Lijstje Henk van Os af
ïdrukwekkend afscheid van
een populaire dansgroep
Best betaalde violiste speelt als een krolse kat
Leidenaar maakt bloemlezing over schaatsen
Cultuur&Kunst
wee Mondriaans ontdekt
Normaals Bennie Jolink wil ermee kappen
Lege sokkel
CHEF CERT VISSER, 071 -5356441PLV.-CHEF JAN RIJSDAM, 071 -5356444
lupertramp op tournee
uuis» De Britse popgroep Supertramp, die onlangs na tien jaar
herenigd, begint komend voorjaar een grote wereldtournee.
groep zal dan de nieuwe cd promoten, die momenteel in Los
igeles wordt opgenomen, en ook oud repertoire spelen.
'eleurstelling Prix de Rome-jury
jffERDAM De jury van de Prix de Rome is teleurgesteld over
jt film- en videowerk dat vier jonge kunstenaars de afgelopen
laanden maakten. „Het bleef veelal steken in concepten, in
oorden en ideeën." Sommige leden betitelden het als traditio-
eel en conventioneel. Dat blijkt uit het juryrapport dat gisteren
jdens de uitreiking van de Prix de Rome werd bekendgemaakt,
e oudste en grootste aanmoedigingsprijs voor jonge kunste
aars tot 35 jaar bestaat sinds 1870. De Amsterdamse fotograaf
aul Kooiker won de eerste prijs van 40.000 gulden met veertig
i's van een bos met plassende mensen.
)asis winnaar MTV Music Awards
inden» Oasis is de grote winnaar geworden van de gisteren in
inden gehouden MTV Europe Music Awards 1996. De Britse
apgroep wist als enige meerdere prijzen in de wacht te slepen:
e voor beste groep en het beste lied (Wonderwall). De groep
nam de prijzen niet afhalen en liet zich ook niet op tape of via
satellietverbinding zien. Volgens de officiële verklaring heb-
>n de gebroeders Gallagher en kompanen het te druk met de
inames voor een nieuwe plaat. Beste rockgroep werd Smas-
ng Pumpkins. Verder vielen George Michael (beste mannelijke
tiest) en Alanis Morisette (beste artieste) in de prijzen. The Fu-
es, met drie nominaties vooraf topfavoriet, namen de 'liefdes-
vard' in ontvangst „in naam van alle vluchtelingen ter wereld",
ie Prodigy was volgens de jury de beste dansact.
lichter Jan Eijkelboom in bibliotheek
den» Dichter Jan Eijkelboom houdt aanstaande zondag (14.00
ir) een lezing in de Centrale bibliotheek aan de Nieuwstraat in
iden. De lezing wordt gehouden in het kader van de tentoon-
illing 'Gedichten en muren in Leiden'. Boekhandel De Kier zal
ndag een boekentafel verzorgen met het werk van Eijkelboom.
I lichael Jackson getrouwd
iney» De Amerikaanse popster Michael Jackson is in besloten
ingin Sydney in het huwelijk getreden met zijn zwangere
endin Debbie Rowe. De superster is momenteel in Australië
het kader van zijn HlStory wereldtournee. Over de echtelijke
remonie wilde de zanger verder niets loslaten.
ZELHEM ANP
De Achterhoekse poproep Normaal heeft
alle activiteiten voor onbepaalde tijd opge
schort en overweegt te stoppen. De 22e
„Veldtocht", die volgend jaar juni van start
zou gaan staat op losse schroeven. Volgens
manager Martin Jansen is zanger Bennie
Jolink mentaal op en heeft hij veel last van
astma. Jolink heeft besloten zich tot februa
ri helemaal terug te trekken en zal dan be
kend maken of hij met Normaal verder wil.
„Mocht Bennie er een punt achter zetten,
dan voorzie ik het einde van Normaal, want
ik acht de kans zeer klein dat we verder
gaan met een nieuwe zanger."
Jolink zelf wil geen commentaar geven.
Hij heeft zich teruggetrokken in zijn Achter-
hoekse woonboerderij. Volgens de Nor
maal-manager is het artiestenbestaan de
zanger te veel geworden. De nu 50-jarige
Jolink was in 1975 de oprichter van de Ach
terhoekse dialectband. In 1977 scoorde
Normaal zijn eerste hit. „Oerend Hard" be
reikte de tweede plaats in de hitparade. In
de beginjaren was de band vooral populair
in de Achterhoek. De boerenrock met tek
sten over het dagelijks wel en wee op het
platteland veroverde in de jaren tachtig ook
de rest van Nederland.
Gratis busritje voor scheidend Rijksmuseumdirecteur
De Merenwijk is in bevol
kingsomvang goed te vergelijken
met andere Lêidse wijken als
Oegstgeest, Leiderdorp en Voor
schoten. De Merenwijk heeft
echter niet de status van zelf
standige gemeente, zoals de an
dere drie.
Voor de be
woners van
de Meren
wijk is dat
nadelig. Zij
moeten wel
meedelen in
de Leidse
lasten, ter
wijl de be
woners van
B8FOORT GPD
Stichting Mondriaanhuis
_4Amersfoort heeft twee tot
iver onbekende werken van
Nederlandse kunstenaar
Mondriaan ontdekt. Het
om een aquarel uit de ja-
twintig en een olieverf-
öderij dat omstreeks 1898
ët zijn gemaakt. De aquarel
;t 18 bij 27,5 centimeter en
:een witte roos zien. Het
verfschilderij meet 70 bij
centimeter en verbeeldt
hooiberg aan het water,
de doeken zijn gesigneerd,
e ontdekkingen zijn een
r' van een eerdere ont-
(ing in mei dit jaar. Toen
"-het Mondriaanhuis de
st van 'Blauwe Chrysant'
sldkundig maken, even
eens een figuratief werk uit de
vroegere periode van Mondri
aan. Acht particulieren meld
den zich vervolgens met ■schil
derijen waarvan zij vermoed
den, dat die ook wel eens van
de in Amersfoort opgegroeide
schilder konden zijn. Zij waren
alle met 'Mondriaan' gesig
neerd. Na gedegen onderzoek
door de experts J. Joosten en
R. Welsh bleek het in twee ge
vallen inderdaad om echte
Mondriaans te gaan. De geluk
kige eigenaren, die anoniem
willen blijven, zijn via erfenis
sen in het bezit gekomen van
deze werken. De aquarel en
het olieverfdoek zijn vanaf
zondag 17 november te zien
op de expositie 'Piet Mondri
aan, Echt Onecht?' in het
Mondriaanhuis in Amersfoort.
iToen hij laatst in een bus
stapte mocht hij gratis
mee. De chauffeur wilde
hem zo bedanken voor zijn
terugkeer op het scherm
met het kunstprogramma
'Beeldenstorm'. Bij zijn
vertrek als hoofddirecteur
van het Rijksmuseum kan
Henk van Os nog steeds
niet verklaren waarom de
televisie ook hem tot be
kende Nederlander heeft
gemaakt.
AMSTERDAM FRANQOISE LEDEBOER
Dat het Rijksmuseum mede
door zijn presentatie van vier
jaar 'Museumschatten' tot 'Na
tionale Schatkamer' uitgroeide
is wel een van de redenen dat
hij op 1 december als extra te
vreden man vertrekt. Hij wordt
hoogleraar 'Kunst en Samenle
ving' aan de Universiteit van
Amsterdam (UvA).
Het plan voor een 'Nationale
Schatmaker' was een van de
acht punten die hij op zijn lijstje
voornemens had gezet. Dat de
rijke en veelzijdige collectie van
het museum vooral buitenland
se bezoekers was gaan trekken
moest hoognodig veranderen.
Maar of het hem zou lukken
meer Nederlanders binnen te
krijgen lag op dat moment nog
geheel en al in de schoot der
goden verborgen.
Een van de maatregelen be
trof een betere profilering van
'zijn' tentoonstellingen tussen
de steeds wassende stroom ex
posities in 'Nederland Muse-
umland'. Die kreeg gestalte in
een onderverdeling in A-, B- en
C-tentoonstellingen die profes
sioneel aan de man werden ge
bracht. Maar het sprak voor Van
Os vanzelf dat ook publiekstrek
kers als die over Rembrandt,
'De dageraad van de Gouden
Eeuw', 'De Lelijke Tijd', 'Gebed
CENSIE MAARTEN BAANDERS
Hing: '8 Wereldpremières' door
f Gezien: 14/11 Leidse Schouw
burg.
'I !ex houdt op te bestaan.
ff/, ministerie heeft de geld-
i dichtgedraaid. Met een
amma, bestaande uit niet
Ier dan acht wereldpremiè-
ff ïeeft de groep niet alleen
1 prachtige afscheidsavond
et publiek gegeven, maar
loge en veelzijdige kwali-
stelling gebracht als pro-
:gen de opheffing,
aanpak van Djazzex is uit-
)id boven het algemene
van jazzballet als een be-
e bewegingsstijl. Deze
ik zou nog zoveel toe-
hebben. Zo veelzijdig als
sis, vooral in de moderne
kkelingen, zoveel invals-
n zijn er om dans op deze
ik te maken. De acht cho-
ifen die een bijdrage aan
itste programma leverden
dat duidelijk zien. Zij wer-
iet vanuit een vaste bewe-
üjl, maar stelden een
samen met jazz als cen-
hema. Ze zijn uitgegaan
rat voor hen persoonlijk
ezen van de jazz is. Een
sende veelzijdigheid,
i de dansers al hun hoge
eiten kwijt kunnen, is het
lat. Het valt op hoezeer de
rc door de muziek geraakt
n en hun impulsen met
en overgave naar buiten
Danser Samuel Ribeiro de Castro.
'Lament for an orchid', waarin
de danseres met prachtige ko
kette bewegingen een verwend
typetje neerzet. Nils Christe
maakt felle, theatrale dans in
'Angle of attack'.
De groepsdans 'Sous le ryth-
me, je...' van Patrick Delcroix
verrast door het toneelbeeld. Na
een pijnlijke geboorte uit han
gende zakjcen maken vijf dan
sers vitale oerbewegingen op
tik- en ratelmuziek van op een
hoge stelling gezeten danseres
sen. De dans ontwikkelt zich tot
een prachtige mengeling van
heftigheid en speelse, humoris
tische momenten.
Henk van Os: „Sponsorwerving misschien teveel aan mijn persoon was gebonden."
in schoonheid' en 'Jan Steen'
toch altijd in de bedding van de
vaste collectie moesten liggen:
„Want ik zie om mij heen dat
'losse' exposities soms zelfs he
lemaal nergens op slaan als mu
sea zich daar niet aan houden.
Behalve met de (geslaagde)
verhoging van het aantal Ne
derlandse bezoekers hield Van
Os zich ook bezig met onder
werpen waar het grote publiek
niets van merkte, zoals de ver
zelfstandigingsoperatie waar
door ook het Rijksmuseum van
de overheid het eigen (financië
le) beheer over de verzameling
en bedrijfsvoering kreeg.
Wie de periode van 1989 tot
heden zelfs maar oppervlakkig
de revue laat passeren ziet dat
Van Os ook een groot deel van
zijn tijd bezig moest zijn om ex
tra gelden te werven. De kostba
re renovatie van de Zuidvleugel
en de werving van middelen
voor de aankoop van Rem-
brandts 'Portret van Johannes
Uyttenbogaert': het zijn maar
twee voorbeelden van de mil
joenenprojecten waarvoor Van
Os de afgelopen jaren de boer
op ging.
Voor de hoogleraar kunstge
schiedenis aan de Groninger
Universiteit was dat een nieuwe
bezigheid, maar hij heeft het
'ontzettend avontuurlijk' gevon
den: „Je vraagt van sponsors
niet alleen grote bedragen maar
ook een speciale betrokkenheid
bij het museum. Aan de inten
sieve contacten daarover heb ik
gelukkig veel dierbare vriend
schappen overgehouden.
Van Os is blij met het onlangs
gepresenteerde Rijksmuseum
Fonds. Met de rente van het ka
pitaal van inmiddels tien mil
joen gulden (afkomstig van le
gaten en schenkingen van parti
culieren) kunnen voortaan aan
kopen en speciale projecten
worden betaald waar anders
geen geld voor is.
Toen hij constateerde dat de
punten op zijn lijstje uit 1989
waren afgewerkt leek het hem
tijd worden voor iets anders en
het aanbod van de UvA kwam
dan ook als geroepen. Maar wat
hem bovendien geruststelde
was dat Van Gogh-directeur Ro
nald de Leeuw inmiddels be
schikbaar was als opvolger:
„Ronald heeft met zijn museum
bewezen dat hij van niets iets
kan maken en is bovendien
kunsthistoricus. De keus voor
een manager zonder die achter
grond zou heel slecht zijn ge
weest."
inwoners
van de Me
renwijk
enerzijds dat
zij veel meer
moeten betalen. Anderzijds krij
gen zij minder waar voor hun
geld. Zij lijken wel tiveederangs
burgers. Onlangs lazen we in de
ze krant hoe in de Merenwijk
beknibbeld wordt op kunstiver-
ken. Het vernieuwde winkelcen
trum zou vier beelden krijgen.
De gele vrouw, de rode vrouw en
de blauwe man staan er. Het
vierde beeld, de groene man, ligt
klaar bij de kunstenares Berry
Holslag. De gemeente Leiden
plaatste al wel de sokkel van het
vierde beeld, maar beweert nu
geen geld te hebben voor het
beeld zelf. Een ambtenaar had
de euvele moed om te zeggen dat
de bewoners maar een sponsor
moeten zoeken. Zo nodig je be
woners inderdaad uit om in ac
tie te komen, maar dan vooral
om een zelfstandige gemeente te
worden.
Leiden heeft voor kunst en
cultuur structureel te weinig
geld. Op belangrijke beleidster
reinen als stadsvernieuwing
wijkbeheer en bestuurlijke ver
nieuwing wordt bezuinigd. Er is
alle reden voor het Leids stads
bestuur om de financiële proble
men van de stad fundamenteel
aan te pakken. Ter voorberei
ding van de begroting 1997
bracht het college van B en W
enige dagen 'op de hei' door. Als
politiek relevante uitkomst
wordt gemeld dat er verschil van
inzicht is over het verwerken
van bepaalde 'overheadkosten'
in de boekhouding. Over politie
ke profilering gesproken!
De nieuwe wethouder financi
en, Aart van Bochove, typeerde
open en raak de opstelling van
de collegeleden bij de voorberei
ding van de begoting 1997. Sa
mengevat: gebrek aan politiek
leiderschap, élan en ideeën. De
collegeleden
voeren geen
gemeen-
schappelijk
beleid,
maar heb
ben afzon
derlijke ei
gen winkel
tjes. Om
zijn open
heid is Aart
van Bocho
ve door de
andere col
legeleden
scherp ge
kapitteld.
Zijn colle
gae houden
meer van de
oude Oost-
europese
wijze van
politiek be
drijven. In
de gemeen
telijke pro
paganda in
de huis-aan-huisbladen was
over dit incident uiteraard niets
te vinden. Maar gelukkig hebben
we in Leiden ook nog een onaf
hankelijke krant, die aan vrije
nieuwsgaring doet.
Het kabinet Kok heeft 20 cen
trumgemeenten aangewezen die
voorrang krijgen bij de oplossing
van hun grensproblemen. Lei
den is een van die 20 gemeenten.
In bestuurlijk Nederland wordt
heel wat afgelachen om de Leid
se stadsbestuurders. Als enige
van de 20 wijst het Leidse stads
bestuur annexatie van de buur
gemeenten af. Leiden zeg nog
altijd te geloven in een vrijwilli
ge samenwerking met de rijke
buurgemeenten, zoals die nog
nergens voorkomt.
De burgers van Leiden betalen
een hoge prijs voor het gestuntel
en gebrek aan democratische
courage van hun bestuur. Wo
ningzoekenden moeten straks
uitwijken naar Den Haag. De
Leidse lasten blijven tot de hoog
ste van ons land behoren. Nood
zakelijke investeringen blijven
uit. Wie aan armoedebestrijding
wil doen, kan zich beter inzetten
voor het eerlijk delen van de lus
ten en de lasten in een 'Groot-
Leiden'dan vrijblijvende petities
aanbieden aan Kamerleden.
Dan is er echt ook nog wel wat
geld voor het beeld de goene
man. De lege sokkel in de Me
renwijk is nu het symbool van
de gemiste kans op een gelijke
behandeling van alle burgers in
de Leidse rego.
RECENSIE AAD VAN DER VEN
Concert: San Francisco Symphony Orchestra o.l.v.
Michael Tilson Thomas, m.m.v. Anne-Sophie Mutter
(viool). Gehoord: 13/11, Concertgebouw, Amster-
Levendig, zelfs een tikje frivool, begon
nen dirigent Michael Tilson Thomas en
het San Francisco Symphony Orchestra
het vioolconcert van Tsjaikovski. Maar
op bladzijde vijf was Anne-Sophie Mut
ter aan de beurt. Vanaf dat moment was
er geen redden meer aan.
's Werelds best betaalde violiste be
handelde de g-snaar als een krolse kat,
haalde op lange noten uit als een slechte
Italiaanse operatenor, glibberde van hot
naar her over de snaren, fluisterde qua-
si-diepzinnig als er een pianissimo op
dook, maakte er in ritmisch opzicht een
potje van en joeg waar het even kon het
tempo schrikbarend op. En geapplaudis
seerd dat er werd. Fantastisch hoe diri
gent en orkest de capriolen van de vio
liste opvingen en in goede banen leid
den. Maar afgezien van de voigorde en
de hoogte van de noten had deze uitvoe
ring weinig met Tsjaikovski te maken.
Dat San Francisco al enige tijd een
voortreffelijk orkest heeft is mede te
danken aan Edo de Waart, die er enkele
jaren als chefdirigent voor heeft gestaan.
Hij heeft, nadat het ensemble sterk was
verwaarloosd door zijn voorganger
Ozawa, veel gedaan om het op een ho
ger peil te brengen. Daar profiteerde zijn
opvolger Blomstedt van en via hem weer
de huidige chefdirigent Michael Tilson
Thomas.
Tilson Thomas is een briljant dirigent,
bij wie alles heel makkelijk lijkt te gaan.
Zijn beperkingen betreffen minder de
breedte (repertoire) dan de diepte (ex
pressie) van de muziek. Het Adagio uit
Mahlers Tiende klonk te eenzijdig stoer,
zodat van de bitterheid en de tragiek in
deze muziek weinig viel te merken. De
zeer geperfectioneerde, glanzende, ook
heel verfijnde uitvoering van 'La Mer'
van Debussy was te veel een demonstra
tie van klankeffecten, miste het irreële.
Goed dat er nog dat hoogst originele
'Decoration Day' van Charles Ives was.
Daarmee kunnen ze in San Francisco
goed overweg.
FOTO HANS GERRITSEN
De avond wordt afgesloten
met 'True virtue' van Glenn van
der Hoff, een alomvattende
weergave van zijn veertien jaren
bij Djazzex. Weemoed straalt af
van vertraagde filmbeelden.
Sluipende, wijde bewegingen
worden aifgewisseld door felle
dans. De dansers komen het to
neel op met fantasievol geïm
proviseerde kinderwagens die
vervolgens wild leeggehaald en
omgegooid worden. Een pijnlij
ke chaos. En aan het slot zien
we een gekwetste oude man
van het toneel wegstrompelen.
Zo nemen we afscheid van een
populaire dansgroep.
LEIDEN LESLEY GRIETEN
Het kwik is nog niet dagelijks
onder nul en de watervogels
hebben nog alle ruimte. Schaat
sen zit er voorlopig niet in en de
gave om over water te lopen is
niet iedereen gegund. Om
schaatsliefhebbers toch alvast
warm te krijgen voor de nade
rende ijspret heeft Leidenaar
Max Dohle de bloemlezing 'Op
het ijs' samengesteld. De trainer
van IJsvereninging Leiden zocht
33 Nederlandse verhalen en ge
dichten bij elkaar, die zonder
uitzondering over Neerlands ei
gen vorm van wintersport gaan.
„Tijdens het schaatsen van de
toertocht Enkhuizen-Stavoren
kreeg ik het idee voor de bloem
lezing", zo legt Dohle het ont
staan van zijn boekje uit. „Ik be
dacht me dat onder al die dui
zenden deelnemers een grote
groep moest zijn, die net als ik
liefhebber is van literaire
schaatsverhalen."
Volgens Dohle vult het boekje
een gat in de markt. „Bij de uit
geverij Prometheus zijn veel
bloemlezingen verschenen over
de meest uiteenlopende onder
werpen, maar nog niet over
schaatsen. Terwijl schaatsen in
Nederland een belangrijke cul
tuuruiting is op sportgebied. Ik
vond het belangrijk dat er een
bloemlezing over schaatsen
kwam."
Dohle stelde duidelijke eisen
aan de verhalen voor 'Op het
ijs'. Alleen literaire verhalen
kwamen in aanmerking en per
Max Dohle, schaatstrainer van IJsvereniging Leiden, stelde een bloemlezing samen van literaire schaatsver
halen. FOTO LOEK ZUYDERDUIN
schrijver was er plaats voor één
verhaal. De belangrijkste eis
was dat de tekst over schaatsen
op natuurijs moest gaan. „Daar
gaat het bij schaatsen toch om.
Dat is veel mooier dan alleen
maar rondjes draaien op een
baan van 200 meter."
De schaatsliefhebber is al lan
ger bezig met de link tussen
schaatsen en literatuur. „Ik be
sprak in Yskout, het blad van
IJsvereniging Leiden, al literaire
verhalen. Een groot gedeelte
van de verhalen die in de
bloemlezing staan had ik dus al
verzameld. Later heb ik er ge
dichten en columns bij ge
zocht." Dat viel voor Dohle niet
altijd mee. „De titel van een ge
dicht of een-column zegt niet
altijd alles over de inhoud. Ik
heb in de bibliotheek alles van A
tot Z vluchtig doorgelezen op
zoek naar het woord schaat
sen."
De Leidenaar is trots op de
kaft van het boekje. „Het is een
gedeelte van het schilderij Ijs
vermaak op het Galgewater van
Jabes Heenck. Dit schilderij uit
1779 hangt in de Lakenhal. De
kaft geeft het boekje een beetje
een Leids tintje. Op het schilde
rij wordt de gezelligheid van
schaatsen op natuurijs mooi
weergegeven. Het Galgewater is
ook nu nog de schaatsplek van
Leiden."
Het boekje is vooral bedoeld
voor schaatsliefhebbers. „Voor
mensen die niet van schaatsen
houden is het misschien een
beetje te veel van het goede.
Het zou leuk zijn als dit boekje
een aansporing voor de lezers
is, om meer van de opgenomen
schrijvers te gaan lezen. Dat was
voor mijn bijdrages in IJskout
wel een belangrijke motief.
Maar niet de belangrijkste re
den voor het verschijnen van dit
boekje."
In 'Op het ijs' zitten twee dui
delijke thema's: De liefde en de
Elfstedentocht. Binnen deze
thema's komen grote namen
van de Nederlandse literatuur
aan de orde. Zo maakt Karei van
't Reve zich sterk voor vrije ko
ninklijke deelname aan de Elf
stedentocht, terwijl Driek van
Wissen in zijn gedicht Anti-
Fries zijn gedachte geeft over
'de tocht der tochten'. De bij
drage van A. F.Th van der Heij
den geeft een erotische dimen
sie aan het woord ijspret.
Dohle vindt niet dat hij door
de bloemlezing met andermans
veren pronkt. „Dat is al een
paar keer tegen me gezegd. Ik
vind dat een typisch calvinis
tisch standpunt. Mijn verdien
ste is het feit dat er nu een
boekje ligt voor schaatsliefheb
bers. Vol mooie verhalen en ge
dichten die over schaatsen
gaan. Alle eer voor de inhoud
komt natuurlijk aan de schrij
verstoe."
'Op het ijs' is uitgegeven
door uitgeverij Prometeus. Het
boekje kost 24,90 gulden.
