Van zeeroversnest tot vorstendom
'Niet langer actievoeren voor een beetje begrip'
Feiten &Meningen
Mobutu's geld
vooralsnog
veilig in het
buitenland
DINSDAG 7 JANUAR11997152
PIMTSSEWDZEH
1/Je.?/WVA(2 i< Seu
A WNhm-ss"'!
W-UWBAasBCTW")
prr eas^Tpee. J,
s 1JAMUA2J W(W
ijMf 6EIAST!
HET IS jAlpi>2)£ ,.T\
00 P6 6ÖASTJMÉ1
r miis je nooir
IfcTG IU MATUEA... 20 HOU
JE Efc oot 'MS EEN
p-fisjE AAW ovefe
ÈETflpi ZE ÖVK2.
wn eeiASTi^
0 nee.
WIM STEVENHAGEN
Gonnus Doeven hangt Arafatsjaal en klompen aan de wilgen
Grimaldi-geslacht viert 700-jarig jubileum
Toen eerder deze week Zaïrese rebellen de privégoud-
mijn van Mobutu Sese Seko veroverden, heeft de Zaïre
se president dat waarschijnlijk niet in zijn portemonnee
gevoeld. Alleen al in Zaïre bezit Mobutu elf paleizen en
een luxueus jacht. In andere landen heeft hij een aantal
villa's. De schattingen omtrent zijn totale bezit lopen
uiteen van een kleine negen miljard gulden tot ruim 25
miljard. Het grootste deel hiervan heeft Mobutu ver
moedelijk uit de Zaïrese staatskas overgeheveld naar
zijn Zwitserse bankrekeningen.
Mobutu is terug in Zaïre na eerst in Zwitserland een
prostaatoperatie te hebben ondergaan en in Frankrijk
een tijdje te hebben uitgerust. Zijn gezondheid is nog
steeds zwak, en het is nog maar de vraag wat er van zijn
rijkdommen moet worden als hij zou komen te overlij
den.
De Zwitsers, die al genoeg aan hun hoofd hebben
met de beschuldi-
gingen dat ze heb-
ben geprofiteerd
l van het door de na-
j zi's geroofde goud
van in de Tweede
i Wereldoorlog omge
komen joodse reke
ninghouders, zitten
niet te wachten op
nieuwe schandalen.
Overigens is de
reputatie van Zwit
serland al jaren niet
zo smetteloos meer
als vroeger. Mobutu
is niet het eerste
staatshoofd dat het
Zwitserse bankge
heim misbruikt om
rijkdommen die on
eigenlijk zijn ver
gaard te bewaren.
Zo had de vroegere
dictator van de Fili-
J pijnen, Ferdinand
I Marcos, 875 miljoen
gulden bij Zwitserse
banken onderge
bracht. De broer van
Carlos Salinas de
Gortari, de vroegere
president van Mexi
co, had bijna 150
miljoen gulden in
Zwitserland staan,
geld dat vermoede
lijk afkomstig was
uit de drugshandel.
In zijn geboortedorp Gbadolite heeft Mobutu een
marmeren paleis voor zichzelf laten bouwen. Er ligt een
slotgracht met krokodillen omheen en in de tuinen wo
nen leeuwen en olifanten. Ook is er een forse luchtha
ven op het terrein. Ook in alle andere tien Zaïrese re
gio's heeft hij paleizen.
„Mobutu beheerst alle industrieën van Zaïre", aldus
Jose Mutombo-Kady, een Zwitserse vertegenwoordiger
van een Zaïrese oppositiegroep. Het land zit vol met
diamant, goud, koper en kobalt. Desondanks is Zaïre in
de 31 jaar dat het door Mobutu wordt geregeerd een
van de armste landen van Afrika geworden.
In 1986 werd er 474.000 ton koper gewonnen. In 1995
was dat nog maar 40.000 ton. De inflatie beloopt de
laatste maanden honderd procent. Hoewel Mobutu in
Zwitserland omringd werd door eersteklas artsen, heb
ben de klinieken in de hoofdstad Kinshasa gebrek aan
medicijnen, voedsel en apparatuur. Op de kaart staan
wegen die door een volstrekt gebrek aan onderhoud
onvindbaar zijn geworden. De jungle heeft ze overwoe
kerd. Het telefoonnet functioneert nauwelijks.
Om deze redenen, vinden oppositiegroepen, zouden
Mobutu's rijkdommen na zijn dood moeten worden te-
rugggeven aan het land. „Iedereen weet dat Mobutu uit
een arme familie komt", aldus Mutombo-Kady. „Zelfs
al had hij al het geluk van de wereld gehad met beurs
speculaties, dan zou hij deze rijkdommen niet hebben
kunnen opbouwen." Zijn miljarden behoren toe aan
Zaïre, vindt de vertegenwoordiger van de oppositie.
Na veertien jaar actievoeren is
Nederland nog vraatzuchtiger
dan het al was. Nog verspillen-
der en inhaliger. Gonnus Doe
ven (35) heeft geen trek meer
om voor die collectieve schuld
te boeten. „Ik ga er niet meer
voor in de cel zitten", zegt de
verbitterde aanvoerster van
Auw, Auw Auwto. Ze bezint zich
inmiddels op andere actievor-
men én op haar enige zonde:
snoeplust.
Gonnus Doeven, 35 jaar, actie
voerster. Een mollige vrouw
met piekharen, stug voorkomen
en een sterke, defensieve blik. Al
veertien jaar heeft ze het ge
munt op auto's, straaljagers en
andere 'misstanden'in Neder
land. Ze heeft autoreclamebor
den beklad, hekken rond mili
taire vliegvelden verknipt, op
startbanen gefietst en ingebro
ken bij Holland Signaal. Ze is
talloze malen gepakt en gestraft.
Het aantal boetes houdt ze niet
meer bij. „Ik weet alleen dat ik
meer dan dertig keer voor de
rechter heb gestaan. Boetes be
taalde ik nooit. Ik ben er-altijd
voor gaan zitten. Dat is veel
goedkoper." Begin dit jaar pluk
te de politie haar van de Waal
brug bij Zaltbommel. Met een
medestrijdster was Gonnus be
zig het nieuwste pronkstuk van
mevrouw Jorritsma te beklad
den: Hé, vieze auto, de aarde
sterft. Vijf weken cel en vijfdui
zend gulden schadevergoeding,
vonniste de rechter, aan wie ze
de dagvaarding teruggestuurd
had („ik stuur ze allemaal te
rug") met de dringende uitno
diging te gaan fietsen.- Het is
Gonnus Doeven voert voorlopig geen actie meer. „Ik ga niet meer voor anderen zitten.
foto opd vincentjannink
haar zwaarste veroordeling tot
nu toe. Sindsdien houdt Gon
nus zich gedeisd.
Niet omdat ze geschrokken is
maar omdat ze verbitterd is. „Je
krijgt altijd wel begrip voor je
idealen. Maar diezelfde mensen
zijn niet bereid ^r iets aan te
doen. En voor begrip alléén doe
ik het niet. Ik zie in de verste
verte ook geen perspectief op
echte verandering. Dat het au
toverkeer elke dag vier doden
kost staat niet bovenaan het
lijstje van misstanden. En dat er
in deze wereld elke seconde
drie mensen van de honger
sterven ook niet."
Al met al reden voor de actie
voerster een tijd te stoppen en
afstand te nemen. „Anders loop
ik het gevaar dat ik dingen ga
doen die ik eigenlijk helemaal
niet wil. Tot nu toe heb ik altijd
een streep getrokken: geen ge
weld tegen mensen en ook niet
tegen hun privé-spullen. Maar
in mijn verbittering heb ik soms
de aanvechting het wel te doen.
Maar ik wil dat niet doen uit
frustratie."
Ze woont al jaren op d'r eentje
in Deventer. Het interieur van
haar kamer nodigt elke deur
waarder uit om in snikken uit te
barsten. Aan het plafond hangt
een stukje trots, een eigenhan
dig gefiguurzaagd lampenkapje.
Op een boekenplank prijkt René
Diekstra: Als leven pijn doet. „Ik
probeer zo sober mogelijk te le
ven en toch ook yyger niet al te
Spartaans. Ik heb wel een koel
kast, maar geen televisie, video
of stereo. En ook geen magne
tron, strijkijzer, mixer of dat
soort dingen. Voor de was ga ik
naar de wasserette. Ik heb zelfs
een winter geprobeerd zonder
elektrisch licht te leven. Maar
dat vond ik weer té, daar ben ik
mee opgehouden.
Veertien jaar geleden begon
Gonnus te beseffen 'dat het niet
klopte in de wereld.' Vanuit het
Friese Heitelan, met een havo-
diploma op zak, belandde ze
voor een studie milieukunde in
Deventer. Haar studietijd ging
echter op aan actievoeren, sa
men met een vriendin. Zo lag ze
bij Deventer op de rails om trei
nen met Amerikaanse munitie
voor Duitsland tot stoppen te
dwingen. Vervolgens begon ze
een kruistocht tegen de auto,
gewapend met kwast en een
blik verf. Op elke plek waar een
auto tegen een voetganger, fiet
ser of boom was gebotst, kalk
ten ze het woord Auwto! De ac
tiegroep Auw, Auw, Auwto was
geboren. Later fietste ze om
borden met autoreclame van
opwekkende spreuken als
'Schone auwto's rijden egeltjes
dood' te voorzien.
Ondertussen verruimde ze
werkterrein tot heel Nederland.
Ze sloot zich aan bij de Ploeg
schaar-beweging van de antimi
litaristen Cees Koning en Co
van Melle, bekend van het ver
nielen van straaljagers met bij
len. „Terwijl Cees en Co de
straaljagers te lijf gingen, waren
wij bezig groente te poten op
het vliegveld. Om te laten zien
dat de aarde bestemd is voor
het verbouwen van voedsel en
niet voor straaljagers."
Zeventien 'onthekkingen' op
militaire basis Woensdrechtj
ze op haar naam toen de ree
ter haar veroordeelde tot tiet
dagen cel of vijfhonderd guló
boete. In de cel bezon ze ziel
alweer op nieuwe acties. Te
stoppen was ze niet. Zelfs ni;
met de kerstdagen die ze vet
doorbracht in een vredesactj
kamp bij een vliegbasis. „Af
zien, maar gezellig. Als je hei
koud hebt, maak je 's nachts
een vuurtje. En dan zitten dt
jongens van de BVD op hete
te kleumen. Da's wel grappig
Ex-priester Cees Koning is
dood, de Ploegschaar uiteen f
vallen. Auw, Auw Auwto is o
ter ziele. Gonnus heeft zelfh
laatste billboard in Deventet -
klad. Haar Arafat-halsdoek e
klompen draagt ze niet meei
„Ik heb geen zin meer om di
politieke dorpsgek te spelen
Haar idealen heeft ze echter
nog steeds. „Als ik die ooit ii
ver, mogen ze me opsluiten,
Bijvoorbeeld als ik van alles
nog wat zou gaan kopen. Di
gen die ik niet nodig heb en
ten koste gaan van mensen i
de Derde Wereld." Ze aarzel}
bekent dan: „Ik heb lange tijl.
veel meer gegeten dan ik nop
had. Ja gek, zit ik heel Neder
land te verwijten dat ze te vej
consumeren en dan snoep il
zelf te veel. Dat zou eigenlijk
ook strafbaar moeten zijn, ni
daar word je niet voor gepalj
DEVENTER HOMME KROL
De familie Grimaldi viert vanaf morgen dat
voorvader Grimaldi 'de Boosaardige' vermomd
als monnik een fort op een rots aan de Middel
landse Zee veroverde. De monnik liet zijn me
destrijders op 8 januari 1297 's nachts stiekem
het fort binnen en schakelde er het garnizoen
van soldaten uit Genua uit. Het fort diende ver
volgens als ideale uitvalsbasis voor de zeeroverij
die 4e familie eeuwenlang bedreef.
toen gestichte casino. Ongeluk
ken, buitenechtelijke escapades
en echtscheidingen die de Gri
maldi's vandaag telkens in de
media doen verschijnen, zijn
een familietraditie. Prinses Ca
roline die in het midden van de
vorige eeuw Monaco verander
de in een gok- en badplaats
luidde een eeuw van familiedra
ma's en vermogensaanwas in.
Haar kleinzoon Albert wilde al
leen maar varen. Hij trouwde
tussen zijn zeereizen dóór met
een Schotse aristocrate die hem
de zoon Louis baarde en vervol
gens met het kind Monaco ver
liet. De varende prins werd in
1889 Albert I van Monaco. Een
maal vorst bemoeide hij zich
sporadisch maar doortastend
met besturen. Zo sloeg hij een
opstand neer en suste de ge
moederen omtrent een Grond
wet. Voorts dwong hij zijn zoon
Louis diens bastaardkind te er
kennen.
Louis had het kind verwekt bij
een Parijse cabaretière/Het
werd in 1898 geboren en heette
Charlotte. Albert vreesde dat
Frankrijk het 'familiebedrijf
Monaco zou inlijven als de
troonopvolging niet was gere
geld. Charlotte kwam naar
Monaco en kreeg een nette man
toegewezen, een Franse graaf
die zijn naam De Polignac
moest verruilen voor Grimaldi.
Uit dit ongelukkige huwelijk
werden twee kinderen geboren,
Rainier en Antoinette. De twee
haatten elkaar net zoals hun ou
ders.
Tijdens de Tweede Wereldoor
log hield Monaco de Italiaanse
bezetters te vriend met het wit
wassen van door nazi's en Itali
aanse fascisten geroofde midde
len. Na de oorlog overleed Louis
(1949). Antoinette en Rainier
vochten om de macht temidden
van financiële schandalen, ter
wijl het casino vrijwel failliet
was.
Rainier hoopte via economische
wederopbouw het prinsdom
voor zich te winnen. De Griekse
miljonair Aristoteles Onassis
.hielp hem daarbij, maar speelde
zelf de prins van Monaco. Bo
vendien ging de bank van
Monaco failliet en brachten On
assis en Antoinette smeergeld
betalingen aan Rainier aan het
licht. Rainier trok zich terug met
een nieuwe hobby: het inrichten
van een kleine dierentuin.
Waarschijnlijk was het prins
dom hem geheel ontglipt als er
geen familievriend uit Amerika
was opgedoken. Een Ameri
kaanse priester, die de terneer
geslagen prins wilde lanceren
met een publiciteitsstunt: een
De Grimaldi's werden op sluwe
wijze prins, net zoals ze zich in
1297 het fort toeëigenden. Een
Grimaldi betitelde zichzelf als
regerend prins in een officieel
stuk bestemd voor Spanje, dat
Monaco destijds beschermde.
De autoriteiten in Madrid zagen
de misplaatste titel over het
hoofd en tekenden het docu
ment. Deze administratieve ver
gissing maakte van de zeerovers
op de gestolen rots de prinsen
van Monaco.
Hun land bleef arm en achter
gebleven. De Franse revolutie
maakte moeiteloos en met in
stemming van de bevolking een
einde aan het prinsdom. De re
gerende vorst wist zichzelf,
maar niet zijn vrouw, met geld
onder de guillotine vandaan te
kopen. Hij keerde in 1815 als
prins naar zijn arme rots terug.
Het moderne Monaco ontstond
in de vorige eeuw dankzij het
Het sprookjeshuwelijk met de Amerikaanse Grace Kelly in 1956 moest het vorstendom Monaco voor prins Rainier behouden.
Tv.;,."n
ru
ne
li'
archieffom
Grace Kelly oftewel prinses Gracia kwam bij een mysterieus auto-ongeluk in 1982 om het leven. Haar stoffe
lijk overschot wordt uit het paleis naar de kathedraal gedragen voor de uitvaartmis. foto upi-afp
sprookjeshuwelijk. Hij legde
Rainier, drie namen van film
sterren voor: Deborah Kerr,
Nathalie Wood en Grace Kelly.
De laatste aanvaardde de uitno
diging om Rainier te leren ken
nen. Ze trouwden in 1956. Per
fect is het echter zelden bij de
Grimaldi's. De grootmoeder van
Rainier verscheen op de trouw
plechtigheid met een beruchte
juwelendief, die er met de siera
den van de moeder van Grace
Kelly vandoor ging.
Grace Kelly, die na haar huwe
lijk als prinses Gracia door|
leven ging, blies het vorsteit
dom nieuw leven in. Figuuil
èn letterlijk: in 1957 werd Cr
line geboren, in 1958 Alben'
in 1965 Stephanie. Begin ja
zes tig ondernam Rainier eii
lijk actie tegen zijn vijandei
Monaco. Hij schortte de Gi
wet op om het casino en hl
telwezen uit handen van Oi
sis en een aanbidder van zi
zus te ontworstelen. Deze
machtsstrijd verergerde toe
Franse president De Gaulle
ingrijpen dreigde wegens d
soepele belastingwetgevinj
Monaco. Rainier gooide he
een akkoordje met De Gaul
De Franse regering hielp hl
van Onassis af en Rainier li
Fransen in Monaco belastii
betalen. Schaduwprins Oni
verliet Monaco in 1963. Rai
III had de rots in handen.
Het sprookjeshuwelijk plaa
de Grimaldi's in de'schijnv
pers. De dood van Graciab
een mysterieus auto-ongeli
1982 zwengelde de nieuws
righeid naar de familie aan
huwelijken, of beter de mis
huwelijken van hun twee dr
ters en het uitblijven van ef
huwelijk van hun zoon ove„
schaduwen de festiviteiten
MONACO CLEMENS INGWERSEN.
ANP
