Bill Gates: de Napoleon van het pc-universum AKO - Literatuurprijs afgesloten hoofdstuk o De AKO-prijs Onze Taal fspra. vraag is William H. Gates oprichter en direc- van Microsoft Corporation, op en begint te tieren. „Wat be- je met Microsoft is beter in het >pen van vindingen van anderen het zelf uitvinden van funda- ientele technologie. 'Man, where |ave you been?!' We waren het eerste iftwarebedrijf voor microcomputers lp de wereld, hebben Basic geschre- MS DOS, de eerste grafische toe- lassingen in Word. Sorry hoor, dat ik uitvinding van de pc aan me voor- Lij heb laten gaan, toen was ik 17 en jat ik op school." Bill Gates, bestuursvoorzitter, alge- n directeur en geestelijk leider Microsoft (20.500 werknemers, I5 miljard gulden omzet, beurswaar- jdelijlüe 100. miljard) toont zich een driftig bannetje, dat niet goed tegen kritiek s Ka(jcan Misschien is het de directheid DOS:van zijn Hollandse ondervragers. Of bisschien de jetlag die opspeelt bij vooitle rijkste man ter wereld, dankzij zijn 23,6 procents aandeel in het softwa rehuis. Een dag eerder was de mach- nog ipreker op een congres in Parijs. Bills uitbarsting, die de rest van het 'eertig minuten durende gesprek dezslechts bij vlagen zal luwen, zet de houtpanelen betim- lerde bestuurskamer in het Micro- an(jesoft-complex in Redmond (VS) onder spanning, maar bewijst ook dat Gates OoIHO) zijn kwiekheid nog niet aan het verliezen is. Integendeel: hij zal het jater zelf zeggen in antwoord op de vraag of er voor Microsoft nog wel pen leven is na Bill Gates: „Zeker, ik ben vervangbaar, maar we zullen er piet z'n allen nog een lange, lange tijd op moeten wachten om daar ^^pchterte komen." De vraag over Internet kwam niet 808' lit de lucht vallen. Internet is onver mijdelijk voor iedereen die Microsoft dezer dagen onder de loep neemt. Was het niet Bill Gates zelf die Micro- poft bijna de trein naar de toekomst liet missen, maar de wissel op het laatste moment nog met een ruk paar zich toetrok? P laagstootjes iind vorig jaar wist Bill Gates het nog :eker: 'Ik zou niet weten hoe je geld verdienen op Internet.' Maar iaar dagen later, in december, :iep hij Internet uit tot de kern van de /licrosoft-toekomststrategie en liet .200 software-ontwikkelaars hun bu- leegmaken en het hoofd met In- ;t voltanken. Een gedenkwaardi- ag voor de werknemers op de Icrosoft-campus in Redmond, waar i0 procent van de 7000 software-ont wikkelaars werkt. De gebeurtenis is inmiddels opge tuigd tot company-anekdote en wordt trots opgerakeld door Bills on dergeschikten, van wie de helft in raamloze hokken puzzelwerk ver richt. Een venster met uitzicht op het gras en de struiken van de campus, aan de buitenkant van de gang, is een medewerker pas na drie jaar ver gund. Gates heeft in een van zijn visio naire momenten ingezien dat de plaagstootjes van het bedrijfje Nets cape, met zijn succesvolle Internet- zoekprogramma Navigator, in werke lijkheid de bijl aan de wortel zetten van de zorgvuldig geboetseerde Mi- crosoft-Intel-hegemonie. Een Internet-surfprögramma (browser) is een accessoire waarvan consumenten de aankoop van een computer laten afhangen, begreep Gates, die het gevaar opeens van alle kanten op zich af zag razen. Micro soft zou zijn Windows-standaards en zijn hegemonie verliezen en worden gedegradeerd tot een modaal soft warebedrijf. Een volger en geen lei der: dat is niet Bills bedoeling. Het inderhaast door Microsoft uitge brachte Internet-surfprogramma Ex plorer heeft inmiddels tien tot vijftien procent van de markt veroverd. Niet meer dan een begin, maar eigenlijk zijn er maar weinigen die twijfelen aan de enorme macht van de Micro- soft-Intelcombinatie. Vriend en vijand geloven daarin. Niet in het minst de beleggers, die het aandeel Microsoft torenhoog de lucht in prezen, met een gemiddelde groei van 40 procent over de laatste vijf jaar en bijna 50 over het laatste. Maar de meesten zijn het er ook over eens dat Microsofts haast on aantastbare positie op de markt van pc-software via het DOS- en Win dows-platform (Windows, Windows 95, Windows NT) vooral is toe te schrijven aan extreem sluw koop manschap, boven geniaal uitvinder schap. Gales zelf, hoe slim ook, staat niet. te boek als een Willie Wortel, maar meer als een Napoleon van het pc-universum. Het idee van de Win- dows-ikoontjes, een vondst van Xer ox en behendig vorm gegeven door Apple Computer, is door Microsoft gepikt als basis voor zijn Windows- besturingssystemen. Gates slaagde er in om de tech nisch superieure concurrent Apple te isoleren en een dode hoek in te drij ven, waar de producent van door ie dereen bewonderde computers vorig jaar verlies begon te maken. Apple heeft inmiddels een hele serie knie vallen gemaakt voor het Microsoft- Intelverbond. Het levert Microsoft Windows mee met zijn Mac-pc's en kondigt om de haverklap nieuwe sa menwerkingsverbanden met Micro- soft-standaards aan. Voor zijn fans is hij 'bijna een rockster of een staatsman'. Voor zijn personeel is hij een 'sterke leider'. Bill Gates is in elk geval 'een genie'. De oprichter en directeur van Microsoft Corporation is een rijk en machtig man. Hij is de Napoleon van het pc-universum en gedraagt zich ook zo. „Zeker, ik ben vervangbaar, maar we zullen er lang op moeten wachten voor we daar achter komen." M.LLUJ.IJ.ULVIil-W Bill Gates: „Computers zullen lezen, horen, praten, denken." Sinds zijn moment van helderheid over Internet en browsers is Gates bezig met alle kracht Netscape van het net te drijven. Microsoft deelt zijn eigen zoekprogramma Explorer gratis uit en gebruikt zijn omvangrijke con necties met computerfabrikanten door ze Explorer te laten meeleveren met elke nieuwe computer, naar ver luidt tegen 4 dollar korting op elke geïnstalleerde Windows 95. Volgens Microsoft is dat niet waar. „Netscape zorgt voor zichzelf en wij doen dat voor onszelf." Gates klinkt hard en dreigend, de magere nek draait rondjes in de wijde trui hals. Niets herinnert aan zijn verblijf in de dromerige wereld van de whizz-kids die begin jaren zeventig 'bij toeval' de pc-industrie naar zich toetrokken. Gates doet van zijn her inneringen per video verslag in het vorig jaar opgerichte 'Microsoft Mu seum' vlak naast het directionele 'Gebouw 8' op de campus. Gates' twee jaar oudere mentor en mede-oprichter Paul Allen is daar te bewonderen. Allen bezit nog altijd 9,5 procent van Microsoft, is ook steenrijk, maar heeft zich terugge trokken en zijn Microsoft-miljoenen belegd in een waaier van nieuwe high-tech initiatieven. Allen was het grote technische genie achter Micro soft, een man die de computertaal voor de eerste pc schreef in het vlieg tuig van Seattle naar Arizona. Gelijkheid Het museum straalt streng geculti veerde pret en collectiviteit uit. Een poging iets van de geest van gelijk heid van de jaren zeventig in de on derneming te bewaren. Oké, Bill en zijn tweede man Steve Ballmer (5,1 procent van de aandelen) hebben een eigen parkeerplaats, 'maar hun werkkamers zijn nauwelijks groter', dat soort argumenten. Kijk, een filmpje over een werkka- mervloer die met koffiebekertjes is volgezet! Alle dagen feest bij Micro soft. 'De gratis softdrinks die alle me dewerkers per jaar opdrinken zijn ge noeg om de centrale vijver ('Lake Bill') twee maal te vullen!' Humor uit de loop van een geweer. Maar een Microsoft-employé die zijn tijd ver doet met grappen kan de tent verla ten. Iedereen werkt tien tot twaalf uur per dag, zegt vice-president per soneelszaken Mike Murray. „Bij de concurrent doen ze dat ook." Microsoft kan het zich permitteren de lat hoog te leggen: er staan elke maand 15.000 sollicitanten in de rij. Murray hoeft dan ook niet meer dan 400 werknemers per jaar het gat van 4e deur te wijzen, duizend stappen uit eigen beweging op. Een gemid deld verloop van 7 procent is niet veel. Maar de onderneming begint te veranderen, nu de gemiddelde leef tijd - momenteel nog ruim 34 jaar - per jaar omhoog kruipt en de com puter-'nerds' gezinnen krijgen. Ook Gates heeft sinds kort een kindje en ja, laatst zelfs al een paar vrije dagen opgenomen. „Bill Gates is een sterke leider", zegt Murray vanonder de slagzin 'To invent tomorrow requires vision today' ('Om morgen uit te vinden is vandaag visie nodig'). Het is niet om de tijd te doden dat hij een inleiding houdt over Bill. „De persoonlijke in vloed van Gates is groot", zegt Mur ray. „Hij is een echt genie. Hij kan zo breed gaan, en. zo diep. En alles ook nog onthouden, veel beter dan ik." Voor een buitenstaander is de per soonlijkheidscultus rond de baas ver stikkend. 'Bill', eerbiedig uitgespro ken met een zachte neerwaartse bui ging van de stem halverwege, lijkt de hele dag aanwezig in ieders hoofd, ook in die van de onderdanen uit Ne derland, waar Microsoft een vestiging heeft in Hoofddorp. „Toen hij laatst in Milaan aankwam stonden honder den fans hem zwaaiend met Micro- soft-vlaggetjes op te wachten", zegt Murray. „Bill is qua prestige bijna' een staatsman of een rockster." Het is dat Bill het zelf niet wil, „anders zouden we hem in een Pausmobiel laten rondrijden." Zenuwachtige pr-medewerksters biechtten op dat ze bang zijn dat de Nederlanders vragen aan Bill stellen 'die een slechte indruk maken.' 'Per soonlijke vragen' zijn verboden. Dus niet vragen naar Bills nieuwe huis aan de oever van de baai voor Se attle, waar een ploeg van 35 bouw vakkers al jaren aan het werk is en dat vanaf de snelweg meer op een nederzetting lijkt dan op een villa. Geen vragen over zijn gezin en geen vragen over zijn veiligheid. Vragen over 'zijn rijkdom' (van rond de 20 miljard dollar) zijn helemaal uit den boze. „Dat onderwerp is Bill echt De veldheer zelf kijkt liever naar de toekomst. („De computer wordt zo gewoon en algemeen als de telefoon maar in een hoger tempo. Compm ters zullen lezen, horen, praten, den ken"). Moeilijk want de 'hele wereld' wil zijn raad, kranten plaatsen zijn columns en boulevardbladen druk ken fotosessies met hem af. ,De pers hier heeft de neiging te veel aandacht te besteden aan ondernemingen in de pc-sector", zegt hij, „En de pers is gek op lijstjes: de machtigste man, de op één na machtigste.... Het is soms moeilijk je aandacht niet te laten af leiden waar het om gaat: de toekomst van Microsoft. Er is gewoonweg een vreselijke overfocus op die enkele persoon die toevallig de baas is van een grote onderneming." 'Komt er geen nieuwe hoofdsponsor, dan is het afgelopen' et gaat niet goed met I de AKO-Literatuurprijs (100.000 gulden). Op 19 oktober wordt de prijs voor de tiende keer toegekend, maar vrijwel nie mand weet welke schrijvers en welke boeken genomineerd zijn. Wat AKO betreft blijft het bij tien keer, want de kioskenketen vindt een literatuurprijs niet bij haar formule en assortiment passen. Dat is ook te merken. Waar de nominaties vooral in de beginja ren leidden tot hoge stapels in een speciale, promimente hoek van de boekwinkel, haalt nu menig hande laar de titels al niet eens meer uit de kast om ze bij elkaar te leggen. Bij Kooyker in Leiden heeft men de titels wel in huis. Hoewel er toch drie Leidenaars genomineerd zijn (Otter speer, Kousbroek en Van Oostrom) liggen ze verspreid in de winkel. „De dag na de uitreiking is er wel veel vraag naar het boek van de winnaar", zegt boekverkoopster Christine de Jong. „Maar het is nu veel minder dan eerdere jaren. Dat komt, denk ik, omdat er nu meerdere prijzen zijn. Er is een beetje een moeheid ingetreden bij het publiek. We hebben de nomi naties uit een krantenberichtje moe ten vernemen. Vroeger werden er grote posters toegestuurd, nu is er maar weinig reclamemateriaal. Ik moet ook zeggen dat ik de keuze van de genomineerden wat vreemd vind. Ik vind het boek van Leon de Winter bijvoorbeeld uitermate slecht. Een Voskuyl of een Gerard Reve had ik er liever bij gezien." Bij boekhandel De Kier in Leiden is de situatie al niet veel anders. Maar daar zijn de boeken van de genomi neerden wel keurig bij elkaar gelegd. „Ik denk dat Frits van Oostrom een grote kans maakt om de prijs te win nen.", aldus Els Burer. „Hij is niet al leen erg mediageniek, zijn boek is ook goed leesbaar voor een breed pu bliek. Bij Rudy Kousbroek is het heel gek gegaan. We hadden vorig jaar he le stapels van zijn boek hier liggen, maar het liep gewoon niet. Groot was onze verbazing dan ook dat dat boek werd genomineerd. Verkeerde boek De bekendmaking enkele weken ge leden van de nominaties heeft bij de toonaangevende Athenaeum-boek- handel op het Spui in Amsterdam geen enkel effect op de verkoop ge had. „Het effect is nihil," volgens Hans Stal, verkoper op de afdeling li teratuur. „Ik heb nog niemand gehad die naar een genomineerd boek kwam vragen." Bij Athenaeum, dat ook een vesti ging heeft op de Gedempte Oude Gracht in Haarlem, liggen de zes van dit jaar nog wel op een tafel bij el kaar. „Al moet ik erbij vertellen dat we van Rudy Kousbroek het verkeer de boek hadden gepakt. Iemand van de uitgeverij wees ons daarop," be kent Stal. Debutante Manon Uphoff is geno mineerd met de verhalenbundel Be geerte, Charlotte Mutsaers met Paar- dejam, Leon de Winter met de ro man Zionoco, Rudy Kousbroek voor zijn reisboek Terug naar Negri Pan Erkoms, Willem Otterspeer voor zijn gelijknamige biografie van de filosoof Bolland en Frits van Oostrom met zijn studie naar leven, werk en leefomgeving van de 13de eeuwse dichter Jacob van Maerlant: Maer- lants wereld. Met drie non-fictiewer ken en enkele minder goed ontvan gen fictie-boeken een onverwachte lijst. En ook een lijst waar met het grootste gemak schande van gespro ken zou kunnen worden en stennis over geschopt, maar zelfs dat gebeurt niet. Het is stil rond de AKO-prijs, doodstil. Niet in de laatste plaats is dat de schuld van de AKO zelf. De genomi neerden werden dit keer op achter namiddag bekend gemaakt waar dat voorheen een heel spektakel was. En Rumoer, discussies en schandalen maakten de uitreiking van de AKO-Literatuurprijs in het verleden aantrekkelijk. Als een gedoodverfde winnaar gepasseerd werd of twee auteurs gelijk eindigden in de 'strijd'om het geldbedrag van 100.000 gidden, bleef het nog lang na de bekendmaking onrustig in de auteurswereld en druk in de boekwinkel. Maar bij de tiende uitgave is het opvallend stil rond de prijs, die volgende week voor de tiende keer wordt toegekend. Wat AKO betreft is dat meteen ook de laatste keer. Het is te merken in de boekhandel: ,,Er is niet eens materiaal om op de genomineerde boeken te wijzen. Ml lllil II I Mill Wil dat was nu juist wat de AKO-litera- tuurprijs vanaf het eerste moment zo aantrekkelijk maakte: het rumoer, de discussies en de schandalen. Het idee voor de prijs was afgekeken van het Engelse equivalant Booker Prize. Kem van het nieuwste literaire gezel schapsspel was dat zes weken voor de bekendmaking van de prijs de jury met zes nominaties op de proppen kwam. Iedereen kreeg per boek een week de tijd om zelf een oordeel te vormen, wat de betrokkenheid bij de prijs en de spanning bij de bekend making (live op televisie) alleen maar vergrootte. Klacht En als dan ook nog eens een gedood verfd kandidaat werd gepasseerd ten gunste van een outsider (Mulisch en Möring) of tijdens de televisieuitzen ding twee auteurs een gelijk aantal punten kregen (Durlacher en Matsier bij Sonja) bleef het nog lang na de bekendmaking niet alleen onrustig in het boekenwereldje, maar ook druk in de boekwinkel. „Er is dit jaar totaal geen materiaal voorhanden om op de genomineerde boeken te wijzen," is de klacht uit de boekhandel. Dat is ook het bestuur van de stichting AKO-Literatuurprijs opgevallen. Voorzitter Schoemakers heeft vorige week aan het bestuur van de AKO-keten een brief geschre ven, waarin hij het bedrijf waagt voor meer en betere publiciteit te zorgen. „Vorig jaar hadden we een prachtige poster, waar boekhandelaren iets mee konden in hun winkels. Ik heb moeten constateren dat zo'n follow- up dit jaar tot nu heeft ontbroken. We zijn daar als bestuur van de Lite ratuurprijs zelf ook zeer ongelukkig mee." Het zijn tekenen dat AKO de prijs al bijna vergeten is. Als de bonus vol gend jaar weer moet worden uitge reikt, dan moet snel een nieuwe hoofdsponsor worden gevonden. AKO wil nog hooguit een a twee jaar als kleine co-sponsor optreden. „Komt er geen nieuwe hoofdsponsor, dan is het over en uit. En dat wil het bestuur koste wat kost voorkomen,' aldus Schoemakers. Veel vorderingen heeft het bestuur daarbij nog niet ge maakt. „We hebben eerst lang bin nen het boekenvak gezocht. We zijn zelfs twee keer heel dicht bij een op lossing geweest, maar beide keren ketste het op het laatste moment af." Zo heeft een andere kioskketen, Bruna, de AKO-prijs willen adopte ren. Maar Schoemakers en de zijnen willen eigenlijk liever niet meer een sponsornaam aan de prijs verbinden, zoals Bruna wilde. „We willen als het even kan een neutrale naam en daar wilde Bruna niet op ingaan." Bruna heeft wel de Gouden Strop, de prijs voor het spannende boek overgeno men. En meteen omgedoopt tot Bru na Gouden Strop. Inmiddels heeft het bestuur van de AKO-prijs het vizier gericht op bedrij ven buiten het boekenvak. „We heb ben lange tijd geprobeerd de boek handel op één lijn te krijgen. We had den een naam bedacht als Collectie ve Prijs van de Nederlandse Boek handel, of iets dergelijks. Wat zou er mooier zijn geweest? Eén prijs waar de hele handel achter stond. Helaas. Ik denk dat we er te vroeg mee zijn geweest. Ik denk dat zoiets over een aantal jaren wel kan. We zoeken dus nu naar andere sponsors. En met na me naar een die niet per se zijn naam aan de prijs wil hangen. Haakt zo'n sponsor een paar jaar later weer af, dan hoef je niet meteen weer de naam van de prijs te veranderen." De uitreiking van de tiende AKO-Litera tuurprijs is op zaterdag 19 oktober in de Beurs van Berlage in Amsterdam. De be kendmaking is live op televisie bij de VARA op Nederland 3. Presentatie: Sonja Ba- Volgende week wordt de AKO-lite- ratuurprijs uitgereikt. Het is op dit moment nog niet bekend wie hem krijgen zal. Uit de grote stapel van vorig jaar verschenen boeken zijn er eerst, geloof ik, 260 uitgekozen, en daaruit vervolgens zes. De zes beste, neem ik aan. Straks zal de jury uit die zes de allerbeste kiezen. Die zes heb ik ook gelezen. Er zitten mooie boeken bij, maar qua taal en stijl verdienen ze geen schoonheids prijs. Ik vond ze niet meevallen. Er wordt heel wat geschreven. Duizenden en duizenden manuscripten worden naar uitgevers gestuurd, die met een be leefd briefje terugkomen: niet goed genoeg om uit te geven. Alleen de boeken die daar boven uitkomen, worden gepubliceerd. Al tijd nog heel wat. Van de boeken die dan uitgegeven worden, zijn er 260 die mis schien een prijs verdienen. De beste 260 dus. Uit die 260 kiest een strenge jury de zes genomineerden. De crème de la crème. Een bescheiden stapeltje van zes superboeken. Eerbiedig blader ik in het bovenste boek. De eerste zin waar mijn oog op valt, is: 'Wa ter drenkte door haar kleding heen'. Goed, dat kan. Je schrijft een schitterend boek, en dan kan het gebeuren dat er er gens water door haar kleren drenkt. Maar merkwaardig is dat het de uitgever niet op viel. En evenmin de samenstellers van de lijst van 260. Zelfs de jury die zes genomi neerden uitkoos, liet dat water maar dren ken. Ach, zo is er altijd wel wat, denkt u mis schien. Inderdaad, het tweede boek van mijn stapeltje door de AKO genomineerden spreekt over een mes dat sneed 'aan meer dere kanten'. Voor de goede orde: de mees te messen snijden maar aan één kant. Er bestaan messen die aan twee kanten snij den, oftewel aan beide kanten. Driekantige messen bestaan niet. Waarom schrijft ie mand die bedoelt dat het mes aan twee kanten snijdt, of aan beide kanten, dat het 'aan meerdere kanten' snijdt? Dat is ten minste één kant te veel want 'meerdere' is niet twee. Vergelijk: Hij kuste haar op meer dere wangen. De schrijver van die driekantige messen is trouwens ook een liefhebber van het niet bestaande woord 'dienomtrent'. En zonder blikken of blozen schrijft hij: 'door bijna per elk verschijnsel korter van stof te zijn'. Per? Het is zeer creatief allemaal maar het ver dient niet de taalkundige schoonheidsprijs. In een opstel van 3-MAVO moet ik het fout rekenen. In het volgende boek lees ik: 'Dat boekje deed veel stof opwaaien onder de Multa- tulianen. Toen deze weer bijna was gaan liggen...'. Deze? Deze stof? Het is een auteur die daar vaker problemen mee heeft: '...heeft verschillende baantjes gehad, de een nog minder spectaculair dan de ande re.' De baantje? En was dit maar zijn enige zwakte. Hij vertelt ook: 'In oktober 1876 leg de B. het examen af als hulponderwijzer'. Bedoeld is waarschijnlijk 'voor hulponder wijzer' of'van hulponderwijzer'. Niet zo akelig fout maar toch ook niet echt sterk is de zin over meneer Van E. 'die door de volksmond ervan werd verdacht zich verrijkt te hebben...'. De volksmond, die wil wat; maar verdenken is er niet bij. Boven dien is het goed om te weten dat men van een tijdschrift niet z'n lidmaatschap opzegt maar z'n abonnement. Muggenzifterij, dat is het, en niet anders. Ik ben het volledig met u eens. Ik zou er dan ook niet over begonnen zijn als het een schoolopstel betrof. Ook niet als het een krantenartikel was. Zelfs niet als het in een gepubliceerd boek stond. Misschien zelfs niet als het in die 254 net-niet-genomineer- de boeken had gestaan. Maar nu het in die zes wei-genomineerden staat, in het mooi ste dus en het beste wat er in 1995 is ver schenen, nu kon ik me even niet inhouden. Nu weet ik ook wel dat de jury niet enkel naar het taalgebruik kijkt. Er valt aan een boek meer te beleven. Ik moet ook zeg gen, als je even afziet van het taalgebruik, dat er een paar heel mooie boeken bij zijn. Ik zal niet protesteren als er een prijs wordt uitgereikt. Maar ik stel tegelijkertijd vast, dat althans sommige genomineerden merk waardig slordig met hun taal omspringen. Namen noem ik niet; het gaat me niet om personen maar om het verschijnsel. Vanaf volgende week, ik beloof het, geen gevit meer. Lees ik dan nog ergens dat er water door haar kleren drenkt, of dat er messen aan meerdere kanten snijden, of dat de stof is gaan liggen, dan zal ik die nomtrent doen alsof mijn neus bloedt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1996 | | pagina 43