Turkije dreigt Cyprus met aanval
Buitenland
Bewind president Milosevic
kraakt in al zijn voegen
Duits holocaust-monument
dreigt debacle te worden
4>ris Jeltsin
"fie weken
roulatie
Kabinet Peru
wil deal met
gijzelnemers
Nieuwe president
Handel in valse vliegtuigonderdelen lucratief
Parlementair onderzoek:
bse-zaak verdoezeld
rERDAG 11 JANUARI 1997
kraar moet per maand vier boeken lezen
li a lumpur» Alle 26.000 leraren in de Maleisische deelstaat Pe-
Fmoeten sinds het begin van dit schooljaar op bevel van het
nisterie van onderwijs ten minste vier boeken per maand le-
f i. De maatregel is bedoeld om een 'leescultuur' te kweken on-
lu'r leraren, aldus minister van onderwijs Abdul Rahim Majid in
n interview met de krant The Star. De titels van de gelezen
r- %ken worden genoteerd in een logboek dat per school wordt
gehouden.
Jandbeeld voor abortusslachtoffers
rr'<fescHALN In de Oost-Poolse stad Miedzyrzec is gisteren een
ivkJndbëild onthuld voor de slachtoffers van abortus. Het is een
23ttiatief van de pastoor van de parochie. Het monument is vier
[ter hoog en staat op de centrale weg van de stadsbegraaf-
lats. Het beeldt in brons de maagd Maria af met aan haar voe-
P j een draak die een ongeboren kind bespiedt. Ondanks fel ver-
[van de katholieke kerk en de rechtse oppositie kent Polen
begin dit jaar een wet die de mogelijkheden voor abortus
Rfruimt.
b"sjechen vieren jubileum Charta
[AGMet een onderscheiding voor de Myanmarese oppositie-
Her Aung San Suu Kyi en een feest in de Praagse Burcht van
>de-oprichter president Vaclav Havel, hebben voormalige
jfchoslowaakse dissidenten gisteren de oprichting herdacht
s: ji Charta 77. De oprichting van de oppositiebeweging vormde
geleden een voorlopig hoogtepunt in de strijd tegen de
communistische machthebbers.
/cduwe Hoxha op vrije voeten
&nai Nexhmije Hoxha, de 76-jarige weduwe van de voormali-
Albanese dictator Enver Hoxha, is gisteren uit de gevangenis
gelaten na vijfjaar cel wegens corruptie. Hoxha zag er on-
35l(iks haar leeftijd en jaren in de cel goed uit. Buiten de poort
1 de vrouwengevangenis in de hoofdstad Tirana werd zij op
wacht door haar twee zonen.
jnderen gedood bij brand
iaiiHEiMBij een brand in een tehuis voor asielzoekers in Mon-
in het westen van Duitsland zijn gisteren drie kinderen om
- lieven gekomen: een baby van drie maanden en twee kinde-
twee en drie jaar uit de Servische provincie Kosovo. De
chtoffers werden gevonden nadat de brand was geblust. Hun
ders hadden de kinderen niet als vermist opgegeven omdat zij
[wege de brand in een shock verkeerden.
"Ijleine operatie' voor Mobutu
|a(WoDe Zaïrese president Mobutu Sese Seko heeft gisteren
'e4en ziekenhuis in Monaco een 'kleine chirurgische ingreep'
dergaan. Dat hebben leden van zijn gevolg gezegd. Mobutu
chil enkele dagen in het Prinses Gracia ziekenhuis moeten blij-
inj. De 66-jarige president, die aan prostaatkanker lijdt, keerde
aan de Cote d'Azur terug na een kort verblijf in zijn
ld, dat door een gewapende opsrand en politieke chaos in een
is verkeert.
_iO verontrust over Zuid-Korea
eve/seoul Secretaris-generaal Hansenne van de Internatio-
fe Arbeidsorganisatie (ILO) heeft in een brief aan de Zuid-Ko-
anse president Kim Young-sam zijn 'diepe verontrustheid'
over de situtatie in het Aziatische land. ,,Ik wens dat geen
""jele maatregel genomen zal worden tegen de leiders van de
"'leaanse Confederatie van Vakbonden ten koste van het legale
-•• taan van vrijheid van vakbonden", aldus de ILO-voorman.
ussische president Boris
j^In blijft naar verwachting
dagen in het ziekenhuis
genezen van een dubbe-
en dan nog
verder moeten her-
Kiin. Dat heeft de presiden
te arts gisteren gezegd,
n eerlijk te zijn, hebben
og geen beslissende door-
bereikt, maar er zijn veel
:r adenibalingsproble-
zei arts Sergej Mironov.
7s;r ik durf nog niet over
oorbraak te spreken."
et is moeilijk te plannen,
ik denk dat we hier nog
Jrie dagen zijn", zo voegde
aan toe. Jeltsin werd gis-
in het Kremlin-zieken-
2 behandeld met antibioti-
Aankoop van Russische raketten leidt tot crisis rond eiland
De Turkse minister van buitenlandse zaken, Tansu (giller,
heeft gisteren met militaire actie tegen Grieks-Cyprus ge
dreigd als dat niet afziet van de aankoop van Russische
luchtafweerraketten. ,,Die raketten bedreigen niet alleen
Turks-Cyprus, maar ook de zuidkust van Turkije. In dat
geval kan niemand verwachten dat we werkeloos toezien.
Als het nodig is, vallen we aan", aldus (giller.
Istanbul jessica lutzsische vrachtschepen, die door
correspondent de Turkse zeestraten moeten
om internationale wateren te
Minister van defensie Turhan
Tayan verklaarde donderdag
dat Turkije een blokkade rond
Cyprus overweegt, zoals de Ver
enigde Staten dat in 1962 met
Cuba deden toen de toenmalige
Sovjet-Unie daar kernwapens
dreigde te stationeren. Ook Rus-
bereiken, worden eventueel aan
strenge controles onderworpen.
Verder wordt gedacht aan af
sluiting van het Turkse lucht
ruim voor Russische vliegtui
gen.
In het uiterste geval kunnen
de lanceerbases op Grieks-Cy-
prus worden gebombardeerd,
eventueel met een gelijktijdige
aanval op Griekenland. Turks-
Cyprisch leider Rauf Denktash
zei gisteren dat hij het stuk nie
mandsland dat sinds de Turkse
inval op het eiland in 1974 on
der controle staat van de Vere
nigde Naties zou annexeren en
openstellen voor bewoning als
de raketten naar het eiland ko
men. Dat wordt overigens niet
voor volgend jaar verwacht.
De felle reacties zijn te verkla
ren uit de angst die nog steeds
leeft onder de Turks-Cyprische
bevolking en de Turken. Zij vre
zen dat Griekenland het voor
het Midden-Oosten strategisch
zeer belangrijke eiland wil an-
De Peruaanse premier Pandolfi
"heeft gisteren gezegd dat zijn
regering bereid is de gijzelne
mers in Lima te laten gaan naar
een land dat hen politiek asiel
verleent in ruil voor de vrijlating
van de laatste gijzelaars.
Volgens Pandolfi heeft een
aantal landen de guerrillastrij
ders asiel aangeboden. De rege
ring denkt niet aan vrijlating
van de naar schatting 460 ge
vangen leden van de extreem
linkse Tupac Amaru (MRTA).
De actie begon op 17 decem
ber tijdens een feest van de Ja
panse ambassadeur waarbij
honderden gasten aanwezig
waren. De strijders van de Tu
pac Amaru lieten de meeste ge
gijzelden snel vrij, maar ver
schansten zich om een uitweg
af te dwingen.
Managua De nieuwe president van Nicaragua, Amoldo Aleman, is gisteren in de hoofdstad Managua aan
zijn ambtstermijn begonnen. Hij werd het nationale honkbalstadion binnengereden in een Mercedes-sport-
wagen en toegejuicht door zo'n 20.000 mensen. De 51 -jarige conservatief Aleman won in oktober de verkie
zingen van de linkse kandidaat Daniel Ortega, die in de jaren tachtig het land leidde.
FOTO EP A TOMAS STARGARDTER
nexeren. Dat was in 1974 de re
den voor de Turkse bezetting
van de noordelijke helft van het
eiland.
De laatste twee jaar heeft
Grieks-Cyprus (600.000 inwo
ners) voor meer dan 8,5 miljard
gulden aan wapens uitgegeven
en een defensieverdrag gesloten
met Griekenland. Dat bewapent
op zijn beurt zijn eilanden in de
Egeïsche Zee in snel tempo. De
Russische raketten zouden Cy
prus onderdeel maken van deze
tot de tanden toe bewapende
eilandengordel rond Turkije.
De Grieks-Cyprische regering
blijft echter volhouden dat het
om defensieve wapens gaat en
niet om aanvalswapens. .Afge
zien van het feit dat iedere natie
het recht alsmede de plicht
heeft zijn burgers te bescher
men en veiligheid te bieden, be
schouwt de Cyprische regering
de versterking van de luchtaf
weer als een bijdrage tot het
vinden van een oplossing van
de Cyprus-kwestie. Dit omdat
de halstarrigheid, arrogantie en
het gebrek aan politieke wil aan
de Turkse kant juist voortko
men uit haar militaire over
macht op Cyprus", aldus de
ambassade van Cyprus in Den
Haag in een schriftelijke reactie.
Turkije pleit voor een federale
constructie, waarin het Turkse
en het Griekse deel van de be
volking gelijkwaardig zijn. De
Grieks-Cyprioten daarentegen
willen de Turkse minderheid
wel verregaande rechten toe
kennen, maar vinden dat die
onder hun gezag moet staan.
Zowel de Verenigde Staten als
de Europese Unie hebben de
Cyprische regering bekritiseerd
en verzocht af te zien van de
aankoop van de raketten. De VS
reageerden bovendien verbol
gen op de Turkse dreigemen
ten. Donderdagnacht reisde de
Amerikaanse onderminister
John Kornbluhm en de verte
genwoordiger voor Zuid-Euro
pa, Carey Cavanaugh af naar
Nederland voor overleg met de
EU. Morgen worden ze op Cy
prus verwacht.
correspondent
De Servische oppositie die al ruim zeven weken
lang protesteert tegen president Milosevic en
diens verkiezingsbedrog blaakt van het zelfver
trouwen. „We zijn iedere dag met meer mensen.
De orthodoxe kerk, de universiteiten, de interna
tionale gemeenschap en het leger hebben onze
kant al gekozen. Hun einde is heel dichtbij",
voorspelt oppositieleidster Vesna Pesic.
„We zijn nu al 52 dagen bezig. We moeten
doorgaan tot het einde", meent advocaat Fredi.
„Met Milosevic en zijn corrupte bende willen we
geen compromissen meer sluiten."
Het moreel van de tienduizenden op het Plein
van de Republiek, het eindpunt van de dagelijkse
protestbijeenkomst van de Zajedno-oppositie,
krijgt een nieuwe opkikker als het Amerikaanse
Congreslid Bruce Vend de massa toespreekt. „De
hele wereld steunt jullie. Servië is binnenkort een
vrij land", brult hij in de microfoon.
De toenemende internationale druk en vooral
het aanhoudende protest in Servië lijkt president
Milosevic in het nauw te drijven. Alle diens po
gingen om de oppositie te paaien, zijn mislukt en
ook de herhaalde dreigementen hard op te treden
hebben niets uitgehaald.
Bij gebrek aan echte machtsmiddelen zoekt de
oppositie met toenemend succes zijn heil in lu
dieke acties. Zoals het 'lawaaiprotest'. Iedere
avond om half acht, als het avondjournaal op de
staatstelevisie begint, beginnen duizenden inwo
ners van Belgrado vanuit ramen en vanaf balkons
op trommels, potten en pannen te slaan, te toete
ren en te fluiten. Het lawaai moet de propaganda
van de staatstelevisie overstemmen. Het onder
mijnt het gezag van Milosevic iedere dag een
beetje verder.
Volgens onafhankelijke media in Belgrado rom
melt het bovendien met de dag meer tussen
Milosevic' socialistische partij SPS en coalitie
partner Joegoslavisch Verenigd Links (JUL), de
partij van Milosevic' vrouw Mira Markovic. Veel
prominente SPS'ers vinden dat Markovic en haar
neo-marxistisch partij een veel te grote en funeste
invloed op het beleid van Milosevic hebben. Zo
wel binnen JUL als in de SPS lijkt bovendien een
richtingenstrijd uitgebroken tussen voorstanders
van de harde lijn en gematigdere elementen, die
de oppositie ten minste voor een deel tegemoet
willen komen. „Er zijn steeds meer tekenen dat
het machtssysteem van Milosevic op het punt
staat ineen te storten", aldus een westerse diplo
maat in Belgrado. „De vraag is niet zozeer of
Milosevic en zijn kliek vertrekken, maar
wannneer."
berlijn peter van nuusenburc
correspondent
De stichting van een monu
ment ter herdenking van de zes
miljoen door de nazi's vermoor
de joden dreigt op een debacle
uit te lopen. Tijdens een bijeen
komst van deskundigen en be
trokkenen in Berlijn kon geen
van de negen ontwerpen de
goedkeuring wegdragen. Daar
mee is de vraag of er ooit een
holocaust-monument in het
'land van de daders' zal verrij
zen hoogst actueel geworden.
De gemeente Berlijn had gis
teren zo'n zeventig prominente
historici, kunstexperts, verte
genwoordigers van de joodse
gemeenschap en politici uitge
nodigd om de impasse te be
spreken waarin het project ver
keert. De bijeenkomst krijgt vol
gende maand en in aprü nog
een vervolg.
De impasse was onstaan na
dat kanselier Kohl in juni 1995
het ontwerp had afgekeurd dat
volgens de initiatiefnemers
moet worden gebouwd. Kohl
volgde daarmee het advies van
de leider van de joodse ge
meenschap in Duitsland, Ignatz
Bubis. Bubis had het uitverko
ren ontwerp het 'toppunt van
smakeloosheid' genoemd.
Dit ontwerp voorziet in een
gigantische, 100 bij 100 meter
metende bronzen grafzerk,
waarop de namen van de
slachtoffers moeten worden ge
beiteld. Het wordt in de wande
ling 'het voetbalveld' genoemd.
Maar ook de andere acht,
eveneens aan gigantomanie lij
dende ontwerpen die uit 528 in
zendingen waren geselecteerd,
werden bijna unaniem door de
deskundigen afgewezen. Ze er
kenden dat het praktisch onmo
gelijk is om 'iets tot uitdrukking
te brengen dat ons voorstel
lingsvermogen te boven gaat'.
„Maar als er dan toch een mo
nument moet komen, dan, wat
er ook gebeurt, niet een van de
ze negen", zei een deelneem
ster. „Zo'n monument moet
een plaats van bezinning zijn,
tot nadenken stemmen en niet
iets dat je overweldigt", aldus
Bubis.
Van alle kanten werd daarom
bij de initiatiefnemers aange
drongen op een nieuwe prijs
vraag. Dat bleek echter niet de
bedoeling. De initiatiefnemers
van de bijeenkomst van gisteren
wilden wel rekening houden
met de kritiek en suggesties van
de genodigden, maar hielden
verder voet bij stuk. Een van de
negen verguisde ontwerpen
moet en zal het holocaust-mo
nument worden.
Op 27 januari 1999 moet de
eerste steen worden gelegd. „Ik
zie het niet gebeuren", zei giste
ren een joodse journalist. „De
weerstanden zullen alleen naar
toenemen, en terecht."
miami frank bajak
Een turbineblad voor een straalmotor van
een passagiersvliegtuig, nieuwprijs 2.500
gulden, is op de zwarte markt te koop voor
2,20 gulden. Een bout waarmee de motor
aan de vleugel hangt, die nieuw en goed
gekeurd 425 gulden moet opbrengen,
wordt door handelaren aangeboden voor
68 gulden. De lucratieve handel in valse,
uit de roulatie genomen of niet goedge
keurde vliegtuigonderdelen baart de Ame
rikaanse Federale Luchtvaartdienst (FAA)
grote zorgen. De veiligheid van de lucht
reiziger staat immers op het spel.
Hoe brutaal de handelaren te werk
gaan, werd duidelijk in december 1995,
toen bij het Colombiaanse Cali een Boeing
757 van de luchtvaartmaatschappij Ameri
can Airlines neerstortte. Met dezelfde heli
kopters die werden gebruikt door onder
zoekers van de overheid, zo bleek later,
waren onderdelenjagers na de ramp naar
de Boeing gevlogen. Het toestel werd vak
kundig ontleed en in pakketjes naar Mia
mi gesmokkeld. „Ze wilden de hele boel
verkopen, inclusief het landingsgestel",
zegt een luchtvaartinspecteur.
Onderdelen die bij ongelukken worden
gestolen en zelfgemaakte onderdelen van
inferieure kwaliteit worden doorlopend
aangeboden aan luchtvaartmaatschappij
en. In de wereldwijde onderdelenmarkt
gaat jaarlijks 76,5 miljard gulden om. Om
te besparen komen sommige vliegbedrij
ven in de verleiding de goedkopere ver
valste onderdelen aan te schaffen in plaats
van de duurdere, door de vliegtuigfabrie
ken en de luchtvaartautoriteiten goedge
keurde delen. De bijbehorende papieren
worden eveneens vervalst.
De meeste grote luchtvaartmaatschap
pijen in de wereld zijn inferieure onderde
len tegengekomen, maar dat heeft bij hen
nog niet tot grote ongelukken geleid. Klei
nere maatschappijen waren minder geluk
kig. Het ernstigste incident tot nu toe deed
zich voor met het charterbedrijf Partnair,
waarvan een Convair 580 tijdens een
vlucht van Oslo naar Hamburg in 1989 in
de Noordzee stortte nadat het staartstuk
hevig was gaan trillen en uiteindelijk had
losgelaten. Alle 55 inzittenden kwamen
om. Noorse onderzoekers wisten negentig
procent van de wrakstukken boven water
te krijgen en stelden vast dat het 36 jaar
oude toestel was uitgerust met inferieure
bouten. Waar de valse onderdelen van
daan kwamen, kon niet worden achter
haald.
Hoeveel levens de valse onderdelen in
totaal hebben geëist is niet bekend, want
niemand houdt het bij. Alleen al in Ameri
ka opereren meer dan vijfduizend geregi
streerde handelaren en de branche is niet
gereguleerd. Pas na zware druk van het
Congres en de pers stelde de FAA een spe
ciale eenheid in die zich met de valse-on-
derdelenhandel bezighoudt.
In Seattle werd vorig jaar de handelaar
Allan Ausman veroordeeld wegens het
verkopen van vervalste Boeing-onderde-
len. Zijn belangrijkste klant, de groothan
del AvioSupport, leverde aan grote maat
schappijen als American Airlines, United
Airlines, USAir en het Ierse Aer Lingus. De
onderdelen kwamen uit de hele wereld, zo
bleek in het proces tegen Ausman.
De valse onderdelen liggen zo gevoelig
dat de grote luchtvaartmaatschappijen er
openlijk liever geen commentaar op ge
ven. James Frisbee, tot zijn pensioen in
1992 chef kwaliteitscontrole bij Northwest
Airlines, de Amerikaanse partner van
KLM, wil wel praten. „Het is heel, heel
moeilijk om de oorzaak van een ongeluk
te herleiden tot een vals onderdeel, vooral
wanneer de wrakstukken van het toestel
over twee hectare verspreid liggen." Fris
bee zegt dat hij en zijn collega's van Ame
rican Airlines, Delta Airlines en het koe
riersbedrijf Federal Express in 1990 om
strenger toezicht op de onderdelenhandel
hebben gevraagd, maar dat de FAA niet
thuis gaf.
Luchtvaartmaatschappijen lichten de
FAA ook lang niet altijd in als zij valse on
derdelen tegenkomen. Des te opmerkelij
ker was het besluit van American Airlines
om na het ongeluk in Colombia een lijst
vrij te geven met vermiste onderdelen,
compleet met serienummers.
In ontwikkelingslanden komt het ge
bruik van alternatieve onderdelen vaker
voor dan in de rest van de wereld, maar
deskundigen vrezen dat de illegale markt
alleen maar groter zal worden. De lucht
vaartindustrie groeit nog steeds, terwijl de
vloot wereldwijd veroudert. De druk op
maatschappijen om winst te maken, is gi
gantisch.
Is een tweeling een tweeling?
londen Rtr
De Britse Tracy Speakman heeft
een tweeling gekregen met een
tussenpoos van negentien da
gen. De kinderen zijn boven
dien in verschillende jaren ge
boren. Speakmans oudste
dochtertje, Paige, kwam op 19
december 1996 ter wereld, veer
tien weken eerder dan de be
doeling was.
Een kleine drie weken later, in
1997, volgde Abbey, die evenals
haar zusje in een couveuse ligt.
In de tussentijd vierde hun
moeder haar verjaardag. „Het
was een raar idee om nóg zwan
ger te zijn na de bevalling. Bo
vendien vierde ik mijn eigen
verjaardag tussen de geboortes
in. Dat betekent dat ik 23 was
toen ik Paige kreeg en 24 toen
Abbey kwam", vertelde Tracy
Speakman aan de Britse krant
Daily Mirror.
brussel anp
gekost Dit staat in het ont-
werprapport van voorzitter
Medina van de BSE-enquête-
commissie, dat gisteren in
Brussel is uitgelekt.
De enquêtecommissie, de
eerste in de geschiedenis van
het Europees parlement, heeft
een half jaar lang onderzoek
gedaan naar de BSE-crisis.
Voor de presentatie van het
definitieve rapport, in de loop
van volgende maand, hoort de
commissie komende woensdag
nog de huidige voorzitter van
de Europese Commissie, Jac
ques Santer.
De Europese Commissie heeft
problemen rond de gekkekoei-
enziekte BSE verdoezeld en in
formatie daarover achterge
houden. Ze had meer oog voor
de belangen van de rundvlees
producenten dan voor de be
langen van de consumenten.
Maar de Britse regering en
haar agentschappen zijn de
hoofdverantwoordelijken voor
crisis die in maart vorig jaar
losbarstte en de Europese ge
meenschap tot nu toe omgere
kend 2,7 miljard gulden heeft
snel in de gratis Creatief Vakantiebrochure 1997!
uit! Hij ligt klaar! De grote gratis -- I
van Creatief Vakantie-
Met alle details over de 32 unieke |U^'alLÜ!d^
Creatief Bungalowparken.
België en Duitsland,
rustieke natuurparken tot fantastische
En heel voordelig [-
Bel of vul de bon in.
Bel 06-0034 (qra-
VAKANTIEPARKEN
\u\l "I1 ieii- Bel 06-0034 (gratis)
v\,u\» vNts of vul de bon in en vraag de
®0ISte V' Creatief Vakantiebrochure aan!
stuur mij gratis de nieuwste brochure van Creatief Vakantieparken
arr<:Voorletters:m/v
huisnr:
;code:Geb. datum:-19
'nplaats:
RcrVakanticpafkcn?AnVvoo?^ulnmcr 442, 9700 WB Groningen. HD71
