert. Aangevuld met wei
nig opvallende, maar wel swin
gende rockmuziek, uitgevoerd
door fantastische zangers, zan
geressen, muzikanten en dan
sers.
'The Rocky Horror Show' is
een waar cultfenomeen, zeg
maar het ultieme voorbeeld van
een goede 'slechte smaak'. Vlot
geënsceneerd, met veel bravou
re uitgevoerd en ondanks het
feit dat de show bijna een kwart
eeuw oud is nog lang niet geda
teerd. Toegegeven, het zwakke
verhaallijntje komt nauwelijks
uit de verf. Maar daar gaat het
ook niet om. De humoristisch
DÜSSELDORF MARTIN HERMENS
Mojo Theater haalt de opmer
kelijke cultshow voor het eerst
naar Nederland in de hoop dat
hier dezelfde taferelen ontstaan
als in Engeland, Amerika en
Duitsland. Bij de eerste voor
stellingen, eind januari in Am
sterdam, verleent Mojo nog een
helpende hand. Een paar be
zoekers die 'The Rocky Horror
Show' al kennen, krijgen zakken
met rijst in de handen geduwd.
In de hoop dat ze op het juiste
moment in de zak graaien en
rijkelijk deze aardse vruchten in
de rondte strooien. Daarna
moet de mond-tot-mondrecla-
me het overige werk doen.
Dat moet ertoe leiden dat ook
Nederlandse bezoekers van de
rockmusical met volle bood
schappentassen naar de voor
stelling afreizen. Want het blijft
niet bij rijst alleen. Een kleine
greep uit wat er allemaal van
pas kan komen: een oude krant,
een waterpistool, rollen toilet
papier, aanstekers en een setje
jarretels. Een ingrijpende ver-
uitvergrote persiflage van dc
Frankenstein-horror, pittig ge
kruid met seks, travestie, dans,
fraaie belichting - het is vol
doende voor een plezierig
avondje uit.
De voorstelling vertelt het
verhaal van een braaf verloofd
(Amerikaans) stelletje dat tij
dens een hevige regenbui een
lekke band krijgt in een onbe
woond gebied waar alleen een
kasteel staat. Daar zoekt het
koppel zijn toevlucht en komt
het tot zijn verbijstering in aan
raking met een stelletje geschif
te figuren: dokter Frank'n'Furter
en zijn transseksuele en anders
zins seksueel verknipte vrien
den afkomstig van de planeet
Transsylvanië.
Het naïeve paartje is getuige
van de creatie van Rocky, een
blonde vent om te zoenen die
door de dokter zelf in elkaar is
gezet en zowel mannen als
vrouwen moet boeien. Natuur
lijk loopt er van alles mis, stape
len hilarische scènes zich op el
kaar en keren de buitenaardse
figuren uiteindelijk terug naar
hun eigen planeet.
Richard O'Brien schreef, vijf
jaar na het wegvallen van de
theatercensuur in Engeland, de
rockmusical. In juni 1973 be
leefde 'The Rocky Horror Show'
de première. De show was ja
renlang in een achterbuurtje in
Londen te zien voordat de over
steek naar het 'officiële' theater-
district West End werd gemaakt.
Daar haalde 'Rocky' bijna drie
duizend voorstellingen. In New
York viel na 45 voorstellingen al
het doek; Amerikanen zagen er
de humor niet van in.
Precies het tegenovergestelde
gebeurde met de verfilming van
de rockmusical. 'The Rocky
Horror Picture Show' was in En
geland een financiële ramp,
maar legde in Amerika de basis
voor het cultfenomeen dat de
show vandaag de dag is. Fana
tieke fans kleedden zich zoals
de figuren in de film en speel
den in de bioscoopzaal het hele
verhaal mee.
Daar lag ook de kiem voor de
interactieve theatershow die
'Rocky' tegenwoordig is. Wie de
film kent, weet precies wanneer
de rijst, de rollen toiletpapier,
de aanstekers en de water
pistooltjes tevoorschijn moeten
komen. Dat maakt van deze
voorstelling een amusante ver
toning om te zien, zowel op to
neel als in de zaal. Wie tijdens
één van de voorstellingen in
Nederland geen flater wil slaan,
doet er dan ook verstandig aan
vooraf de film te bekijken of de
bezoekershandleiding op Inter
net raadplegen.
The Rocky Horror Show, 28 ja
nuari t/m 1 februari in Amster
dam, Theater Carré; 3 t/m 6 fe
bruari in Breda, Chassé thea
ter; 11 t/m 15 februari in Rot
terdam, Luxor theater.
Vanwege mijn werk ben ik regel
matig geïnterviewd. Toen ik nog
optrad met Deelder vonden we
kelijks wel één of twee van der
gelijke "vraaggesprekken plaats.
Net zoals op het toneel vervulde
ik daarin een bijrol. Vaak werd
mijn persoontje alleen terloops
vermeld
en,
je
houdt het
niet voor
mogelijk
op hoeveel
verschillen
de manie
ren mijn
eenvoudige
voor- en
achter
naam ge
speld kun
nen wor
den.
Ook an
derszins
konden de
dames en
heren van
de pers be
hoorlijk de
plank mis
slaan. Zo
wist een
dame van
Panorama
vast en ze
ker dat wij
een homo
seksuele relatie hadden. Het
dreigement haar onze werkelijke
neigingen te tonen, sterkte haar
alleen maar in haar overtuiging.
Het Nieuwsblad van het Noor
den stuurde ooit een verslagge-,
ver die begon met cle vraag of
Deelder zijn eigen teksten
schreef waardoor hij meteen
weer naar huis mocht gaan. De
society-journalist GJ. Dröge was
de eerste van een hele reeks col
lega's die het, al dan niet tegen
beter weten in, leuk vond om
mij als de lijfivacht van Deelder
neer te zetten. Terwijl ik, als er
ergens gevochten wordt, altijd
op het toilet wacht tot het over
is. De fotograaf van het Nieuws
van de Dag vroeg me beleefd een
beetje verder van Jules af te gaan
staan. De volgende dag kocht ik
deze krant en bleek ik van de fo-
VALLENTGOED
to te zijn weggeknipt. Evenals de
antwoorden op de mij gestelde
vragen.
Als afstudeerstuk voor de film
academie maakte Frank Mol
ooit een roadmovie over Deelder
en zijn gezelschap, dus onder
weg in de auto een interview.
„Hoe hard
rijden we
nu, Jules?"
„Honderd
vijfenne
gentig."
Stilte op de
achter
bank. Na
enige tijd
hoorde ik
enig ge
murmel
achter me.
„Wat ben
je aan het
doen,
Frank?"
„De rozen
krans aan
het bid
den.
„Ik wist
niet dat je
katholiek
was,
Frank.
„Ik ook
niet!", zei
de jonge ci
neast.
Hetzelfde hardrijden inspi
reerde Theo van Gogh, toender-
tijd verslaggever van Penthouse,
om na het gedane interview met
de trein naar huis te gaan.
Voor een door Glaxo gespon
sord medisch blad heeft Hanne-
ke Savenije me eens een hele
middag aan de tand gevoeld.
Glaxo is een handige spray voor
astmatici, waartoe ik ook be
hoor. Het werd een lang verhaal,
maar alleen omdat ik had ge
zegd dat ik een andere dokter
zou nemen als mijn eigen dokter
zou zeggen dat ik met roken
moest stoppen, werd het hele ar
tikel niet geplaatst. Jammer van
de bijhorende foto: de schrijver
dezes die probeert stijlvol sigaar-
rokend het medicijn van Glaxo
tot zich te nemen.
AMSTERDAM GPD
fabriek voor wegwerpservies-
goed De Ster BV niet meer aan
de betalingsverplichtingen kon
voldoen. Omdat de zakenman
een schuld van ruim 500 mil
joen gulden bij de ING Bank
had legde de bank onder meer
beslag op zijn kunstcollectie en
bibliotheek. Ritmans Rem-
brandt-etsen, schilderijen, glas
werk en juwelen zijn sindsdien
al onder de hamer gegaan.
Na een advies van de Raad voor
het Cultuurbeheer plaatste
staatssecretaris Nuis (OCW) de
bibliotheek in december 1994
op de 'beschermde' lijst van de
Wet tot behoud van cultuurbe
zit. De ING mag de boeken
daarom in principe niet buiten
Nederland verkopen. Over de
toekomst van de collectie wordt
volgens Kortenhorst en een
OCW-woordvoerster pas beslo
ten na de Liitspraak in de juridi
sche procedure die Ritman te
gen de ING Bank heeft aange
spannen.
Het ministerie van onderwijs,
cultuur en wetenschappen
(OCW) stelt 35 miljoen gulden
beschikbaar voor de aankoop
van de wereldberoemde Biblio-
theca Philosophica Hermetica
van Joost Ritman door een on
afhankelijke stichting. Dankzij
dit bedrag kunnen de 16.000
eeuwenoude religieuze ge
schriften en boeken over her
metische filosofie voor Neder
land behouden blijven.
Volgens Ritman-woordvoer-
der P. Kortenhorst wordt voor
de exploitatie gedacht aan de
Universiteit van Amsterdam:
„Maar dat is allemaal nog onze
ker. Het is in elk geval de be
doeling dat de bibliotheek voor
het publiek geopend blijft. Rit
man zal overigens niets met de
ze stichting te maken hebben."
De zakenman en kunstverza
melaar Ritman raakte in 1993 in
financiële problemen toen zijn
LEIDEN» HANS KEUZERS
barian Blues Band, met op de voorgrond Jeroen Bordewijk (links) en
cr Minnee. foto pr
Jong en de blues spelen gaat
niet al te yaak zo soepel samen.
De Leidse Barbarian Blues Band
dook kort geleden de Bunt-stu-
dio in Utrecht in en liet met
hun eersteling Devil's Jam ho
ren dat er met hun Chicago-
blues-variant ook door de jonge
generatie blues met een grote B
gemaakt kan worden.
Drummer Jeroen Bordewijk:
„In het land krijgen we vaak van
oude bluesbandjes die al jaren
meedraaien positieve kritieken.
'De bluessound gaat nog wel
met dat jonge bandje' hoor je ze
dan zeggen, 'maar de stem van
die jonge gassies is vaak veel te
weinig doorleefd'. Wij hebben
zanger Theun Kohlbeck in ons
midden, die lekker doorleefd
klinkt. Ze schrikken zich rot als
ze later live zien dat het nog
zo'n jong broekie is."
De band is eigenlijk een ver
volg op de Leidse formatie 'Filth
the Four Roses'. Die formatie
liep in 1993 een beetje op zijn
eind. Later kwamen de broers
Jeroen en Eric Bordewijk de
Zoeterwoudse bassist Peter
Minnee tegen en de Barbarian
Bluesband was geboren. Borde
wijk: „Optredens hebben we al
tijd zat gehad. Het gaat om de
persoonlijke contacten met
kroeg- en zaaleigenaren.
Bookingskantoortjes zijn meer
wat voor popbandjes. Eigenlijk
spelen we in Leiden vrij weinig.
Door de stringente geluidseisen
zijn er nog maar weinig podia
over in de Leidse binnenstad.
De Leidse kroegeigenaren zijn
gewoon bang voor hun vergun
ning."
Devil's Jam
„De cd hebben we zo direct
mogelijk ingespeeld. Het was
zonder meer een voordeel dat
we de nummers al twee jaar live
speelden. Het uitdenkwerk is
zogezegd 'on the road' gedaan.
Alleen de OLitro's moesten op
nieuw geoefend worden. Ik ge
loof dat er op de hele cd twee
gitaarsoli opnieuw zijn inge
speeld. De slowblues 'Bluessix'
is zelfs maai- één keer in de stu
dio gespeeld. Dat nummer zit
zo boordevol emotie, dat valt
niet eens drie keer achter elkaar
te spelen. Het is ook niet echt
een nummer om een avond live
te openen. Veel bandjes durven
die rustige nummers niet eens
te spelen, maar bij ons staat het
gewoon op het repertoire.
Tweede nummer na de pauze
om precies te zijn."
Bassist Peter Minnee is vooral
tevreden over het totaalgeluid
en de sfeervolle prodüctie. „Na
tuurlijk klinkt ons livegeluid nog
wat energieker, maar dat is al
tijd een probleem met studio
blues. Een van onze voorbeel
den The Red Devils brengen on
waarschijnlijk rauwe spetteren
de blues, maar die maken er
dan wel meteen een live-plaat
van.
Zelf hou ik van zo sober mo
gelijk spelen, met af en toe een
subtiele wending. Op 'Omar'
heb ik gebruik gemaakt van een
vijfsnarige bas. Live verzuipen
die lage tonen zo, maar op de
plaat geeft dat juist een belang
rijke meerwaarde.
Eigenlijk is de cd Devil's Jam
het afsluiten van een periode.
De afgelopen twee jaar hebben
we de nummers op talloze ma
nieren live gespeeld. We willen
vanaf nu een beetje af van het
standaard bluesschema. Nog
meer gebruik .maken van de
specifieke eigenschappen van
de bandleden. Gitarist Eric Bor
dewijk is bijvoorbeeld ontzet
tend gevarieerd in zijn accoor-
denreeksen. Het moet gewoon
minder rechttoe rechtaan. Een
ander punt is dat we minder de
hele sound vol moeten plamu
ren maar meer binnen een
nummer bewust ruimte cre-
eren."
„Met deze cd moeten we een
ingang kunnen vinden bij de
middelgrote bluesfestivalletjes.
Het leukste is en blijft nog
steeds optreden voor de echte
kenners. Die vind je vooral bij
de blues- en jazzsociëteiten.
Dat publiek is gereserveerd tot
en met. Handen over elkaar en
pas voetjes bewegen als het
echt goed klinkt. Heb je daar
succes dan weet je dat je echte
kwaliteit brengt."
Barbarian Blues Band treedt
zondag 19 januari om
22.00uur op in café de WW in
Leiden.
LEIDEN MONIQUE DE BOER
Henk Briër wordt deze maand
65 jaar. De Leidse dirigent van
het Jeugdkamerorkest, het Ne
derlands Madrigaalkoor en ka
merorkest Madrigaiesco, geeft
daarom op 24 januari met zijn
ensembles een feestelijk con
cert in de Lokhorstkerk. De op
brengst van dit bijzondere
concert komt ten goede aan
het restauratiefonds voor het
orgel van de Pieterskerk. Briër
speelt al vanaf zijn tiende jaar
piano en orgel. Pas veel later
ging hij ook dirigeren. „Eigen
lijk ben ik per ongeluk dirigent
geworden. Pogingen tot dirige
ren pakten goed uit en daarom
ben ik orkestdirectie aan het
conservatorium gaan stude
ren."
Het uit 1643 stammende or
gel van de Pieterskerk is hem
zeer dierbaar omdat hij het zelf
vaak bespeeld heeft. Voor zijn
studie aan het conservatorium
kreeg Briër les van Leo Mens,
die destijds als organist aan de
Pieterskerk was verbonden. De
Stichting Orgelfonds Pieters
kerk Leiden is al geruime tijd
bezig met het inzamelen van
geld voor de restauratie die
ruim 3 miljoen kost. Via een
actie van het Leidsch Dagblad
is inmiddels ruim 44.000 gul
den opgehaald. Briër hoopt op
een behoorlijke opkomst bij
het feestconcert. „Het zou leuk
zijn om het restauratiefonds
een flink bedrag te kunnen
schenken."
De dirigent had na jaren
weer eens zin om voor deze
speciale gebeurtenis een or
kestwerk van J.S. Bach uit te
voeren. Het Jeugdkamerorkest
speelt de Suite nr. 1 voor twee
hobo'd, fagot en strijkorkest.
Madrigaalkoor en Madrigaies
co zetten him jarenlange sa
menwerking voort met de uit
voering van Magnificat van Vi
valdi. Na de pauze besluit Ma
drigaiesco met de Serenade
voor strijkorkest van
Tsaikowsky. Het concert op
vrijdag 24 januari in de Lok
horstkerk begint om 20.15 uur
(kaartverkoop vanaf 19.45 uur
aan de zaal).
AMSTERDAM GPD
De jaarlijkse AKO Literatuurprijs gaat voortaan
(Oprijs voor Literatuur heten. Het bedrag van de
prijs blijft een ton en aan de reglementen wordt
niets wezenlijks veranderd. De stichting die tot
nu toe de AKO Literatuurprijs organiseerde
maakte verder bekend dat Marcel van Dam de ju
ryvoorzitter voor 1997 wordt.
Nieuwe sponsor van de prijs is de Generale
Bank. Sinds de overname van de Credit Lyonnais
Bank Nederland heeft deze grootste Belgische
bank een netwerk van 80 kantoren in ons land.
Met deze prijs wil de bank haar naamsbekend
heid in Nederland vergroten en behalve een fi
nanciële ook een culturele brug tussen de twee
buurlanden slaan.
Met Ed van Eeden, Janet Luis, Marcel van
Nieuwenborgh, Henk Pröpper en Frans Roggen
blijft de samenstelling van de jury voor 1997 ver
der gelijk aan die van de editie 1996. De prijsuit
reiking van dit jaar is opnieuw gepland voor okto
ber en wordt zo mogelijk opnieuw rechtstreeks
op de televisie uitgezonden.