Leidsch Dagblad | 1996 | 16 november 1996 | pagina 12

ABC: nestkastjes voor
ondernemende academici

'Mondigheid gelovigen neemt toe'

Leiden Regio

Laatste ronde
Leidse Start

Leidse start

Ontwerpen geen spelletje

24 uur per dag eten

Vliegende reclame

Kerk Samenleving

ZATERDAG 16 NOVEMBER 1996

LEIDEN RUDOLF KLEUN

Het gebouw neemt een bescheiden hoekje
in op het Bio Science Park in Leiden. Het
Academisch Bedrijven Centrum (ABC) telt
ook maar zon 2000 vierkante meter aan la
boratoria en kantoorruimtes. Maar dat
maakt het belang niet minder. „Leiden is
nu één van de Europese centra voor de bio
technologie. Het Bio Science Park is uitge
groeid tot een bedrijvengebied met 2000 ar
beidsplaatsen. In feite is dat hier allemaal
begonnen", zeggen J. Enthoven en A. Lei
stra, respectievelijk voorzitter en penning
meester van de stichting ABC.

Het idee voor een academisch bedrijven
centrum ontstond eind jaren zeventig toen
steeds duidelijker werd dat het Nederlandse
bedrijfsleven kampte met een achterstand
in onderzoek en ontwikkeling. De universi
teit haakte daar in eerste instantie op in
met een centrum voor kennisoverdracht,
het Transferpunt. Dat werd gevolgd door de
oprichting van het ABC dat begon in een
bescheiden houten keet, een soort aanleun
woning bij de universiteit voor startende
bedrijven.

De houten keet groeide uit tot een bedrijfs
verzamelgebouw met laboratoriumfacilitei

ten. Vandaar kregen bijvoorbeeld biotech-
nologie-bedrijven als Mogen, Centocor en
Pharming vaste voet aan de grond in Ne
derland. Het zijn de bekendste voorbeelden
uit een lange reeks, want het ABC geldt als
succesvol. Van de veertig bedrijven die in
de loop der jaren huisvesting vonden in het
ABC gingen er tot nu toe slechts drie failliet.
Enthoven en Leistra hebben daar wel een
verklaring voor. „Degenen die hier begin
nen starten heel bescheiden. Het zijn we
tenschappers. Die steken hun geld niet in
dure bolides, maar gaan op de fiets naar
hun werk. De fietsenstalling is hier groter
dan het parkeerterrein."

Het ABC biedt ondernemers bedrijfsruim
ten die in kleine eenheden flexibel, zonder
winstoogmerk wordt verhuurd. De huur
ders hoeven zich weinig zorgen te maken
over vestigingsvergunningen. Voor het ge
bouw als geheel is een algemene milieuver
gunning afgegeven. Het is bovendien aan
gesloten op het universitaire afvalwatersys
teem. Ook biedt het ABC een ingang om ge
bruik te maken van onderzoeksfaciliteiten
van de universiteit.

Voor kredieten en andere financiële onder
steuning moeten ondernemers echter niet
aankloppen bij het ABC. „Je kunt ons zien

A. Leistra (links) en
J. Enthoven: „Dit
zijn geen bedrijven
waarmee je snel
veel geld verdient.
Winstgevendheid
is hier een zaak van
lange adem."

FOTO HIELCO KUI
PERS

als de kraamkamer voor het Bio Science
Park. We bieden nestkastjes, maar we hel
pen niet met het broeden. Daardoor komen
hier ook mensen op af die van zichzelf al
een behoorlijk entrepreneurschap hebben.
Je ziet dat ook. Er wordt hier altijd gewerkt,
's Avonds, en ook op zondag zijn hier men
sen bezig", zegt Enthoven.

Het ABC is volgens hem een effectief mid
del om werkgelegenheid te scheppen. „Bij
de elf bedrijven die hier nu zijn gevestigd
werken een kleine 150 mensen. Daar ko
men dan nog de ondernemingen bij die het
gebouw zijn ontgroeid. Maar toegegeven;
het is moeilijk aan te geven hoe de zaken
zouden zijn gelopen als er geen ABC was.
Als je geen nestkastjes plaatst, verdwijnen
de vogels ook niet ineens uit het bos."
Dat het ABC, als kraamkamer van bedrij
ven, betrokken is bij een ondernemerswed
strijd als de Leidse Start lijkt niet meer dan
logisch. Maar het is wel opvallend dat zo
weinig ondernemende academici aan de
wedstrijd meedoen. Enthoven denkt dat het
te maken heeft met de aard van de activiteit
in met name de biochemie. „Winstgevend
heid is hier een zaak van lange adem. Ik
denk dat zo'n wedstrijd dan minder tot de
verbeelding spreekt.

De ondernemerswedstrijd
De Leidse Start gaat dinsdag
de zesde ronde in. DanWordt
vanaf half acht in het Leidse
Holiday Inn voor de laatste
keer uit drie kandidaten een
'Starter van de maand geko
zen'. Gastspreker is dit keer
ondernemer Menno Smit-
sloo.

De reeks wedstrijden
wordt op 16 december afge
sloten met de verkiezing van
de Starter van het Jaar. Die
wordt gekozen uit de win
naars van de zes maandwed-
strijden. Deze bijzondere fi
nale heeft plaats in de Leidse
Schouwburg en wordt gepre
senteerd door hockeycoach
Tom van 't Hek.

Voor de deelnemers die
dinsdag hun ondernemings
plannen presenteren staan er
twee prijzen op het spel: che
ques voor juridisch en finan
ciële dienstverlening ter
waarde van 3.000 gulden. De
Starter van het Jaar wacht
een geldprijs van 10.000 gul
den en - indien mogelijk -
een participatie vaft 25.000
gulden in zijn of haar onder
neming.

De Leidse Start is een ge
zamenlijk project van de
ABN AMRO Bank, het Acade
misch Bedrijven Centrum,
advocatenkantoor De Clercq,
Van Win en Wols, De Kamer
van Koophandel Rijnland,
Arenthals Chaudron accoun
tants en belastingadviseurs,
de gemeente Leiden en het
Leidsch Dagblad.

Lezers van het Leidsch
Dagblad die de zesde ronde
van de Leidse Start willen bij
wonen kunnen zich opgeven
via 071-5356206.

CHEF HANS JACOBS, 071-5356414. PLV-CHEF RUDOLF KLEUN, 071-5

Mensen plezier bezorgen en er
zelf nog wijzer van worden ook.
Dat is de uitdaging waarvoor
Suzanne van Ginneken (27)
zichzelf heeft geplaatst. Als di
recteur van de éénmanszaak
'Ontwerpbureau Van Ginneken'
biedt zij sinds januari haar
diensten aan. Die bestaan voor
namelijk uit het ontwerpen van
speeltoestellen.

Van Ginneken studeerde indus
triële vormgeving aan de Tech
nische Universiteit van Delft. Zij
studeerde af op een ontwerp
van een waterspeeltoestel. En
dat is ook de markt waar haar
ontwerpbureau zich op heeft
gestort. 'Producten voor de re

creatiebranche' is de officiële
omschrijving van Van Ginne-
kens handelswaar. Op dit mo
ment ontwerpt zij voor een
bungalowpark spellen waarmee
het hele gezin zich kan verma
ken. Het eigen bedrijf bevalt
Van Ginneken goed. „Het gaat
prima, ik krijg interessante op
drachten", zegt de ontwerpster.
„Ik ben eigen baas, ik bepaal al
les zelf en dat geeft een zekere
vrijheid. Bovendien is het leuk
dat ik dingen maak, waar men
sen plezier aan beleven."
Met als resultaat dat het ont
werpbureau binnenkort zijn
eerste verjaardag in go
zondheid kan vieren.

Maarten de Jong en Frank Kuij-
pers. FOTO HENK BOUWMAN

Het is bijna niet te geloven,
maar volgens een marktonder
zoek van Maarten de Jong (25)
en Frank Kuijpers (24) is het
echt waar: op de luchthaven
Schiphol is voor werknemers
nauwelijks eten en drinken te
krijgen. Daar gaan de jonge on
dernemers straks iets aan doen.
Zij beginnen een 'food- en be-
veragebezorgbedrijf.

„Het is een gat in de markt",
voorspelt Frank Kuijpers. „Er is
nog niemand die flexibel maal
tijden bezorgt op Schiphol. Er
zijn wel kantines, maar die zijn
meestal buiten kantooruren ge
sloten en Schiphol heeft een 24-
uurseconomie. Ik zeg niet dat
we die volle vierentwintig uur

service kunnen verlenen, i
er is zeker vraag naar eten i
drinken buiten de 'normaler
den. Dat bleek duidelijk uitp
marktonderzoek."

Maarten de Jong deed erval
op bij de partyservice van df
KLM. Het idee voor een mal
tijdbezorgservice stamt all
die tijd. Het duurde echter»
een aantal jaren voordat depe
Jong het plan, samen meti
basketbalmaatje Kuijpers, (L
stalte kon geven. Ook Kuijft,
werkte bij een cateringbedr
'Absolutely Service', zoals li
bedrijf gaat heten, is nog 0|
zoek naar een geschikt ondll
komen. Het liefst op SchiptL
zelf.

Hij studeerde er al op af, maar
als alles goed gaat, levert het
ondernemingsplan van Arnoud
Wynia hem nog meer op dan
een HEAO-diploma. Wynia
vond één van de weinige plaat
sen die vandaag-de-dag nog
niet van een reclametekst zijn
voorzien: vliegtuigtrolleys.

De wagentjes waarmee stewar
dessen in een vliegtuig eten of
belastingvrije artikelen rond
brengen bieden ruimte voor
commerciële boodschappen.
Het mes van Wynia's nieuwe
bedrijf snijdt volgens de 25-jari-
ge aan twee kanten: „Die din
gen zijn vaak afgrijselijk lelijk. Ik
zorg er voor dat ze er piekfijn
uitzien. Zo krijgt de luchtvaart

maatschappij mooie trolleys en
ik verdien geld."

De kersverse ondernemer deed
al uitgebreid onderzoek naar de m
mogelijkheden. Een blik achter
de schermen van de reclame op
slagbomen en winkelwagentjes,
stemde hem hoopvol. Tegelij
kertijd overtuigde het onder
zoek Wynia ervan, dat hij zijn
idee goed moest beschermen.
Daarom heeft hij inmiddels oc-

Inmiddels heeft Wynia contact
gelegd met Transavia, Martinair
en Air Holland. Over enkele we
ken hoopt de vindingrijke recla
memaker zijn stickers een
maand lang uit te testen op de
Transaviavluchten naar Lon
den.

REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071 -5356481

Grootste theologische boekenverzendhuis staat in Franeker

O L O F

LEIDSCH DAGBLAD

(Opgericht 1 maart 1860)

Het aantal kerkleden kalft af, maar pu
blicerende theologen komen er
vreemd genoeg steeds meer. „Theolo
gen lezen graag wat hun collega's vin
den", concludeert directeur Peter We
ver. De praktijkgerichte leesdrift gaat
ten koste van intensieve studie van
theoretisch-dogmatische zwaarge
wichten als Barth, Miskotte, Noord
mans en Van Ruler, wier verzamelde
werken overigens nog wel gretig aftrek
vinden.

Het jongste succes van een populisti-
scher benadering van de godsdienst is
de 'vertaling' van de bijbel door Nico
ter Linden. Het eerste deel van 'Het
verhaal gaat' is in de boekhandels niet
aan te slepen. Ook Harry Kuitert heeft
met boeken als 'Het algemeen betwij
feld christelijk geloof en 'Zeker weten'
een groot publiek.

Wever merkt bij de omzet van nieuwe
en tweedehands theologische boeken
niets van ontkerkelijking. De beroeps
groep blijft toch wel lezen. „Dominees,
onze voornaamste klanten, moeten
wel bij blijven om alle zeilen bij te zet
ten om hun gehoor vast te houden",
vertelt Peter Wever lachend.

Toch weet ook hij dat in de pastorie
van nu minder gestudeerd wordt dan
in die van vroeger. Alleen in wat Wever
'de uithoeken van de kerken' noemt,
wordt nog gedurig driftig geplozen in
wat dogmatici van weleer na dqor-
wrochte studie nagelaten hebben.
„Maar aan theologen van heel behou
dende kerken leveren wij niet zo veel,
net zo min als aan belangstellenden op
gebied van esoterie en New Age. Die
hebben hun eigen kanalen.

Honger

Degenen die niet uit de kerk wegren
nen, vertonen een grotere honger naar
geloofsverdieping door middel van het
lezen van boeken. Peter Wever: „Wij
merken duidelijk dat de individualiteit
en mondigheid onder gelovigen toe
neemt. Het is allang niet meer de blik
omhoog naar de preekstoel en de eva
luatie thuis bij de koffie. Cursussen
theologie voor leken zijn populair. Dat
zien wij aan de bestellingen."

Peter Wever constateert wel dat 'gewo
ne boekhandels' met het verdwijnen
van de oudere boekverkopers en de
voortschrijdende ontkerkelijking steeds
vaker hun afdeling theologie beperken
tot een plankje met wat veelgevraagde
auteurs en verder louter esoterie als
bijvoorbeeld het bomenboek van Irene
van Lippe Biesterfeld en 'De celestijnse
belofte' van James Redfield. „Dat ver
koopt beter."

De bureaulamp van
theologen belicht steeds
vaker vakliteratuur over
godsdienst in de praktijk van
alledag. Boeken bijvoorbeeld
over pastoraal omgaan met
homoseksualiteit, incest, het
milieu, werkloosheid en
relaties maken dan ook een
steeds groter deel uit van het
verzendpakket van Wever in
Franeker, het grootste
theologische
boekenverzendhuis annex
antiquariaat van Nederland.
En de 'gewone' gelovige, zo
blijkt uit de bestellingen,
wordt mondiger.

«■«MMjwnraina™

Directeur Peter
Wever: „Domi
nees zijn onze
voornaamste
klanten, want zij
moeten hun ge
hoor vasthou
den."

FOTO GPD

In de bijbel zelf handelt de theologi
sche boekhandelaar vreemd genoeg ei
genlijk amper. Wel heeft Wever flink
wat bestellingen gehad voor de ver
nieuwde Groot Nieuws Bijbel.

In het antiquariaat valt de golfbewe
ging in belangstelling voor bepaalde
theologische stromingen op. Soms
'slaapt' een bepaalde school tien of
twintig jaar om daarna weer actueel te
worden. Toppers in het tweedehands
circuit zijn op dit moment Pascal ('De
gedachten'), Hechel ('God zoekt de
mens'), Ulbe van Houten ('De hillige
histoarje') en De Graaff ('Als goden
sterven'). Als een bekende theoloog
sterft, is er vaak ook even een hausse te
zien in aanvragen van diens werk,
nieuw danwel tweedehands.

Bibliofielen

Een voorbeeld van een typische mode
auteur is Eugen Drewermann. De Duit
se psychoanalyticus en theoloog werd
volgens Wever begin jaren negentig
massaal in de armen gesloten.
„Natuurlijk ook omdat hij omstreden is
in de Rooms-Katholieke Kerk. Hetzelf
de hebben we gezien met schrijvers als

Hans Küng en Edward Schillebeeckx."
De moderne theoloog informereert
zich in toenemende mate via media als
televisie, computer en in sommige ge
vallen ook al het wereldwijde Internet.
Wever levert op bepaalde gebieden
daarom ook al software en cd-roms.
Het boek vervangen kan de computer
niet. Maar voor lijvige naslagwerken
met een alfabetische opzoekfunctie op
woorden en tekstgedeelten, de oude
concordantie bijvoorbeeld, volstaan te
genwoordig dunne schijfjes. Ook kun
nen razendsnel passages uit verschil
lende bijbelvertalingen met enkele
simpele handelingen op het toetsen
bord keurig uitgeprint naast elkaar
neergezet worden.

Echte sneupers moeten overigens
doorgaans niets hebben van dat digita
le gedoe. Zij verlekkeren zich, al of niet
met een door de boekhandel verstrekte
bodywarmer tegen de kou, op de on
verwarmde zolders bij Wever aan het
antiquarische aanbod. Wever weet van
predikantsvrouwen die catalogi van
zijn bedrijf wegmoffelen om te voorko
men dat hun bibliofiele manlief op
nieuw voor ettelijke honderden gul

dens bestelt of op sneuptocht naar de
Zilverstraat in Franeker gaat.

Wever werkt overigens ook internatio
naal. Duits is nog altijd een belangrijke
taal voor de theologie. Op gebied van
nieuwe en oude boeken houdt het ver
zendhuis aanbod van en vraag naar in
ternationale werken goed in de gaten.
Onlangs verdween nog een container
vol boeken naar Zuid-Korea, waar in
Seoul een theologische faculteit uit de
grond gestampt wordt. Dat gebeurt
door Koreanen die in Kampen hebben
gestudeerd en in hun vaderland gods
dienstwetenschap zullen doceren. „Ze
waren erg geïnteresseerd in de theolo
gische problematiek van vlak na de
Tweede Wereldoorlog. Die kerkstrijd
spitten ze helemaal uit."

'Bible belts'

Vooral bibliotheken van overleden pre
dikanten kunnen interessant materiaal
opleveren. Al moet dat ook weer niet
overdreven worden. „Niet zelden is
wat wij voor zo'n verzameling bieden
een teleurstelling voor ervende nabe
staanden. Echt specialistische boeken
zijn schaars, gewild en duur, maar veel

boeken zijn ook verouderd.

Wever neemt zelf nooit initiatieven bij
het overlijden van predikanten. De
boekhandel adverteert landelijk en
wacht verder af. „Onze antiquariaats-
voorraad moet groot zijn om niet te
vaak nee te hoeven verkopen. Dat is
slecht voor je naam. Voor we iets in de
catalogus zetten, wachten we vaak tot
we een paar exemplaren hebben."
'Bible belts' noemt Wever streken waar
veel zendingen naar toe verdwijnen.
Hij noemt met name de 'zware' hoek
van Groningen met belezen vrijge
maakt gereformeerden, de Veluwe,
Rotterdam en omgeving en de Zeeuw
se eilanden. Ver weg, maar geen reden
voor Wever om centraler te gaan zitten
in bijvoorbeeld Utrecht of theologische
hoofdplaatsen als Kampen of Apel
doorn.

„Het werken op verzendbasis kan
vanuit elke plaats. Wij zitten nu ner
gens dichtbij en worden daardoor ook
niet met een bepaalde geloofsrichting
vereenzelvigd. En Wever Franeker in
een oud academisch provinciestadje is
natuurlijk een begrip en dat is een be
langrijk marketing- element.

KANTOOR

RoQseveltstraat 82 071-5356 3E

Postadres: Postbus 54,

2300 AB Leiden

ABONNEESERVICE

Abonnementen 071-51280:

Geen krant ontvangen?

Bel voor nabezorging:
Ma.t/m/vr.18.00-19.30uuren
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512802

DIRECTIE

B. M. Essenberg,

G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)

H.G.

HOOFDREDACTIE

J.G. Majoor,
tn der Post (adjunct)

Redactie:

Hoofdredactie:

ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17§*,

071-1
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)

Abonnees die ons een machtiging
ken tot het automatisch afschrijver
abonnementsgeld, ontvangen 1,j
per betaling.

VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)

LEIDSCH DAGBLAD OP CASSE'
Voor mensen die moeilijk lezen, sl(
hebben of blind zijn (of een ander
dicap hebben), is een samenvattir
regionale nieuws uit het Leidsch Di
geluidscassette beschikbaar. Voor ir
0886-482345 (Centrum voor Gespn
tuur, Grave).

PUBLIC RELATIONS

W. H. C. M. Steverink 071-5356356

OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215

Tel. dag 9.30 -11.30 uur of per post.

REDACTIE

G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M.Jacobs, chef red. Groot Leiden

A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen

W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie

J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco

ONGEVALLENDIENST

Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag t/m vrijs j
tot 17.00; St. Elisabeth Ziekenhuis: dagelijks.

BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS

(tel. [phone]): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.

Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor
bovendien van 10.30-11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.

Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verp
dige.

Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.

RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth

(tel. [phone]): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klai
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.

Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21J
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).

Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30
18.30-19.00 uur.

Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord

(tel. [phone]): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, kla
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.

Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. [phone]): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00
18.30-19.30 uur.

Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 ui
Partners/echtgenoten met kinderen.

Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluit^ -
partners/echtgenoten en eigen kinderen.

Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.

Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- c
de en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde
kunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19 00 uur.

Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-T
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.