'Gabber een nozem
met minder haar'
Van 'Een goed ontbijt' word je lyrisch
an van Goyen:
6.500 bezoekers
Cultuur&Kunst
Jan Vayne vereerd met uitnodiging
van Witte Huis om te komen spelen
Expositie
over Roussel
in Boymans
Museum Overholland terug
in stilte Teylers Museum
Lekker geslapen? i
j EBKHHB I
IENSDAG 15 JANUAR11997
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444
jer finalisten Jan van Goyen-beeld
)EN_i Vier kunstenaars dingen nog mee naar de opdracht tot
[vervaardigen van een kunstwerk dat straks moet dienen als
a hommage aan de schilder Jan van Goyen. De vier die door
commissie Beeldende Kunst in Openbare Ruimte (BKOR)
den geselecteerd zijn Marinus Boezem, Hans Ligteringen,
b Schouten en R.W van der Wint. In totaal 37 kunstenaars
Uden hun plannen in. De schetsontwerpen van de vier zijn
«af 17 januari te zien in het Centrum voor Beeldende Kunst.
I college van burgemeester en wethouders beslist in een later
|dium wie de opdracht, met een totaal budget van 75.000 gul-
h, in de wacht sleept.
jeuwe voorstelling Freek de Jonge
jTi Freek de Jonge komt met een nieuwe voorstelling getiteld
[meen Goed'. De cabaretier wordt in dit programma opnieuw
jzikaal bijgestaan door toetsenvirtuoos Robert Jan Stips, bas-
iMartin Bakker, aangevuld door Roy Bakker op drums. 'Ge-
kn Goed' is echter geen herhaling, sterker nog, het is een ver-
Lvvende, eigentijdse, voortzetting op een door hem, reeds ja-
I geleden ingeslagen weg, aldus Mojo Theater. 'Gemeen
fed' is van 4 februari t/m 17 mei in zestien steden te zien. De
fete voorstelling is in Stadskanaal. In april en mei staat Freek
Nonge in het Amsterdamse Carré.
Joede' Beethoven gepubliceerd
tuN» Worden de symfoniëen van Beethoven altijd fout uitge-
jrd? Volgens een Duitse muziekuitgeverij is dat inderdaad het
|al. De firma Baerenreiter Verlag uit Kassei is van plan van alle
gen symfonieën een gecorrigeerde versie uit te brengen. Als
jste is een herziene partituur van de beroemde negende sym-
ue gepubliceerd. De Britse musicoloog en dirigent Jonathan
Mar heeft zich op twintig verschillende bronnen gebaseerd,
nieuwe partituur heeft ,,een nieuwe luciditeit met een veel
erpere, helderdere dynamiek", aldus de uitgeverij. In de ko
ude paar jaar zal ook van de andere acht symfonieën een
ziene partituur op de markt worden gebracht.
irnofilm met Marilyn Monroe
iRiD Een Spaanse filmverzamelaar zegt een kopie van een
nofilm in bezit te hebben met Marilyn Monroe in een hoofd-
Het zou gaan om een stomme zwart-wit film van zes minu-
uit 1947 waarin een man en vrouw bezig zijn met elkaar. De
tijds 21-jarige Monroe zou - nauwelijks - herkenbaar in beeld
ichijnen met donker haar. De verzamelaar zou de film al
ïtig jaar geleden op een markt in Parijs op de kop hebben ge-
Nadat Spaanse filmanalisten zich over de film hadden gebo-
kwamen ze tot de conclusie dat het om een authentieke op-
le gaat, waarmee niet geknoeid is. Het zou geen twijfel lei
dat het Marilyn is die meespeelt. Op 1 en 2 februari zal de
voor het publiek vertoond worden tijdens de Film and Re-
1 Collectors Fair - een verzamelaarsbeurs - in de Spaanse
lVila-Seca.
HILVERSUM/WASHINGTON ANP
Jan Vayne: vereerd.
FOTO PR/PATRICIA STEUR
„Dit is wel het mooiste wat een mens kan bele
ven," zegt de Zwolse pianist Jan Vayne. „Vorige
week hoorde ik dat het Witte Huis mij had geno
mineerd om voor president Clinton op te treden.
Toen ging die mededeling nog langs me heen.
Toen maandag de bevestiging kwam. realiseerde
ik me pas wat het betekent om met George Mi
chael als enige Europeanen te mogen optreden
voor heel de wereld
De Nederlandse pianist Jan Vayne toont zich
duidelijk vereerd met de uitnodiging van het Wit
te Huis om op 20 januari in Washington de inau
guratie van Bill Clinton luister bij te zetten. Ter
gelegenheid van Clintons tweede ambtstermijn
als president van de Verenigde Staten speelt de
Nederlandse muzikant die dag twee keer. 's Mid
dags verzorgt hij de muzikale begeleiding bij de
beëdiging, 's avonds treedt hij op tijdens het gala
voor alle wereldleiders.
„Ik zie het maar een beetje als een erkenning",
zegt Vayne. „Verder is een prachtige gelegenheid
mijn cd Classics Pop in de Verenigde Staten te
promoten. Ik weet nog niet wat ik op 20 januari
ga spelen. Over het programma heeft het Witte
Huis nog niets laten weten. In mijn pianospel leg
ik altijd de nadruk op improvisatie. Als Bill iets
speciaals wil horen, dan kan ik daar in meegaan
en er toch een eigen invulling aan geven. Verder
probeer ik geen verwachtingen op te bouwen,
omdat dan mijn spel minder spontaan zou zijn."
Behalve Vayne en de Brit George Michael zijn
ook onder anderen de Amerikaanse zangeres
K.D. Lang en de actrice Whoopi Goldberg uitge
nodigd om naar Washington te komen.
Sinatra spoedig
weer naar huis
LOS ANGELES AP
Zanger Frank Sinatra herstelt
goed van een lichte hartaan
val en mag het ziekenhuis
waarin hij is opgenomen
mogelijk vrijdag verlaten. Dat
heeft een woordvoerder van
het Cedars-Sinai Medisch
Centrum in Los Angeles ge
zegd. Sinatra is helder en
praat met zijn bezoek. De
zanger werd vorige week
voor de derde keer in twee
maanden in het ziekenhuis
opgenomen. In november
lag hij acht dagen in het zie
kenhuis wegens een beknel
de zenuw en longontsteking.
Hakkühbar scoort met 'Gabbertje
Dé hit van de afgelopen maanden is 'Gabbertje' van Hak
kühbar: 120.000 verkochte exemplaren. Op de melodie
van het aloude 'Swiebertje' wordt het leven en welzijn
bezongen van de gabbers, een uitermate zichtbare groe
pering in de samenleving. „Het is een karikatuur. Maar
ze vragen er toch ook om?"
EN AD VAN KAAM
grote overzichtstentoon-
ling van het werk van Jan
Goyen heeft in totaal
iOO bezoekers naar De La-
hal getrokken. Vooral in
laatste weekeinde liep het
m. Maar liefst 5000 men-
wilden bij het sluiten van
narkt nog een blik op de
vijftig doeken van de be
nde zeventiende eeuwse
Isschapsschilderwerpen.
tentoonstelling, gehou-
van 12 oktober '96 tot 13
ïari '97 en ingericht ter
lenking van het feit dat Jan
Goyen precies 400 jaar ge
in in Leiden werd geboren,
k dus een schot in de roos.
tevoren had conservator
istiaan Vogelaar de hoop
uitgesproken dat de expositie
tussen de 25.000 en 35.000
mensen zou trekken. Die ge
tallen werden ruimschoots
overtroffen.
Vooral dankzij Van Goyen
noteerde het Stedelijk Muse
um De Lakenhal over het jaar
1996 een recordaantal bezoe
kers. In totaal passeerden
60.000 mensen de poorten aan
de Oude Singel. Het jaar daar
voor waren dat er 25.000 min
der.
Ondanks deze fraaie getal
len kon Van Goyen toch nog
lang niet tippen aan wat zijn
schoonzoon Jan Steen teweeg
bracht in Amsterdam. Een
overzichtstentoonstelling van
diens werk trok 310.000 be
zoekers naar het Rijksmuse
um.
LEIDEN JACOB HAAGSMA
Bob Fosko (eigenlijk Geert Tim-
mers) is een van de mensen
achter Hakkühbar. Hij baarde
opzien in het alternatieve cir
cuit met de even korte als dwar
se woede-explosies van de
groep De Raggende Manne en
was eerder al de man achter 'Ik
ben er helemaal klaar voor', een
soortgelijk novelty-hitje als
'Gabbertje'. Fosko en de zijnen
zijn al bezig met een opvolger,
die in februari uit moet komen.
Maar meer dan wat ruwe schet
sen zijn er nog niet. „Het gaat
nogal voorspoedig. Dus gaan
we er wel mee door, kijken wat
het oplevert. Je wordt opeens
een soort economische factor,
waar veel mensen een boter
ham aan kunnen verdienen,
buiten het feit dat het veel ple
zier oplevert."
De componist van het oor
spronkelijke 'Swiebertje' is de
aloude Harry de Groot, 76 in
middels. „Een ontzettend aardi
ge man, behoorlijk vief nog. Hij
vond het hartstikke mooi, maar
ik weet niet of dat is ingegeven
door het feit dat hij riant mee
deelt in het Buma/Stemra-ge-
beuren." Voor Fosko zijn die
pegels niet het uitgangspunt.
„Het is absoluut geen hypocriet
gelul: geld verdienen is nooit
het uitgangspunt geweest. Het
is leuk om eens een nummer
één-hit te scoren, maar die
singlemarkt is niet iets wat me
muzikaal gezien aanspreekt.
Tekstueel gesproken is 'Gab
bertje' niet erg vleiend voor het
gabbervolkje. „Wat we hebben
geprobeerd is meer een soort
profielschets te geven van de
gabber zoals die bekend staat.
Het is een stereotype ook. Een
karikatuur, een satire op een fe
nomeen in de maatschappij."
Kritiek is er natuurlijk ook, zij
het niet direct van de geportret
teerde bevolkingsgroep. Hitma
ker 'DJ' Paul Elstak beschuldig
de het Hakkühbar-team ervan
dat men het gabbergilde bela
chelijk maakte en voorstelde als
„een stelletje pillenslikkende
idioten. Maar ja, zij willen zich
zelf beslist voordoen als men
sen die zich isoleren van de
maatschappij, een pil erin flik
keren en de hele nacht door
hakken. Ze vragen er gewoon
om. Dus wat is erop tegen?
Hoepel toch op, daar voelen we
ons niet door aangesproken.
Het is niet onze bedoeling om
gabbers nou eens flink in hun
bek te schijten, om het maar in
mijn eigen termen te zeggen.
Het is een fenomeen dat zich
nu voordoet in de maatschap
pij, zo opvallend dat er vroeg of
laat liedjes over komen. Veel
meer is het niet. En ik vroeg wat
Paul Elstak, die zich graag op
werpt als de grote beschermhei
lige van de gabbers, wat hij dan
doet om die lui van hun slechte
imago af te helpen. Daar had hij
geen antwoord op.
Brommerkoerier
Een 'gimmick'-plaatje, een 'no-
velty'-hitje: Fosko voelt zich wel
aangesproken door die begrip
pen. „We zitten in een soort
'tijdspleet' waarin we precies
aanvoelen wat het singlekopen-
de publiek nu wil. Kun je een
potje gaan lopen misbruiken,
maar wij proberen het echt op
een smaakvolle manier te doen.
Mijn collega's en ik zijn ervan
overtuigd dat dat wel gelukt is.
Het is geen flauwe onzin. Je
moet van goeden huize komen
om het een beetje leuk te
doen."
'Gabbertje' is het product van
een vriendenclub: producer Ad
de Feijter, Eward van der Horst,
Bart Vleming en Fosko, onder
anderen. Fleming gaf zijn ogen
goed de kost bij de housefilm
'Naar de klote', waar hij als
'runner' werkte. „We hebben
echt wel research gepleegd. Al
die kreten in dat nummer: dat
zijn heel herkenbare situaties
voor die mensen."
Blikvanger is brommerkoerier
annex freelance-acteur Ruben
van der Meer, die Fosko leerde
kennen toen beiden werkten
aan de televisieproductie 'De
nieuwe Aussie van de gabber'.
Hij vervult een glansrol in het
relatief goedkope clipje, dat ver
der werd gevuld door een vijf
tigtal gabbers uit Zoetermeer.
„Die maakten we blij met een
plaatje en een T-shirt. Ze had
den een mooie kick."
Fosko zelf is in die clip te zien
als boze pa. Zijn oudste zoon is
vijftien. Hoe zou hij het vinden
alsIk zou er niet zo vreselijk
veel problemen mee hebben.
Wat mij betreft zit het hele ver
schijnsel in dezelfde sfeer als de
nozems, de hippies. Jongeren
hebben het nodig om in een
groep te zitten waar ze zichzelf
kunnen zijn, waarin ze zich
kunnen afzetten tegen de ge
vestigde orde. Een gabber is ge
woon een nozem met minder
haar."
TONEEL
CENSIE SUSANNE LAMMERS
filing: Een goed ontbijt, door David
iegie: Berend Boudewijn. Spel: Ca-
ten Bruggencate, Peter Faber en
I Fernhout. Gezien: 14/1, Leidse
iwburg Nog te zien: 15/1aldaar.
een ongelooflijk vol rom-
het appartement dat het
is van 'Een goed ontbijt',
leetje onderkomen, volge-
vd met wrakkig studenti-
meubilair en slecht te ver-
ien, te zien aan de ijsbloe-
op de ruiten. Er wordt echt
letti gekookt, er worden
flessen wijn ontkurkt en
r te zien is, is ook het ware
herine ten Bruggencate en
Faber zijn oude geliefden
adat zijn vrouw hun ver
ing ontdekte, is ze zonder
>n uit zijn leven gestapt en
zichzelf opnieuw begon-
ils maatschappelijk bevlo-
erares wiskunde aan een
school in de Bijlmer. Na
aar stilte komt hij haar op-
•n. Zijn vrouw is inmiddels
anker overleden, dus niets
een verzoening in de weg.
teen als Faber opkomt, is
lijk dat die twee mijlenver
kaar gegroeid zijn. Hij is
eurig aangeklede heer die
praat leutert en in dat af-
e kamertje waar idealisme
nige is dat licht brengt,
rij niet. De vraag is natuur-
oe ze dan ooit wel bij el-
gepast kunnen hebben en
om dat nu niet meer zo is.
irzaken krijgen we uitein-
allemaal te horen: zij ver-
em precies wat er met hem
le hand is, en hij haar. Dit
;aat over relaties, denk je,
allengs blijkt dat het daar
naast of misschien zelfs wel
evenzeer, gaat over maatschap
pelijke bewogenheid. -Het bij
zondere is dat de degene die het
grote gelijk aan zijn kant heeft
staan, in moreel opzicht toch
niet superieur is, omdat de mo
tieven voor goed gedrag niet he
lemaal zuiver zijn.
„Ik ben onschuldig" is het
eerste dat zij zegt als hij binnen
komt en dat lijkt te slaan op zijn
dwingende manier van belet
vragen. Later krijg je het gevoel
dat dat niet alleen haar manier
is van ironisch commentaar ge
ven op zijn inval, maar dat ze
zich alvast vrij probeert te plei
ten. „Ik had geen keus" zegt ze.
Zes jaar bij een echtpaar inwo
nen, zes jaar een relatie hebben
met de echtgenoot, en als de
vrouw dat ontdekt, zonder een
woord weggaan. Hij mag nog
zo'n kapitalische patser zijn en
nog zo slecht met zijn gevoelens
omgaan, hij is eerlijker - ook al
is zij beter. Zij is, althans vol
gens de aannemelijke analyse
van hem, gevlucht voor de per
soonlijke liefde: het is heel ge
makkelijk van de mensheid te
houden, maar houden van één
iemand, dat is andere koek. Het
is niet moeilijk om van iedereen
in de bus te houden, want bij de
volgende halte kun je immers
uitstappen.
'Een goed ontbijt' is een stuk
'Hakkühbar: „Gabbertje is geen flauwe onzin."
Catharine ten
Bruggencate
en Peter Faber
in 'Een goed
ontbijt'.
FOTO LEO
VAN VELZEN
om te bewonderen. Hoe zwaar
de behandelde thematiek ook
is, het stuk vliegt aan je voorbij.
Hare schrijft dialogen die spran
kelen, vol zinnen die je allemaal
zou willen onthouden.
Berend Boudewijn koos voor
een betoverend hyperrealistisch
decor en daarin spelen acteurs
zo genuanceerd, zo subtiel en
zo naturel - om lyrisch van te
worden.
ROTTERDAM ANP
Museum Boijmans Van Beu-
ningen in Rotterdam heeft
een tentoonstelling samen
gesteld rond de Franse
schrijver Raymond Roussel
(1877-1933). Zijn boeken zijn
voor surrealistische schilders
van onschatbare waarde ge
weest, aldus het museum.
Niet alleen vanwege de on
navolgbare taalprocédés
maar ook door de absurdis
tische machines die hij in
zijn verhalen beschreef.
Roussels romans waren
van grote invloed op latere
schrijvers zoals Queneau en
Perec en vooral ook op het
werk van Marcel Duchamp,
Francis Picabia en Salvador
Dali. Op zijn beurt werd
Roussel geïnspireerd door de
science fiction van Jules Ver
ne.
De expositie valt samen
met de publicatie, in één
band, van de Nederlandse
vertalingen van Roussels Im
pressions d'Afrique (1910) en
Nouvelles Impressions
(1932) (Uitgeverij G.A. van
Oorschot). De tentoonstel
ling is te zien van 17 januari
tot en met 16 maart.
In samenhang met deze
presentatie wordt in het
prentenkabinet een exposiüe
ingericht van foto-impressies
van Marokko, gemaakt door
de in Tanger wonende schrij
ver/componist Paul Bowles
(1910). Deze omvat vijftig fo
to's en documentair materi
aal en wordt aangevuld met
authentiek geluidsmateriaal.
HAARLEM GPD
hoofdstad verloren omdat de
verzamelaar inmiddels alle ver
trouwen op verbetering van de
situatie had verloren.
De expositie "Vergezichten" is
ingericht in een van de nieuwe
zalen van het Teylers waarin
met hoge witte schotten intie
me kabinetjes zijn gemaakt. Zo
komt de schoonheid van de te
keningen prachtig tot zijn recht.
Braun selecteerde werk van be
kende buitenlandse avant gar
de-kunstenaars als Richard Ser-
ra, Bruce Nauman, Sol Lewitt,
Janis Kounellis, Markus Lüpertz
en Tony Cragg. Nederlandse
bijdragen worden geleverd door
onder meer Armando, Jan
Schoonhoven, Marlène Dumas,
René Daniëls, Rob van Konings-
bruggen en Pieter Laurens Mol.
De woordvoerder van Muse
um Kröller-Müller heeft nog
geen idee welke werken Braun
zal uitzoeken. Maar zijn collec
tie verwierf zo'n grote reputatie
dat ook de volgende 'Vergezich
ten' zeker een prachtig eerbe
toon aan de hedendaagse te
kenkunst zal worden.
De expositie 'Vergezichten' in
het Teylers Museum (Spaame
16, Haarlem) duurt tot en met
9 februari. De openingstijden
zijn van dinsdag tot en met za
terdag van 10.00 tot 17.00 urn
en op zondagen van 12.00 tot
17.00 uur.
Directeur Christiaan Braun van
Museum Overholland sloot in
1990 na een verbeten kruistocht
tegen lawaaioverlast de deuren
van zijn museum aan het Am
sterdamse Museumplein. In de
gewijde stilte van het Haarlem
se Teylers Museum treedt
Braun nu weer voor het eerst
naar buiten met een expositie
van 120 tekeningen uit zijn ei
gen collectie.
Voor de tweede reisexpositie
is Braun vanaf april een paar
maanden te gast in de bosrijke
omgeving van Museum Kröller-
Müller in Otterlo. De stand
plaats van de volgende exposi
ties staat nog niet vast, maar dat
Braun opnieuw locaties zonder
'circusachtige manifestaties' in
de omgeving zal uitzoeken staat
vast.
Want het waren die grote pu
bliekstrekkers op het Museum
plein die Braun destijds deden
besluiten de gemeente Amster
dam wegens niet nagekomen
toezeggingen over meer rust
voor het gerecht te slepen. Oud-
burgemeester Van Thijn beken
de ruiterlijk dat er procedurele
fouten waren gemaakt en Braun
smaakte bovendien het genoe
gen van een juridische overwin
ning. Maar het enige particulie
re tekeningenmuseum van ons
land ging toch voorgoed voor de
ipen Haag: Javastraat 271a Leiden: Lammenschanspln 6^
