Clinton krijgt voordeel van de twijfel!
1
Feiten &Meningen
Republikeinen behouden
meerderheid in Congres
Marihuana goedgekeurd
voor medisch gebruik
VERkiëZINGEU
'Dole? Die is véél te oud'
Verkiezingen in de VS:
Alleen de radio is wakker
VS-expert Lammers: Clinton
zet centrum-beleid voort
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1996
Column Pim Fortuyn uitgesteld
In verband met de Amerikaanse verkiezingen is de
wekelijkse column van Pim Fortuyn, die gewoonlijk
op woensdag verschijnt, verschoven naar morgen.
De Congresverkiezingen heb
ben de Republikeinse Partij op
nieuw een meerderheid in zo
wel het Huis van Afgevaardig
den als de Senaat opgeleverd.
Daardoor zal de herkozen De
mocratische president Bill Clin
ton de komende twee jaar op
nieuw met een 'vijandig' Con
gres rekening moeten houden.
Maar terwijl de Republikeinen
hun meerderheid in de Senaat
met twee zetels tot 55 wisten uit
te breiden, zagen zij hun voor
sprong in het Huis van Afge
vaardigden slinken. Vanmorgen
vroeg waren nog niet alle stem
men voor de 435 zetels in het
Huis geteld, maar het zag er
naar uit dat de Democraten
zo'n tien zetels zouden inlopen,
waardoor de Republikeinse
meerderheid van veertig tot on
geveer vijfentwintig zetels zou
verminderen.
De Republikein Newt Gingrich
blijft dus voorzitter van het Huis
van Afgevaardigden en een van
Clintons belangrijkste tegenspe
lers. In tal van staten waar Clin
ton de strijd om het president
schap won, kozen de kiezers
toch voor Republikeinse senato
ren en afgevaardigden, kenne
lijk met de bedoeling om de
president via een Republikeins
Congres 'onder controle te hou
den'.
Dat de Republikeinen in de Se
naat zetels zouden winnen, was
niet helemaal verwacht. Maar
zij verloren slechts een zetel, die
van senator Larry Pressler in
South Dakota, en wonnen er
drie bij. Ook de bedreigde zetel
van Jesse Helms uit North Caro
lina, de oerconservatieve voor
zitter van de buitenlandcom
missie, bleef stevig in Republi
keinse handen.
De Republikein John Warner
versloeg zijn Democratische
naamgenoot Mark Warner, die
meer dan acht miljoen gulden
uit eigen zak in zijn campagne
voor de Senaatszetel van de
staat Virginia had gestoken. Aan
Democratische kant wist sena
tor John Kerry in Massachussets
de aanval van de populaire Re
publikeinse gouverneur William
Weld af te slaan.
De Republikeinse meerderheid
kan het Clinton de komende
twee jaar flink lastig maken,
met name door de onderzoeken
naar de financiële onregelma
tigheden van de Democraten en
de zogenaamde Whitewater-af
faire, waarin de Clintons zijn
verwikkeld. Als de Democraten
in het Congres hadden gewon
nen, zouden die onderzoeken
vrijwel zeker zijn stopgezet.
De verkleinde Republikeinse
meerderheid in het Huis van Af
gevaardigden zal mogelijk lei
den tot een wat gematigder
wetgevende koers. Clinton heeft
de afgelopen twee jaar vooral
strijd geleverd tegen de hervor-
mings- en bezuinigingsdrang
van Gingrich en zijn in 1994 ge
kozen, meest zeer conservatie
ve, medeleden. De Senaat
neemt vanzelf al een minder ex
treme positie in. omdat de re
gels daar de minderheid veel
meer mogelijkheden bieden om
onwelgevallige wetgeving tegen
te houden.
washington hans de bruijn
correspondent
In veel Amerikaanse staten
werd gisteren niet alleen ge
stemd over de president, maar
ook over maatregelen waarover
de kiezers zich direct mochten
uitspreken.
In Arizona en California ging de
bevolking akkoord met de lega
lisering van marihuana voor
medisch gebruik. De Californi-
sche kiezers aanvaardden ook
het omstreden Voorstel 209, dat
de meeste maatregelen voor
'positieve discriminatie' (het ge
ven van extra kansen aan leden
van achterstandsgroepen) zal
beëindigen. Volgens voorstan
ders van Voorstel 209 was af
schaffing van positieve discri
minatie nodig om gelijke kan
sen te scheppen en een 'kleu
renblinde' samenleving in het
leven te roepen.
In Arizona werd het gokken in
indianenreservaten uitgebreid
en zullen tieners vanaf vijftien
jaar voortaan als volwassenen
worden berecht bij moord, ver
krachting of gewapende roof.
De inwoners van Ohio stemden
tegen het legaliseren van gok
ken.
In Florida heeft de omstreden
verhoging van de suikerprijs,
waarmee de staat de bestrijding
van de milieuvervuiling in de
Everglades, veroorzaakt door de
bemesting van de suikerplanta
ges, wilde bekostigen, het niet
gehaald. Dit wordt gezien als
een overwinning van de suiker
producenten.
Slachtoffers van misdrijven krij
gen in Indiana, Connecticut,
South Carolina, Virginia en
Oklahoma een grotere rol in
processen, zo beslisten de in
woners gisteren. In Minnesota
krijgen veteranen uit de Golf
oorlog een eenmalige uitkering.
In Colorado heeft een voorstel
dat ouders alle macht zou geven
over 'de opvoeding, het onder
wijs, waarden en normen en
discpline van hun kinderen" het
niet gehaald. In Kentucky wordt
eindelijk de clausule uit de wet
geschrapt waarin staat dat er
aparte scholen voor 'blanke' en
voor 'gekleurde' kinderen moe
ten zijn.
In Maine heeft de papierindus
trie het voorlopig gewonnen.
Hier moesten de Idezers stem
men over een houtkapverbod in
een groot gebied. De papierin
dustrie had vijf miljoen dollar
gepompt in een campagne te
gen dit voorstel. Er is nu een
compromisvoorstel aangeno
men. Over twee maanden moet
er nog een keer worden ge
stemd omdat dit voorstel geen
absolute meerderheid heeft ge
kregen.
new york ap
De herkozen Clinton omhelst zijn 'running mate' Gore.
FOTO AFP PAUL RICHARDS
Twee jaar geleden was Bill Clinton, zoals de Amerikanen dat zo fraai zb
gen, dead meat. Na de verpletterende winst van de Republikeinen bij o
Congresverkiezingen schreven veel commentatoren al zijn politieke rnj
crologie. De voorspelling was dat hij de resterende twee jaar van zijn pi,
sidentschap als aangeschoten wild in het Witte Huis zou zitten en zijj!
herverkiezing in 1996 wel kon vergeten.
Maar Clintons bijnaam is niet
voor niets de Comeback Kid.
Zoals eerder in zijn loopbaan,
als gouverneur van Arkansas en
in 1992 als presidentskandidaat,
toonde hij de gave om uit
schijnbaar onmogelijke posities
terug te komen. Hij heeft zich
daartoe de laatste twee jaar in
alle bochten gewrongen, daarbij
beloften verkwanselend en
principes verloochenend. Maar
met als resultaat dat hij nog vier
jaar mag blijven.
Clinton won gisteren ruim
schoots, maar het zag er naar
uit dat hij op het nippertje net
niet de zo begeerde absolute
meerderheid zou halen, en dus
het mandaat dat hem in 1992
(toen hij 43 procent kreeg) ook
al ontbrak.
Maar de kiezers hebben hem
vooral het voordeel van de twij
fel gegeven. Het enthousiasme
is niet groot. Er zijn daarvoor te
veel vragen over Clintons poli
tieke en morele karakter. Het
Witte Huis zal bovendien, nu
het Congres in Republikeinse
handen blijft, het doelwit blij
ven van onderzoeken naar aller
lei illegale activiteiten, die Clin
tons plek in de geschiedenis
boekjes kunnen bezoedelen.
Maar de kiezers kunnen niet
beweren het niet te hebben ge
weten. Clintons zwakheden zijn
wijd en zijd bekend, maar dat
was geen reden hem aan de
kant te zetten. Daar zijn goede
redenen voor: het gaat econo
misch goed met Amerika de
meeste kiezers zeggen nu beter
af te zijn dan vier jaar geleden
er waren geen grote buiten
landse crises en Clinton heeft
blijk gegeven zijn lesje goed te
hebben geleerd.
Hij kwam in 1993 aan de macht
met het idee de Amerikaanse
AAaerika ANSE
samenleving grondig te veran
deren, maar liep te hard van
stapel. De klap van november
'94 kwam hard en duidelijk aan.
Daarna verlegde de slimme
strateeg Clinton behendig zijn
koers. Hij omhelsde het ene na
het andere Republikeinse idee
en nam zo zijn opponenten de
wind uit de zeilen.
Clinton werd weer de centrist
die hij in 1992 beloofde te zijn.
Daarbij geholpen door de nieu-
we Republikeinse garde onder
leiding van Newt Gingrich, de
voorzitter van het Huis van Af
gevaardigden, die in zijn revolu
tionaire drang om te bezuinigen
op zijn beurt te hoog van de to
ren blies en de kiezers van zich
vervreemdde.
Gingrich sleurde Dole in zijn val
mee. De ex-senator uit Kansas
bleek een van de zwakste kandi
daten die de Republikeinen de
laatste decennia naar voren
hebben geschoven. Dole was
een uitmuntend senator, maar
een verschrikkelijke presidents
kandidaat. Een man zonder vi
sie of charisma.
Clinton presenteerde zich als de
beste man om hetjand de nieu
we eeuw in te loodsen, waarin
de Amerikaanse samenleving
drastische veranderingen zal
ondergaan. De VS gaan, net als
de rest van de industriële we
reld, de eeuw van de informati
ca en de computers in. ,,Ik w c
herinnerd worden als de eni
president behalve Teddy Roi l
velt die vorm heeft gegeven:
een tijdperk van dramatisch
verandering zonder een oor-
log", zei hij onlangs. Roosev
leidde honderd jaar geleden
vooral agrarische VS het indi
triële tijdperk binnen.
De problemen waar Clinton t
voor komt te staan, zijn er ruft
minder om geworden. Hij
de kiezers beloofd in 2002 hi
begrotingstekort volledig tei
len wegwerken. Een klus diet
het economisch even slechti
gaat, meteen een stuk moeil
ker zal worden. Dan zal hij v
dezelfde keuze aan bezuinig
gen komen te staan op de
zondheidszorg en de sociale
uitkeringen waar hij zich
nog toe zo fel tegen heeft vei
Hij heeft de harde keuzes tot
nog toe voor zich uitgeschoi
en de Republikeinen verwet H
de arme burgers te willen pa
ken, maar nu zal hij er zelf if i:
aan moeten doen. Dit soort i
te maatschappelijke problei s
is alleen oplosbaar als Demo
craten en Republikeinen de
handen ineen slaan. Vaststa e
dat Clinton daar alleen in zaïc
slagen als hij kiest voor klein
stappen.
Clinton zal er ook niet ondele
kunnen de bezem te halen d
de zwijnenstal die de financ n
ring van de politieke partijei
de verkiezingen zijn geword t
De recente golf aan schanda d
schreeuwt om maatregelen, i
ook hier kan alleen een ge
meenschappelijke aanpakt! t
werkelijke veranderingen lei n
den.
washington hans de bruijn
correspondent
„Op wie moet ik stemmen?",
vraagt Arthur Harris grijnzend
terwijl hij op de deur van het
stemlokaal in Alexandria af
stapt. De twee jonge vrouwen
die voor de deur staan te pos
ten, schieten toe en reiken hem
een vel papier aan. Een na-
maakstembiljet, waarop de hok
jes voor de namen van de kan
didaten alvast zwart zijn ge
maakt.
Harris negeert de uitgestoken
hand van Laurie Metchner, wier
voorkeur gezien de vele Dole-
stickers op haar jas niet moeilijk
is te raden. „Nee, jou moet ik
niet", zegt de bejaarde Harris.
Het stemadvies van Beth Step
hens, die een knalgroen 'Clin
ton-Gore' T-shirt draagt, wordt
daarentegen met graagte geac
cepteerd. „Clinton komt ten
minste voor ons bejaarden op.
Dole? Die is véél te oud", zegt
Harris lachend.
Het is voor Laurie Metchner
ook onbegonnen werk. Alexan
dria, in de staat Virginia maar
vlakbij Washington, is een De
mocratisch bolwerk in een ove
rigens conservatieve staat. Tra
ditioneel stemt tweederde voor
de Democraten.
De opkomst is hoog, en dat
werkt meestal in het voordeel
van Democraten. „We hebben
al eenderde van onze kiezers
gehad", zegt het hoofd van het
stembureau om half elf 's mor
gens. Alexandria is wat dat be
treft een uitzondering.
In Chevy Chase, aan de andere
kant van de hoofdstad in de
staat Maryland, klaagt de baas
van het stembureau, Ed Koenig,
juist over het geringe aantal
stemmers. Voor hem op tafel
ligt nog een enorme stapel
stembiljetten. „We hebben mis
schien honderd mensen gehad,
op elfhonderd potentiële kie
zers. Dat is niet veel."
Koenig spreekt van 'rare verkie
zingen'. Zo'n lage opkomst
heeft hij nog nooit meege
maakt, en hij doet dit toch al
dertig jaar. „De mensen zijn ne
gatiever geworden", zegt ook
kiezer Curtis Ganz. „Clinton
heeft campagne gevoerd op wat
hij de afgelopen vier jaar heeft
gedaan, Dole alleen maar op
Clintons persoonlijkheid. Dat
slaat niet aan."
Een jonge vrouw, die haar naam
niet wil noemen, zegt op Clin
ton te hebben gestemd. Alle kri
tiek op hem doet zij schouder
ophalend af. „Allemaal onzin",
zegt zij. „Clinton is een van de
grootste leiders die we hebben.
Ik ben blij dat ik heb kunnen
helpen hem opnieuw te verkie
zen."
Of de rest van het land er ook zo
over denkt zal pas uren later
blijken. De stembureaus zijn
aan de oostkust om zeven uur
opengegaan, maar sluiten aan
de westkust pas als de meeste
stemmen al zijn geteld. Het
tijdsverschil maakt dat de kie
zers in California wel eens 'voor
niets' naar het stemlokaal kun
nen gaan, of zullen besluiten
maar thuis te blijven omdat
toch al vaststaat wie heeft ge
wonnen.
De eerste uitslagen waren overi
gens al vier minuten na midder
nacht binnen. De gehuchten
Dixville Notch en Hart's Loca
tion in de noordoostelijke staat
New Hamspire maken er tradi
tiegetrouw een race van wie het
eerst is. Op maandagavond om
middernacht gaat het enige
stemlokaal in beide dorpjes
open, om enkele minuten later
alweer te sluiten. De uitslag dit
jaar? In Hart's Location won
lWW 1
I
[7
Dole met dertien stemmen,
voor Clinton met twaalf en
Perot met vier. In Dixville Notch
kreeg Dole achttien stemmen,
Clinton acht en Perot een.
„Maar ik wou dat er eens ie
mand meedeed die de moeite
waard was", zegt een teleurge
stelde Bob Tiedeman. Een
beetje zuidelijker, in Boston,
zegt de 68-jarige Anesti Vangel
dat hij het hokje is ingegaan
maar om dezelfde reden niet
heeft gestemd. „Ik ben echter
ILLUSTRATIE TOM JAt>L
toch gekomen, omdat ik dit L<
voorrecht niet kwijt wil rakeifi
washington hans de bruijn
correspondent
NOS gaat te vroeg naar bed
De aankondigingen zijn niet
van de lucht: Een marathon-uit
zending over de Amerikaanse
verkiezingen! De NOS zal er in
Hilversumse gezamenlijkheid
voor zorgen dat ook de Neder
landse kijker de Amerikaanse
verkiezingen kan volgen. Kaas,
bier, de kranten... alles bij de
hand voor een avondje Stars
stripes.
Maar dat valt tegen. Waar een
goedbetaalde knokpartij even
tueel diep in de nacht onder de
titel boksen wordt uitgezonden,
het stuitend met een bal
rondrennen (jargon: basketbal)
tot de laatste seconde is te zien,
daar zwijgt de publieke omroep
al voor vier uur in de ochtend
wat betreft de Amerikaanse ver
kiezingen.
De Duitsers (ARD en ZD F), de
Belgen (BRT1), de Britten
(BBC1) en natuurlijk CNN zijn
de alternatieven. Voor wie het
niet kan volgen, is er - evenals
in bange tijden - de radio. Zelfs
Teletekst ververst geen pagina's
nadat ze bij de NOS de stekker
er uit trekken.
Hoezo niet interessant, die
Amerikaanse verkiezingen? Be
ter amusement is er niet. Maar
amper is Clintons winst zeker,
of bij de NOS gaat de school gil
lend uit.
Bijna twee uur na het sluiten
van Neerlands publieke net be
stijgen de Amerikaanse wed-
kampers de arena. De een om
te zeggen dat-ie blij en dank
baar is; de ander om te zeggen
dat verliezen zeer doet. Neder
land zag het niet, België wel.
De NOS had er goed aan ge
daan die vier voormalige bui
tenlandse correspondenten van
vóór twaalf uur, tot na zes uur 's
ochtends anekdotes te laten uit
wisselen. Ze waren er helemaal
klaar voor. Maar nee, niets
daarvan; ruis, oude nieuwspagi
na's over Boris' aantal bypasses,
met het geluid van... de wakkere
radio.
amsterdam hans leber
Nederland bü
met Bill Clint!
Debuitenland-woordvoerd!
van PvdA en WD zijn blij m
de herverkiezing van Bill Cli
ton. Weisglas (WD) en Van
Traa (PvdA) waren het er va
morgen over eens dat Clintfl
meer aandacht voor buiten
landse vraagstukken zal ton
dan zijn Republikeinse tegel
strever Dole zou hebben ge
daan.
Ook premier Kok en ministf
Van Mierlo (buitenlandse z
ken) lieten vanuit Japan
zij momenteel op bezoek zij
weten ingenomen te zijn nif
herverkiezing van Clinton.
den denken dat de Republik
se meerderheid in het Cong
hem wel beperkingen zal op
gen. Ook de Amerikaanse ge
meenschap in Nederland, di
vanmorgen in het Schevenii
Kurhaus aanzat bij het Who
the president? breakfast, is b
met Clinton. Honderden be
langstellenden woonden hei
ontbijtgala bij.
De Amerikaanse ambassade
in Nederland, Dornbush, is|
lukkig. „Er is een goede sam
werking tussen de ambassa! K
en het Witte Huis. Ik ben bli
dat dat zo blijft."
den haag anp
Clinton wint tweede termijn
De Republikein Strom Thurmond, met
zijn 93 jaar de oudste senator van de Vere
nigde Staten, is gisteren herkozen. Thur
mond is sinds 1956 senator voor de staat
South Carolina. Hij heeft nog steeds het
record van de langste filibuster in de Se
naat op zijn naam staan: met een mono
loog van 24 uur en 18 minuten saboteerde
hij in 1957 tijdens een debat een wet op
de burgerrechten. De benjamin van het
Amerikaanse Congres, de 29-jarige Patrick
Kennedy, zoon van senator Edward Ken
nedy, is gisteren met gemak in het Pluis
van Afgevaardigden herkozen. Kennedy
hoefde in Rhode Island nauwelijks cam
pagne te voeren, want zijn 26-jarige Repu
blikeinse tegenstander Cicione had geen
geld om tv-reclametijd te kopen.
washington ap
Het is gunstig voor Bill Clinton
dat hij de Amerikaanse presi
dentsverkiezing niet met een
landslide, een enorme voor
sprong heeft gewonnen. Daar
door kan hij zijn op het cen
trum gerichte beleid, dat mede
is ingegeven door de oppositie
van de Republikeinen, kunnen
voortzetten. Dit verklaarde de
Leidse hoogleraar Lammers
vanmorgen.
Clinton zal zich de komende
vier jaar blijven richten op het
centrum. We hoeven van hem
geen linkser beleid te verwach
ten, aldus Lammers. De Demo
craat, die na de verovering van
het Congres door de Republi
keinen in 1994 grote delen van
hun agenda overnam, heeft be
loofd te streven naar een even
wichtige begroting.
De ruimte voor Clinton voor
nieuw beleid is niet groot. Zijn
initiatieven voor verbetering
van het onderwijs en de ge
zondheidszorgzijn marginaal,
aldus Lammers. Interessant is te
zien of hij de campagnefinan
ciering zal aanpakken, waar veel
kritiek op is geleverd.
Bij de Republikeinen is het na
het verlies van de 73-jarige Bob
Dole, de feitelijke partijleider
die nu uit de politiek vertrekt,
de vraag of er iemand zal op
staan om de partij in een nieu
we richting te sturen. Mogelijk
is dat de rechtse voorman Pat
Buchanan, die steun krijgt van
christelijke groepen, een greep
naar de macht doet.
Deze vleugel zal argumenteren
dat alleen een rechts beleid een
echt alternatief vormt voor de
politiek van de Democraten, al
dus Lammers. Zo nam Barry
Goldwater na het verlies van Ri
chard Nixon in 1960 het roer
over, zonder dat dit de Republi
keinen veel opleverde. Dit sce
nario zal voor Republikeinen in
het centrum vermoedelijk on
aanvaardbaar zijn, waarna een
richtingenstrijd zal uitbreken.
den haag anp
Een presidentskandidaat moet 270 van de 538 kiesmannen
uit 50 staten en het District of Columbia winnen
