Een feestje met de drie baritons Panorama Mesdag kan minstens weer een halve eeuw mee Cultuur&Kunst Mauritshuis restaureert schilderij van Rembrandt Teveel van hetzelfde op expositie bij Cellini DINSDAG 29 OKTOBER 1996 Een gedeelte van het Panorama Mesdag: zee, strand, lucht en schepen en een deel van het dorp. foto pr Eerst opende in Den Haag het gerestaureerde Museum Mes dag zijn deuren. Nu is, net om de hoek, ook Panorama Mesdag in oude luister hersteld. De ko ningin viert het mee: zij is mor gen op bezoek in de 'pillendoos' aan de Zeestraat. ,,Het was zo prikkelend en fris dat je niet kon geloven dat het geschilderd was, dat de meeu wen niet om je hoofd zouden komen vliegen." Voor Jan Wol kers was het bezoek aan Pano rama Mesdag een bijzondere ervaring. In 'De Walgvogel' (1974) beschrijft hij hoe hij met zijn vriendinnetje Lien 'die duistere, hol klinkende trap' omhoog neemt en dan plotse ling bovenop het duin staat. Lien is zo onder de indruk dat ze voor het eerst uit zichzelf tongzoent. Een van Wolkers' ooms had gezegd dat hij er be slist eens heen moest, naar Pa norama Mesdag. Het was beter dan de echte zee, beter dan de echte duinen. „Daar liep je toch maar te vernikkelen van de kou." 'Gezicht op Scheveningen' heet het cirkelvormige doek dat Hendrik Willem Mesdag in 1881 voltooide. Hij werkte er nog geen half jaar aan, samen met - onder anderen - George Breit- ner, B.J. Blommers, Theophile de Bock en zijn vrouw Sientje Mesdag-van Houten. Het was een klus in opdracht: een Brus selse panoramafabrikant betaal de Mesdag er 100.000 Belgische francs voor (toen een kleine 50.000 gulden), in de verwach ting dat er aan het schilderij goed te verdienen zou zijn. De rijke Haagse bourgeoisie zou zoiets moois zeker waarderen en in groten getale komen kij ken. Dat viel tegen. Het panora ma, gehuisvest in de speciaal gebouwde 'pillendoos' aan de Zeestraat, leidde een kwijnend bestaan. Bijpassen In 1886 kocht Mesdag het terug en ging zelf toegang heffen. On danks zijn zakelijk inzicht - de schilder kwam uit een bankiers familie - lukte het ook hem niet om er financieel uit te springen. Hij moest jaarlijks bijpassen. Gelukkig was Mesdag vermo gend. Zolang hij zijn levenspro ject kon koesteren, was hij al lang tevreden. Maar na zijn dood moest de zorg doorgaan, vond hij. Het leidde tot een op lossing die tot de dag van van daag werkt. Om het panorama zo lang mogelijk veilig te stellen, richtte hij een naamloze vennootschap op 'tot instandhouding en ex ploitatie', met een maatschap pelijk kapitaal van 33.000 gul den. Na Mesdags overlijden kregen alle 33 neefjes en nicht jes Mesdag en Van Houten een aandeel van 1.000 gulden. Nu zijn het alweer de kinderen van de kinderen van de kinderen van de kinderen die aandeel houder zijn. Dividend hebben ze nooit gekregen; eens per jaar een etentje, meer houden ze er niet aan over. Maar het is een eervol bezit natuurlijk. In de be trokken families is het altijd dringen tussen erfgenamen. Niet verhandelbaar Verkopen, 'vervreemden', is niet mogelijk. Panorama Mesdag is een en ondeelbaar. Hoe zou de waarde trouwens moeten wor den bepaald Het doek is niet verhandelbaar. Het is - zonder schade - niet eens verplaats baar. Ook tijdens de restauratie is het panorama niet van zijn plek geweest. 'Gezicht op Scheve ningen' had neerhalen, oprollen en transporteren niet door staan. In de ruim tien jaar dat het hele proces duurde, is Panora ma Mesdag steeds open geble ven. „Doorgaans vonden bezoe kers het juist aardig om te zien wat er gedaan werd", zegt oud directeur Herbert van der Donk, die na zijn afscheid eind 1994 als projecüeider aanbleef. De kassa moest doortikken: dat was de belangrijkste reden. Een particulier museum, en dat is Panorama Mesdag in feite, moet het van de kaartverkoop hebben. Elke bezoeker levert weer zes gulden op. Het geld was hard nodig om een eigen bijdrage te leveren aan de op knapbeurt. Halverwege de jaren tachtig kwam het panorama van ellende bijna naar beneden. Nu kan het weer tot het midden van de volgende eeuw mee en vermoedelijk veel langer. Mes dag zou verbaasd zijn. Het doek is veel ouder geworden dan hij voorzag. Panorama Mesdag (Zeestraat 65), Den Haag: 'Gezicht op Scheveningen'. Geopend: op werkdagen van 10.00 tot 17.00, op zon- en feestdagen van 12.00 tot 17.00. Liefde is lijden in La Musica II THEATER Pas volgende eeuw nieuw 'Sonsbeek' arnhem» Arnhem organiseert pas in 2001 weer een internationa le openlucht-tentoonstelling van beeldende kunst in park Sons beek. Drie jaar geleden vond de laatste 'Sonsbeek' plaats, de niet bijster succesvolle Sonsbeek '93 van de Amerikaanse kunsthisto rica Valery Smith. Dat was toen de achtste aflevering in de le gendarische tentoonstellingenreeks. Wie Sonsbeek 2001 vorm mag geven, is nog niet bekend. Sonsbeek viert overigens in 1999 het eeuwfeest als stadspark. Arnhem krijgt in 2001 nog een inter nationaal cultureel evenement: het internationaal koren-festival. Dat werd in 1995 voor het laatst, eveneens in de Gelderse hoofd stad gehouden. 1,5 Miljoen voor Nederlandse boek zoetermeer Nederland en Vlaanderen geven elk acht ton voor de Nederlandse deelname aan de boekenbeurs van het Zweedse Göteborg, volgend najaar. Met het geld moet een literair-cultu- rele manifestatie worden bekostigd. Daarmee moet de -vertaal de- Nederlandstalige literatuur een grotere plaats in het Scan dinavische taalgebied veroveren. Boijmans zet deel collectie op cd-rom Rotterdam Museum Boijmans Van Beuningen heeft een deel van de collectie op cd-rom gezet. De uitgave geeft een represen tatief beeld van de museumverzameling. Op de cd-rom staan 333 werken, verdeeld over de afdelingen oude kunst, moderne kunst, prenten tekeningen en kunstnijverheid vormgeving. Alle kunststukken zijn ook en detail te bekijken. Het computer- schijfje bevat eveneens informatie over de werken, het museum en het museumgebouw. Het museum heeft al een cd-i waarin het werk van Pieter Brueghel, Jeroen Bosch, Peter Paul Rubens en Pieter Saenredam interactief worden toegelicht. Bassie en Adriaan in Warmond leiden. Bassie en Adriaan komen met hun 'L^chspektakelshow' naar Warmond. Op zondag 17 november staat het populaire duo in Sportzaal Klim Op aan de Endepoellaan 9. Aanvang: 14.00 uur. Kaarten zijn te koop bij sigarenmagazijn Onder de post aan de Dorpsstraat 92 in Warmond. Bassie en Adriaan. foto pr Marco Bakker, Ernst Daniël Smid en Henk Poort samen op de podia Ze hebben alledrie hun sporen verdiend in de opera-, operette- en musicalwereld. De komende weken staan ze weer samen op de Nederlandse podia: Marco Bakker, Ernst Daniël Smid en Henk Poort, tezamen beter bekend als 'De drie baritons'. De drie baritons: Ernst Daniel Smid, Henk Poort en Marco Bakker (v.l.n.r.). gpd/roy beusker den haag anp Het Mauritshuis in Den Haag gaat 'De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp' (1632) van Rembrandt restaureren. Ter voorbereiding daarvan vindt momenteel een restauratie-on derzoek plaats. Het doek zal drie weken niet te zien zijn. De eigenlijke restauratie begint half 1997. De opknapbeurt is noodzake lijk gezien de toestand van het schilderij. De vernislaag is sterk verkleurd en op bepaalde plaat sen dof geworden. Ook zijn de overschilderingen en retouches die bij eerdere restauraties wer den aangebracht, erg verkleurd. De restauratoren van het Mauritshuis hopen tijdens het voorbereidend onderzoek in zicht te krijgen in de restaura tiegeschiedenis van het schilde rij. Het werk is in de loop der tijd herhaaldelijk schoonge maakt. De laatste ingreep was in 1951. Het doek is sinds 1828 in het Mauritshuis. De opknapbeurt die het Mau ritshuis in het eigen restauratie atelier zal uitvoeren, duurt naar verwachting zes maanden tot een jaar. Het wordt geen open bare restauratie zoals bij de op knapbeurt van de schilderijen van Vermeer. De afgelopen jaren werden meer schilderijen van Rem brandt (1606-1669) gerestau reerd. Het Rijksmuseum liet met het oog op de grote Rem- brandttentoonstelling in 1991 zeven werken opknappen. Ze ondergingen een spectaculaire metamorfose. De oorspronkelij ke, heldere kleuren keerden weer terug waardoor veel de tails weer te zien waren. AMSTERDAM FLOOR DE BOOYS Het trio trad voor het eerst op tijdens een jubileumvoorstelling van de TROS. Marco Bakker (59) herinnert het zich nog goed. „Het was een feestelijke uitzending met veel artiesten omdat de TROS zoveel jaar be stond. Ivo Niehe had de presen tatie in handen en wilde graag een persiflage doen op het suc ces-item 'De drie tenoren' van Luciano Pavarotti, José Carreras en Placido Domingo. Aangezien er in Nederland nauwelijks te noren zijn, werden wij ge vraagd. Ernst Daniël als Pa varotti helemaal opgevuld met kussens, Henk als Carreras en ik als Domiijgo." Wat aanvankelijk als een grap begon werd een groot succes. „Na het optreden waren er een stuk of drie, vier platenmaat schappijen die meteen aan de bel hingen bij onze impresario's of we een cd wilden opnemen. Dat hebben we gedaan, auto matisch komen er dan concer ten en televisieprogramma's." Extra dimensie Ze doen het alledrie graag, hoe wel plaats maken in hun over volle agenda's vaak moeilijk is. Maar ze hebben het er voor over, want met elkaar op het podium vinden ze een feestje. „Het is vrij uniek om met z'n drieën op het podium te staan. Baritons komen elkaar bijna nooit tegen in dit vak. Er zit nooit meer dan één bariton in een stuk, alleen in de Matthaus Passion komt dat volgens mij voor", aldus Marco Bakker. Het repertoire dat ten gehore wordt gebracht is zeer gevari eerd. Ieder doet een opera-aria en een aantal fragmenten uit musicals. Zo zal Henk Poort (41), net terug van een wereld reis om 'The Phantom' van zich af te schudden, het prachtige 'Music of the night' ten gehore brengen. Daarnaast is er genoeg ruimte voor evergreens als 'Ca lypso' en 'Perhaps Love' van beeldende kunst recensie sandra smallenburg Tentoonstelling: 'Koppen, kronen en dis tels', Schilderijen van Charlotte Schra- meyer en Jan Wagner, beelden van Irma Horstman. Te zien: t/m 13 november, do t/m za. en 1e zo. v/d maand 14-17 uur. Galerie Cellini, Hooigracht 50, Leiden. Er zijn kunstenaars die maar niet uitgekeken raken op een onderwerp. Jaar in jaar uit schil deren zij hetzelfde landschap, hetzelfde lichaam of dezelfde stad, zonder dat het henzelf öf de toeschouwer gaat vervelen. Zo schilderde Mondriaan rond 1908 steeds dezelfde boom, maar wel met verschillende kleuren en in een steeds ver- gaandere vorm van abstractie. De schilders die nu worden ge presenteerd in Galerie Cellini missen dit improvisatietalent en borduren te sterk voort op het- John Denver. Een medley van Italiaanse melodieën maakt het rijk geschakeerde muzikale pa let compleet. Is het voor drie 'Grote Stem men' niet moeilijk om het podi um te delen? Ernst Daniël Smid: „Absoluut niet, het voegt juist een extra di mensie toe. Het is voor ons een extra motivatie om heel serieus te werken. Gezonde rivaliteit, dat moet je toch hebben in dit vak. Aan de andere kant leren we ook heel veel van elkaar en steunen we elkaar. Als een van ons een avond niet zo lekker gaat, nemen we de moeilijke dingen van hem over. De drie baritons kunnen reke nen op een breed publiek. Mar co Balcker: „Er zitten heus niet alleen huisvrouwen of oudjes in de zaal. Er komen juist opval lend veel jonge mensen naar onze optredens. Dat ligt voor een groot deel aan de uitstraling van Ernst Daniël en Henk die veel hebben opgebouwd in de musical de afgelopen jaren. Musical is een genre dat tegen woordig enorm in de lift zit." De tijd dat een operazanger die een uitstapje maakte naar operette of musical door zijn collega's met de nek werd aan gekeken, is wel voorbij. „De musicals van tegenwoordig vra gen allemaal geschoolde zan gers, een musical van Andrew Lloyd Webber is, met alle res pect, ook wel wat anders dan een musical van Annie M.G. Schmidt die vaak door cabare tiers wordt gezongen. Ik heb in 'Sweeney Todd' en 'Les Miséra- bles' rollen gespeeld die zowel muzikaal als theatraal heel veel van me hebben gevraagd. In het begin werd er in de klassieke wereld een beetje vreemd geke ken dat ik dat deed, maar dat het kan hebben Henk en ik wel bewezen", betoogt Ernst Daniël Smid. Pavarotti, Carreras en Domin go geloven ook in die muzikale kruisbestuiving. Marco Bakker: „Carreras heeft prachtige duet zelfde thema. Schilder Jan Wagner liet zich inspireren door de keizerlijke kronen uit de schatkamers van de beroemde romaanse Dom uit Speyer in Duitsland. De ge schilderde kronen variëren iets in kleurgebruik en stemming, maar echt grote verschillen zijn niet te ontdekken. Alleen de ti tels verraden dat het de ene keer om een gfafkroon van kei zerin Gisela en de andere keer om die van Hendrik III gaat. Het zijn sombere schilderijen, waar bij vooral de fraaie, pasteuze manier van schilderen in het oog springt. Alleen die schilde rijen waar Wagner de verf heeft uitgesmeerd en waar de con touren zo vervagen dat de kro nen de vorm van een kasteel of kathedraal aannemen, kunnen me echt boeien. Voor het overi ge deel geldt dat het wel erg veel ten met Denver gedaan, en moet je kijken wie er allemaal op komen draven bij 'Pavarotti and Friends': Sting, Michael Bolton en nog veel meer arties ten waarvan je het op het eerste gezicht niet zou denken. Mu- van hetzelfde is. Dat is ook het geval bij de bloemenschilderijen van Char lotte Schrameyer. De distels en dahlia's lijken op alle doeken hun beste tijd gehad te hebben en zijn met hangende koppen afgebeeld. Er is geen verschei denheid in vorm of kleur. Met als voornaamste kleuren rood, geel en blauw hebben de schil derijen een vrolijk karakter dat contrasteert met de verganke lijkheid en het verval dat is afge beeld. Uitzondering is een werk waarop de blauwe distels tegen een donkere achtergrond zijn geschilderd, waardoor een heel lugubere sfeer ontstaat. Dit vormt dan ook een prettig breekpunt aan de verder zo fleurige wanden. Gelukkig wordt de eentonig heid van de expositie doorbro ken door het werk dat Irma ziek is universeel, kent geen grenzen. Het is de mens die de dingen graag in hokjes stopt." 'De drie baritons' met Marco Bakker, Henk Poort en Ernst Daniël Smid met The New Horstman her en der in de gale rieruimte heeft neergezet. De vloerinstallatie heeft als titel 'Victims and Angels' en toont maskerachtige koppen van ver schillende materialen als pa- piermaché, brons, gips, smeed ijzer of beton. De koppen heb ben een platte vorm en lijken met een klein aantal handbewe gingen te zijn geboetseerd. Het is knap hoe de kunstenares met slechts een simpele indicatie van neus en ogen toch duidelij ke gelaatsuitdrukkingen heeft weten uit te beelden. Er is geen twijfel mogelijk over wie de en gelen en wie de slachtoffers zijn. Alhoewel: het beeldje met de ti tel 'Sisters in pain' heeft een en gelachtig gezichtje, maar kijkt moedeloos voor zich uit. Te- neergeslagen laat ze haar hoofd hangen. Zij is waarschijnlijk en gel en slachtoffer tegelijk. Symphonies o.l.v. Maurice Lut- tikhuis. Speeldata: zaterdag 2 november: Heerlen, Stads schouwburg; zondag 10 no vember: Breda, Chassé Thea ter; maandag 11 november: Amsterdam, Carré. Tijdje gratis naar museum DEN HAAG ANP Het Haags Gemeentemuse um is tot eind dit jaar gratis toegankelijk. Daarna gaat het anderhalf jaar dicht voor res tauratie. De directie besloot tot de gratis openstelling naar aanleiding van het re cordaantal bezoekers van de tentoonstelling 'Van Monet tot Matisse'. Tot 1 januari 1997 kunnen bezoekers het museumge bouw van Berlage in de oude staat bekijken. Daarna gaat het tot oktober 1998 dicht voor restauratie. Tijdens de bouwwerkzaamheden is de collectie zo veel mogelijk el ders te zien. Werken van Mondriaan hangen in het voorjaar in de Kunsthal in Rotterdam. recensie» max smith Voorstelling: 'La Musica II' van Marguerite Duras. Regie: Kim Zeegers. Vertolkers: Chnstine Ewert en Lou Landré. Première Studio I Appeltheater Den Haag, 26/10. Ook op reis. In menig liedje wordt de liefde als absoluut zaligmakend ver heerlijkt. De in maart van dit jaar op 82-jarige leeftijd overle den Franse schrijfster Margueri te Duras heeft daar een totaal andere visie op, geschraagd door persoonlijke ervaringen. Voor haar is liefde lijden. Na de genotvolle overgave gedurende de begintijd wordt die zuiver heid steevast bezoedeld door onder meer sleur, wederzijdse ergernissen en bezitsdrang. In verscheidene van haar lite raire werken, filmscenario's en toneelteksten vormen het ver langen en het zoeken naar die onmogelijke, duurzame waar achtigheid van de liefde een weerkerend gegeven. Met als bekendste voorbeeld 'Hiroshi ma mon amour'. Ook in 'La Musica', twintig jaar later ge volgd door 'La Musica II', is dit het thema. In een regie van Kim Zeegers zijn bij toneelgroep De Appel beide stukken tot één voorstelling samengevoegd. Lou Landré en Christine Ewert spelen een man en een vrouw die op de dag dat hun echtscheiding officieel wordt bekrachtigd, elkaar na drie jaar opnieuw ontmoeten. Het weer zien behelst tevens een afscheid voor altijd. Dat gebeurt in het zelfde hotel, waar ze de beginfa se van hun huwelijk hebben doorgebracht. Hij is architect en het huis dat hij speciaal voor hen beiden heeft ontworpen, was toen nog niet klaar. Na de eerste euforie verzandde het huwelijk al spoedig. Zonder dat de liefde paradoxaal genoeg be koelde. Juist daardoor ontston den er heftige ruzies. De ver twijfeling en de woede uit on macht om de liefde niet te kun nen bestendigen, leidden bijna tot een crime-passionel: hij had haar op het perron willen dood schieten. Nu tijdens dit finale rendez vous proberen ze elkaar, ge spannen tot elke vezel, de ant woorden te ontlokken op de ve le nog openstaande vragen die niet uit hun gedachten zijn te bannen. Vooral bij hem is er daarbij een hunkering naar ver zoening. Met een emotionali teit, sterk wisselend van blinde haat naar een vergevingsgezin de vertedering, van onderwor pen aanhankelijkheid naar de drang om te overheersen, van elkaar geestelijk balsemen tot kwellen, gaan ze de onderlinge confrontatie aan. Het is acteren met de precisie van een chirurg om die tegen gestelde passies en de zielepijn zonder vervelende bijverschijn selen effectief bloot te leggen. Lou Landré doet dat zo sensi tief, dat het je beklemt. Christi ne Ewert mag van mij iets min der extrovert spelen, maar dat neemt niet weg dat ook dankzij haar prachtig doorvoelde invul ling 'La Musica II' een staaltje van hoogstaand theater is ge worden. Het is wel een voorstel ling voor liefhebbers van fijnbe snaard tekstueel toneel, die het goed en geduldig luisteren nog niet zijn verleerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1996 | | pagina 17