'Vader zou gillend weglopen
als hij het bedrijf nu zag'
Fabrieksarbeider van God
Leiden Regio
Kerk Samenleving
DONDERDAG 2 JANUARI 1997
Bewondering klinkt door wanneer Bert
Braakman vertelt over het ontstaan van
de Leidse Textiel Centrale. Hoe
oprichter vader Herman Braakman op
de fiets de kloosters en scholen in
Leiden en verre omgeving langsging
om wat te kunnen verkopen. „Het was
in de dertiger jaren volop crisis en de
concurrentie was hard. Als je daaraan
terugdenkt besef je hoe moeilijk vader
het heeft gehad om voor het gezin te
zorgen. Gelukkig heeft hij ook de
opgang van het bedrijf nog
meegemaakt", merkt de 70-jarige
Lam(Bert)us P. Braakman op.
De Leidenaar stopt vandaag als di
recteur van de LTC, al blijft hij op af
stand nog wel bij het bedrijf betrok
ken. ,,Ik zal best nog wel eens bin
nenlopen, maar neem nu de tijd
voor andere zaken." Zijn vijf jaar
oudere broer Jan gaat nog even
door. Die vertrekt zodra zijn zoon
voldoende aandacht aan het leiden
van het bedrijf kan geven. Nu is ju
nior nog bezig met andere zaken
binnen het bedrijf in het industrie
gebied De Waard, waar het sinds
1970 is gevestigd.
Vader Braakman vertrok in 1933 als
chef bij het Leidse bedrijf Waals.
„Hij zag dat het de verkeerde kant
opging bij dat bedrijf en zette vanuit
ons ouderlijk huis aan de Cobet-
straat een eigen onderneminkje op
in textiel. Iedereen - want het was
tenslotte de crisistijd - verklaarde
hem voor gek. Toch lukte het hem
om een klantenkring op te bouwen.
Dat wij een groot gezin hadden was
kennelijk een voordeel, want als va
der op de vraag van een moeder
overste antwoordde dat er negen
kinderen in het gezin waren werd er
goedkeurend geknikt en kon de kle
ding worden geleverd", vertelt
Braakman lachend.
„Nu leveren we nog aan één kloos
ter. Dat waren er destijds heel wat
meer. Bovendien waren er aan die
kloosters scholen en soms een zie
kenhuis verbonden. Automatisch
werd ook daaraan geleverd. Dus liep
het niet zo slecht met het bedrijf, al
was het heel hard werken. Niet al
leen voor vader, maar het hele gezin
werd erbij betrokken. Uit- en inpak
ken, koffers sjouwen, pakjes weg
brengen en noem maar op", kijkt
Braakman terug.
„Ook de fiets verdween om plaats te
maken voor een auto, zodat vader
zijn gebied kon uitbreiden. De be
zetting door de Duitsers maakte een
einde aan de groei. Vooral omdat er
geen textiel meer te koop was. In-
plaats van op zoek te gaan naar
klanten, ging hij de fabrieken af om
textiel te pakken te krijgen. Soms
lukte dat en konden er weer klanten
tevreden worden gesteld', herinnert
Braakman zich.
Na de oorlog verhuisde het bedrijf
naar het Noordeinde. Een pand dat
al in 1942 was gekocht, maar door
de bezetter in bedrijf was genomen
als Ortslazarett. In 1953 kwam Bert
Braakman als firmant in het bedrijf,
zijn broer Jan was hem in 1948 al
voorgegaan. „Na de hbs en de hoge
re textielschool in Tilburg vond va
der het beter dat wij eerst bij andere
bedrijven aan de slag gingen. Zo heb
ik eerst bij een Amsterdamse textiel-
groothandel en later bij een textiel
fabriek in Weert gewerkt", legt de
Leidenaar uit.
Vanaf 1946 ging het crescendo bij de
LTC. „Er was op een gegeven mo
ment geen huishoudschool in Ne
derland, die geen spullen van ons
betrok. Dat was vooral te danken
aan het werk van vertegenwoordiger
Damave, die veel onderwijsinstellin
gen wist aan te trekken. In die perio
Bert Braakman:
„Van textielboe
ren werden wij
gereedschapman
nen."
FOTO HOLVAST-
/MARKLAMERS
Bert Braakman na 43 jaar weg bij Leidse Textiel Centrale
de gingen we ook op lokatie onze
spullen laten zien. Met een karavaan
op pad. Onze etaleur Dreef richtte
stands in en DAN kwamen de scho
len en andere instellingen langs om
te kijken wat wij te bieden hadden.
Zo is er jaren gewerkt."
In 1968 kwam er een verandering.
„Onderwijsminister Cals kwam met
de Mammoetwet. Het handwerken
voor meisjes verdween van het roos
ter en maakte plaats voor de meer
creatievere werkvormen. Het was af
gelopen met het naaien, breien en
verstellen en er was veel minder be
hoefte aan textiel. Op tijd hebben
we onze koers gewijzigd. We namen
mensen in dienst die verstand van
zaken hadden, zoals een leraar
handvaardigheid, een chemicus die
droge waterverf had ontwikkeld
voor het batikken en een vakman
die verstand had van materiaal dat
bij die lessen werd gebruikt. Van
textielboeren werden we gereed
schapmannen grinnikt Braakman.
„Al lach ik er nu om, in die tijd was
dat zeker niet het geval. Het was een
hele onzekere periode, niet alleen
voor ons maar ook voor de mensen
in het onderwijs. We werden gecon
fronteerd met huilende leraressen,
die plotseling moesten gaan figuur
zagen met meisjes inplaats van ze te
leren hoe een jurk genaaid moest
worden. Ook mijn vader zou gillend
zijn weggelopen als hij nu ons be
drijf had gezien."
Veel collegabedrijven konden het
niet bolwerken omdat ze niet op tijd
omschakelden. Braakman: „Dat de
den wij wel, want ons bedrijf ont
wikkelde lespakketten, leerprogram
ma's en handzame catalogi." Op
richter Braakman heeft dat echter
niet meegemaakt, die overleed in
1958.
In 1980 kwam het bedrijf in een wat
moeilijke periode. Braakman: „De
subsidies in het onderwijs en in het
club- en buurthuiswerk werden
minder. Toen moesten we ook wat
inkrimpen en een aantal mensen
ontslaan. Dat was hard, maar onver
mijdelijk. Dan slaap je slecht, want
je moet capabele, loyale werkne
mers op straat zetten."
Volgens Braakman loopt het nu pri
ma met de LTC. „Al moeten we wel
voortdurend bij de les blijven. Ook
nu wordt er weer geknepen op tal
van subsidies. Een deel van dat geld
gaat echter naar de opvangcentra
voor vluchtelingen, die ook weer ac
tiviteiten voor hun bewoners orga
niseren. Ook daar leveren we dan
weer aan. Dat lijkt allemaal heel
simpel, maar je moet wel voortdu
rend rekening houden met wat je
aanbiedt."
REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071 -5356481
Overste Tjeu Timmermans zou zo weer achter lopende band willen
WSSSSM
O L O F O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
Dertien jaar werkte hij als productiemedewerker
bij Heinz BV in Eist. Plaatste flessen
tomatenketchup op de lopende band, schroefde
er doppen op, of was anderszins op de
fabrieksvloer actief. Nuttig? Tjeu Timmermans
(53) weet waar hij over praat als hij het in zijn
nieuwe baan heeft over de onderkant van de
samenleving en menselijke vervreemding. De
overste van de 400 karmelieten en karmelitessen
in Nederland en de Filipijnen heeft zogezegd
kredietwaardigheid.
Als boerenzoon kwam hij vanuit de
luwte van het katholieke Limburgse
land in het roerige Amsterdam. Om
theologie te studeren. Het ging anders
dan hij gedacht had. De grote stad zet
te al zijn geloofszekerheden op de kop.
Tjeu Timmermans kwam in een crisis
terecht. Van daaruit is hij een stuk wij
zer opgekrabbeld. Gesterkt begon hij
aan loopbaan die haaks staat op de
prestatiemaatschappij. Afgelopen zo
mer kwam hij desalniettemin aan de
top te staan van zijn orde. 'Ik ben ge
kozen', verontschuldigt de overste
zich.
Zijn werkkamer heeft hij in het klooster
aan het Vincent van Goghplein in Al
melo, het hoofdkwartier van de karme
lieten. De religieuze orde houdt zich
bezig met de betekenis van God bin
nen de concrete leef- en werksituatie
van mensen, verwoordt Timmermans.
Zijn levensloop is daarvoor illustratief.
Van 1972 tot 1977 was hij in Almelo-
Zuid pastor voor jongeren en mensen
in psychische problemen. Daarna tot
1990 arbeider aan de lopende band in
de ketchup-fabriek. Na Eist was hij tot
aan de zomer pastor-teamleider in
Dordrecht en de Hoekse Waard. En nu
overste in Almelo. De fabriekstijd drukt
een stempel op zijn leven. Hij kijkt met
dankbaarheid op die tijd terug.
Waarom met een academische oplei
ding kiezen voor ongeschoold werk?
Timmermans rept van de theologische
geschriften waarin God blijk geeft van
zijn voorkeur voor de geringen en de
armsten. Die groep kun je in deze tijd
inderdaad achter de lopende band in
de moderne industrie vinden. „In de
fabriek dachten mensen met wie ik
werkte er wel eens over na of het leven
voor hen wel zin had of dat ze er mis
schien net zo goed uit zouden kunnen
stappen. Dat was al die keren dat ze
niet meer opgewassen waren tegen wat
er op hen af kwam. Door verhoogde
werkdruk bijvoorbeeld, door het aan
de kant geschoven worden en daarmee
brodeloos op straat raken."
Hij heeft zelf ervaren hoe ongemerkt
het geestdodende werk een aanslag
deed op zijn persoonlijkheid. „Het
haalt een stuk van je onderwereld naar
boven. Je ontdekt dat niets jou vreemd
is."
Bij Heinz wisten ze aanvankelijk niet
wat voor vlees ze met de sollicitatie van
een theoloog in de kuip hadden. „Ze
waren bang voor een soort pottenkijk-
effect en vreesden ongewenste aan
dacht van de media voor de werkvloer,
eerder nog dan dat ze dachten dat er
iemand de boel naar God's model wil
de inrichten."
Timmermans vertelt, eerder dan hij
dacht, door z'n collega-werkers als een
van hen te zijn geaccepteerd. En zoals
iedereen zijn eigenheid op de vloer in
bracht, ontpopte hij zich als een ver
trouwensman die steeds meer waarde
ring ondervond voor de wijze waarop
hij de belangen van de gezamenlijke
collega's bij de bedrijfsleiding wist te
behartigen. „Ik werd gekozen in de on-
Tjeu Timmermans: „Je moet jezelf durven verliezen en tegen de stroom in willen gaan,
dernemingsraad en ben mee in staking
gegaan toen het door Amerikanen ge
leide bedrijf al te drastisch wilde reor
ganiseren."
Timmermans herkent door zijn erva
ring bij Heinz de gemarginaliseerde
mens. Midden in zijn studietijd zegt de
pater-overste de kleinheid van zichzelf
te hebben ervaren. Hij kwam in een
identiteitscrisis terecht. „Het enige wat
je over hebt, is je vege lijf. Je bent ge
heel afhankelijk van je omgeving. Dan
leer je ten diepste wat mensen voor el
kaar waard kunnen zijn."
Hij ging zich identificeren met ont-
rechte en uitgerangeerde mensen,
dichtbij en veraf. Zo is hij voorzitter
van de Zevenbergse Conferentie, een
organisatie van arbeiders, haanlozen
en uitkeringsgerechtigden. Ook bij de
landbouw waar boerenfamilies uitge
rangeerd raken, vluchtelingenwerk en
initiatieven waarin de duurzaamheid
van de samenleving centraal staat,
voelt hij zich nauw betrokken.
Groeiende kloof
„Het gaat om de gemeenschappelijke
ervaring van een bevrijdende God die
van mensen houdt, ongeacht hun plek
in deze kapitalistische maatschappij.
De zin van het leven ligt niet in hun
positie of hun functie, nee, voor God is
de mens zelf de moeite waard."
Hij bespeurt een groeiende kloof tus
sen het heel gewone leven van mensen
enerzijds en de plekken waar de grote
besluiten worden genomen. Het lijkt
alsof de eerste groep steeds minder vat
heeft op deze besluitvorming. Ze on
dergaat haar lijdzaam zonder nog de il
lusie te hebben er enige invloed op te
kunnen uitoefenen. Timmermans
koestert de plaatsen waar mensen nog
wel een waardevolle inbreng hebben.
Het zijn veelal plekken dicht bij huis
waar kleinschalige bewegingen in gang
worden gezet die tekenen zijn van
hoop en vernieuwing.
Mensen zijn meer dan enkel produ
centen of consumenten van al die goe
deren die van lopende banden komen,
betoogt hij. „Je kunt beter investeren
in je naaste, in medemensen dan in
een prestatiemaatschappij die haar ei
sen steeds verder opschroeft en waarin
mensen voortdurend bezig zijn zich
boven de ander te verheffen."
Zo'n keuze is niet zonder risico's, weet
hij. „Je moet je zelf durven verliezen en
tegen de stroom in willen gaan. Daarin
word je onderuit gehaald en soms aan
geklaagd omdat je ingaat tegen de nor
men en waarden van het economische
systeem. God doet ogenschijnlijk niet
anders dan daarin verliezen, maar hij
is groot genoeg om nooit onderuit te
gaan."
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356356
Postadres: Postbus 54,
2300 A8 Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
H.G.
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
in der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
TELEFAX
Advertenties: 071-5323 5i
Familieberichten: 023- 5317 337 j|
023- 53202161
Redactie: 071-5321 921 j
Hoofdredactie: 071-5315 921 Jj
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 uu
071-5356 230Ü
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 uu
071-5143 545'
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro) 32,95
per kwartaal (acceptgiro) 93,05»
per jaar (acceptgiro) ƒ358,051
Abonnees die ons een machtiging verstrek-l
ken tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld, ontvangen 1,- korting
per betaling. -
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL) 151,001
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAND
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte ogen
hebben of blind zijn (of een andere leeshan-
dicap hebben), is een samenvatting van het"
regionale nieuws uit het Leidsch Dagblad op"'
geluidscassette beschikbaar. Voor informatie:
0886-482345 (Centrum voor Gesproken Lec-,
HM
ZIEKENHUIZEN
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vanal
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 8.00
tot 17.00; St. Elisabeth Ziekenhuis: dagelijks.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 u
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor partners
bovendien van 10.30-11.15 uur en van 19.45-21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30 uur en na
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleegkun
dige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 u
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse I en I
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30—15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21.00 uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uur
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 u
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 i
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uur(Alleen
Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluitend vooi
partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruime be
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oorheelkun;
de en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde en heel-1
kunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-17.00 uur
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
r en 18.30-19.30 uur, klasse I e
