Afrika wil 'neutrale
strijdmacht' in Zaïre
Inwoners geplunderd Goma proberen slechts te overleven
Buitenland
Jeltsin weer aan het roer
na geslaagde hartoperatie
'Speurders hadden Julie
en Mélissa kunnen horen'
OENSDAG 6 NOVEMBER 1996
DPA Deutsche Pre:
q ijummerbord 'HIV POS' mag niet
ftcLANDEen aidspatient in California is een proces tegen de
de cienst voor het wegverkeer begonnen, omdat hij geen nummer-
ig tviord mag hebben met de tekst 'HIV POS', kort voor 'besmet het
dierpt aidsvirus HIV'. In enkele Amerikaanse staten kunnen auto-
ndejobilisten zelf de tekst op hun nummerbord kiezen. De 40-jari-
ïiddP Kevin Dimmick, die een steungroep voor HIV-positieve
den.pteroseksuelen leidt, eist nu vijf miljoen dollar. Hij krijgt het
edrijummerbord niet omdat het 'beledigend en pijnlijk voor men-
l vefn niet HIV' zou zijn. Vorig jaar werd de nummerplaat 'HIV
)ch «EG' ingetrokken na klachten,
die]
.^Joods kerkhof Auschwitz geschonden
:n 'iarschau Onbekenden hebben de oude joodse begraafplaats
i Auschwitz, in het zuiden van Polen, geschonden. Zij verniel
en 43 grafstenen op de in het midden van de stad gelegen be-
raafplaats, zo berichtte het Poolse persbureau PAP gisteren. De
■tgraafplaats, nog tot het uitbreken van de oorlog in gebruik,
gt op enkele kilometers afstand van het voormalige nazi-ver-
'Cïlietigingskamp Auschwitz. De graven dateren allemaal van voor
,340. De vernielingen moeten zondag of maandag zijn aange-
lldcht.
iudan verbiedt werk Rode Kruis
zijn
:-:in^ARTUM ^et R°de Kruis mag niet langer hulp verlenen in
m ejudan. De regering in Khartum besloot gisteren alle activiteiten
ecoiii deze internationale organisatie te verbieden. Volgens de au-
g jriteiten is het Rode Kruis betrokken bij wapenleveranties aan
rebellen in het zuiden van Sudan, de SPLA. Zij doelen met
op een vliegtuig dat de hulporganisatie had gecharterd en
terl# vrijdag in een plaatsje in het zuiden door opstandelingen tij-
1 zuftijk aan rie grond werd gehouden. Het toestel zou zijn gebruikt
istrj^n gewapende SPLA-leden en munitie te vervoeren.
^joliticus Quebec weg door hakenkruis
nduijRQNTODe vice-gouverneur van de Canadese provincie Que-
orie^c, Jean-Louis Roux, is gisteren afgetreden, nadat grote op-
ren thudding was ontstaan over zijn bekentenis dat hij tijdens zijn
IS bhddntentijd in de Tweede Wereldoorlog in Montreal een ha
ten Bnkruis had gedragen. De bekende acteur Roux, die in septem-
gdeU vice-gouverneur werd, bekende verder dat hij in 1942 had
aan een demonstratie die uitmondde in vandalisme
zesden joodse winkels. Het vertrek van Roux is koren op de molen
sonfn de separatisten in het Franstalige Quebec, die zich hevig te
nder zijn aanstelling hebben verzet. Roux is als verstokte federa-
n zsjt fel gekant tegen afscheiding van Quebec,
d'tran maakt lange-afstandsraket'
jNDENIran produceert een krachtige lange-afstandsraket, die
Igens westerse deskundigen al wordt ingezet door de sji'iti-
;he guerrillabeweging Hezbollah in Libanon. Dat meldde het
)fensieweekblad Jane's gisteren. Het 240 mm artillerie-raket-
Bteem, met een bereik van meer dan 40 kilometer, lijkt volgens
jne's veel op drie Noord-Koreaanse raketsystemen, de enige in
wereld die ongeleide raketten kunnen afschieten over derge-
ke afstanden. In september meldde het Israëlische leger al dat
tzbollah over krachtige raketten beschikt.
cholier maakt vals geld op computer
werpen» Een scholier uit Brasschaat is erin geslaagd geduren-
8 korte tijd valse briefjes van 500 Belgische frank 27,50) in
'tiloop te brengen. Hij had ze nagemaakt op zijn home-compu-
i. De valsemunter en zijn vrienden betaalden ermee op de
jaamse boekenbeurs in Antwerpen. Ze liepen tegen de lamp
jen een verkoopster in een van de stands argwaan kreeg. De
wakingsdienst pakte de jongen en vijf vrienden van het Ko
ldijk Atheneum in Brasschaat op, die hun consumpties in de
jr met het valse geld hadden betaald.
'Vis begint bij de kop te rotten', staat op het bordje dat deze Rus omhoog houdt. Hij nam deel aan een massale demonstratie tegen het uitblijven
van loon, die gisteren tijdens de operatie van Jeltsin in Moskou werd gehouden. foto reuters ulu michel
De Verenigde Naties moeten onmiddellijk met een 'neu
trale strijdmacht' ingrijpen in Oost-Zaïre. Dat zeiden de
leiders van zeven landen uit de regio gisteren na afloop
van een topconferentie. Volgens Rwanda, Zambia, Tan
zania, Uganda, Ethiopië, Eritrea en gastland Kenya is in
grijpen vooral nodig om de wanhopige toestand van naar
schatting 1,2 miljoen zwervende vluchtelingen te verbe
teren.
Nairobi aanwezig, uit woede
over 'de Rwandese agressie' van
de afgelopen weken. Burundi
was niet uitgenodigd.
De in Nairobi aanwezige lan
den zeiden alle te zullen bijdra
gen aan de vredesmacht. Zuid
Afrika geldt ook als een belang
rijke Afrikaanse contribuant.
Vooralsnog willen de Westerse
geneve-nairobi-den haag
afp-rtr-anp
De zeven landen bevestigen de
territoriale integriteit van Zaïre,
maar willen ook dat een neutra
le strijdmacht 'veiligheidscorri
dors' instelt en tijdelijke veilige
toevluchtsoorden organiseert.
Zaïre zelf was niet op de top in
mogendheden alleen samen
iets ondernemen, maar ze kun
nen geen akkoord bereiken over
een gezamenlijk optreden. In
Brussel wordt vandaag verder
gepraat over een Europees 'hu
manitair ingrijpen'. De Verenig
de Staten hebben al laten weten
niet geïntersseerd te zijn in mi
litaire acties.
Minister Van Mierlo van bui
tenlandse zaken sloot gisteren
een Nederlandse deelname aan
een internationaal vredesleger
niet uit. Die kan ook enkel fi
nancieel zijn. Zijn collega Pronk
(Ontwikkelingssamenwerking)
wees na terugkeer van een Afri-
ka-reis een eenzijdig Westers
ingrijpen echter af. „We zijn
domweg twee jaar te laat. Nu
ingrijpen zou worden be
schouwd als partij kiezen", al
dus Pronk.
Hij beklemtoonde de nood
zaak tot het inrichten van twee
veiligheidcorridors om een ein
de te maken aan de gijzeling
van vluchtelingen uit Rwanda
en Burundi in Oost-Zaïre. Eén
cooridor zou moeten worden
gebruikt om humanitaire hulp
uit Rwanda naar de vluchtelin
genkampen op Zaïrees grond
gebied te brengen. De andere
zou de vluchtelingen in staat
moeten stellen terug te keren
naar hun land, als zij dat willen.
moskcfu hans hoogenduk
correspondent
Nog geen 24 uur nadat zijn
hartoperatie begon, heeft de
Russische president Boris Jeltsin
de macht over het land weer
overgenomen. Vanmorgen om
zes uur tekende hij een decreet
waarin hij alle bevoegdheden,
inclusief de 'atoomknop', weer
in eigen handen nam. Kort
daarna sprak hij met premier
Viktor Tsjernomyrdin, die zijn
bevoegdheden voor één* etmaal
had overgenomen. 1
Tsjernomyrdin zal tijdens het
herstel van Jeltsin met een groot
deel van de staatszaken belast
blijven. Jeltsins woordvoerder
zei vanmorgen dat de president
er beter aan toe was dan de art
sen hadden verwacht na de
operatie, waarbij vijf bypasses
werden aangebracht om de
bloedtoevoer naar het hart te
verbeteren. ,,Hij heeft hen ver
rast", zei de woordvoerder.
Hoewel de artsen het te vroeg
achten om complicaties geheel
uit te sluiten, zijn ze optimis
tisch over de kansen van volle
dig herstel. Een emotionele me
vrouw Jeltsin zei gisteravond:
„Ik hoop dat hij met Gods hulp
helemaal herstelt.
Cardioloog Renat Aktsjoerin,
onder wiens leiding twaalf Rus
sische artsen de zeven uur du
rende bypass-operatie hadden
uitgevoerd, zei gisteren dat de
komende twee dagen cruciaal
zijn. Voor de nazorg zijn ook
Duitse experts aanwezig. De 88-
jarige Amerikaan DeBakey, een
pionier op het gebied van de
hartchirurgie die de ingreep
buiten de operatiezaal volgde,
noemde de operatie 'een volle
dig succes'.
Waar Jeltsin zal herstellen, is
nog onduidelijk. Er zijn aanbie
dingen uit Duitsland en Slo-
vakije. Hoewel het een breuk
met de Kremlin-tradities zou
betekenen, verluidt het in Mos
kou dat de artsen wel voor een
verblijf in het buitenland voe
len, vooral omdat zo verhinderd
kan worden dat Jeltsin te vroeg
aan de slag gaat.
In de Russische kranten werd
vooral opgelucht gereageerd.
De vakbondskrant Troed
schreef: 'Jeltsin op weg naar
herstel, nu het land nog'. De
Kotnsornolskaja Pravda bracht
een toast uit: 'Op uw gezond
heid. Zieke Nummer Eén is suc
cesvol geopereerd'.
brussel aly knol
correspondent
De Belgische rijkswacht had
destijds bij bezoeken aan één
van de huizen van Mare
Dutroux kunnen horen dat er in
de kelder kinderen verborgen
werden. Die beschuldiging uitte
de vader van de later dood ge
vonden Julie Lejeune gisteren
na een bezoek van een parle
mentaire onderzoekscommissie
aan een pand in het Waalse
Marcinelle.
„Meer nog. De schuilkelder
had gevonden kunnen wor
den", aldus Jean-Denis Lejeune.
Hij vergezelde de commissie bij
de inspectie van het huis aan de
Rue de Philippeville in Marci
nelle. De commissie onderzoekt
of de politie fouten heeft ge
maakt bij het speurwerk in de
zaak-Dutroux.
Uit de cel onder het huis wer
den op 15 augustus Sabine Dar-
denne en Laetitia Delhez levend
bevrijd. Kort daarna bleek dat in
dezelfde cel ook de later elders
dood aangetroffen Julie, Mélis
sa, An en Eefje enige tijd gevan
gen werden gehouden. Toch
merkte de rijkswacht niets, toen
het pand in december 1995
tweemaal werd onderzocht.
Volgens Lejeune had het vol
staan om met een hamer op te
muren te kloppen om te horen
of er zich holle ruimtes achter
bevonden. Lejeune: „Ik weet
niet of de rijkswacht een fout
beging. Het is aan de commissie
om dat uit te zoeken. Voor mij
is echter duidelijk dat de kelder
ontdekt kon worden."
De commissie heeft het pand
overigens niet in dezelfde om
standigheden kunnen bezoeken
als de rijkswacht. Na de bevrij
ding van Sabine en Laetitia wer
den drie containers vuil uit de
kelder gehaald, dat voor extra
geluidsisolatie had kunnen zor
gen.
roepenmacht
[-Joegoslavië
■ög lang nodig
5sel anp
i internationale troepen-
ijht in ex-Joegoslavië zal nog
nodig zijn om een duurza-
j vrede in het gebied te ga-
Dat zegt een interna-
le 'commissie van wijzen',
le situatie op de Balkan een
lang heeft bestudeerd,
commissie, onder leiding
de Belgische oud-premier
lemans, overhandigde haar
lort 'De onvoltooide vrede'
ireifaan Europees commis-
Van den Broek. Na ge
kken met vijfhonderd ge-
ïkpartners stelde ze 57 aan
gingen op om rust en vrede
engen in het Europese kr-
it.
fin redelijke garantie op vei-
jeid is de voorwaarde voor
oidzaam samenleven en sa-
Jigaan van de verschillende
,®lkingsgroepen, aldus de
en. Alleen internationale
taire aanwezigheid kan die
intie geven. De Amerikanen
[en daar deel van moeten
faken.
commissie, opgericht in
[1995 door het Berlijnse As-
j-instituut en de Cernegie-
pting, pleit ook voor een
Ue terugkeer van de vluchte-
fen. „Hoe langer het duurt,
moeilijker de situatie
tdt", waarschuwde de Franse
I-minister Simone Veil giste-
Iverwijzend naar het drama
feïre en Rwanda.
lirgemeester
ïruzalem van
aude verdacht
zalem afp
[burgemeester van Jeruza-
Ehud Olmert, moet bin-
■ort voor de rechtbank ver-
inen in verband met fraude,
[tie verdenkt hem ervan in
geknoeid te hebben met
iezingsfondsen van zijn
ij. Likud.
Iniert ontkent, en zou niet
[plan zijn het burgemeester-
ip op te geven. De burge-
*>ter, destijds penningmees-
an Likud, zou ook valse ver-
ngen hebben afgelegd,
e naaste medewerkers zijn
ngs schuldig bevonden aan
pising van documenten.
Ie beschuldigden Olmert.
goma frans van den houdt
correspondent
Chaos regeert het centrum van
de Oostzaïrese stad Goma. Van
de VN ingepikte auto's scheu
ren met gewapende rebellen
door de straten. Horden kinde
ren scholen samen rond ge
plunderde winkels en kruipen
door ingeslagen ruitjes om te
zien of er binnen nog iets'te ha
len is. In een zijstraatje sleuren
jongeren een paar koffers uit
een pand, maar buiten worden
ze door rebellen opgewacht,
flink afgeranseld en vervolgens
•in een auto geduwd. Als het ge-
plunder uit de hand loopt,
wordt er geschoten. Regelmatig
klinkt uit diverse richtingen ge
weervuur, waarna de menigte
alle kanten opstuift.
Twee dagen nadat er hevig
werd gevochten, is de stad aan
het noordelijke puntje van het
Kivu-meer eindelijk weer toe
gankelijk vanuit Rwanda. In te
genstelling tot in Bukavu zijn er
overal veel mensen op de been.
Er is hier duidelijk ook veel
meer geplunderd en er zijn veel
doden gevallen, zo meldden de
inwoners. Het Rode Kruis schat
het aantal dodelijke slachtoffers
op vierhonderd.
De meeste lijken zijn inmiddels
begraven. Alleen langs de toe
gangswegen werden er nog een
paar opgemerkt. Talloze inwo
ners dwalen door het centrum,
op zoek naar nog wat bruik
baars. Ze willen hun buit
meteen verpatsen. Een jongen
beidt ons twee zagen aan. En
een oude man zoekt kopers
voor een fetisj, een doodskop
van een aap met allerlei para
fernalia. Iedereen wil ook graag
zijn relaas kwijt, verhalen door
spekt met de nodige verschrik
kingen.
„Vorige week vrijdag en zater
dag, is hier hevig gevochten. Er
waren veel Rwandese soldaten
betrokken bij de strijd. Iedereen
vluchtte de heuvels in. Mensen
die niet op tijd weg konden ko
men zijn doodgeschoten. Waar
ik woon lagen op een klein veld
je tien lijken", vertelt Andre
Bahati.
Het plunderen beperkte zich
niet tot de soldaten. Ook mede
inwoners van Goma deden
mee. In de volkswijk Katindo
vertelt Jongo Kambale dat hier
een dag eerder nog huizen zijn
leeggehaald, maar tegelijkertijd
zijn hij en zijn buren enorm blij
met de overname van de stad
Gruwelijke taferelen in Zaïre. Deze jongen slaat een hand voor de ogen van zijn broertje, om hem de aanblik van lijken te besparen.
door de Banyamulenge en an
dere Zaïrese verzetsgroepen.
Op de vraag hoe ze tegen de
veranderingen van de laatste
paar dagen aankijken, springt
een vrouw diverse keren la
chend met haar handen klap
pend in de lucht. „We zijn zo
blij", zegt Kambale. „We waren
altijd de gevangene van het Zaï
rese leger, dat erg slecht voor
ons was. Ze moesten altijd geld
hebben en sloegen en terrori
seerden iedereen. We voelen
ons vrij." Zijn buurman Jackson
Mapelle wil graag in de vreugde
delen, maar.hij heeft honger.
Hij houdt steeds amechtig zijn
buik vast en kijkt ons smekend
aan. „Alstublieft, geef ons iets te
eten."
Zowel in het centrum als de
buitenwijken zijn de VN, het
Rode Kruis en andere hulpin
stanties inmiddels begonnen
met het uitdelen van voedsel en
drinkwater. In de noordelijke
wijk Virunga bijvoorbeeld. Vlak
naast een katholieke kerk staan
honderden vrouwenvelen
van hen met huilende baby's op
de rug kinderen en een paar
mannen te wachten op maïs en
bruine bonen, die hier worden
uitgedeeld door een lokale orga
nisatie.
„Dit is uniek", zegt de Italiaanse
pater Thomas. „Dit is de.eerste
keer dat ik een menigte Zaïre-
zen zo mooi en braaf in de rij
zie staan. Normaal zouden ze
zich al duwend naar voren
wringen en over elkaar heen
vallen. Maar nu er twee gewa
pende rebellen bij zijn, gedra
gen ze zich netjes. Deze jongens
schieten meteen in de lucht als
er wanorde ontstaat."
De meeste mensen willen wei
nig zeggen over hun nieuwe lei
ders. Ze zijn blij dat ze de strijd
overleefd hebben en dat hun
van planken en leem opgetrok
ken huisjes nog staan. En ze zijn
blij dat ze nu wat te eten krij
gen, al zouden ze ook graag
melk ontvangen. En verder
wachten ze wel af. „Het is nog
te vroeg om te zeggen of de re
bellen beter zijn dan het leger.
We zullen wel zien", zegt Lau-
rant Fedalis met een trieste blik
in zijn ogen.
En ook al hebben de rebellen
Goma nu in handen, de drei
ging van het Zaïrese leger én de
Hutu-milities blijft aanwezig.
Rond de stad zijn overal weg
versperringen en zwaar geschut
opgesteld. Zwaarbewapende re
bellen weigeren iedereen de
toegang tot de vluchtelingen
kampen.
In een chique buitenwijk aan de
andere kant van de stad staan
langs het Kivu-meer prachtige
villa's, waar tot voor kort welge
stelde Zaïrezen, Rwandezen en
veel hulpverleners woonden.
Hier geen mensen op zoek naar
rommel, maar een jongen die
een grote koelkast op een kin
derwagentje heeft gebonden en
het apparaat de straat opduwt.
Een ander is al een eind op weg
met zijn kruiwagen en kooktoe-
stel. Een stapeltje zonnepanelen
ligt te wachten op een nieuwe
eigenaar, terwijl iemand een
computer inderhaast op de
grond heeft laten kletteren.
En dan staan we ineens voor
het 'presidentiële paleis', het
prachtig gelegen buitenverblijf
van Mobutu Sese Seko. Het
hekwerk staat open. De Zaïrese
vlag ligt op de grond in het vuil.
Hoewel de Zaïrese leider hier
maar een paar keer verbleef,
werd het huis permanent be
waakt door zijn presidentiële
garde. In de tuin zijn de sporen
van de oorlog nog overal zicht
baar. Onder de palmbomen
staan kisten met afweergeschut,
mortieren, kogels en explosie
ven. De stickers op de deksels
wijzen op een Arabische fabri
kant.
In een kantoortje liggen veel re
keningen van hotel Jambo, een
bekend bordeel in Goma, waar
de soldaten kennelijk werden
zoetgehouden. De garage naast
het huis herbergt vijf splinter
nieuwe Mercedessen en een
Landrover. Het nummerbord
luidt simpelweg 'P'. Naast de
garage staan twee gloednieuwe
ambulances om alleenheerser
foto ep a christophe simon
Mobutu in geval van medische
nood van dienst te kunnen zijn.
Het heeft de man, die maanden
aan kanker werd behandeld in
Zwitserland, kennelijk niet mo
gen baten.
Opmerkelijk is dat hier niet is
geplunderd, ook niet door de
rebellen. Alles is er nog. Het
huis zelf staat vol met dure
meubels, gouden en zilveren
kandelaars en hoge Chinese va
zen. Aan het plafond hangen
kleurrijke kroonluchters. De
vloer is van marmer en in de
deuren is veel ivoor verwerkt. In
de trapleuning zitten gouden
luipaardkoppen, Mobutu's
symbool. Er zijn twee badka
mers, de ene met een rond
blauw bad met kranen van
goud en zilver, in de ander een
zelfde bad, maar dan rose met
puur gouden kranen. „Typische
Afrikaanse dictator-kitsch
noemt een van de aanwezigen
het.
Compleet dorp
in Duitsland in
de aanbieding
bonn peter van nuijsenburg
correspondent
Makelaars neigen vrij snel tot
overdrijving, maar dit kan zon
der bezwaar een 'uniek object'
genoemd worden. Want zeg nu
zelf: een dorp met kasteel, kerk
en houtzagerij met in totaal
1.400 hectare grond, bovendien
'ideaal gelegen' want nog geen
60 kilometer ten noorden van
Berlijn, staat niet elke dag te
koop.
Toch staan de projectontwik
kelaars niet in de rij voor Lie-
benberg. Hoeveel het gehucht
moet kosten, is niet duidelijk.
De beheerder, een instantie die
de staatsbedrijven- en domei
nen van de voormalige DDR
moet privatiseren, wil de vraag
prijs nog niet bekend maken.
Experts schatten de waarde
echter op 90 miljoen gulden.
Een probleem dat een aspi
rant-koper kan afschrikken is
het feit dat het dorp nog steeds
bewoond is. Liebenberg heeft
350 inwoners en wat voor hui
zen geldt, geldt waarschijnlijk
ook voor dorpen: leeg verkoopt
beter dan bewoond. En inder
daad, de koper is verplicht de
rechten van de inwoners te res
pecteren. Ondanks deze garan
tie zien de Liebenbergers de
mogelijke verkoop van hun
dorp met bezorgdheid tege
moet. De koper zal de zwaar
verwaarloosde huizen moeten
renoveren, en dat betekent vrij
wel zeker een drastische huur
verhoging. Maar aan de andere
kant: zonder renovatie zullen de
huizen instorten. Voor het geval
de project-ontwikkelaars beslui
ten deze 'buitenkans' toch aan
zich voorbij te laten gaan, heb
ben de bewoners zelf een oplos
sing bij de beheerder aange
kaart. Als hij het dorp voor een
symbolisch bedrag, bijvorbeeld
een mark, verkoopt, zullen ze
het zelf renoveren.
Dat is een oplossing die de
beheerder zelf regelmatig heeft
toegepast. Hele fabrieken zijn
voor symbolische bedragen ver
kocht, op voorwaarde dat de
meeste banen behouden ble
ven. Waterdicht was die formu
le niet: vaak namen de 'inves
teerders' alles mee wat van hun
gading was en lieten ze het per
soneel barsten. „Dat risico be
staat hier natuurlijk niet", zeg
gen de Liebenbergers. „Wij wil
len maar een ding: hier blijven
wonen."
