,EIDEN
Waterstromingen vreten ijs weg
Schotten houden het koelwater niet tegen'
iï
'Weggewaaid bonnetje'
is ook in Leiden geldig
Kortere stelen en kleinere knoppen
tlJDAG 10 JANUAR11997
HANS JACOBS. 071 -5356414. PLV.-CHEF RUDOLF KLEUN. 071 -5356436
iterstromingen zijn' er zeer waarschijnlijk de oorzaak
dat het ijs op Maresingel, Oude Herengracht, bij de
ven en om het hoekje bij de Oude Vest in een dag tijd
veggevreten.
■ANNET VANAARSEN
S KOENEKOOP
theorie dat koelwater uit de
ctriciteitscentrale van het
rgiebedrijf Zuid-Holland
H) aan de Maresingel op de-
wateren de boosdoener is,
i de ijskast in. Maar hoe de
imingen in de Leidse wate
precies lopen en waardoor
worden beïnvloed, blijft
iselachtig.
smeester Arie Hofman van
comité Elfstegentocht
eekt zelfs van een ondoor-
ndelijk verschijnsel. Soms
t hij tijdens zijn schaats-
hten ineens op onverklaar-
e wakken, waar 24 uur tevo-
nog een stevige ijsvloer lag.
gaten in het ijs duiken overi-
s niet alleen op bij de be-
ite probleemplekken in de
jeving van de Haven. Ook
de andere kant van de stad
het soms ineens mis. „Het
liet te begrijpen.'Waarom
je de ene dag nog tot aan
Morspoort schaatsen en ligt
e andere dag een groot wak?
lagt Hofman zich af.
i 'diepgravend' onderzoek
deze krant, leek even een
jssing voor het vraagstuk te
gevonden. Niet het afge
werkte koelwater van de electri-
citeitscentrale moest de oorzaak
zijn van het verdwenen ijs,
maar het koude water dat door
het EZH wordt ingenomen om
als koelwater te dienen. Leidt
die \yaterinname wellicht tot
plotselinge stromingen, circula
tie verderop, bij het Havenge
bied?, was de vraag.
Het complete proces speelt
zich af bij de - overigens water
dichte - dam in de Maresingel,
direct naast de centrale. Aan de
westzijde van de dam loost de
EZH het koelwater, dat te warm
is geworden. Het wordt netjes
via de Haarlemmertrekvaart af
gevoerd. Twee schotten (bij de
Gouden Bolbrug over de Korte
Mare) en bij de Valkbrug moe
ten ervoor zorgen dat het war
me water niet de stad in
stroomt. Die voorzieningen lij
ken te werken getuige de tem-
peratuurmetingen die het
Leidsch Dagblad uitvoerde. Aan
de oostzijde van de dam echter,
onttrekt de EZH grote hoeveel
heden water.
Bingo, dachten we. De afgelo
pen feestperiode was de zuigen
de werking van de pompen niet
zo groot; half Leiden vierde in
alle rust de feestdagen, gebruik-
Gevaarlijk ijs. Van de ene op de andere dag is schaatsen op sommige
plaatsen niet meer mogelijk. foto hielco kuipers
te niet te veel stroom en het ijs bedrijfsleven weer volop gaan
kreeg de kans aan te groeien, draaien en zijn ook de scholen
Maar afgelopen maandag is het weer begonnen. Had de ener
giecentrale vanwege de piek
niet ineens meer water nodig en
draaiden wellicht de pompen
voor het eerst voluit? Was daar
om het water onder de ijsvloer
heftiger in beweging gekomen
en verdween daarom ineens in
een paar uur tijd al het ijs op de
Maresingel, bij de Oude Heren
gracht en op de Haven?
Hij slaat direct de hoop, dat de
énige échte oorzaak voor het
plotseling afkalvende ijs in de
Leidse wateren is gevonden, de
bodem in. „We hebben een
kleine elektriciteitscentrale",
zegt installatiebeheerder J.J.
Honcoop van de EZH. „We pro
duceren een constante hoeveel
heid stroom en om de stoom
van de turbines te laten afkoe
len hebben we koelwater nodig.
Maar het is de ene dag niet
meer of minder dan de andere."
„We veroorzaken door de in
name van koelwater inderdaad
een stroming maar dat is een
vrij constante stroming. Er is al
leen een verschil tussen de dag
en de nacht, 's Nachts draaien
er twee pompen, overdag drie",
legt de installatiebeheerder uit.
Een plotselinge piek in de elek
triciteitsproductie, afgelopen
maandag, kan dus niet de oor
zaak zijn geweest van het in één
klap verdwenen ijs in de omge
ving van de Maresingel, de Ou
de Herengracht en de Haven.
Die piek is er niet geweest.
ofessor L. de Jongh twijfelt aan ondoordringbaarheid panelen
N»ANNETVAN AARSEN
(OENEKOOP
deskundigen blijven toch
de invloed van het koelwa-
noemen, dat door de EZH
gebruikt wordt voor de
sverwarming en vervolgens,
iet tot een graad of vier is
koeld, aan de oostzijde van
am in de Maresingel wordt
voerd. Zouden de schotten,
de afdeling waterbeheer
't geplaatst om het warme
;r uit de grachten en singels
reren, dan toch niet water-
tzijn?
ilgens de afdeling waterbe-
is de voorziening zo goed
«doordringbaar. „Maar bij
(alkbrug zijn de aluminium-
en in een houten dam ge
wen. Hout kan natuurlijk al-
wat water doorlaten. Dat zie
ilfs bij sluizen", zegt ambte-
E. van de Schaft.
Dor ijsmeester Arie Hofman
het nauwelijks twijfel dat
water op een of andere ma-
r de schotten passeert. „Ik
ik dat ze het 80, 85 procent
tegenhouden. Maar hoe dat
koelwater dan precies stroomt,
weet ik niet. Er zit een bepaalde
draaiende beweging van het
water in de grachten die we niet
kunnen traceren. Anders weet
ik ook niet hoe plotseling ijs van
de ene op de andere dag zoveel
dunner kan zijn. Een goed voor
beeld is ook de Beestenmarkt.
Daar kon vorige week wórden-
geschaatst, nu is het er uiterst
onbetrouwbaar."
Ook volgens een andere 'des
kundige' mag aan de ondoor
dringbaarheid van de schotten
best worden getwijfeld. Profes
sor L. de Jongh, werkzaam bij
de vakgroep natuurkunde van
de Rijksuniversiteit Leiden, be
weert dat de schotten vrijwel
onmogelijk alle water kunnen
tegenhouden. „Het kan via de
modder op de bodem zo onder
schotten doorsijpelen. Zelfs via
de oeverwanden is het mogelijk.
Er is natuurlijk een makkelijke
manier om dat te bewijzen.
Meng een onschuldige kleurstof
door het water aan de ene* kant
van het schot en kijk of het aan
de andere kant ook kleurt. En
als er niets doorheen komt, dan
kan ik niets anders bedenken
dat dat het ijs smelt als gevolg
van watercirculatie.
De proef met de kleurstof
gaat het Leidsch Dagblad iets 'te
ver; straks wordt het hoog
heemraadschap boos. We heb
ben een goede thermometer ge
leend, bij Van Duuren Tech
niek. Een koude tocht langs de
wakken leerde dat - zo op het
oog - het warme koelwater zich
keurig laat leiden naar de Haar
lemmertrekvaart. Een water
temperatuur van drie graden
aan de oostzijde van de dam
aan de Maresingel, achter het
schot bij de Valkbrug anderhal
ve graad. Net als bij het wak
naast de Morspoort. Langs de
Oude Herengracht is evenmin
sprake van verhoging.
Bij de Rijnsburgerbrug, die de
Steenstraat met de Stations
straat verbindt, stuitten we ech
ter op een vreemd verschijnsel.
Aan de walkant bij de Rijnsbur-
gersingel hangt een flinterdun
laagje ijs van vijftien centimeter
Boeken
/j f- De openbare biblio-
I J theek in Oegstgeest
bezuinigt op boeken om
de leeszaal open te kun
nen houden.
Brandweer
/i -7 De brandweerka-
I zerne in Alkemade
wordt geen monument.
De kans op sloop neemt
daardoor toe.
Ook Honcoop heeft zich wel
eens het hoofd gebroken over
het Leidse wakkenmysterie. ,,lk
kom er niet uit", zegt hij. „We
hebben hier vóór de kerst zelf
problemen gehad. De inlaat
voor het koelwater vroor telkens
dicht. En ineens ligt dan die he
le Maresingel vanaf de dam
richting Haven weer helemaal
open." Hij kan het niet verkla
ren. „Ik kom niet verder dan
giswerk", zegt hij. Een combi
natie van factoren: iets veran
derde weersomstandigheden,
pekelzout dat op het ijs terecht
komt, dat soort zaken... „En in
derdaad, maandag zijn veel be
drijven weer begonnen. Zit er
dan toch misschien ééntje tus
sen, die warmte heeft geloosd?"
Een optie die volgens het Hoog
heemraadschap van Rijnland
niet klopt. Bij deze instantie is
niets bekend van lozingen in
het noorden van de binnenstad.
Het Hoogheemraadschap van
Rijnland denkt ook aan stro
mingen, circulatie. Maar de in
stantie benadrukt bij monde
van voorlichter H. van den
Hoek dat zij in elk geval niet
voor turbulentie van het water
zorgen. „Het is zo dat als wij het
gemaal bij Katwijk in werking
stellen, het water in Leiden ook
in beweging komt. Maar het ge
maal van Katwijk ligt de hele
vorstperiode al stil."
STAPELPLAATS
Eindelijk heeft de grote R. van de Putte zijn naam aan de ge
schiedenisboeken toegevoegd. In zijn opdracht en geheel op
zijn kosten is een prachtig gebouw ontworpen, en wel recht
tegenover het Leidse station.
Het steekt maar liefst 90 meter steil de wereld in, grofweg
drie keer zo hoog als alle andere gebouwen. Het indrukwek
kende gebouw zal Emporium gaan heten. In woorden van
de gewone man betekent dat 'stapelplaats'. Een term die in
dit geval wel heel letterlijk kan worden opgevat.
Tot nog toe was de bijdrage van Van de Putte aan de sa
menleving niet erg groot. Sommigen noemen hem een
boefje. Het is in ieder geval een hele rijke man die niet erg
van bouwen houdt. In Noordwijk bijvoorbeeld staan al jaren
twee, drie van zijn gebouwen gewoon 'dichtgespijkerd'.
De contributie aan de Leidse goegemeente is tot stand ge
komen onder zekere dru£ van het gemeentebestuur. Die
heeft het grote brein Van de Putte zodanig geprikkeld dat hij
tot deze grote prestaties is gekomen (al kan er natuurlijk
niet zo heel veel misgaan in de omgeving van het station).
Maar: geen gezeur over werk, niet ouwehoeren over parke
ren. Gewoon bouwen, rechttoe, rechtaan.
Voor Van de Putte is er geen grotere beloning dan een stevi
ge bouwvergunning die hem verplicht een stapelplaats van
90 meter op te trekken bij het Leidse station. Het is de dank
die hij van de Leidse bevolking voor zijn plannen verdient.
Voor wie een beetje geïnteres
seerd is in de filosofie van de
grote bouwer, een paar van zijn
gedachten: 'De bebouwing en
zijn omgeving dienen kwaliteit
uit te stralen tegen een opper
vlakkige wegwerpcultuur met
tendentieuze publicitaire beel
den'.
En wat dacht u van: 'Op deze
manier kunnen wij misschien
een bijdrage leveren om onze
egoïstische en individuele sa
menleving wat terug te schroe
ven'. Welk een prachtige woor
den voor zo'n ontzettend hoge
stapel huizen...
breed als een steigertje boven plotseling een paar centimeter het water naar toe en waarom
het water. Alsof het waterpeil is gedaald. Maar waar stroomde onstond deze stroming?
ANNO 1897
Zaterdag 9 Januari
De Nederlandsche gist- en spiritusfabriek te Delft maakt bekend,
dat zij bereidt Alcoline en Spiritoline, uitsluitend met het oog op
verlichting en verwarming. Voor de bewoners van Rijn- en
Schiekade en andere buitenwijken, die nog steeds van gaslicht
zijn verstoken en huiverachtig zijn om petroleum in huis te ne
men, is dit misschien een ware uitkomt.
ANNO 1972
maandag 10 januari
Deze maand is het vijfentwintig jaar geleden, dat de stalen meu
belafdeling van C.A. Ruigrok en Zonen uit Vogelenzang zich on
der de naam C.A. Ruigrok Industrie beter bekend als CAR
Meubelen zich in Katwijk aan den Rijn vestigde. Het bedrijf
startte met een uitgebreid programma van produkten. Een veel
voorkomende zaak is het inrichten van ziekenhuizen, bejaar
denoorden en kantoorgebouwen. Ook houdt men zich bezig
met universiteiten, theaters en bioscopen. In het begin van het
afgelopen jaar is CAR opgegaan in een veel groter verband: het
OGEM-concern.
te strenge vorst brengt
®r menigeen de nodige
irlast met zich mee. De
'mende dagen belicht
Leidsch Dagblad elke
dag typisch winterse
oblemen. Vandaag: de
i bloemenkweker.
s
Uspegels hangen aan de kaswanden. Voor kwekers, zoals Rodewijk uit Roelofarendsveen, brengt de kou gi
gantische stookkosten mee. foto henk bouwman
zijn ook barre tijden voor de siertelers
regio. De verwarming staat op 'ko-
l heet', maar nog is het klimaat in de
en niet 'naar het zin van de blommen'.
inkwekerA. Rodewijk uit Roelofarends-
heeft, ondanks alle mogelijke hyper-
eme snufjes in zijn kas, moeite om de
i er in te houden. Hij heeft in een
'0 vierkante meter grote kas Black Ma
ten donkerrode roos) en Pailine (oran-
aan. Dubbele ramen en isolatie ten
lis hij door de barre koude wekelijks
tienduizend gulden extra kwijt aan
dcosten. „En daar komt bij dat dé han-
teroerd is. De exporteurs kunnen niet
met hun bloemen en de straathandel
Hok helemaal stil. De afzet is dus niet
strenge vorst en een snerpende wind
ten de verwarmingspijpen roodgloei
end staan wil het binnen fatsoenlijk warm
worden. Zeker in de vroege ochtend, 's
Nachts gaat het schermdoek boven de
planten dicht om de warmte binnen te hou
den. De verwarmingspijpen zitten onder
het schermdoek en daardoor wordt de kas-
ruimte boven het doek bibber- en bibber-
koud. Rodewijk: „In de ochtend staat het ijs
op de goten en het glas. Die kouval moetje
opvangen door de verwarmingspijpen flink
heet te laten worden." Hard stoken bij dit
weer maakt het binnen ook schraal, zegt
Rodewijk. „Het is zelfs binnen droog,
schraal en niet groeizaam weer. Je krijgt
met geen mogelijkheid een goed kaskli-
maat. Het gewas is daardoor onnatuurlijk,
waterig en groeit veel te langzaam. Stelen
zijn korter, knoppen kleiner." Rodewijk
doet er toch alles aan om de groei erin te
houden. Zodra de zon achter de wolken
verdwenen is (en soms komt deze de hele
dag niet tevoorschijn), zet de teler zijn lam
pen boven het gewas aan. De laatste weken
zijn de lampen maar zes uur per dag uit. „Je
moet de rozen ook af en toe rust gunnen."
Zoals veel kwekers haalt Rodewijk het giet-
water uit een bassin waarin regenwater
wordt opgevangen. Het bassin is met een
dikke laag ijs bedekt, maar onderin kan nog
via een pijp water worden 'afgezogen'.
„Geen probleem, al is het water wel erg
koud."
Slechte prijzen, hoge kosten maar de Veen-
der vindt het geen reden om te klagen. „Dat
is nou eenmaal het risico van het onderne
mersschap. Bovendien, we zijn pas twee
weken in het nieuwe jaar bezig. Er kan nog
van alles gebeuren."
MONICA WESSELINC
Geen cel maar
therapie voor
Leidse junk
LEIDEN/DEN HAAG
PERSBUREAU CERBERUS
Een 27-jarige Leidenaar moest
gisteren in Den Haag voorko
men wegens een gewiekste af
persingstruc: hij beschuldigde
fietsers in het stadscentrum er
van dat zij op zijn rijwiel zaten.
Hij vroeg hun dan op dreigende
toon om geld. Eén voorbijgan
ger viel hij binnen enkele dagen
zelfs drie keer met deze truc las
tig-
De eerste keer betaalde het
slachtoffer het gevraagde be
drag. Hij wist immers ook niet
precies waar zijn fiets vtmdaan
kwam. De tweede keer maakte
het slachtoffer er maar een
geintje van. Is deze ook al van
jou, grapte hij tegen de ver
dachte. De derde keer kafferde
het slachtoffer de junk uit, die
toen snel de aftocht blies.
Gisteren moest hij de Haagse
rechtbank voorkomen voor in
totaal drie gevallen van afper
sing waarbij hij de slachtoffers
beschuldigde van diefstal van
zijn fiets. Verder moest hij zich
verantwoorden voor diefstal en
heling van fietsen.
De verdachte bleek naast zijn
verslaving ook nog psychische
problemen te hebben. Volgens
zijn advocaat is het in ieders be
lang als de verdachte snel een
psychiatrische behandeling
krijgt. De advocaat had voor
zijn cliënt al een plaats kunnen
reserveren in een kliniek. Hij
vroeg de officier van justitie en
de rechtbank de verdachte naar
de kliniek te sturen en de straf
zaak op te schorten. Officier en
rechtbank stemden toe.
Mogelijk aanpassing parkeerautomaten
LEIDEN «JOB DE KRUIFF
Ook in Leiden is het 'wegge
waaide parkeerbonnetje'
sinds woensdag achteraf
een geldig parkeerbewijs.
Maar er wordt hard gewerkt
aan een oplossing om frau
de te voorkomen. In af
wachting van nieuwe wet
geving behoort aanpassing
van de automaten tot de
mogelijkheden.
De Hoge Raad bepaalde
woensdag dat 'verdwenen'
parkeerkaartjes - bijvoor
beeld van het dashboard ge
vallen - achteraf toch gelden
als bewijs van betaling. De
zaak was aanhangig ge
maakt door een man die in
Amsterdam een boete en
een wielklem had gekregen.
Het gerechtshof vond dat
het achteraf getoonde bon
netje geldig was, de ge
meente ging in cassatie bij
de Hoge Raad en verloor.
Tweeduizend automobilis
ten krijgen 125 gulden (boe
te plus idem) teruggestort.
•De regeling vraagt om
misbruik op grote schaal.
„Vooral door werknemers
van één bedrijf. De een be
taalt, de ander niet. De wan
betaler krijgt een boete en
komt met het bonnetje van
zijn collega bij parkeerbe
heer", aldus P. de Vos, coör
dinator handhaving par
keerbeleid in Rotterdam.
Bezwaarschriften
Hoofd van de sector Stads-
toezicht in Leiden J. Gouds
mit meldt dat in Leiden
sinds woensdag bezwaar
schriften van mensen die
alsnog een bonnetje kun
nen tonen, gehonoreerd
worden. Voorheen waren
dat er zo'n 500 per jaar. Af
hankelijk van een eventuele
toename en in afwachting
van nieuwe wetgeving is
aan de leverancier van de
parkeerautomaten gevraagd
of deze kunnen worden
aangepast. Dit zou fraude
kunnen voorkomen, maar
er kleven ook nadelen aan:
„Het aangeven van parkeer
vakken op het bonnetje kan
op pleinen, maar niet in
straten. Het laten intoetsen
van het kenteken is een an
dere optie, maar minder
klantvriendelijk." Voorlopig
noteren de verbalisanten
het als ergens in de auto een
onleesbaar kaartje ligt en
hoopt de gemeente dat er
snel nieuwe wetgeving
komt.
De Vereniging van Neder
landse Gemeenten (VNG) is
daar in overleg met Binnen
landse Zaken mee bezig. De
wet bevat twee elementen,
de plicht om belasting te
betalen en om dat contro
leerbaar te doen. Woord
voerder R. Verkuijlen: „De
uitspraak van de Hoge Raad
houdt in dat als de betaling
niet te controleren is, maar
wel achteraf aantoonbaar,
het toch goed is. Dat hele
circus kost de gemeenschap
geld en er zit een fraude-as
pect aan. Het moet zo ver
anderen dat de controle ter
plekke doorslaggevend is.
Als iemand zo slordig is dat
het kaartje niet zichtbaar is,
moet hij de daardoor ge
maakte kosten vergoeden.
De boete dus. Alleen die
twee piek parkeergeld hoeft
'ie dan niet alsnog te vol
doen." De VNG adviseert
om totdat de wet veranderd
is de uitspraak van de Hoge
Raad te respecteren. Ver
kuijlen: „Natuurlijk niet als
iemand voor de vierde keer
met zo'n verhaal komt. Dan
zal ook de rechter wel wat
meer bewijs vragen."
