Harde aanpak extreem-rechts werkt
Britse politici
zien huiswerk
als wonderolie
Feiten &Meningen
Minima die niet in Weert wonen hebben doodgewoon pech
CCI brengt wensen burger nauwkeurig in kaart met vragenformulier
DINSDAG 14 JANUAR11997
152
NIEUWSANALYSE
Met verkiezingen in aantocht heeft de Brit
se politiek zich voluit op het onderwijs ge
stort. De Conservatieven hebben het, na
achttien jaar regeren, uiteraard over 'verde
re verbetering van de kwaliteit'. Volgens La
bour verkeert het onderwijs in een diepe
crisis, waar de partij het met ingrijpende
hervormingsplannen belooft uit te trekken.
Zo ver gaat de politieke liefde en betrok
kenheid met het onderwijs, dat Labour-lei-
der Blair een plan voor een nationale huis
werkregeling heeft gelanceerd. Dat doet het
publicitair goed, kost weinig geld in verge
lijking met andêre plannen zoals het te
rugbrengen van de klassengrootte tot maxi
maal dertig kinderen en heeft ook nog
eens het voordeel dat het past binnen het
door beide par
tijen beleden
streven naar te
rugkeer van
'ouderwetse'
zaken als orde,
discipline, belo
ning en bestraf-
fing.
Voor de klein
tjes zal Blairs
'persoonlijke
kruistocht' voor
onderwijsver
nieuwing straks
minimaal een
half uur blok
ken per avond
gaan beteke^
nen. Middelba
re scholieren
zullen zich na
schooltijd dage
lijks ten minste
anderhalf uur
op de boeken
moeten storten.
De school
werkbepaling
wordt, als het aan Labour ligt, naast een
aantal andere gedragsregels opgenomen in
contracten die school en ouders samen
moeten afsluiten. Die verplichting past in
Labours ontdekking van de individuele ver
antwoordelijkheid van burgers. Eigen falen
mag niet langer volgens het beproefde soci
alistische recept worden afgewenteld op
'het onderwijssysteem' of 'de maatschap
pij"-
Premier Major kreeg gisteren in het verre
Pakistan lucht van Labours nieuwe plan
nen. Hij liet onmiddellijk weten dat Blair
oer-Conservatieve waarden en ideeën pro
beert te stelen. De Tories plegen de proble
men die er in het onderwijs wel degelijk zijn
vooral toe te schrijven aan nalatigheid van
ouders en aan falende onderwijzers. Door
de Conservatieven nagestreefde kwaliteits
verbeteringen richten zich eveneens op het
aantrekken van discipline, terugkeer naar
'parate kennis' in plaats van 'begrijpend le
ren', kortom op het terugdraaien van on
derwijshervormingen uit de jaren zeventig.
Volgens Europese statistieken besteden
Britse kinderen ongeveer net zo veel tijd
aan hun huiswerk als leeftijdgenoten in
Hongarije, Polen, Nederland en Italië. On
derwijsbonden verklaarden gisteren dan
ook onmiddellijk dat het niet om het aantal
uren huiswerk gaat, maar om de kwaliteit
ervan. Iedereen kent immers het verschijn
sel van de scholier(e) die uren op de kamer
doorbrengt met turen naar het behang.
Dat er een relatie bestaat tussen huiswerk
en examenresultaten, is genoegzaam be
kend. - Op de betere Britse privéscholen
wordt dan ook grote aandacht besteed aan
de combinatie van tijd voor en inzet bij het
huiswerk. De Conservatieven stellen dat nu
als voorbeeld aan de rest van het onderwijs.
De onderwijsbonden hebben daar een
voorspelbare reactie op: meer geld voor be
tere voorzieningen.
Het was natuurlijk toeval, maar ook prins
Charles mengde zich gisteren in wat zo
langzamerhand uitgroeit tot een nationaal
onderwijsdebat. Tijdens een bezoek aan
Schotland waar het minste huiswerk
wordt gemaakt pleitte hij hartstochtelijk
voor instelling van huiswerkcentra. „Kinde
ren lopen nu vaak achterstand op doordat
ze thuis niet goed kunnen lerén", aldus de
prins. Er is al een aantal van dit soort instel
lingen en de prins meent dat financiering
van nieuwe een mooie taak is voor het be
drijfsleven. Dat krijgt in ruil voor dat geld
immers later beter geschoold personeel
aangeleverd.
Dat bedrijfsleven profiteert voorlopig
voornamelijk van kinderen die te moe zijn
om huiswerk te maken. Een door de op
drachtgever, de vakcentrale TUC, represen
tatief genoemde peiling onder 4.295 elf- tot
zestienjarigen wees gisteren uit dat een
kwart van alle kinderen onder de dertien
jaar een baantje heeft (wat wettelijk verbo
den is). Iets minder dan de helft van hen
verdient daarmee zó'n 25 gulden per week.
Volgens het rapport werken er liefst 1,7
miljoen elf- tot zestienjarigen, velen langer
dan de Wet op de kinderarbeid toestaat en
buiten de daarin vermelde tijden. Het ge
middelde uurloon ligt op omgerekend 3,50
gulden. In veel gevallen wordt de kinderar
beid beschouwd als aanvulling op het ge
zinsinkomen. Een recente studie van de
verenigde Naties toonde al aan dat in
Groot-Brittannië zelfs kinderarbeid wordt
verricht voor minder dan een kwartje per
uur.
Gegevens wellicht die politici zouden
moeten dwingen meer tijd aan hun huis-
werkte besteden.
LONDEN» HANS GELEIJNSE
CORRESPONDENT
Tony Blair. foto-anp
Steeds grotere verschillen door extraatjes die gemeenten geven
Wie als uitkeringstrekker niet in Bergh, Leeuwar
den, Apeldoorn of Weert woont heeft pech. Die
moet zijn krant, kunstgebit, huur of kapotte was
machine zelf betalen, terwijl de minima in ge
noemde gemeenten deze zaken (ten dele) ver
goed krijgen. Zo is er ongelijkheid ontstaan tus
sen de minima, maar de Tweede Kamer voelt
zich daar niet door aangesproken. Sterker, Den
Haag heeft er vorig jaar bewust voor gekozen en
is niet van plan de operatie terug te draaien.
„We wisten dat dit zou gebeuren", zegt het WD-
Kamerlid Van Hoof. „Vorig jaar hebben we de bij
zondere bijstand aan de gemeenten overgelaten
omdat die beter zicht hebben op wie precies wat
nodig heeft, dan kun je het geluk hebben dat de
gemeente de krant of het kunstgebit vergoedt."
En als jouw gemeente dat niet doet, heb je pech?
„Inderdaad, daar komt het wel op neer."
Weert maakte vorig jaar al bekend dat mensen
met een uitkering wier koelkast of wasmachine
stuk ging, van gemeentewege een nieuwe zouden
krijgen. Leeuwarden kwam vorige week in het
nieuws door voor de minima gezamenlijk een
aanvullende ziektekostenverzekering af te sluiten.
Zodoende zijn de 7.000 personen met een mimi-
male uitkering in de Friese hoofdstad voor aan
zienlijk minder premie verzekerd van bijvoor
beeld een grotendeels vergoed nieuw kunstgebit.
Net als het kunstgebit is ook de huursubsidie in
de Tweede Kamer voortdurend onderwerp van
debat, maar Apeldoorn besloot vorige week voor
haar minima een deel van de huur te gaan beta
len omdat het Rijk het er met de huurverhogin
gen schandalig bij laat zitten. En de minima in
het Gelderse grensplaatsje Bergh mogen ook niet
klagen. Zij krijgen geld voor een krant omdat vól
gens het gemeentebestuur gezinnen zonder dag
blad al snel langs de zijlijn komen te staan.
In andere gemeenten moeten de minima het geld
voor zulke zaken zelf ophoesten. En daar blijft het
niet bij. Neem de veelbesproken koudetoeslag. In
het net gepresenteerde rapport Koud, hè consta
teert de Socialistische Partij grote verschillen: in
de ene gemeente 75 gulden, in de andere 300 gul
den en in de derde helemaal niets.
D66-Kamerlid Bakker: „De gemeenten zijn bui
tengewoon creatief en dat is ook goed. Maar mi
nima in arme plaatsen zijn wel slechter af. De ge
meente Den Haag wil misschien ook wel extra
dingen doen, maar ze hebben gewoon geen geld.
Maar wel een omvangrijk armoedeprobleem". De
Democraat vindt het echter niet nodig nu aan de
bel te trekken. Ook het CDA wil niet tornen aan
deze keuzevrijheid van gemeenten. „Wij van het
CDA zijn voor eigen initiatieven van de burgers",
zegt Kamerlid Terpstra. „Dus moet bijvoorbeeld
het WAO-beraad in pakweg Utrecht maar bij de
gemeente aankloppen dat ze ook zo'n verzeke
ring als in Leeuwarden willen."
PvdA-parlementariër Van Zijl vindt dat de ver
schillen ook niet moeten worden overdreven.
„Verschillen voor de minima per gemeente waren
er altijd al, bijvoorbeeld in de onroerende-zaak-
belasting of de reinigingsrechten. Van de verschil
len in de OZB kun je heel wat kunstgebitten ko
pen", aldus de sociaal-democraat.
WD-afgevaardigde Van Hoof ziet ook de keerzij
de van voordeeltjes. „De 'armoedeval' wordt door
zulke extra's steeds groter. Iemand met een uitke
ring die een baan vindt, moet steeds meer gaan
verdienen om er op vooruit te gaan, omdat hij al
lerlei voordeeltjes voor de minima kwijt raakt."
Ook Bakker (D66) maakt zich daarover zorgen.
De armoedeval staat dit voorjaar op de agenda
van de Kamer. Bakker: „Dan moeten we het er
maar eens principieel over hebben".
De Socialistische Partij heeft de oplossing al klaar.
De SP pleit SP voor het verhogen van het mini
mumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen
met liefst vijf procent. „Zo lust ik er nog wel een
paar", moppert Van Zijl (PvdA). „Als we dat doen,
hebben we weer heel andere problemen."
DEN HAAG WILCO DEKKER
Leidse onderzoeker Van Donselaar blij met koerswending Sorgdrager
Vlak na de oorlog pakte de Nederlandse overheid NSB'ers aan, en lieden die in de SS hadden gediend. Ze werden van
het politieke toneel geweerd en uit openbare functies gezet. Sinds de jaren vijftig is die noodmaatregel onder het stof
geraakt. Extreme uitiatingen erl handelingen worden voornamelijk strafrechtelijk aangepakt. De Leidse onderzoeker
Jaap van Donselaar is het daar al jaren niet mee eens en lijkt nu steun te krijgen van minister Sorgdrager (justitie). Ex
treem-rechts moet in het politieke hart worden geraakt.
„Ze zullen bang worden de ei
gen maatschappelijke carrière
in de wielen te rijden. Als de
dood ook voor een dreigend
partijverbod. Daardoor worden
ze zeker voorzichtiger in hun
uitspraken. Je raakt ze in het
hart. Bovendien zal politieke
druk verdeeldheid zaaien in
rechts-extremistische splinter
groeperingen." Onderzoeker
Jaap van Donselaar is overtuigd
van het nut rechts-extremisten
ook politiek aan te pakken.
Toen de minister van justitie,
•Sorgdrager, het afgelopen week
einde opperde rechts-extremis-
ten het passieve kiesrecht af te
hemen als ze zich stelselmatig
schuldig maken aan geweld,
hoorde Van Donselaar bij wijze
van spreken zichzelf praten. Al
vanaf 1990 bepleit hij een der
gelijke maatregel die het rechts-
extreme gewelddadige lieden
onmogelijk maakt nog langer
tot raadslid, Kamerlid of Staten
lid te worden verkozen. Van
Donselaar: „Politiek bleek dat
toen onhaalbaar. Politici von
den het een absurd idee. Ze wa
ren als de dood voor het ontne
men van het kiesrecht".
Van Donselaar doet al jaren
voor de Rijksuniversiteit Leiden
en de Anne Frank Stichting on
derzoek naar rechts-extremis-
me. Vorig jaar lanceerde hij zijn
stelling opnieuw in het boek De
staat paraat? De bestrijding van
extreem-rechts in West-Europa.
Nederland zou, net als Frank
rijk, rechts-extremisten die zijn
veroordeeld voor racistische
uitlatingen moeten weren van
het politieke toneel.
Jarenlang vreesde de politiek
echter dat een harde aanpak ex
treem-rechts juist in de kaart
zou spelen en gewelddadiger
zou maken. Of dat zo'n aanpak
tot ondergrondse bewegingen
zou leiden die veel lastiger zijn
te bestrijden dan rechts-extre-
me dames en heren politici in
de bankjes van de gemeente
raad of de Tweede Kamer. Op
merkelijk, vindt Van Donselaar.
„Tegenstanders van een repres
sieve aanpak binnen en buiten
de politiek zijn bang voor een
beweging richting het terroris
me. Maar juist geweld is de aan
leiding om deze groeperingen
aan te pakken. Dat zie je ook in
Duitsland. Sinds daar de geor
ganiseerde structuur is aange-
HWiPPEiszir/vieM N
gxreeem
OOM IÉT STIL-
-IKS1EIV00K WTW0,A|S ffltW K&LWTSLD6P3J.
Luimes wnw VWEN w
emm «chtse ubfem het pa&êf kiesmtr
mr wcft&o omnoa&L m wem PAT m
F6WTS IDÉÉ-, Moer IWE&ÊN Pit W idee AAMANÉtf,
20a$ de.minis1&, herpasslef Kl&a£6cut WHEN qfflmwen
j \LM mi y__.o\r kfó'd mnanaeitr IPSE
PAT IK. je VOOflWÉtEM ott
ÏÜtEBFVlt- WOOBit VWMT,
zoals IEDEÉ8&1 WEET, IS ER IN
ONZE. ExmeeM Kotrse
qyfe <qéeriftMV \ttfz
pakt, zijn de extremisten veel
voorzichtiger geworden.
Dat minister Sorgdrager nu een
draai van 180 graden lijkt te
hebben gemaakt, wekt bij Van
Donselaar geen verbazing. Dat
doet het wel bij een partijge
noot van de minister, D66-Ka-
merlid De Graaf. Deze Demo
craat zegt 'blij verrast' te zijn
met de uitlatingen van zijn mi
nister. De Graaf is immers al
enige maanden bezig een initia
tiefwetsvoorstel te schrijven om
mensen die zijn veroordeeld
wegens racistische uitlatingen,
het passieve kiesrecht te ontne
men. Waarom een initiatief-
illustratie wim stevenhagen
wetsvoorstel? Omdat zowel mi
nister Sorgdrager als minister
Dijkstal (binnenlandse zaken)
daar afgelopen zomer geen
been in zagen.
Dat Sorgdrager hem nu pas
seert, maakt bij De Graaf geen
rancuneuze gevoelens los. „Als
Justitie het nu van mij over
neemt, ben ik ze daar alleen
maar dankbaar voor. Het kost
me zoveel tijd." Hij voorziet
echter wel de nodige proble
men voor Sorgdrager. Waar De
Graaf het kiesrecht wil ontne
men als er sprake is van veroor
deling voor discriminerende
taal, kiest Sorgdrager voor een
dergelijke straf bij rechts-ex-
trfeem geweld. De Graaf: „Maar
van een steen door de ruit is het
verdraaid moeilijk aan te tonen
of die vanuit discriminerende
motieven is gegooid. Ik vraag
me af of je dat wetstechnisch
ooit rond kan krijgen."
De woordvoerder van Sorgdra
ger zegt dat dit soort problemen
onderzocht zal worden. De stap
van de minister heeft echter ook
het ambtelijk apparaat 'verrast'.
Van Donselaar meent dat het
ontnemen van passief kiesrecht
alleen moet worden toegepast
op mensen die de regels syste
matisch ondergraven. „Alleen
de hardnekkigen en de onver-
beterlijken", aldus de onderzoe
ker. „In dit geval denk ik dat
luidruchtige aandacht voor der
gelijke bestrijdingsmaatregelen
de organisaties labiel maakt.
Ook al duurt het nog jaren voor
de nieuwe aanpak is verwezen
lijkt."
Van Donselaar waarschuwt dat
de bestrijding van extreem
rechts onderdeel moet zijn van
een bredere aanpak. Zo zouden
zendtijd en subsidies voor poli
tieke partijen die tegen veroor
delingen zijn aangelopen, moe
ten worden ingetrokken. De mi
nister van binnenlandse zaken,
Dijkstal, heeft zich daarover
eerder instemmend uitgelaten.
De Leidse onderzoeker wil bo
vendien het Nederlandse poli
tieke stelsel beter beveiligen te
gen toetreding van rechts-radi-
cale splinterpartijen. Daarvoor
zou pnder meer de waarborg
som die partijen moeten storten
voor deelname aan de verkie
zingen omhoog moeten. Van
Donselaar: „Van één instru
ment kun je niet alle heil ver
wachten".
LEIDEN-DEN HAAG PETER DE KNEGT
n MARC PEEPERKORN
Direct marketing beleeft gouden tijden
Bij 2,2 miljoen huishoudens viel eind vorige week
een vragenformulier in de bus van het Centrum
voor Consumenteninformatie (CCI)Dat was
geen toeval, want directeur A. van Remmerden
weet als geen ander dat mensen in het weekeinde
het meest geneigd zijn een kwartiertje uit te trek
ken om met het bijgeleverde potloodje de vragen
te beantwoorden.
'Direct marketing' maakt gouden tijden door. De
consument wil niet meer worden overspoeld met
ongeadresseerde reclame en de fabrikant reali
seert zich dat het veel effectiever is alleen mensen
te benaderen die echt in een product zijn geïnte
resseerd. De kunst is te weten wie die mogelijke
klant is en wanneer hij toe is aan een hixe keuken,
een magnetron of een nieuwe auto.
Banken, fondsenwervers, verzekeraars, kranten
en natuurlijk de postorderbedrijven richten zich
telefonisch of per post direct tot hun klant. Maar
ook de winkelier op de hoek heeft belang bij de
mogelijkheden van computer en televisie, is de
overtuiging van deze bedrijfstak. Via de computer
kaartjes bestellen voor de bioscoop of bood
schappen doen die vervolgens thuis worden be
zorgd is straks heel normaal, zo voorzien zij. De
aanbieder van goederen en diensten moet echter
wel de behoeften van de klanten kennen. Daar
voor wordt dit CCI-onderzoek geregeld gehou
den.
Vooral kranten en verzekeraars benaderen moge
lijke klanten tegenwoordig telefonisch. De een
gooit woedend de hoorn op de haak, de ander
gaat er eens lekker voor zitten. Garages en tal van
andere bedrijven geven de voorkeur aan een min
of meer persoonlijke brief.
Van Remmerden verwacht de komende dagen
vijftien tot twintig procent (ofwel zo'n 450.000)
van de CCI-formulieren terug te krijgen met ge
detailleerde informatie over koopgedrag: 'Ik koop
altijd/meestal hetzelfde merk whisky, maandver
band of shampoo'. Aan de hand van de tachtig
vragen worden wensen, voorkeuren en plannen
in beeld gebracht. Voor de consument heeft dit
als voordeel dat hij alleen nog informatie krijgt
toegezonden over onderwerpen die hem interes
seren. Wie van plan is zich binnen een halfjaar
een nieuwe auto of een droomkeuken aan te
schaffen, vindt daarover glimmende folders in de
bus.
Op dit 'kritische moment' snijdt het mes aan twee
kanten, benadrukt de CCI-directeur. De consu
ment wordt op zijn wenken bediend en de fabri
kant weet dat zijn dure folders in een vruchtbare
voedingsbodem vallen. Wie geen andere auto wil,
gooit immers alle glossy drukwerk met één bewe
ging in de papierbak. Weg investering.
Maar de CCI-enquête levert ook andere waarde
volle informatie op waar bedrijven. De directeur
van CCI, onderdeel van VNU, schudt de voorbeel
den moeiteloos uit zijn mouw. „Als ik weet dat in
een gezin veel chocolademelk wordt gedronken
en welke tijdschriften er over de vloer komen, kan
ik de fabrikant vertellen in welk blad hij moet ad
verteren. En voor Albert Heijn is het bijvoorbeeld
ook belangrijk te weten hoe het zit met de mag
netron-dichtheid in een buurt."
Het onderzoek, dat elk jaar gedeeltelijk wordt her
haald „Er wordt heel wat verhuisd, dus moeten
we ons databestand actualiseren" voert het
CCI grotendeels uit voor eigen rekening. De infor
matie die dat oplevert, wordt in hapklare brokken
verkocht aan wie er zo'n vijftig cent per adres
voor over heeft. „Als de fabrikant van hondenvoer
iedereen met een hond wil aarischrijven, leveren
wij de adressen."
Daarnaast is een aantal betaalde vragen opgeno
men voor bedrijven als ABN-AMRO, Dela en
Campina Melkunie. Omdat de namen van deze
'sponsors' op het formulier staan, weet de consu
ment bij wie de informatie die hij geeft, terecht
kan komen.
De grote truc zit hem echter in het combineren
van informatie. „Als een fabrikant van wasmidde
len weet dat u van opera, klassieke muziek en
ballet houdt, kan hij een spaaractie opzetten voor
een gratis cd of een toegangskaartje voor een
voorstelling om merkentrouw te belonen."
'PS. Het CCI gaat zorgvuldig met uw gegevens om
en handelt volgens de voorschriften van de Wet
Persoonsregistratie', meldt het begeleidend brief
je. Dat betekent dat de informatie alleen mag
worden doorverkocht aan wie er redelijkerwijs
belang bij heeft. Informatie over de gezondheid
hoort niet naar een computerbedrijf te gaan, illu
streert een woordvoerder van de Consumenten
bond.
De weerstand tegen het beantwoorden van alle
mogelijke vragen over het huiselijke leven, in de
late jaren zeventig nog voldoende om een volks
telling van de overheid te doen mislukken, lijkt af
genomen. Van Remmerden meent dat de spraak
makende gemeente ten onrechte de indruk wekt
dat er grote weerzin bestaat tegen aantasting van
de privacy.
Dat blijkt ook uit de bestanden van de Neder
landse Associatie voor Direct Marketing, Distance^
Selling en Sales Promotion (DMSA) in Amster
dam. Hier staan 80.000 mensen geregistreerd die
niet willen worden lastig gevallen met geadres
seerde reclame en 28.000 huishoudens die ver
schoond willen blijven van telefonische verkoop
praatjes.
Wie zo'n actie wil houden, vergelijkt het eigen be
stand.met dat van DMSA, waarna de onwilligen
eruit worden gefilterd. Dit is een prettige kosten
besparing voor de aanbieder van goederen en
diensten en vermindert irritatie bij de burger.
DEN HAAG THEO HAERKENS
