^1
Robert Jan Stips begint aan egotrip
Funky theatershow
in Leids Stathuys
Cultuur&Kunst
Heldere vorm met bizarre uitschieters bij FACT
Meer publiek
naar Anton
Philipszaal
Heimwee naar geboorteland overheerst op expositie over migratie
chef jan rijsdam. 071 -5356444
Oranje bij première Miss Saigon
scheveningen Prinses Margriet, Pieter van Vollenhoven en hun
zonen Maurits, Bernhard en Pieter-Christiaan wonen aanstaan
de zondag in het Circustheater in Scheveningen de galapremiëre
bij van de Nederlandse productie van de musical Miss Saigon.
De jongste zoon, Floris, is verhinderd.
Lustrum Sassenheims Operettekoor
sassenheim Operettekoor Cameleon uit Sassenheim bestaat 10
jaar. Het jubileum wordt aanstaande vrijdag gevierd met een ge
varieerd concert. Op het programma staan onder meer een se
lectie uit De Fruhjaars Parade, The Phantom of the Opera, Het
Slavenkoor uit Nabucco en Oklahoma. Aan het concert werken
verder mee pianist Leo Blok en een ensemble van leerlingen uit
het Jeugdsymfonieorkest Bloembollenstreek. De solisten komen
op deze avond uit het eigen koor. Dirigent is Erik Waerts. Het
concert wordt gegeven in de Gereformeerde Kerk aan de Juli-
analaan 10 in Sassenheim. Kaarten a tien gulden zijn aan de zaal
verkrijgbaar of telefonisch te bestellen bij C. van Winsen tel. 071-
3010542, of bij T. van Witsenburg, tel. 0252-216545.
Kunstdorp in Roelofarendsveen
roelofarendsveen Bloemenveiling Roelofarendsveen houdt in
het weekeinde van 23 en 24 november voor de tweede keer het
evenement Art Village. Tijdens deze beurs presenteren ruim 125
kunstenaars hun werk. Zo is er veel glas, keramiek en edelsmid
kunst te zien. Maar ook de schilder-en beeldhouwkunst zijn ver
tegenwoordigd. De prijzen van de kunstwerken op deze kunst
en designbeurs variëeren van 50 gulden tot 5000 gulden. De
beurs is op beide dagen geopend van 11.00 uur tot 17.00 uur. De
toegangsprijs bedraagt 10 gulden. Kinderen onder de 12 jaar
mogen gratis naar binnen. Voor kleine kinderen is er in de bloe
menveiling opvang aanwezig.
Blind Boys op tournee in Nederland
leiden De wereldberoemde gospelzangers van The Blind Boys
of Alabama geven in december een reeks concerten in Neder
land. Hun optreden staat garant voor een vurige vertolking van
gospel, blues, soul en rock. Dat alles gaat gepaard met een fikse
dosis humor. De gospelvedetten, die al sinds 1937 actief zijn,
ontvangen Magie Frankie en Kaz Lux als speciale gasten. Magie
Frankie, die onlangs nog met BB King speelde en Kaz Lux, de le
gendarische voorman van Brainbox, hebben samen de cd Hearts
in Sorrow gemaakt. The Blind Boys spelen tijdens hun tour on
dermeer op 7 december in Haarlem.
Gospel en humor bij The Blind Boys.
FOTO MARK LANG
Koninklijke meubels bij Christie's
Christie's in Londen brengt vol-
gende maand twee commodes
onder de hamer, die afkomstig
zijn uit de inboedel van stad-
i houder Willem V (1748-1806).
Er wordt een opbrengst van
rond een half miljoen gulden
verwacht. Het veilinghuis heeft
niet bekendgemaakt wie de
stukken inbrengt. De meubels
werden destijds vervaardigd
door de uit Duitsland afkomsti-
ge 'Meester Kabinetwerker'
Matthijs Horrix. Horrix (1735-
1809) had een druk beklante
zaak in Den Haag ('In de Parijse
commode'). Na zijn huwelijk
met Wilhelmina van Pruisen, in
1767, nodigde de cultureel zeer
onderlegde Willem V Horix uit
zijn Haagse onderkomen en
ook een deel van de buiten
plaats Het Loo te meubileren.
Koningin Beatrix heeft nu nog
steeds drie commodes in Huis
ten Bosch die aan Horrix wor
den toegeschreven.
Terugblikkende toetsenist in Het Kasteel in Alphen
In de tijd van Supersister
zat hij verschanst achter
zijn keyboards, met alleen
zijn kuif zichtbaar voor het
publiek. „Af en toe keek ik
daar even overheen, zo
van: zijn jullie daar nog?"
Sinds die wat naïeve begin
periode, de tijd van de Per
zische tapijten en het pu
bliek in de kleermakerszit,
is er veel veranderd, maar
Robert Jan Stips is toch al
tijd een beetje onzichtbaar
gebleven.
amsterdam kees groenenboom
De laatste vijftien jaar was Ne
derlands beste poptoetsenman
verscholen in het collectief van
The Nits. Dit jaar nam hij af
scheid van de succesvolle Ne-
derpopgroep. Om weer een
spiegel te breken en op zoek te
gaan naar nieuwe muzikale
avonturen.
De meesten zullen hem ken
nen als toetsenman van The
Nits. Maar oudere jongeren
brengen zijn naam onmiddelijk
in verband met Supersister.
Tussen die twee liggen nog drie
muzikale episoden: Golden Ear
ring (1974-1976), Sweet d'Bus-
ter (1976-1978) en Transister
(1979-1980). Bij elkaar zit Stips
(46) al zo'n dertig jaar in het
vak. Zijn eerste orgeltje verdien
de hij als begeleider van een
operette-balletgroep. Het con
servatorium maakte hij net niet
af. In het laatste jaar haakte hij
af om zich te wijden aan de
popmuziek.
„Ik had er jaren van ge
droomd, maar het conservatori
um was helemaal niet het crea
tieve hemeltje dat ik me had
voorgesteld. Het was er juist
nogal grijs, je werd er in een
mal gegooid om klassiek pianist
te worden. Ik had ook al snel in
de gaten dat mijn kracht niet
zozeer ligt in het hoogstaand
technisch spelen, maar meer in
het vermogen mezelf uit te
drukken via dat instrument. Op
een gegeven moment, ik had
toen alle theorievakken al ge
daan, werd mij verboden om
nog plastic orgeltoetsen aan te
raken. Toen was voor mij de
keuze heel makkelijk, want Su
persister draaide al voluit."
De Haagse band, die in 1970
werd opgericht, kwam voort uit
Robert Jan Stips: „Ik had het idee dat we met The Nits het hoogtepunt gehad hadden."
een schoolbandje van het lyce
um. Met op drums Marco Vro
lijk, de zoon van de toenmalige
minister. Toch was het zeker
geen elitair milieu waar ze uit
kwamen. „Ik kwam uit een ge
zin dat met drie kwartjes de
week door moest komen. Het
enige was dat we brilletjes droe
gen, daardoor werden we als
studentikoos gezien.
Het eerste plaatje, 'She was
naked', werd voor de grap opge
nomen, om te draaien in het
plaatselijke Provadja. „Maar
wonder boven wonder kwam
het over de radio schallen dank
zij Veronica en Radio Noordzee.
Dat was een waanzinnige erva
ring. We hebben groot geluk ge
had dat zo'n eersteling op zo'n
manier opgepikt werd.
Stips staat nog steeds achter
de muziek die ze toen maakten.
Op de onlangs uitgebrachte cd
'Egotrip' blikt hij terug op zijn
popjaren. Met krakers als 'She
was naked' en 'Radio' uit de be
ginjaren. Maar ook de verstilde
composities uit de Nits-tijd als
'Think it over' en 'Springtime
coming soon'. De noten van
toen, uitgevoerd met instru
menten en de techniek van nu.
Samen met Martin Bakker (bas)
en Roy Bakker (drums) maakt
hij de komende maanden een
uitgebreide tournee door Ne
derland.
„Een door de meester zelf ge
kozen bloemlezing", noemt hij
de cd. „Met het gevoel voor hu
mor dat daarbij hoort. Daarom
heb ik het 'Egotrip' genoemd.
Dat is weer het relativerende
van de Nederlander."
„Toch zit dat element van die
egotrip er gewoon in. Het is
toch eigenlijk een raar gebeu
ren, op zo'n podium staan.
Daar sta je in je eentje, of met
zijn vieren, met al het licht op
je, je klinkt ook nog vijfhonderd
keer harder dan die honderden
mensen die op elkaar gepakt in
de zaal staan. Zoiets moet je
graag doen. Daar zit iets van het
strelen van een ego in. Ik vind
het heerlijk om applaus te krij
gen."
Spiegel
'Smash the mirror' is een sleu
telnummer op de cd. De teloor
gang van popartiesten inspi
reerde Stips in zijn Sweet d'Bus-
ter-tijd tot het schrijven van de
ze tekst. „Dat nummer moest er
voor mijn gevoel wel op, omdat
dat over de hele situatie gaat
waarin ik me nu bevind. Ik heb
een soort spiegel kapot geslagen
en moet nu weer opnieuw be
ginnen. Soms vraag ik me af of
het een angst is van me, een
angst om gesetteld te raken als
alles goed gaat en goed blijft
gaan."
„Bij The Nits begon ik me
steeds meer af te vragen in hoe
verre ik mijn eigen dingen
moest opofferen voor een col
lectief. Ik heb de knoop doorge
hakt toen ik begon te denken:
wat ik nu doe, kan ik ook in
mijn eigen groep doen. Want
het is ook wel weer eens lekker
om je eigen beslissingen te kun
nen nemen, om je eigen gezicht
naar buiten te tonen. We had
den met The Nits nog vijf, zes
cd's kunnen maken en met veel
breaks ertussen toch steeds
goede producten kunnen afle
veren, maar ik had het idee dat
we het hoogtepunt gehad had
den."
Stips' Ego-trip, zaterdag 23 no
vember in Alphen a/d Rijn, Het
Kasteel; 30 november in Den
Haag, Diligentia; 1 december
in Amsterdam, Kleine Kome
die; 19 december in Rotter
dam, Zuidplein; 21 december
in Amstelveen, Cultureel Cen
trum; 18 januari in Leiden,
LAKTheater.
theater
recensie wijnand zeilstra
Voorstelling: 'Katharina van Heilbronn of De Vuurproef'
van Heinrich von Kleist door FACT. Bewerking en regie:
Ivar van Urk. Met: Sanneke Bos, Michel Dunant, Richard
Gonlag, Caroline van Houten, Marcel Hensema, Christi-
aan Montanus, Martijn Nieuwerf, Saskia Rinsma en Susan
Visser. Gezien: 19/11, LAKtheater, Leiden.
Eén ding heeft regisseur Ivar van Urk direct
al met zijn openingsscène bereikt. Hij
plaatst zijn toeschouwers plompverloren in
een onwerkelijke situatie. Er wordt ons een
arcadische idylle voorgeschoteld in een ver
warrende combinatie van kletterend water
en knalharde muziek als achtergrond voor
in spierwit ondergoed geklede mensen die
in onschuldige ledigheid de tijd laten ver
strijken. Na deze tekstloze opening volgt
een stortvloed van woorden waarbij een
rustig spreektempo consequent wordt vol
gehouden. Er dient een soort sprookje ver
teld te worden, waarin het romantisch on
gerijmde het wint van de logica. En daar is
naar de kennelijke overtuiging van de regis
seur rust voor nodig. De voorstelling duurt
dan ook behoorlijk lang, maar niet tè lang.
Soms overdrijft hij. Iemand die het podi
um komt schoonvegen, moet je niet node
loos lang laten dralen alsof dat bij het stuk
hoort. Zo zitten er wel meer bizarre uit
schieters in deze productie die waarschijn
lijk voor een groot deel te maken hebben
met de profileringsbehoefte van een jonge
regisseur. Onverwacht geschreeuw of een
gekke uitdossing bijvoorbeeld doen afbreuk
aan de doorgaans heldere vorm van deze
productie die een mysterieuze sfeer weet op
te bouwen en vast te houden.
De eenvoudige Katharina van Heilbronn
geeft haar liefde onvoorwaardelijk aan
Graaf Frederik van Straal. Dankzij een
droom blijft zij ondanks alle afwijzingen
standvastig. Pas na de nodige intriges geeft
Van Straal zijn geplande huwelijk met Kuni-
gunde op ten gunste van Katharina.
Tegenover Katharina als het toonbeeld
van trouw staat af en toe erg nadrukkelijk
de onnozelheid van de heren met spierbaJ-
lentaal. Gelukkig beperkt de regisseur het
gebruik van deze ironische knipoog, want
het stijlmiddel van 'ach, het is maar toneel'
verliest door overmatig gebruik bij nieuwe
theatermakers zo zoetjes aan zijn zeggings
kracht. Maar afgezien van deze minpunten
heeft FACT al met al toch een opmerkelijke
productie afgeleverd.
Kunst kado korting expositie
alphen aan de rijn
kunstenaars wordt dan aange
boden met 20 procent korting.
Galerie STAA in Alphen aan De galerie is geopend van
den Rijn houdt tot 21 decern- woensdag tot en met vrijdag
ber de traditionele Kunst Kado van 13.00 uur tot 17.00 uur en
Korting Expositie. Het ten- op zaterdag van 12.00 uur tot
toongestelde werk van STAA- 16.00 uur.
recensie
den haag anp
s De in grote moeilijkheden ver
kerende Dr. Anton Philipszaal
in Den Haag krijgt steeds meer
bezoekers. Voor de concerten
si'an het Residentie Orkest, de
flste bespeler, is de belangstel
met 17 procent gestegen
ten opzichte van vorig jaar.
Maar ook andere evenemen-
15 en zitten in de lift. Voor de se-
ies Barokorkesten op de zon-
H lagavond, Pianorecitales op de
tondagmiddag en Jazz aan het
ipui is eveneens meer belang
stelling.
j Niettemin dreigt er eind vol-
end jaar een tekort van 3,5
niljoen gulden voor de dr. An
on Philipszaal. Volgens een
'oordvoerder staat of valt het
reigend faillissement van de
aal met een bijdrage van de ge-
Oeente. „Overal dragen ge-
aeenten fors bij in muziekza-
en. Den Haag geeft twee ton.
Ve zouden echter een miljoen
p jaarbasis moeten hebben.
imiddels hebben we mogelijk
indsen gevonden voor de helft
an die 3,5 miljoen gulden. Dat
Ijl de VSB en een aantal be-
oj rijven. Maar ze komen alleen
i< 'er de brug als de gemeente
at ook doet." De gemeente
'en Haag zit echter op zwart
14 aad.
beeldende kunst sandra smallen-
burg
Tentoonstelling: 'Het land dat In mij
woont. Beeldende kunst en literatuur over
migratie'. Te zien: t/m 8 december, wo
t/m za. 12-17 uur, zo. 12-16 uur, Cen
trum Beeldende Kunst, Hooglandse Kerk-
gracht 19, Leiden.
Het is moeilijk voor te stellen
hoe het is om je huis, je land en
je vrienden achter te laten en te
vluchten naar een ander land.
Op de tentoonstelling 'Het land
dat in mij woont' verbeelden
zeven kunstenaars hun gevoe
lens rond het thema migratie.
Als één ding duidelijk wordt op
deze expositie dan is het wel dat
migratie een ingrijpende ge
beurtenis is in een mensenle
ven. Het gevoel van vrijheid om
in een ander land opnieuw te
beginnen, wordt al snel over
schaduwd door emoties als
heimwee, vervreemding, woede
en verlangen.
De kunstenaars, die wonen
en werken in Nederland maar
in een ander land geboren zijn,
lieten zich inspireren door een
zelfgekozen romanfragment of
een gedicht van mede-migran
ten. De meeste kunstwerken
zijn gedompeld in een treurige
,of nostalgische sfeer, die soms
naar het sentimentele neigt. Zo
vergelijkt de Israëlische Michal
Shabtay haar geboorteland met
een moeder, die ze liefhad maar
heeft achtergelaten. Haar instal
latie bestaat uit een grafsteen
Tom Zandwijken vervalt in sentimentele hang naar zijn kindertijd.
met de inscriptie 'Mamma',
waarvoor twee gelakte kinder
schoentjes staan. De begelei
dende tekst van de Tsjechische
Jana Beranovè verhaalt over
heimwee en het verlangen naar
de geboorteplek.
Ook Tom Zandwijken (Neder
land/Suriname) vervalt in een
soort sentimentele hang naar
zijn kindertijd. Voor zijn werk
koos hij vier jeugdfoto's van zijn
Surinaamse vader, zijn Neder
landse moeder, zijn broer en
van zichzelf, die hij uitvergroot
te en inlijstte achter gebloemde
vitragestof. Het is niet duidelijk
of het werk symbool is voor de
vervagende herinneringen van
Zandwijken, of juist voor het
zoeken naar een eigen identi
teit. De tekst van de Iraanse bal
ling Nasim Khaksar maakt ech
ter wel het een en ander duide
lijk. 'En dan langzaam, heel
langzaam, begint het. Je ziet je
zelf...Herinnering na herinne
ring komt boven', schrijft hij.
Deze identiteitscrisis, het ge
voel met het ene been in de
ene, en met het andere been in
een heel andere cultuur te
staan, komt ook voor in het ge
dicht 'Zomaarcafé' van de
Marokkaanse Mustafa Stitou.
Zittend in een café op het Rem-
brandtsplein, zijn zijn gedach
ten bij zonovergoten stranden
in zijn 'stamland'. Claudio Gou-
lart (Brazilië) blijft met zijn werk
heel dicht bij dit gedicht en
zoekt in twee zelfportretten
naar zijn eigen identiteit. Hij fo
tografeerde zichzelf in pak en
naakt, en bedekte in beide ge
vallen zijn ogen, zodat zijn per
soonlijkheid niet wordt prijsge
geven. De prenten uit een
Marokkaans kinderboek die
Goulart op de grond legde, vor
men een duidelijke verwijzing
naar zijn inspirator, maar heb
ben in de context van de ten
toonstelling geen duidelijke
functie.
De tentoonstelling heeft een
heel persoonlijk karakter en laat
bij de bezoeker een uiterst som
ber gevoel achter. Het lijkt wel
of alle deelnemende kunste
naars verscheurd worden door
heimwee naar hun geboorte
land en zich in dit kikkerlandje
hoogst ongelukkig voelen.
De enige kunstenaar die het
zwaarbeladen onderwerp op
een wat luchtiger 'manier ver
beeldt, is de Egyptenaar Achna-
ton Nassar. Hij stelt een kamer
scherm tentoon waarop drie
culturen schijnbaar moeiteloos
in elkaar overvloeien. Op de
achterzijde zien we Chinees
porselein en een beeltenis van
Mao tegen een communistisch-
rode achtergrond geschilderd
(een verwijzing naar de door
hem gekozen tekst van de Chi
nese auteur Duoduo), terwijl
ook oerhollandse figuren rond-
hossen.
En op de voorzijde kijken een
Arabier en zijn dromedaris uit
over een Nederlands rivierland
schap met kerken en molens,
alsof het de normaalste zaak
van de wereld is.
voorbeschouwing ron rijghard
Voorstelling: 'Booyaka! Booyakal'. Te
zien: donderdag 21 november, 20.30 uur,
in het Stathuys, Breestraat 117, Leiden.
Voor popliefhebbers wordt het
steeds leuker in het theater.
Theatermakers pogen zich van
een suf imago te ontdoen door
de popmuziek te omarmen. Een
knuffel waardoor mooie en
spannende voorstellingen gebo
ren worden (this is no safe sex).
In Utrecht, bij theatergroep De
Paardenkathedraal, hebben ze
door hoe ze jongeren kunnen
interesseren voor toneel. Hun
voorstelling 'Booyaka! Booyaka!'
wordt gedirigeerd door dj Kim
Refos en haar dope beats en
happy tunes.
De avond is opgezet als een
funky video-game en draait om
sex, geld, overspel en geweld.
Popcultuur is herkenning: de
variaties op Ricky Lake, Pulp
Fiction, Mortal Kombat en de
Tokyo Shock Boys zijn eigenzin
nig, brutaal en geestig.
Najib Amhali en Jeffrey Spal-
burg openen de Booyaka-show
met een lekker vloeiende old
school nederrap. Najib speelt de
Marokkaanse jongen die in de
drugsscene terechtkomt en zo
ook privé in de shit raakt. Van
deze droevige soap wordt er re
gelmatige gezapt naar kanalen
met andere verhalen, waarbij de
vijf acteurs (ieder met een an
dere culturele achtergrond) snel
van rol wisselen. DJ Kim bouwt
voortdurend muzikale brugge
tjes tussen de netten, met be
hulp van jungle-platen en vak
kundige metselaars als Ice Cu
be, Mary J. Blige en Real 2 Real.
Eén terugkerend lijntje is de
talkshow van 'Mickey Blake
waarin de verkrachting van een
meisje door rapper Sixpack (Tu
pac voor kenners) wordt be
sproken. Twee van Sixpacks ho-
mies zetten daarbij de studio op
stelten met een rondje pogoën.
Als het slachtoffer haar verhaal
mag doen, bereikt het duo een
FOUT hoogtepunt. Het meisje
komt niet aan het woord door
hun treiterige rijmpje: 'Ik wil
bier, ik wil chips, ik wil neuken
in haar bips.' Als dat maar geen
hit wordt op de havo.
Liever humor dan moralisme,
denken ze bij De Paardenkathe
draal, en dat werkt. 'You gotta
see it for yaself is het motto.
'Booyaka' ademt een open
geest. Kim draait net zo makke
lijk een flard Andre Hazes als
een stukje jungle. Niemand
danst om de hete brij heen en
die ongekunsteldheid geeft zelfs
ontroering de ruimte. Na al die
mooie muziek ontdek je dan
opeens de stilte in jezelf.
Hoe de combinatie van rap en
theater zeker niet moet, toon
den de Belgen van Dito Dito tij
dens een bliksembezoek aan
Amsterdam. Elk vooroordeel
over de vermenging van de
twee disciplines werd bevestigd
door het slappe, ongeïnspireer
de spel en de als los zand aan
elkaar hangende scènes. In
'Fruit van rotte bomen' werkt
de Brusselse groep samen met
een jonge Algerijnse dichteres
en Les Vils Scélérats (twee
franstalige Marokkaans-Belgi
sche rappers).
Het ergste was eigenlijk de
begeleidende folder met uitleg
van de makers. De jonge
Marokkanen hadden van Dito
Dito de vrije hand gekregen,
omdat Dito Dito vooral niet be
moeizuchtig of imperialistisch
wilde zijn. Dat riekt naar slecht
geweten, en zeker naar enge
linksigheid met EO-zalf)es. Mis
schien dat een stage bij de Paar
denkathedraal helpt.
