Het tuinboek van Sinterklaas
Tuinieren
Hartje winter
bloeit de kerstroos
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1996
1
B
S
R
U
O
1
M
N
2
M
S
1
T
E
G
E
K
3
S
E
L
M
O
O
T
E
4
F
R
N
U
S
E
1
T
5
P
N
O
S
T
E
H
R
6
B
R
E
A
B
A
M
B
7
E
S
T
N
O
K
M
P
8
V
A
E
Z
R
E
A
L
9
s
K
L
A
A
T
F
E
10
p
O
R
N
T
E
O
N
11
N
T
1
V
R
A
E
S
12
S
R
T
O
D
O
F
13
s
P
R
O
N
E
1
D
14
B
E
A
T
R
A
S
K
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1. kleur; 2. hoofddeksel; 3. grep
pel; 4. ooft; 5. aanplakbiljet; 6.
vrucht; 7. vuiststoot; 8. harig
draadje; 9. lijfeigene; 10. brug-
schuit; 11. sleepnet; 12. voet
warmer; 13, haast; 14. veldhos
pitaal.
KRUISWOORDRAADSEL
HEINZ
/V&//VZ, 0U/£ VOZ
AiSéOSTUS S/N7E&kLAAS VA/V.
TOMPOES
Tom Poes en het boze oog
Het geval wilde, dat Moen onrustig
over de heide zwierf omdat hij de
zwartsel-kreet van Amram had ge
hoord. „Dat herinnert mij aan m'n ei
gen droevig lot", sprak hij toen hij
heer Bommel en Tom Poes ontmoette.
„Wat gaat er nu gebeuren?" vroeg heer
Ollie handenwringend. „Gaan ze Abel
kwaad doen?" „Ze gaan hem in een
wagen door het dorp rijden", hernam
Moen somber. „Daarna gaan ze in de
herberg dopdroesem drinken en dan
maken ze hem zwart. Zo gaan die din
gen; ik heb dit allemaal zelf meege
maakt." „Dopdroesem?" vroegTom
Poes. „Hm, waar is het puimkruid, dat
je tegen de zwarte tong hebt gemaakt,
Moen?" „In mijn hut", zei Moen.
„Kom maar mee." „Hoe kunnen jullie
nu over drank spreken, terwijl er zulke
erge dingen gebeuren?" vroeg heer
Bommel met bleke lippen. „Er moet
iets worden gedaan! Ik moet iets doen,
bedoel ik. We moeten... eh... ik moet
die zwarttongen tegenhouden.
„Juist", zei Moen. „Maar we zullen je
helpen, want anders komt er niets van
terecht. Schiet op, vreemdeling - er is
geen tijd te verliezen." Nu, dat was zo.
Want terwijl het groepje zich door het
woud repte werd de ongelukkige Abel
op een open heidekar gezet. „De
rechtschapene moet rechtvaardig
zijn", riep zijn vader, die de zwartsel
tobbe naar de wagen-trok. „Wie zich
afgeeft met zwarten is zwart." „Zo is
het maar net", prevelde de zoon treu
rig. „De schuld drukt zwaar en wordt
steeds zwaarder.
„Hou je mond, deugniet!" blaatte de
grijsaard. „Wanneer je zwart bent
word je naar het bos verbannen, maar
dan zijn we nog niet klaar! We gaan
het woud platbranden!" Uit de kleine
kudde steeg een feestelijk gemompel
op.
H
W
E
R
DOOR JAN VISSER
De 200 mm grens is gisteren op een aantal meetpunten, voornamelij
in Kennemerland, gepasseerd. Daarmee is november 1996 de vierde
maand deze eeuw geworden waarin ergens in den lande meer dan
200 liter hemelwater op een m2 werd opgevangen. Koploper is nog
altijd 1944. Toen viel er in Lijnden 212, Hoofddorp 208 en op het
gemaal Cruqius 200 mm.
Oktober grossiert wel vaker in zeergrote maandsommen. In totaal vi
er in de wijnmaand 12 keer meer dan 200 mm. De hoeveelheden
kunnen vandaag nog wat aangescherpt worden. Onder invloed van
een depressie, waarvan het centrum zich over NW-Duitsland naar he
zuidoosten verplaatst, vallen er enkele buien waarvan sommige met
hagel en onweer.
Vanmiddag neemt de buiigheid af en komen er geleidelijk meer op
klaringen. De temperaturen lopen op tot omstreeks 8 graden. De win
waait eerst nog uit westelijke richtingen. Later op de dag ruimt de
wind naar het noorden. De windsterkte is meest matig maar langs de
kust kan het enige tijd krachtig waaien.
De komende nacht trekt een zwakke rug van hogedruk over onze stre
ken. Daardoor verdwijnt de meeste bewolking, waait het niet of
welijks en kan aan het aardoppervlak grondvorst optreden met als ge
volg lokale gladheid. Morgen laat de zon zich aanvankelijk zien. Naai
mate de dag vordert komt er meer bewolking en waarschijnlijk gaat
het voor de avond invalt alweer regenen.
De wind waait uit het zuidwesten en neemt aan de kust toe tot een
kracht 6, een krachtige wind. Na het weekeinde is het aanhoudend
onbestendig en periodiek ook onstuimig weer. Oorzaak is een depres
sie die naar de Noordzee trekt en een aantal randstoringen op sleep
touw neemt. De temperaturen schommelen meest tussen de 5 en 9
graden.
Gisterochtend is er opnieuw flink wat neerslag gevallen (Leiden 11
mm). Over het algemeen viel er bij ons regen maar het kwam ook tot
ijsregen en natte sneeuw. Gisteravond kwamen er buien met hagel e
onweer opzetten.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldfëtoten met
zaterdag.
Noorwegen:
Toenemende bewolking.
Zaterdag in het zuidoosten
en zondag vooral langs de
westkust een winterse bui.
In het binnenland overdag
het zuiden oplopend tot
ongeveer plus 3 graden op
Veel bewolking en af en
het z
e op-
streeks min 3 graden, zon
dag in het zuiden boven
nul. In Lapland eerst nog
Denemarken:
Overwegend bewolkt en
wat zon en vrijwel droog.
Zaterdag nog lichte vorst,
zondag maxima iets boven nul.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Half tot zwaar bewolkt en enkele buien,
in Schotland met sneeuw. Tijdelijk veel
wind. Zondag snej toenemende bewol
king en van het we'sten uit regen. In het
oosten van Engeland tot de avond droog.
Maxima van 5 graden langs de Schotse
oostkust tot 11 graden in het zuidwes
ten, zondag wat hoger.
België en Luxemburg:
Zaterdag bewolkt en enkele buien, mo
gelijk met onweer. Zondag eerst opkla
ringen, maar van het westen uit toene-
regen.
In de Ardennen
dagtemperatuur yan
tot 2 in de Ardennen.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel bewolking en enkele buien, moge
lijk met onweer. In de Jura en de Voge
zen een pak sneeuw. Veel wind. Zondag
in de westelijke helft opklaringen, maar
later op de dag in Bretagne regen. Maxi
ma van 12 graden in het westen tot 6 in
het oosten.
Veel zon. Zondag in het noorden ook en
kele wolkenvelden en droog. Middag-
temperatuur oplopend tot 17 graden op
zondag, in de Algarve enkele graden ho-
gsr
Wolkenvelden, ook af en toe zon en vrij
wel- overal droog. Middagtemperatuur
ongeveer 20 graden.
Spanje:
Langs de Golf van Biskaje bewolkt en
van tijd tot tijd regen. Elders veel zon en
droog. Middagtemperatuur rond 14 gra
den, aan de zuidelijke Costa's ongeveer
20 graden.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, ook wolkenvelden en
droog. Middagtemperatuur ongeveer 23
Marokko:
Westkust: Flink wat zon, Middagtempe
ratuur van 18 graden in het noorden tot
22 in het zuiden.
Bewolkt en enkele buien. Zondag vooral
in het zuiden geregeld zon. Vooral langs
Zuid-Frankrijk:
Veel bewolking en nu en dan regen,
hoog in de bergen sneei
de Pyreneeën en Frans
schijnlijk veel neerslag. Later op de dag
klaart het in de Provence op. Zondag
ook elders opklaringen en alleen in de
bergen nog wat sneeuw. Zaterdag langs
midden wat zon en droog. Middagtei
peratuur ongeveer 5 graden, zondag
Zwitserland:
Bewolkt en perioden met sneeuw,
name in het westen en noorden een f
pak. In de dalen ook regen. Maxii
rond 5 graden, zondag iets lager. Ro
Locarno zondag zonnig en temperati
oplopend tot ongeveer 10 graden.
Oostenrijk:
Veel bewolking en nu en dan s
zaterdag vooral in Tirol, zondag ook
ders. In het laagland mogelijk regi
Middagtemperatuur iets boven
Polen:
Bewolkt en af en toe sneeuw, ii
den ook regen. Zondag wat drof
ma rond het vriespunt, in het zi
geveer plus 2 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Veel bewolking-en wat sneeuv
in Tsjechië ook regen. Maxima dicht
het vriespunt.
Hongarije:
Veel bewolking en af en toe sne
gelijk ook regen. Middagtemperati
iets boven nul.
ZONDAG 1 DECEMBER 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 08.26 Zon onder 16,
Maan op 22.52 Maan ond,erl2,
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 07,14 19.36 06.47
Laag 03,00 15.16 02.41
MAANDAG 2 DECEMBER 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 08.27 Zon onder 16.
Maan op 23.55 Maanonderl2.
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.00 20.15 07.33-
Laag 03.24* 15.56 03.05 15
Weerrapporten 29 november 19 u
Atlai
dien waait er beide dagen een stevige
mistral. Middagtemperatuur van 8 gra
den bij Clermont Ferrand tot 14 in het
zuiden, zondag Jager.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur ongeveer 17
graden. Stevige wind.
Italië:
Veel bewolking en perioden met regen,
in de bergen sneeuw. Mogelijk ook on
weer. In het uiterste noorden, en zondag
ook langs de westkust, vrijwel overal
droog en zonnige perioden. Middagtem
peratuur rond 12 graden, zaterdag in de
Povlakte nog 5 graden. Op Sicilië onge
veer 16 graden. Vooral zondag erg veel
Corsica en Sardinië:
Malta:
Vrij veel bewolking en enkele buien, mo
gelijk met onweer. Veel wind. Middag-
tempertuur ongeveer 17 graden.
n 10 23 20
Griekenland en Kreta:
t 17 ii
e fikse regen- of
ders van tijd tot
i 14 graden rond
Turkije en Cyprus:
Kusten: Toenemende bewolking i
eerst in het westen, later ook elders e
kele buien, mogelijk met onweer. Mi
dagtemperatuur van 16 graden in h
noorden tot 22 op Cyprus.
Duitsland:
Veel bewolking en nu en dan sneeuw,
Zondag in het noorden e
Johannesburg hallbew.
Los Angeles onbew.
New Orleans zwaar bew.
J.P. Ladage uit Santpoort heeft
een skimmia in de tuin, maar
die maakt geen mooie rode bes
sen. Nu is de skimmia tweehui-
zig, dat wil zeggen dat er strui
ken zijn met mannelijke en met
vrouwelijke bloemen. Alleen de
laatste soort maakt ook besjes.
De vraag is: van welk geslacht is
de eigen skimmia? Een jongen
of een meisje? In het voorjaar
bloeien beide, dus dan zal er ge
keken moeten worden welke
skimmia nu nog ontbreekt in de
tuin om ervoor te zorgen dat er
mooie rode bessen komen. Met
twee struikjes van verschillend
geslacht zal het vast lukken.
Vraag en antwoord
kies vooral plantensoorten die
resistent zijn tegen ziekten en
plagen. Dat voorkomt veel tui-
nellende.
Het verborgen leven van een
plant door David Attenborough,
uitgave Bosch en Keuning is
ook een aanrader. In dit boek
geen praktische raadgevingen
maar vooral theorie en ook
prachtige kleurenfoto's, van mi
crofoto's die de tekst staven. De
tekst nu leert ons dat planten
veel intenser, veel interessanter
leven dan wij ons doorgaans re
aliseren. De eerste zin in het op
merkelijke boek luidt: 'Planten
kunnen zien'. Daarna volgt: 'Ze
kunnen tellen en met elkaar
communiceren. Ze reageren op
lichte aanraking en kunnen ui
terst nauwkeurig de tijd schat-
In hoofdstukken met de intri
gerende titels als: reizen, eten
en groeien, bloeien, de strijd om
het bestaan, samenleven en
overleven, wordt duidelijk uit
eengezet dat de plant een in
tens levend, schijnbaar bereke
nend wezen is. Kortom, het
leert je zoveel respect voor al
wat groeit en bloeit dat zelfs ve
getarisme discutabel wordt. Le
zen dit boek, het werkt onthul
lend.
Allengs zal het kouder en natter
worden, zodat er weinig animo
zal zijn om in de tuin te werken.
Toch moet u ook in december
zo af en toe wel een rondje tuin
maken. Want 't kan zijn dat het
winterdek van vaste planten en
bollen-in-pot is afgewaaid.
Waar nodig dient (nieuwe) be
scherming te worden aange
bracht. In de kroon van uw
stamrozen. Die twijgen kunt u
beschermen door er sparretak-
ken tussen te steken. Dat maakt
ze minder gevoelig voor sner
pende oostenwinden. Het stam
metje kunt u beschermen door
er een reep isolatiemateriaal
voor cv-buis omheen aan te
brengen. De pruik kunt u ook in
een jute of plastic zak (met wat
gaatjes) verpakken. Zodra de
vorst geweken is, het spul ver
wijderen. Nee, die treurroos
mag u vooral niet snoeien. De
lange takken kunt u aan de top
wat verzwaren zodat ze u niet
meer 'omarmen' als u
langsloopt. Dat verzwaren kan
onder meer met belletjes ge
schieden, die in de wind een ei
gen geluid voortbrengen.
Op uw tuinrondje zult u zeker
de winterjasmijn al zien bloei
en. Dat deed ze begin novem
ber al. Zo tegen kerst kunt u ook
bloemen in knop ontdekken
van de kerstroos, de Helleborus
niger. Dit is echter geen roos,
maar een vaste plant, die als
ze het naar haar zin heeft elk
jaar meer bloemen geeft. Zet
haar bij voorkeur dicht bij het
raam zodat u hartje winter van
de witte bloemenpracht kunt
genieten. In het tuincentrum
wordt zij vaak als kamerplant
verkocht. Zet haar binnen voor
al op een koele plaats. Na de
kerst kan ze buiten nog lang een
opvallend plekje in de tuin vor-
Er is zeker veel blad in uw vijver
gewaaid als u er niet tijdig een
fijnmazig net overheen hebt ge
spannen om die bladeren op te
vangen. Als de laatste bladeren
De witbloeiende kerstroos ver
dient een plaatsje bij het raam.
van de bomen zijn gevallen
heeft het zin om indien no
dig de bagger uit de vijver te
scheppen. In een dun laagje op
de tuingrond aangebracht is het
een goede mest, nadat het heeft
gevroren. Let wel op de kleine,
lichtgroene overwinterings
knoppen van waterranonkel en
hoornblad. Die zijn naar de bo
dem gezakt. Red er een aantal
als u die planten in uw vijver
wilt terugzien. Laat ook wat
stengels van gele lis, waterweeg
bree en zwanebloem staan. Die
zorgen straks voor zuurstof on
der het ijs. Een bundeltje riet
stengels rechtop in 't water ge
zet heeft eveneens nut.
Voorzie uw gazon nog even van
een laagje compost. Dit kan
egaliserend werken en be
schermt de wortels van de fijne
grassoorten. Zolang de vorst
niet in de grond zit kunt u bo
men en struiken planten. Blijf
ema nog water geven.
Snoeien kan qok nog best.
Breng de snoei- en takken-
schaar, maaimachine e.d. die
geslepen moeten worden naar
de slijper, die nu alle tijd voor
die klusjes heeft. Wacht niet tot
het voorjaar. Vergeet vooral niet
de spa goed schoon te maken
met de staalborstel. Vet hem
goed in met zuurvrije vaseline
of afgewerkte olie. Dit voorkomt
straks dat de grond bij 't spitten
aan het blad blijft kleven.
Wat bijzonder: de oude magno
lia van L. Kaal uit Roelo-
farendsveen heeft dit jaar volop
zaden voortgebracht. Dat is niet
alleen bijzonder, maar onmid
dellijk dringt zich de vraag op of
deze gezaaid kunnen worden.
Over het algemeen worden
magnolia's uitsluitend door
middel van stek vermeerderd.
Maar zaaien is mogelijk, echter
niet gemakkelijk. Op de eerste
plaats moeten de zaden in la
gen zand worden uitgespreid,
dat wil zeggen dat men de
kiemrust moedwillig moet"
doorbreken. Dat wil weer zeg
gen dat men de zaden in voch-
Niks te plukken ofte rapen
De tuin die ligt op apegapen
Wat moet Sint nu wel verzinnen
Voor hen die tuinieren zozeer beminnen?
Voor bol en plant is het te koud
Met gereedschap is Sint niet erg vertrouwd
Dus ging de goede man wat verder zoeken
En kwam terecht bij vele boeken
Ze zijn heel mooi, daar niet van
Drie werden de keuze van de Goedheiligman,
Sint
tig zand op een zeer koele
plaats moet bewaren. Velen
doen dat gedurende enkele we
ken in de koelkast. Daarna zaai
en in normale zaaigrond en
Tuinieren gaat niet over rozen.
Het boek met deze titel is van
Romke van de Kaa, uitgeverij
Contact. De inhoud is een vera
deming na vele tuinboeken vol
dure praat, Latijnse namen en
adviezen om chemie op de
grond en gif op het blad te spui
ten. Volgens V.d. Kaa worden
veel tuinboeken geschreven
door mensen die zoveel schrij
ven dat ze aan tuinieren niet
ttoekomen en ideeën propage
ren die nimmer aan de praktijk
zijn getoetst.
Aan praktijkvoorbeelden
mankeert het niet in de 35
hoofdstukjes waarin met veel
humor de diverse problemen
die elke amateur tegenkomt,
worden beschreven. Al lezende
ontdekt men de vredelievende
houding van de auteur die let
terlijk schrijft dat: flora en fauna
in de tuin onverbrekelijk met el
kaar zijn verbonden en tot de
fauna rekent hij niet alleen de
geliefde vlinders en bijtjes, maar
ook slakken, mieren, rupsen en
wat dies meer zij. Alleen over
bestrijden van luizen met
brandnetelgier ben ik het niet
eens, dat moet zijn brandne
telaftreksel: één nachtje trekken.
Samenvattend: een boek waarin
iedere tuinliefhebber veel kan
opsteken aan wetenswaardighe
den en ook de gebruikelijke
agressieve behandeling van
kwalen afleert.
Het geheime leven in uw tuin,
van Geoff Hamilton en Jennifer
Owen, uitgave Terra, is een sa
menvatting van televisie-uit
zendingen. Het boek is fraai ge-
illustreerd en men vindt er,
evenals in het boek van Van de
Kaa, veel praktische en milieu
vriendelijke adviezen. Zo staan
vooral niet ongeduldig worden. van eigen teelt groot te brengen.
Sommige zaden nemen de tijd
eer ze kiemen. Maar in elk geval Van J.C. Handgraaf uit Haar-
proberen. Het is immers erg lem ontving ik een fraaie foto
leuk om een serie magnolia's van een donkere ricinus com-
Sierhekwerk
Spijlen hekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveldafrastering
Tennisbaanafrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
munis, de wonderboom. Deze
foto is kennelijk vóór de eerste
nachtvorst genomen. Immers
één graad onder nul is al te laag
voor deze plant die bij ons de
winters niet overleeft. De mijne
althans is al bevroren. Maar
daarom niet getreurd. Er kan
volgend jaar weer gezaaid wor
den en in een mum van tijd is
er weer een mooie grote won
derboom die erom bekend staat
dat vliegend ongedierte nooit in
de buurt komt. Verder is het
aardig te weten dat deze plant
uiteindelijk de leverancier blijkt
te zijn van de van ouds bekende
wonderolie.
er bijvoorbeeld verrassende tips
in zoals het voorkiemen van
sommige zaden met behulp van
behangerslijm. Ook aan opmer
kelijke weetjes geen gebrek. Wie
wast al dat de zonne-energie die
een plant nodig heeft voor de
vorming van 500 gram glucose,
overeenkomt met de energie
die nodig is voor het aan de
kook brengen van 20 liter water.
Je moet er maar op komen. En
houden we er steeds rekening
mee dat alle planten het best
gedijen bij een temperatuur
tussen 10 en 25 graden? Het
moge bekend zijn, maar hier
staat het nog eens zwart op wit:
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
