Licht, lucht en water
Het tuinseizoen begint bijna
ff
G
ff
ff
A
ff
ff
ff
Tuinieren
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1. gereed; 2. lijst; 3. wacht
woord; 4. vuurwapen; 5. snor; 6.
kettingzang; 7. draaibare haak;
8. palmriet; 9. fier; 10. klos; 11.
kosteloos; 12. allerlei; 13. meu
belstuk; 14. zandkuil op een
golfterrein.
D
E
M
E
3
E
E
E
E
T
A
G
0
Tl
0
E
V
E
R
^1
o
u
B
E
L
A
°l
0
E
E
U
E
W
R
LL
E
E
E
A
E
A
i
E
E
E
Til
j
E
L
m
E
E
u
E
Ei
td
kiu
UtJ
0
w
E
N
UüJU
EJ
s
Ej
p
1
A
L
E
li
LJ
T
A
p
S
E
fff
cT
T
B
0
T
E
'E
R~
U
R
E
Tn
1
E
TT
m
T
iff
A
N
K
E
R
s
E
1
E
[ff
Joost wendde zich verbaasd om. Achter
hem had een oude automobiel halt gehou
den en de bestuurder, een zekere H. Hieper,
keek hem vol deelneming aan. „Is er iets?"
vroeg deze. „Kan ik soms helpen?" „Dat is
heel vriendelijk, als ik zo vrij mag zijn", zei
de bediende oplevend. „Ik heb hier een to
to-formulier. dat tijdig gepost moet worden.
Het is heel belangrijk, wanneer ik me zo
mag uitdrukken; want alle uitslagen zijn
goed. Ze zijn uit de toekomst gehaald, ziet
u? Maar nu is er geen buslichting en daar
om ben ik danig onthand." „Dat kan gere
geld worden", verklaarde de heer Hieper,
die verbaasd had toegeluisterd. „Ik moet
toch naar de stad, zodat ik dat briefje wel
even mee kan nemen. Maar de zaken gaan
slecht; ik kan het niet voor niks doen. Geef
me 'n knaak, jongen, dan komt het in or
de." Joost vond dat een mooie regeling,
want het bedragje leek hem gering voor ie
mand die doende was de voetbaltoto te
winnen. Hij betaalde dan ook opgewekt en
reikte de brief over. Daarop besteeg hij zijn
rijwiel en fietste vlug huiswaarts om thuis te
zijn voordat heer Olivier om de thee zou
schellen. Maar deze was nog niet zo ver. Hij
stond nog steeds op de heuvelrug en praat
te met Tom Poes.
„Bedoel je", zo vroeg hij, „dat ik die Niks
steeds om me heen moet verdragen? Dat is
uiterst bezwaarlijk voor iemand van mijn
stand, jonge vriend! Hij is geen heer en ik
zou liever dat schilderij vernietigen, zodat
hij kon verdwijnen." „Hij zou niet verdwij
nen", hernam Tom Poes. „Hij zou weer on
zichtbaar worden, maar er wel steeds zijn.
En dat is veel vervelender." „Ja, dat is zo",
prevelde heer Ollie, die aan de donkere
hoeken achter gordijnen en onder zijn bed
dacht. „Wat moet ik dan doen?"
„Koop het schilderij van Wammes", drong
Tom Poes aan. „Wees er zuinig op. En laat
u niet meer verleiden door toekomstvoor
spellingen. Die Niks maakt alleen maar ge
bruik van uw angst voor morgen."
ZATERDAG 11 JANUAR11997
TOM POES Tom Poes en de Niks
Vraag en
antwoord
Nog eens een bericht over de
Nerium leander, kortweg olean
der. Ditmaal van de familie De
Bruin uit Noordwijk. Op Corfu
zaten zowaar zaden aan de bo
men. Kun je die zaaien? Dat
neem ik aan van wel, maar ik
heb er geen enkele ervaring
mee en kan in mijn boeken ook
niets erover vinden. Mijn vraag
dus aan de beter geïnformeerde
lezers: wie o wie heeft ooit zelf
oleanders gezaaid en hoe? Al
vast mijn dank. Oók van de fa
milie De Bruin de klacht dat er
zoveel grote bomen vlak bij huis
en liefst in een voortuin worden
geplant. Als ze te groot worden,
moet er gezaagd worden en dat
is jammer. In een van de vol
gende rubrieken zal ik het heb
ben over de eeuwig te grote
ogen bij een te kleine mond.
Wat de tuinaanleg aangaat, zijn
we helaas net kleine londeren.
Maar daarover een andere keer.
Mevrouw Handgraaf Walker
uit Haarlem tobt met de Ficus
benjamini en ongezien kan ik,
naar aanleiding van de beschrij
ving, vertellen dat die stakker te
veel water heeft gehad. Als het
mijn plant was zou ik hem snel
uit de pot kloppen, de wortels
goed bekijken en nieuwe grond
geven, goede composthouden-
de grond en vooral geen te grote
pot. De planten houden niet
van te veel ruimte voor de wor
tels. De beste tijd om te verpot
ten is en blijft het voorjaar,
maar als de nood hoog is zou ik
het nu doen. Verder; kamertem
peratuur, veel licht, iets zon
mag best, alleen gieten als de
bovenste laag grond droog aan
voelt en vanaf het voorjaar om
de veertien dagen bijmesten.
Ziet de plant er erg gehavend
uit, dan wat bijsnoeien. Verder:
het blad af en toe afsponzen
wordt op prijs gesteld.
H. Lubbers uit Heemstede
meldt dat de Lavatera half de
cember nog steeds roze bloe
men heeft. Die bloemen zullen
nu wel bevroren zijn. Maar zo
vreemd is die late bloei niet dit
jaar. Het vooijaar kwam moei
zaam op gang en de zomer
bleef koel. Bij mij bloeide het
septemberkruid (een kleinbloe-
mige aster) ook pas in decem
ber. Heeft kennelijk geen weet
van onze kalender.
Enige tijd geleden kreeg ik een
schrijven van S.M.S. Philips uit
Leiden over een bloeiende As
paragus. Mijn vraag was: komen
er geen mooie kleine rode bes
jes aan? Neen dus. Daarom het
advies om de bloemen vice ver
sa eens met een penseeltje te
bestuiven. Wellicht komen er
dan wel kleine rode vruchtjes
aan en daarin zit zaad waarmee
je verder kunt kweken. Ik heb al
menige zelfgezaaide piepkleine
Asparagus cadeau gedaan. Wel
licht dat de bestuiving in mijn
serre door een of ander vliegend
insect wordt verricht.
P u z
OPGAVE OPLOSSING
DOOR JAN VISSER
Het ziet er naar uit dat de eerste fase van de winter dit weekf
loopt. Eerdere berichten ten spijt komt het hogedrukgebied I
Oostzee onvoldoende uit de verf waardoor een nieuwe hoevei
koude en droge lucht niet tot onze streken kan doorstoten. D
wachting is dat minder koude Atlantische lucht de komende
zondagochtend onze omgeving weet te bereiken met als gev<
pende temperaturen. Waarschijnlijk komt het kwik zondagm
overal 1 tot 2 graden boven het vriespunt. In de vochtige luc
dan Nederland is binnengestroomd kan wel op veel plaatsen
dichte mist gaan ontstaan. Het is onzeker of het naderbij koi
de minder koude lucht de komende nacht en zondagochtenc
neerslag gepaard gaat. Mocht dat wel het geval zijn, dan kan
ijzelvorming glad worden.
Na het weekeinde wordt het centrum van het
naar het midden van Europa gedirigeerd. Onze streken
door te maken met een zuidzuidwestelijke luchtstroming
vochtige lucht wordt aangevoerd. Het resultaat is een
met veel bewolking en soms dichte mist. Wel blijft het
droog. De temperaturen lopen overdag op tot waarden
graden en 's nachts verkeert het kwik rond het vriespunt,
derlijk kunnen eventuele nachtelijke opklaringen zijn.
vorst in de grond zit kan het dan ook door opvriezing lo
worden.
De vorst is tijdens het afgelopen etmaal getemperd tot
was een noordoostenwind die vanuit het noorden van
der koude lucht aanvoerde. De maximumtemperatuur
Bloemendaal aan Zee een waarde van -2,7 graden,
Valkenburg/Leiden -3,4. Verder was het een
van tijd tot tijd wat motsneeuw.
Denemarken:
Vëel bewolking en mogelijk sneeuw of
later regen. Ook kans op ijzel. Middag-
temperatuur stijgend tot iets boven het
vriespunt'op zondag. Zondag ook veel
wind.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Veel bewolking en vooral in het noorden
en westen enige tijd regen en veel wind.
In het zuiden en oosten kleinere neer
slagkans maar wel kans op ijzel. Stijging
van temperatuur tot ongeveer 11 graden
op zondag; alleen in het zuidoosten nog
lagere maxima.
België en Luxemburg:
Bewolkt en nevelig; overwegend droog
■naar in het westen is ijzel niet helemaal
uitgesloten. Zaterdag nog overal lichte
vorst;.zondag in het westen maxima iets
boven het vriespunt.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel bewolking en in het uiterste westen
een kleine kans op regen, mogelijk ijzel.
Ook kans op mist. In het oosten mis
schien enkele opklaringen en maxima
rond het vriespunt. Aan zee temperatuur
oplopend tot een graad of 7.
Portugal:
Dg en zonnige perioden. Maximum
temperatuur aan zee meest tussen 14
graden en 18 graden.
Madeira:
Zaterdag af en toe zon en droog; zondag
een toenemende kans op buiige regen,
mogelijk met onweer. Middagtempera-
tuur ongeveer 18 graden.
Spanje:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog; hier en daar mist. Maxima uit
eenlopend van 10 graden in het noorden
tot dicht bij 20 graden in het zuiden.
Canarische Eilanden:
Zaterdag flinke perioden met zon. Zon
dag van het westen uit meer bewolking
en enkele regen- of onweersbuien. Mid-
dagtemperatuur rond 24 graden.
Marokko:
Westkust: zonnige perioden en droog.
Middagtemperatuur tussen 19 en 25
graden.
Tunesië:
Onbestendig met veel wind, regen- en
onweersbuien en in het noorden hier en
daar veel neerslag. Middagtemperatuur
rond 16 graden, maar zaterdag in het
noorden aanmerkelijk frisser.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog. Lokaal kans op mist. In het zuid
oosten tamelijk veel wind. Maxima uit
eenlopend van rond het vriespunt bij
Lyon tot 10 graden of meer langs de
kust van de Middellandse Zee en bij Bi-
aritz. In de Alpen temperatuur op 2000
meter hoogte rond -4 graden; in de Pyre-
en oplopend tot rond het vriespunt
op zondag.
Mallorca en Ibiza:
Geleidelijk meer zon. Zaterdag eerst nog
kans op een enkele bui en veel wind.
Middagtemperatuur ongeveer 15 gra
den.
Italië:
In het midden en zuiden nog een aantal
stevige regen- en onweersbuien, vooral
zaterdag; van het noorden uit geleidelijk
droger en meer zon. Vooral langs de kust
van de Adriatische Zee veel wind. Mid
dagtemperatuur uiteenlopend van 5 gra
den in het noorden tot 14 in het zuiden.
Corsica en Sardinië:
Veel wind en wisselend bewolkt. Vooral
op Sardinië nog enkele buien, ook met
onweer. Zondag meer zon. Middagtem
peratuur rond 13 graden.
Malta:
Half tot zwaar bewolkt en enkele buien,
ook met onweer. Middagtemperatuur
ongeveer 14 graden.
Griekenland en Kreta:
Onbestendig weer met een aantal regen
en onweersbuien, lokaal met veel neer
slag, en een aanwakkerende wind. Mid
dagtemperatuur meest tussen 8 en 15
graden.
Turkije en Cyprus:
Kusten: langs de westkust veel bewol
king en buien, soms met onweer en mo
gelijk veel neerslag. Langs de zuidkust
en op Cyprus vrijwel overal droog en
vooral zaterdag geregeld zon. Middag
temperatuur van 10 graden op de Dar-
danellen tot 18 op Cyprus.
Duitsland:
Rustig weer met hier en daar zon maar
ook kans op laaghangende bewolking of
mist. Vrijwel overal droog. Overdag lich
te vorst; zondag in het uiterste noorden
maxima roncf of net boven het vriespunt.
Middagtemperatuur op 1500 in de
Zuidduitse Alpen oplopend naar onge
veer 0 graden op zondag.
Zwitserland:
In de meeste dalen overwegi
hoog in de bergen flink wal
Middagtemperatuur -2 aan
de en +5 in de omgeving
Op 2000 meter hoogte stijg
peratuur tot rond het vriesf
dag.
Oostenrijk:
Wolkenvelden en vooral i
eerst nog hier en daar wat s
bergen in Tirol geleidelijk
Temperatuur op 2000 met
pend tot rond -5 op zondag
lagergelegen gebieden nog
Polen:
Rustig vriesweer met soms v
ook kans op mist. Vrijwel c
Maxima ongeveer -5 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Bewolkt en kans
(mot)sneeuw; in wat hog
soms ook zon. Middagtemp
-4 graden.
Hongarije:
Zaterdag bewolkt ei
sneeuw, mogelijk ijzel. Zor
lijk droog en een enkele opk
ma iets onder het vriespunt.
MAANDAG 13 JANUARI 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08 43
Maan op 10.50 Maan
Waterstand
IJmuiden
Hoog 06.27 18.47 06
Laag 04.10 14.26 03
Weerrapporten 10 januari 19
Maastricht
Aberdeen
Bordeaux
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
L3sPalmas
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
Stockholm
Warschau
Wenen
Zürich
Bangkok
Buenos Aires halfbew
Casablanca halfbew.
Johannesburg onweer
Los Angeles zwaar be*
New Orleans onbew
New York halfbew
Tel Aviv onbew
Tokyo onbew
HEINZ
In de wintermaanden hebben
onze kamerplanten het zwaar te
verduren. Er is te weinig licht:
's zomers, in juni, kunnen ze
genieten van rond 17 uur dag
licht, midwinter is dat rond 8
uur. Dat is dus heel wat minder.
En hoe staat het met de lucht.
Veel te veel mensen denken dat
ze met een flinke gietbeurt de
slaphangende plant kunnen
redden. Doorgaans is het tegen
deel waar, de plant heeft te wei
nig lucht.
Onderzoek wijst uit dat de
plant het best gedijt bij één deel
lucht op vier delen grond, 25
procent lucht dus. Bij 15 graden
Celsius gaat ze kwijnen en rond
de 10 graden legt ze het loodje.
Te veel water in de pot verdrijft
de lucht met als gevolg dat de
wortels afsterven.
En nu het vocht waar we het
al over hadden. Maar met vocht
bedoel ik hier niet alleen vocht
in de grond. Vocht in de lucht is
veel belangrijker, vooral voor de
vele, in de kassen verwende,
bloeiende planten, die wij arge
loos in de huiskamer op de ven
sterbank, bij de verwarming of
bij een andere warmtebron zet
ten. Ze hebben het daar welis
waar net zo warm als in de goed
verwarmde kassen, maar ze
kwijnen weg omdat er te weinig
vocht in de lucht zit. Een warme
kas heeft vaak een vochtig
heidsgraad van 80 procent. Dat
is nu ook weer niet nodig in on
ze kamer. Maar een vochtig
heidsgraad van rond 60 procent
is aangenaam voor mens, dier,
meubel en vooral plant. Om het
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
moeilijk te maken: de vochtig
heidsgraad is afhankelijk van de
temperatuur. Een voorbeeld dat
wellicht spreekt: in een kamer
met een inhoud van 50 kubieke
meter is bij een normale kamer
temperatuur (en kou buiten)
anderhalve liter water per et
maal nodig voor een vochtig
heidsgraad van 60 procent. Hoe
hoger de temperatuur en hoe
groter de kamer, des te meer
moet er verdampen om de ge
wenste vochtigheidsgraad te be
reiken.
Nu wil ik ieder die dit leest
een boel rekenwerk besparen
met een simpel middel dat ik
ook bezit: een hygrometer. Die
geeft aan hoe hoog de vochtig
heidsgraad is. Simpeler kan het
niet en dat ding is, volgens mij,
voor liefhebbers van veel groen
in de kamer, van belang.
Blijft de vraag hoe we een te
lage, dan wel een te hoge voch
tigheidsgraad te lijf kunnen
gaan. Een te hoge vochtigheids
graad vraagt om open ramen.
De buitenlucht heeft vooral
's winters, bij buitentemperatu
ren die ver beneden de kamer
temperatuur liggen, bijna altijd
een lagere vochtigheidsgraad
dan de lucht binnen. Van een
korte tijd het raam open koelt
de kamer echt niet veel af.
De te lage vochtigheidsgraad
kunnen we plaatselijk verbete
ren voor de plant door deze op
een schotel te plaatsen, zodat
de pot boven het water komt te
staan. Ook een natte spons tus
sen ompot en pot helpt. Willen
we de kamerlucht vochtiger
maken dan zal er extra water
moeten verdampen. Dat kan
door het aanbrengen van water
reservoirs bij verwarming of ka
chel, maar ook met behulp van
bepaalde planten. Ikzelf heb
een Cyperus papyrus, kortweg
Papyrus genaamd, flink groot,
dat wel. Die verdampt liefst drie
liter water per dag. Er is ook een
kleinere Cyperus, de C. alterni-
folius, die meer bescheiden is.
Zo zijn er wel meer oplossingen.
En nu het licht. Gelukkig zijn
er tegenwoordig lampen in de
handel die speciaal licht geven
aan planten. Die lampen moe
ten minstens een halve meter
boven de plant hangen. Voor
planten op een donkere plek
midden in de kamer is rond 20
uur licht (schrik niet) de aange-
Het duurt niet lang meer totdat 's ochtends de tuin
wordt doorkruist op zoek naar de eerste lentebo
den. Aan het eind van deze eerste maand in het
jaar kunt u de gele blikvangertjes van de wintera-
conieten verwachten, snel gevolgd door de
sneeuwklokjes. De groene punten van de laatste
konden al eerder ontdekt worden op de plekken
waar de merels het bladerdek hebben omgespit.
Het is echter ook de tijd om weg te dromen bo
ven een nieuw tuinboek of plannen te maken voor
veranderingen in de tuin.
Ingrijpende zaken kunnen het best snel worden
aangepakt en uitgevoerd zolang het weer dat toe
laat. Ze moeten klaar zijn voordat de planten weer
gaan groeien, zodat de 'littekens' snel onzichtbaar
zijn.
Als er besloten wordt een deel van de siertuin als
moestuin in te richten, kies daar dan een zonnig
Na een vorstperiode keren de
bloempjes van de winterjasmijn in
volle glorie terug. foto gpd
stuk voor uit, waar de grond niet te nat is. Hou re
kening met het feit dat de gebruikstuin meer on
derhoud vraagt onder andere bemesting dan
de bloemenborder. De combinatie bloemen en
groenten kan een heel leuk beeld opleveren. Zelfs
in een voortuin.
Intussen bloeit al sinds december de winterjas
mijn. De gele kelkjes rijgen zich langs de naakte
takken. Jasminum nudiflorum is dan ook de Latijn
se naam. In een vorstperiode verdwijnen de
bloempjes om daarna in volle glorie terug te keren.
Ook enkele Viburnums, Japanse sneeuwbal of Gel
derse roos, bloeien nu en geuren dat het een lieve
lust is. Viburnum 'Tinus' kijkt nog even de kat uit
de boom.
De Viburnum kan worden geplant zolang het
niet vriest. Maak een flink plantgat waarvan de bo
dem goed diep is omgewerkt. Meng door de grond
die op de wortels wordt aangebracht flink wat pot
grond, wat turfmolm en droge koemest. Blijf water
geven.
Loop zo min mogelijk op het gazon. Bij sneeuw
en vorst helemaal niet. Voetstappen blijven tot
diep in de zomer te zien.
Hheesters die na 1 juli bloeien kunnen nu wor
den gesnoeid als 't niet vriest. In aanmerking ko
men onder meer enkele soorten spierstruiken, de
meeste heidesoorten van Erica, de meeste herts-
hooisoorten en de pluimhortensia.
13 w i S3U WBÊÊBBS »"8i
energie waarop we zuinig moe
ten zijn. Het wordt, als zo vaak
dus: kiezen of delen.
wezen hoeveelheid. Willen we
de planten in de vensterbank
extra verwennen, dan is 5 uur
licht per etmaal ruim voldoen
de. Uiteraard kost dit extra
4500
