u
Bolboom voor de kleine tuin
>k
Tuinieren
Nog enkele klusjes en
de tuin is 'winterklaar'
Vraag en antwoord
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1996
FRANS WEGMAN GPD
Zolang het nog niet vriest kun
nen bomen en struiken in de
tuin worden geplant. Rozen bij
voorbeeld. De vroegste soorten
bloeien eind juni. Meestal zul
len dat botanische rozen zijn.
Afhankelijk van de soort groeien
ze breed en/of hoog uit. De
plantafstanden kunnen dan ook
variëren van een halve tot an
derhalve meter. Tussen
struikrozen in een bed houdt
men zo'n halve meter aan.
Stamrozen geeft u een ruimte
van één tot anderhalve meter.
Rozen houden van een zonnige
standplaats, die best wat winde
rig mag zijn, in voedzame
grond, met iets kalk als de Ph-
waarde minder dan 6,5 is. Een
beetje tocht is meegenomen ter
voorkoming van natte bladeren
en dus schimmel. Vooral geen
rozen onder overhangende bo
men planten. Na een regenbui
blijft het van de takken drup
pen, hetgeen meeldauw en aan
verwante schimmelaantastin
gen in de hand werkt.
Maak een ruim plantgat van
zo'n halve meter diep. De grond
onderin goed losspitten. Vul het
gat met goede potgrond. De
struik komt zo diep te staan dat
de oculatie, of het punt waaruit
de twijgen ontspringen, vijf cen
timeter onder de aarde komt.
Bovendien doet u er goed aan
om er nog een heuveltje op te
zetten. De grond daarvoor haalt
u uit een ondiep 'greppeltje'
rondom de stam, waarin u flink
wat ruige stalmest deponeert.
De voedingsstoffen daaruit zak
ken gedurende de winter lang
zaam in de grond.
Let bij de aankoop van organi
sche bemestingsstoffen op de
voorschriften op de verpakking.
De concentraties van diverse
mestsoorten lopen uiteen.
Vraag een mestsoort geschikt
voor rozen.
Om het rozenbed er ook in het
vroege voorjaar aantrekkelijk te
laten uitzien plant u er vergeet-
mij-nietjes in. Deze bloeien
als 't een beetje meezit al
eind februari tot in mei. Laag
blijvende bolgewasjes als mus-
cari, boshyacint of narcisjes vol
doen ook, omdat je die gewoon
kunt laten staan. Tulpen zijn
ook wel mooi, maar daarvan
moeten de bollen weer worden
gerooid, wat beschadiging van
de rozenwortels en uitgelopen
bloeitakken kan veroorzaken.
Een ideale bescherming tegen
vorst biedt een flinke laag
sneeuw. Die is dus niet op be
stelling leverbaar. Wel kunt u
misschien aan coniferentakken
(de onttakelde kerstboom?) of
riet met pluimen komen. Afge
vallen bladeren die u van 't ga
zon hebt geharkt bieden ook
bescherming door de isolerende
luchtlaag die ze vasthouden.
Turfmolm wordt vochtig en kan
bevriezen. IJsnaaldjes kunnen
de toegedekte planten bescha
digen, als die in 't voorjaar uit
lopen. Tussen heidestruiken
kunt u dat spul wel aanbrengen.
En onder rododendrons die net
als heide van zure grond hou
den.
Om te voorkomen dat de blade
ren wegwaaien legt u er wat
snoeitakken op of kippengaas.
Snijd nog geen bloeistengels
van vaste planten af, al staan ze
niet fraai.
De kuipplanten die buiten blij
ven kunt u omwikkelen met
noppenfolie. Er zijn kwekers die
tegen betaling uw kuipplanten
in hun kas willen laten overwin
teren. Informeer eens in uw
omgeving.
Dikwijls is het niet de strenge
vorst die planten om zeep helpt
maar winterse nattigheid. Voor
al plantjes in de rotstuin kun
nen hieronder lijden. Span er
plastic over waar de wind on
derdoor kan waaien. Gaat 't
maar om enkele plantjes, dan
kunt u daar een glasplaatje bo
ven aanbrengen staande op
pootjes van koperdraad.
Een boom vormt het huwelijk
tussen hemel en aarde. Deze
fraaie zin heb niet ik bedacht,
maar een dichter. Overigens
ben ik het er wel mee eens. Im
mers, elke boom, hoe klein ook,
vormt visueel een verbinding
tussen het groen van de tuin en
het blauw, dan wel grijs, van de
hemel. Bovendien maakt een
boom de tuin groter, hoe gek
het ook moge klinken. Hij voegt
immers een vrij groot groen
vlak toe aan het groen van de
tuin.
Maar hoe moet dat als de tuin
maar klein is? Dan is er immers
geen plaats voor zoiets gewel
digs als een boom. Geen nood.
De boomkwekers houden al ja
ren rekening met ons huidige
probleem van steeds kleiner
wordende tuinen in nieuw
bouwwijken. Ze hebben zich in
de loop der jaren toegelegd op
het kweken van een keur van
traag groeiende bomen, dan wel
bolbomen of prieelbomen.
Die kunnen ons helpen
om het ideaal van 'in elke
tuin minstens één boom'
te verwezenlijken. Voor al
le kleine bomen geldt dat
de kroon weliswaar niet
te veel ruimte in mag ne
men, maar dat de stam
zeker twee meter dient
te zijn. Bolbomen wor
den simpelweg geënt
op een stam van twee
meter hoog. Al deze bo
men verrassen ons in
het voorjaar met teer uit
bottend groen, met scha
duw in de zomer, warme
tinten in de herfst en een
verrassend silhouet in de
winter.
Laten we beginnen met de
meest gemakkelijke aanschaf,
die van een bolboom. Een
boom waarvan de kroom geënt
is op een onderstam die ervoor
zorgt dat de kroon traag groeit.
Mocht er toch te veel groei zijn,
al deze bomen verdragen vorm-
snoei. Aangezien de stam maar
twee meter hoog is, valt dat
snoeien altijd wel te doen. Een
van de meest favoriete bolbo
men is de Catalpa bignonioides
'Nana' (trompetboom), met
prachtig groot, lichtgroen blad,
iets gevoelig voor koude win
ters, maar de meesten hebben
ook de laatste winter overleefd.
Sierlijk is de kogelacacia, de
Robinia pseudoacacia 'Umbra-
culifera', met het fraai geveder
de blad en mooi is de esdoorn
in bolvorm, de Acer platanoides
'Globosum'.
Willen we liever geen bol
maar een soort natuurlijk
prieeltje, geen nood. Er zijn ook
kleine treurbomen waaronder
het goed schuilen is. De meest
bekende is wel de berk, de Be-
tula
pendula
'Youngii'. Een
goede tweede, ver
rassend veel lijkend
op de wilg, is de
treurpeer, de Pyrus
salicifïlia waarvan
de witte bloesems
tegen een achter
grond van zilver
kleurig wilgenblad
altijd weer verras
sen. Ook is er een
treurvorm van de
moerbei, de Morus
alba, waarvan de
kruin niet breder
wordt dan
ander-
halve
ter. Ideaal dus voor een zeer
kleine tuin.
Géén bol, géén treurnis, toch
een boom? Ook dat kan. Er zijn
bomen die klein blijven zoals
bijvoorbeeld de roodbladige
Prunus cerasifera 'Nigra'
(kerspruim) en de mispel.
Ongetwijfeld zijn er nog veel
meer bol-, treur- en kleinblij-
vende bomen. Elke boomkwe
ker kan helpen bij de keuze. Het
gaat er maar om dat elke
tuin een boom
verdient in
onze klei
ne stads
tuinen.
M. Overzier uit Bloemendaal
reageert op het verhaal over de
winde met een klacht over de in
het wild veel voorkomende 'po-
ligoon', waarschijnlijk Polygo
num dumetorum ofte wel de
heggeduizendknoop. Die vol
doet aan de beschrijving, maar
is éénjarig, dus niet zo bedrei
gend als een vaste plant. Zeker,
een grove den, die 's zomers
groen blijft, zal er weinig last
van hebben en waarschijnlijk is
het een tijdelijke woeker. Zal
dus wel meevallen, maar be
dankt voor de inlichting.
Veel dank aan het echtpaar V.d.
Tol uit Heemstede voor de aan
vullende informatie over de
Amorphallus. Ook blij ben ik
met de gegevens over de ape-
broodboom waarmee vaak de
Auracaria Auracaria wordt be
doeld. Maar volgens deze lezers
is er in Indonesië nog een boom
die aan deze naam voldoet. Dat
is de Artocarpus communis, fa
milie Moracaea waartoe overi
gens ook de moerbij en de vijg
behoren. Tijdens barre jaren in
Indonesië heeft het echtpaar
V.d. Tol kunnen profiteren van
de eetbare vruchten van deze
boom.
En nu het grote probleem:
oude heideplanten die nimmer
gesnoeid zijn. Jammer, jammer.
Nu wordt het moeilijk, want eir
genlijk moet heide elk jaar na
de bloei meteen flink inge-
snoeid worden. Eventueel iets
later, maar in elk geval elk jaar.
Nu heeft deze plant veel en lan
ge dorre takken met aan het uit
einde groei en bloei. Ik zou wil
len adviseren om een deel van
de planten flink terug te snoeien
en te kijken of ze weer uitlopen.
Ook eventueel van een paar
planten een deel terugsnoeien.
Wel moeilijk, maar toch. Er is
nog een methode die vaak suc
ces oplevert: spit een of meer
planten uit en zet ze opnieuw
zo diep in de grond dat alleen
de groene twijgen boven ko
men. In veel gevallen wortelen
die en is er nieuw groen. Mits...
de grond goed doorlatend,
voedzaam en vooral licht zuur
is. Dus véél turf en wat com
post. Ben zeer benieuwd te ho-
een boom verliest wel zijn blad, maar niet zijn
karakter, laat u gerust adviseren door onze marion,
zij weet er alles van. u vindt haar bij:
€j£irctetn-c:«i vtr<e>
bloemendaal bv.
hoogmadeseweg leiderdorp
ren welke zeer moeilijke
oplossing gekozen is. Het blijft
een probleem al die planten die
te lang verwilderd zijn.
I. Heemskerk uit IJmuiden
vraagt wanneer de druif ge
snoeid moet worden. Het ant
woord luidt: meteen en liefst
door een deskundige of aan de
hand van gedegen informatie.
Later snoeien geeft risico op
verlies van sappen, het zoge
noemde 'bloeden', s Zomers
niet vergeten om achter elke
aanzet van een druiventros na
vier blaadjes alles te snoeien.
Verder veel goede mest en iets
kalk.
1
S
E
T
E
O
O
N
M
2
K
R
G
A
O
E
A
M
3
D
P
R
E
A
L
A
M
4
D
E
R
A
U
M
G
A
5
E
S
N
T
R
A
1
P
6
R
E
K
A
E
S
T
R
7
M
S
A
N
P
R
1
E
8
B
A
E
N
A
A
E
N
9
K
K
R
T
A
N
S
M
10
K
E
R
A
E
S
N
T
11
P
O
T
V
A
E
L
R
12
D
T
E
1
A
W
A
R
13
D
A
E
A
M
O
R
N
14
H
S
E
L
1
O
T
D
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1. waterdamp; 2. markttentje; 3.
vaartuig; 4. treurspel; 5. beeld
verhaal; 6. verzoekschrift; 7.
overdreven voorliefde; 8. zuid
vrucht; 9. bloemenring; 10.
nieuwsorgaan; 11. schamel; 12.
driekroon; 13. duivel; 14. eind.
KRUISWOORDRAADSEL
HEINZ
P-A-T V-P-A-A-6 J-£ £-H-K-£c.
£-M A-L-££-£-M O-M P-£ C-P-tf-
Y-£-£-P-A-T-<$-A-A-N-P-£ T-£
M-0-UD-£NM-P-f-M-Z.
TOMPOES
Tom Poes en het boze oog
Ola's vader placht tegen etenstijd
dikwijls een kleine wandeling te ma
ken die hem in de buurt van de her
berg bracht. Want het leven van een
zwarte is sober en zijn maaltijd bestaat
meestal uit een dunne pap van gema
len boomschors. Het valt dan ook te
begrijpen, dat de geuren die uit een
uitspanning opstijgen een welkome
aanvulling op zo'n karig menu vor
men. „Het vlees is zwak!" prevelde de
oude, terwijl hij omzichtig vanachter
een boom naar het openstaande ven
ster loerde. „Ik moest dit niet doen,
want er komt altijd ellende van. Maar
ach, de geur is sterker dan het ver
stand, vooral nu die rijke vreemdeling
daar logeert." Zo sprekende ademde
hij diep de rijke lucht in, terwijl hij de
ogen sloot; uit angst om iemand met
zijn boze oog te treffen. Helaas: uit de
wormstekige zoldering van de herberg
maakte zich nu een stuk hout los dat
met een kletsende slag in heer Ollie's
soep viel. Dat was een teleurstelling
voor de hongerige reiziger. „De bedie
ning is hier slecht!" klaagde hij. „Men
kan niet slapen of eten zonder dat het
gebouw bij stukjes en beetjes naar be
neden komt. U mocht wel eens een
timmerman ontbieden, heer waard!"
„Het is het boze oog!" jammerde de
herbergier, die met de terrien nader
snelde om het gemorste aan te vullen.
Heer Bommel verbleekte. „Het boze
oog!" prevelde hij, „Natuurlijk! Dat be
wijst me weer, dat mijn voornemens
juist zijn." Inmiddels had Moen Tom
Poes naar zijn lage plaggenhut ge
bracht en daar haalde hij een groot,
zwartgeblakerd boek uit een kist. „Het
is het enige dat ik heb kunnen redden,
toen mijn huis in brand werd gesto
ken", sprak hij. „Het is een werk, dat
verklaart waarom alle ellende de
schuld van het boze oog is."
H
W
DOOR JAN VISSER
De voorspellers van de vrije universiteit van Berlijn gaan
er nog steeds van uit dat het opnieuw menens wordt de
komende winter. Rainer Dettmann keek naar de drukver-
delingen en afwijkingen over de afgelopen 125 jaar en
zocht de tien jaren die het meest met de afgelopen
maanden overeen kwamen. Op grond daarvan verwacht
hij dat november een zachte maand wordt, december
ongeveer normaal en januari belangrijk te koud. Kou in
de louwmaand hangt volgens hem samen met krachtige
hogedruk boven Scandinavië waardoor oostelijke winden
luchtmassa's uit het oosten van Europa kunnen aanvoe
ren. Ook een andere bekende voorspeller van de univer
siteit, Wolfgang Roder, kwam geruime tijd geleden op
grond van weer andere criteria tot dezelfde uitspraken.
Uiteraard gaat het hier om prognoses die ver buiten de
verwachtingshorizon liggen. Dat betekent voor kennisge
ving aannemen en overgaan tot de orde van de dag. Van
daag hebben we te maken met buien waarvan sommige
met onweer en hagel. Bewolking en buien houden het
kwik meestentijds op 7 8 graden, maximaal wordt het
een graad of 10. De wind waait uit het zuidwesten en is
aan de kust krachtig en mogelijk enige tijd hard. Morgen
weer verbeterend. Buiigheid en wind nemen af en de zo
komt er geregeld aan te pas. De temperatuur loopt op tol
10 graden. Na het weekeinde opnieuw regen maar geep
stormwinden, want een depressie koerst niet naar de
Noordzee maar gaat over de Britse eilanden naar de Goll
van Biskaje. Aan de oostflank van dit lagedrukgebied
gaat de wind uit richtingen tussen oost en zuid waaien.
Dat betekent opnieuw zachter weer. Gisteren vielen er
voornamelijk ten noorden van het Noordzeekanaal enke- ei
Ie buien. Kort na het middaguur in Hoorn nog onweer ep
hagel in Grootebroek. In onze streken bleef het overdag
droog met flink wat zon. Eindelijk een redelijke dag dus,
Opvallend mooi waren de wolkenluchten in combinatie
met de schitterende vergezichten van wel vijftig kilome
ter.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Half tot zwaar bewolkt en
van tijd tot tijd regen-, ha-
gel- of sneeuwbuien.
Maxima iets onder nul in
het noorden en oosten, in
het zuiden ongeveer 4 gra-
Zweden:
Naast wolkenvelden, ook
opklaringen vooral in het
zuiden enkele buien, soms
met sneeuw. Zaterdag mo
gelijk met hagel. In het
noorden en midden over
dag lichte vorst; elders
maxima boven het vries-
Denemarken:
Zaterdag veel wind, half
tot zwaar bewolkt weer en
buien, soms met hagel en
onweer. Zondag meest be
wolkt en van tijd tot tijd
regen, mogelijk ook natte
Middagtemperatuur rond 6 gra-
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Wisselend bewolkt en vooral in Ierland,
Schotland en Wales enkele buien, zater
dag soms met hagel en onweer. In het
noorden op beide dagen kans op
sneeuw. In zuid-Engeland zondag moge
lijk veel bewolking en regen. Frisser met
op zondag maxima rond 8 graden.
België en Luxemburg:
Zaterdag half tot zwaar bewolkt en bui
en, soms met hagel en onweer. Zondag
geregeld zon, soms ook wolkenvelden en
later mogelijk enige regen. Middagtem
peratuur rond 9 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Perioden met zon. Vooral in de noorde
lijke departementen op beide dagen
meer wolkenvelden en kans op buiige
regen. Zaterdag mogelijk ook onweer.
Kans op mist. Maxima zaterdag rond
12, zondag ongeveer 9 graden.
Portugal:
Tamelijk zonnig en droog. Zondag in het
noorden ook wolkenvelden. Middagtem
peratuur van 17 graden in het noorden
tot 22 in de Algarve.
Madeira:
Wolken, afgewisseld door zon. Droog.
Middagtemperatuur ongeveer 22 gra-
Spanje:
Vooral langs de Golf van Biskaje wolken
en mogelijk wat regen. Verder flinke pe
rioden met zon en langs de oostelijke
Costa's kans op een bui. Middagtempe
ratuur van 18 graden aan de Costa Bra-
va tot 22 ten zuiden van Alicante. Zater
dag in Cantabrie rond 15 graden.
Canarische Eilanden:
Naast zon soms ook wolkenvelden.
Droog. Maxima rond 26 graden.
Marokko:
Westkust: in het algemeen zonnig. Mid
dagtemperatuur vlak aan zee tussen 21
en 27 graden.
Tunesië:
Overwegend zonnig, droog en middag
temperatuur ongeveer 23 graden.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon. Langs de Golf van
Biskaje op beide dagen ook wolkenvel
den en kans op regen. Plaatselijk mist.
Maxima van 11 graden rond Clermont-
Ferrand tot 16 in het zuiden.
Mallorca en Ibiza:
Zonnige perioden en kans op een bui.
Maximumtemperatuur rond 20 graden.
Italië:
Perioden met zon, maar ook geregeld
stapelwolken en met name langs de
Adriatische Kust een enkele bui. In de
ochtend kans op mist. Maxima van 12
graden in het noorden tot ruim 20 op Si
cilië. Zondag in het noorden frisser.
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon en een kleine
kans op een bui. Middagtemperatuur
ongeveer 18 graden.
Malta:
Geregeld zon, maar soms ook wolkenvel
den. Droog. Maxima rond 21 graden.
Griekenland en Kreta:
Overwegend zonnig. In het oosten van
Griekenland ook wolken en kans op een
bui. Maxima rond 19 graden, in het
noordoosten enkele graden lager.
Turkije en Cyprus:
Kusten: droog en vrij zonnig. In het
noordwesten soms ook wolkenvelden.
Middagtemperatuur van 16 graden
langs de westkust tot 23 plaatselijk
langs de Turkse zuidkust en op Cyprus.
Duitsland:
Geregeld zon. Vooral zaterdag vrij veel
wind, van tijd tot tijd ook wolkenvelden
en enkele buien, soms met hagel en on
weer. Zondagochtend kans op mistban
ken. Middagtemperatuur rond 9 graden,
Zwitserland:
Opklaringen, maar aan de noordflank
van de Alpen op beide dagen ook wol
kenvelden en kans op regen, boven de
1200 meter sneeuw. Mogelijk mist.
Maxima zaterdag uiteenlopend van 8
graden in het noorden tot 12 rond Lo
carno, zondag enkele graden lager.
Oostenrijk:
Zaterdag wolkenvelden en mogelijk re
gen, boven de 1200 meter sneeuw. In
het zuiden nu en dan zt
dag overal geregeld zc
beide dagen ook kans op mist
met maxima rond 8 graden
Polen:
Naast zon ook wolkenvelden en
kele bui. Kleine kans op haf
weer en vooral in de heuvels
ook sneeuw. Middagtemperatuu
graden.
Tsjechië en Slowakije:
Geregeld zon. Zaterdag vooral
chie, zondag juist in Slowakije,
kenvelden en een enkele bui, ii
gen met sneeuw. M iddagtemj
rond 7 graden.
Hongarije:
Perioden met zon en een kleine j;
een bui. Hier en daar mist. Ms u
geveer 8, zondag wat frisser.
ZONDAG 10 NOVEMBER 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 07.52 Zonondei
Maan op 06.40 Maanondfs
Waterstand
IJmuiden Katwijl 'L
Hoog 02.45 15.06 02.18 17
Laag 11.04 23.20 10.45 f
MAANDAG 11 NOVEMBER 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 07.53 Zon ondei
Maan op 07.50 Maanondf1
Waterstand
IJmuiden Katwijl
Hoog 03.21 15.41 02.54
Laag 11.34 23.55 11.15'
Weerrapporten 08 november 19t
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Boedapest
Bordeaux
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Luxemburg
Madrid
Mallorca
licht bew.
half bew.
licht bew.
half bew.
licht bew.
licht bew.
licht bew.
half bew.
licht bew.
half bew.
licht bc
Split
Stockholm
Warschau
Wenen
Bangkok
Buenos Aires half bew.
Casablanca half bew.
Johannesburg onbew
Los Angeles onbew.
New Orleans onbew.
New York zwaar bew.
TelAviv onbew.
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
