Denksport
_L
TERDAG 12 OKTOBER 1996
'bridge
hij het bridgen is het is goed om in de eer-
e slag eerst eens rustig de situatie te over
denken en dan pas de eerste kaart bij te
fcpelen. Dat blijkt uit drie spellen uit de le
Hivisie:
West was gever en allen waren kwetsbaar.
H643
V87
WEST 7
AB1098
la tweemaal pas opende Oost het bieden
net 1 kl; Zuid 1 SA (15-17 punten); West
ias; Noord 3 SA. West kwam uit met kl 2.
loe moet Oost tegenspelen? De 2 is in prin-
ipe de vierde of derde van boven met een
lonneur. Het is echter niet waarschijnlijk,
lat Zuid op twee klaverens 1 SA heeft gebo-
len. Om het contract down te spelen moet
/Vest de ruitens stoppen, iets in schoppen
lebben en een honneur in klaveren. Aan
leze drie voorwaarden zal de kaart van
(Vest niet voldoen. Zonder schoppenstop
lij West hebben NZ zeker negen slagen,
.onder ruitenstop ook. Blijft over de klave-
enhonneur. Kan het contract down zonder
Javerenhonneur bij West? Dat kan alleen
lis de schoppenkleur aangevallen kan wor-
len. Toen Oost in slag 1 een kleine klaveren
egde was het gebeurd. Alleen klaverenaas
in schoppen door zou voor Oost de hoofd-
irijs hebben opgeleverd, want dit was het
1092
v AB9
A9852
*65
V B 8 5 N H 6 4 3
10 6 3 2 T »V87
B 10 6 3 w nr* 0 7
Jatuurlijk was West met klaveren uitgeko-
nen, want dat was ook de bedoeling van de
indermaatse 1 kl-opening. In het tweede
pel ontstond een identieke situatie:
)74!
!uid als gever opende met 2 SA. Noord 3 kl;
[uid 3 ru (geen vijfkaart in een hoge kleur,
/vel een vierkaart); Noord 3 sch (geeft vier-
harten aan, om Zuid onder alle om-
itandigheden te laten spelen); Oost doublet;
'uid redoublet (ik heb goede schoppens);
Voord 3 SA. West kwam uit met sch 2, zoöls
rijn partner had aangegeven. Oost nam het
bij Zuid viel de vrouw. Wat speelt U
ia? Oost kan hoogstens zes punten bezit-
Waarom speelt de leider de vrouw bij?
(Vaarschijnlijk wil hij graag schoppen door.
[ennelijk heeft de leider negen slagen als
Dost de verkeerde kleur naspeelt. Met
loogstens zes punten bij West is de enige
deur voor voldoende slagen ruiten. Toen
)ost deze logische redenering over het
ïoofd zag en schoppen nakwam was het
;ebeurd. Dit was het spel:
'uid had 2 SA geopend met een singleton!
tfet 22 punten dorst hij niet met 1 kl te
ipenen. Nu werd een onmogelijk contract
;emaakt. Het veel betere contract van 4 ha
;aat alleen down omdat West twee introe-
'ers in schoppen krijgt. Het laatste spel uit
le landelijke competitie is een mooi spel
de leider:
A93
*75
West
Oost
vio
AHB8
H V 8 7 2
A 6
74
V
A 10 9 5
A 6 2
ik
'uid was de gever en allen waren kwets-
)aar. Na passen van Zuid opende West met
l ha; Noord 2 ru; Oost 3 sch (manchefor-
:ing); Zuid 4 ru; West 4 sch; Noord pas;
Dost 4 SA; Zuid pas; West 5 ru; Oost 6 sch.
^uid kwam uit met ruiten voor de heer van
Voord, die met kl 7 verder ging. Die slag
ia de boer naar het aas. Hoe verder?
VZ hebben goed verdedigd, want zonder de
iwitch naar klaveren had de leider een ge-
vonnen spel. Oost kan een harten yrijtroe-
:n West heeft dan nog een entre met
daverenaas. De leider kan ook nu de har-
:ens nog vrijtroeven en hopen op een 2-2
'erdeling in troef. Troef vrouw is dan een
Titré voor de hartens. De kans daarop is
ichter maar 40%. Bert te Velde op de Oost-
)laats nam een veel betere kans. Hij speel-
op dat Zuid, die duidelijk klaveren-
ïeer heeft, ook in het bezit is van 3 of 4 har-
In dat geval kan de leider al zijn troe
len afspelen en op tafel alle klaverens weg-
n. Op het laatst houdt iedereen nog
der kaarten over en moet Zuid ofwel klave-
enheer ofwel een harten laten gaan. Dat
jebeurde ook, want dit was het spel:
Diagram 6
*972
B4
AH 10963
*74
*V10 H *AHB8643
H V 8 7 2 f A 6
74 W 4^0 4V
A 10 9 5 Z V 6 2
5
10953
B 8 5 2
H B 8 3
Jert te Velde had de Zuidspeler in ei
feren-harten afgooidwang gebracht.
puzzel
dammen
Ton de Haas
Nummer 41
Oplossing
nummer 40
Horizontaal: 1. meubelstuk; 8. kortston
dige regenval; 9. strafwerktuig; 10. ruitertje;
12. vrouwenverblijf; 13. deugdzaam; 15.
bovenste halswervel; 16. ten behoeve van
(afk.); 18. bijwoord; 20. verpakkingsmiddel;
21. dichter; 22. erotiek; 24. vreemde munt;
26. als boven; 28. klap; 30. onderaardse
ruimte; 33. vr. dominee; 34. toegangsbe
wijs; 35. werktuig; 36. Touring Trophy; 37.
evenzo; 39. metalen bak; 40. gewicht; 42.
oppervlaktemaat; 45. gevaar; 48. dierenwe
reld; 49. bol garen; 51. stekel; 53. zwarte
delfstof; 54. Zuidamerikaanse bergketen;
55. speen; 56. damp; 57. Noach; 58. ont
kenning; 60. familielid; 61. boom.
Verticaal: 1. borstharnas; 2. meisjes
naam; 3. poste restante; 4. bedrukt; 5. voor
zetsel; 6. naar wezen; 7. schoeisel; 8. wal
gen; 11. baat geven; 12. hier te lande (afk.);
14. zeil; 15. in hoge mate vermoeiend; 16.
priesterkleed; 17. feeks; 19. soort slakken;
23. kleding; 25. afdruk; 27. ijzeren mond
stuk; 28. wintersponartikel; 29. onheilsgo
din; 31. strafwerktuig; 32. moment; 33. deel
Van een schip; 38. deel van het spijsverte
ringskanaal; 39. kampeerverblijf; 41. gewas;
43. krijgsman te paard; 44. erg dom; 46.
wilde haver; 47. opslagplaats; 49. been; 50.
grondsoort; 52. draaikolk; 54. god van de
liefde; 58. momenteel; 59. getijde.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters in de volgende vakjes: 28
3 54 26 31 17 29 9 49 18 57
en 27 42 58 1 43 6 41 19 52
44 45 53.
De twee woorden van de opgave van vorige
week waren: BRANDWEERMAN en POLI-
TIEPET.
Winnaars
De winnaars van een luxe dominospel zijn:
SJ. van Veen-Noordijk, Joh.
vermeerplantsoen 22, Voorschoten
(kruiswoord).
Mevr. W. Sleijser, J. Urlusplantsoen 259,
Leiden (cryptogram).
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, per briefkaart, dienen
uiterlijk woensdag a.s. in ons bezit te zijn. Indien per post wordt ingezonden, als volgt
adresseren: Redactiesecretariaat Leidsch Dagblad, Postbus 54,2300 AB Leiden.
Cryptogram
nummer 41
Horizontaal: 2. Snauw van vermoeidheid
(5); 5. Animators op motoren (10); 8. Niet in
staat om de piano te bespelen (10); 9. Werk
van een aankomend schilder (5); 11. Aan
duiding om te maken (4); 12. Heimelijk bij
de woonboot op het militaire complex (9);
16. Als bajesklant in functie (7): 18.* Niet in
het landgoed (6); 19. Overeind gebleven
dokter (14); 20. Vrouwen willen niet verge
leken worden met dit gebak (7).
Verticaal: 1. Van plan om iemand te ver
giftigen? (15); 3. Bezocht door ontroering
(9); 4. Zonder gravin zou de vloot er weinig
aan hebben (6); 6. Tot de juiste proporties
teruggebrachte dikhuid (3); 7. Groenteboer
Oplossing
cryptogram 40
Horizontaal: 4. borduurwerk;'7. kriebe
ling; 8. enkel; 9. vuist; 12. die; 13. pleegge
zin; 14. bij; 15. reismakkers; 18. vernikke
len; 19. promoties; 21. kunnen.
Verticaal: 1. rookverdrijver; 2. dubbelop;
3. branding; 5. driekleurendruk; 6. wild
vreemde; 10. tieren; 11. miss; 16. inkomen;
17. kiezen; 20. toet.
Op het moment dat deze regels
werden geschreven heeft Zoja
Golubjeva de eerste set van de
WK-match tegen Karen van Lith
op haar naam gebracht. De re
gerend wereldkampioene won
de eerste en vierde partij terwijl
de Rosmalense de tweede partij
opeiste. Dit betekent dat Van
Lith de tweede set zal moeten
winnen om uitzicht te houden
op de door haar zo fel begeerde
wereldtitel. Al met al een unieke
start dus van een WK-twee-
kamp die uitstekend georgani
seerd is en waarin de twee
hoofdrolspeelsters aantoonden
in elk geval vol op winst te wil
len spelen. Na die eerste set
moeten we echter wel conclu
deren dat Karen van Lith nog
immer een maatje te klein lijkt
te zijn voor deze titelverdedig
ster. Want Golubeva heerste in
drie van de vier partijen. Met
uitzondering dan van die twee
de partij waarin Van Lith een
huisvlijtvariant van haar trai
ner/coach Ton Sijbrands op het
bord wist te krijgen en prompt
won. Normaal gesproken zou
Van Lith zich trouwens geen be
tere trainer hebben kunnen
wensen. De oud-wereldkam
pioen beschikt over voldoende
didactische kwaliteiten om zijn
grote kennis van het spel over te
brengen. Toch vraag ik me af of
Van Lith goed weet om te gaan
met die toegevoegde waarde. Ze
lijkt namelijk in de partijen te
veel te balanceren tussen haar
P O O
(14); 10. Meer dan fatsoenlijk in praktijk ge
bracht (9); 13. Regeringskast (7); 14. Feeste
lijke ontspanning (7); 15. Geen oudbakken
gedicht (4); 17. Een omwenteling op het ge
bied van breien (4).
Diagram 1
eigen vertrouwde spel en de in
zichten van Sijbrands. De Ros
malense moet er voor waken in
de partij geen replica van Sij
brands te willen worden; daar is
heel veel meer voor nodig dan
een jaartje intensieve samen
werking. De winst op de tweede
dag was onomstotelijk de ver
dienste van Sijbrands. Het enige
dat Van Lith in feite te doen
stond was het in de juiste volg
orde produceren van de haar
door haar trainer geleerde zet
ten. Wit: Z. Golubeva; zwart: K.
van Lith (WK-match 1996).
Partij: 1. 32-28 17-21 2. 33-29
21-26 3. 39-33 11-17 4. 44-39
17-21 5. 50-44 6-11 6. 38-32 20-
24 7. 29x20 15x24 8. 31-27 10-15
9. 43-38 18-23 10. 49-43 14-20
11. 27-22 24-29 12. 33x24 20x29
13. 34-30 5-10 14. 30-25 12-17
15. 36-31 10-14 16. 31-27 7-12
17.41-36 1-6 18.47-41 12-18 19.
39-34 15-20 20. 34-30 20-24 21.
Diagram 2
44-39 4-10 22. 39-33 10-15 (zie
diagram 1) 23. 36-31 2-7 24. 43-
39 14-20 25. 25x14 19x10 26. 30-
19 23x14 27. 33x24 18-23 28.
28x19 17x28 29. 32x23 21x34 30.
40x29 7-12 en Golubeva staakte
de strijd. Een prachtig moment
voor Ton Sijbrands die de span
ning rond dit soort partijen
nauwelijks aankan. Tijd:
1.17/0.52 uur.
In de laatste en achteraf be
slissende partij gaat het in het
klassiek geworden middenspel
mis en moet Van Lith een schijf
offeren. Daarna probeert ze zich
wanhopig naar een puntende-
ling te vechten maar zonder re
sultaat. De eerste set gaat daar
door definitief naar de titel-
houdster. Wit: Z. Golubeva;
zwart: K. van Lith (WK-match
1996). Partij: 1. 32-28 18-23 2.
38-32 12-18 3. 43-38 7-12 4. 31-
27 1-7 5. 37-31 23-29 6. 34x23
18x29 7. 33x24 20x29 8. 49-43
17-21 9. 39-34 19-23 10. 28x19
14x23 11. 31-26 10-14 12. 26x17
11x31 13. 36x27 23-28 14. 34x23
28x19 15. 35-30 13-18 16. 41-37
9-13 17. 30-25 7-11 18. 44-39
11-17 19. 46-41 17-21 20. 39-33
4-9 21. 50-44 5-10 22. 43-39 6-
11 23.41-36 11-17 24. 37-31 21-
26 25. 33-28 26x37 26. 42x31 17-
21 27. 47-42 15-20 28. 39-33 20-
24 29. 44-39 18-23 30. 31-26 2-7
31. 26x17 12x21 32. 40-35 7-12
33. 45-40 12-18 34. 36-31 8-12
35. 31-26 12-17 36. 40-34 17-22
37. 28x17 21x12 38. 34-30 12-17
39. 33-28 10-15 40. 48-43 16-21
41. 27x16 18-22 42. 39-34 22x33
43. 38x18 13x22 44. 32-27 22x31
45. 26x37 9-13 46. 37-31 24-29
47. 34x23 19x28 48. 42-38 13-18
49. 30-24 3-8 50. 43-39 8-13 51.
39-34 18-22 52. 34-30 (zie dia
gram 2) 14-19. Deze stelling
heb ik geruime tijd onderzocht
op de mogelijkheden die na het
verrassende offer 28-33 38x29
ontstaan. Maar zowel na 13-18
als 22-28 is de materiële over
macht uiteindelijk toch te groot
voor zwart. 53. 25-20 19-23 54.
31-26 22-27 55. 20-14 28-32 56.
38-33 32-37 57. 24-20 15x24 58.
30x8 37-41 59. 8-3 17-22 60. 14-
10 41-46 61. 10-5 27-31 62. 5x6
31-37 63. 6-28 46-41 64. 28-5 en
de set was voor de zesvoudig
wereldkampioene. Tijd: niet be
kend. Hoe deze tweekamp ook
moge aflopen, het tot dusver
vertoonde spel is pure winst
voor de damwereld.
schaken
In zijn woonplaats Oisterwijk
is vorige week op 52-jarige leef
tijd Internationaal Meester Bert
Enklaar overleden. Samen met
leeftijdgenoot Hans Ree en de
iets jongere Robbie Hartoch
maakte Enklaar deel uit van het
destijds roemruchte Amster
damse VAS. In de jaren zeventig
behaalde Bert zijn meeste suc
cessen. Zo won hij de meester
greep van het Hoogovens- en
het IBM-toemooi, een open
toernooi in Las Palmas en een
toernooi in het Zweedse Eksjö.
Hij nam meerdere keren deel
aan de strijd om de nationale ti
tel en vertegenwoordigde ons
land op de Olympiades van
Skopje en Nice, respectievelijk
in 1972 en 1974. Op grond van
zijn resultaten werd hem in
1973 de IM-titel verleend. Toch
bleek dat Bert voor het echte
grote werk iets te kort kwam.
Nuchter als hij was besloot hij
dan ook voorrang te verlenen
aan een maatschappelijke carri
ère. Als wiskundeleraar bleef er
nog tijd genoeg over om zich
aan het schaakspel te kunnen
wijden. In een latere fase, hij
was inmiddels gehuwd met de
uit Driehuis afkomstige schaak
ster Marian Stada, raakte hij als
docent verbonden aan de Ver-
keersacademie in Breda, reden
waarom het schakersechtpaar
zich vestigde in het lommerrijke
Oisterwijk. Enige jaren geleden
openbaarde zich bij Bert een le
vensbedreigende ziekte die het
hem na verloop van tijd niet
langer mogelijk maakte zijn
werk te verrichten. Tussen de
vele ziekenhuisopnamen en be
handelingen door schaakte hij
zoveel als maar haalbaar was.
Het vormde voor hem een mo
gelijkheid om de pijn en span
ningen enigszins het hoofd te
kunnen bieden. Om haar man
zo goed mogelijk bij te staan
zegde Marian haar baan op.
Beiden behoorden nog tot de
deelnemers aan het in augustus
gehouden Lost Boys toernooi in
Antwerpen waar Bert nog kans
zag GM Ljubojevic te verslaan.
Ook deelname aan de Donner-
i
m
i
1
V
1
1
A
0
Hl
i
A
II
l!
A
llllllllll
l|:
mi
A
11
llllll
A
Ff
B
III
BS
lil
2
llllll
A
llllll
10
llllll
1
llllll
A
llllllllll
10
llllll
llllll
memorial stond op het pro
gramma, doch toen Bert zich na
de eerste ronde moest terug
trekken vreesden insiders al het
ergste. Ondanks de weinig be
moedigende vooruitzichten zat
Bert nog vol plannen. Het heeft
helaas niet zo mogen zijn. Op
dinsdag 8 oktober vond de be
grafenis op Driehuis-Westerveld
plaats.
Enklaar beschikte over een
scherpe stijl van spelen. In on
derstaande partij wordt de gril
lige Joegoslaaf Sahovic, thans
GM, volledig overspeeld. Mede
dankzij deze partij won Enklaar
in 1972 de meestergreep in Wijk
aan Zee. Weliswaar eindigde
onze landgenoot gelijk met de
Hongaar Ribli, doch winst in het
onderlinge duel deed de balans
in zijn voordeel doorslaan. EN
KLAAR - SAHOVIC
1. d4 Pf6; 2. c4 c5; 3. d5 e5; 4.
Pc3 d6; 5. e4 Le7; 6. Ld3 0-0; 7.
h3 Pe8; 8. Pf3 g6; 9. Lh6 Pg7;
10. g4 a6; 11. De2 Pd7; 12. 0-0-
0 Pf6; 13. Tdgl Ld7; 14. Pd2 b5;
15. h4. Vrijwel alle witte stuk
ken staan gereed om een aanval
op de zwarte koningsstelling te
ontketenen. Zwart tracht op de
andere vleugel iets soortgelijks
doch daartoe blijken zijn stuk
ken niet optimaal geposteerd.
15. Da5; 16. h5 Tfb8; 17.
hxg6 fxg6; 18. f4 b4; 19. Pdl
exf4; 20. e5! (Zie diagram 1) De
koningsaanval wordt ingeleid
met een doorbraak in het cen
trum. 20. f3; 21. De3 dxe5;
22. Dxe5 Dd8; 23. Lxg7 Kxg7;
24. g5. Beslissend. 24. Kg8.
Wit aan zet maakt remise(?)
Nu wint 25. gxf6 zonder twijfel
de partij doch Enklaar vindt een
veel fraaiere en ook efficiënte
manier om de partij in stijl te
beëindigen. 25. Lxg6! hxg6; 26.
gxf6 Lxf6; 27. Txg6+ Kf7; 28.
Th7+! en zwart gaf op. Na 28.
Kxg6; 29. Dh5 is het mat.
Gedurende een drietal zon
dagen is in het lucht- en ruim
tevaart-museum op Schiphol
gestreden om de titel 'Persoon
lijk Kampioen van de NHSB
1996'. Nico Vink (Lange Rocha-
de) en Laura Boshard (Euwe 2)
eindigden met 5 uit 6 verras
send gelijk en zullen nu in een
korte beslissingsmatch uit moe
ten maken wie met de titel gaat
strijken. Beide rivalen ontmoet
ten elkaar in de laatste ronde.
Laura had op dat moment 5 uit
5, Nico had twee keer geremi
seerd en dus een punt achter
stand. Hij wist dat alsnog goed
te maken. Gezien het grote ver
schil in ELO, Nico 2124, Laura
1851, zijn de beste kansen voor
Nico, temeer daar hij uit de
twee barragepartijen slechts één
punt hoeft te behalen. Laura
heeft echter in dit toernooi wel
meer voor surprises gezorgd,
dus wie weet... Er deed zich tij
dens dit door Gerda Schiermei-
er rustig geleide toernooi een
triest incident voor. Tijdens de
tweede ronde werd deelnemer
Jaap Kolleman onwel. Hij werd
met spoed via het VU-zieken-
huis naar het Amsterdamse Lu-
casziekenhuis overgebracht al
waar hij een spoedoperatie aan
het hart onderging. Later bleek
Diagram 3
Wit aan zet wint
een tweede operatie noodzake
lijk Zijn simatie zag er aanvan
kelijk hoopvol uit doch in de
nacht van 6 op 7 oktober kwam
het droeve bericht dat hij was
overleden. Jaap Kolleman is 67
jaar geworden. Sinds enige tijd
had hij zijn woonplaats Hoofd
dorp verruild voor Hoogwoud.
Hij was een markante persoon
lijkheid en een geziene deelne
mer aan talloze regionale toer-
Clubgenoot Dick van Geet
maakte mij er op attent dat een
eindspelstudie, die afgelopen
week stond afgebeeld op pagina
419 van NOS-teletekst, incorrect
is. (Zie diagram 2) De oplossing
van de, overigens onbekende,
componist luidt: 1. g4 Kf4; 2.
Kf6 Kxg4; 3. Ke5 en wit houdt
de zwarte a-pion tegen. Terecht
merkt Van Geet op dat 2. a4!;
wint. De zwarte pion promo
veert met schaak, waarna K+D
tegen K+g-pion eenvoudig wint!
OPGAVE VORIGE WEEK
(Wit: Kh3, Ta7, g6. Zwart:
Kb2, Tel, c7, f6. Wit aan zet
wint) Oplossing: 1. Tb7+! Ka3;
2. g7 Tgl; 3. Txc7 Kb4; 4. Kh4
Tg5; 5. Te7 Kc5; 6. Te5+!. De
fraaie pointe. Wit wint.
NIEUWE OPGAVE
De Tsjech O.Duras compo
neerde in 1923 een aardige stu
die waarbij wit weliswaar een
loper tegen een pion meer heeft
maar ook over een randpion
van de verkeerde kleur beschikt.
Niettemin kan wit winnen. (Zie
diagram 3).
filatelie
EEN PAAR duizend aerofilatelis-
ten zijn onlangs door halsstarrig
optreden van de posterijen van
het Chinese Beijing (Peking) de
boot ingegaan. Op 26 juni had
den ze namelijk hun brieven ter
stempeling (met eem bijzonder
poststempel) meegegeven op de
eerste lijnvlucht die de KLM
met een Boeing 747-400 uit
voerde op het traject Amster
dam-Beijing.
Gebruikelijk is dan dat de
post ter plekke deze brieven
stempelt en ze met een van de
eerstvolgende vluchten terug
geeft. De Chinezen weigerden
echter het stempelen pro deo te
doen en de Nederlandse post
wilde er niet voor betalen. Ge
volg: alle aerofilatelisten hebben
hun eerst-vlucht-enveloppen
ongestempeld weer in de bus
gekregen. Het is een keer eerder
gebeurd dat enveloppen onge
stempeld terugkwamen. Dat
was op de eerste vlucht naar Lo
mé (Togo) begin jaren 80.
Met de eerste lijnvlucht die de
KLM op 3 september met een
Boeing 767-300 uitvoerde op
het traject Amsterdam-Baku
(Azerbaïdjan) is gelukkig niets
misgegaan. Op 28 oktober kun
nen verzamelaars van bijzonde
re vluchten weer aan de bak ko
men. Dan voert de KLM met
een Boeing 747-300 de eerste
lijnvlucht uit op het traject Am
sterdam-San Juan (Porto Rico).
Poststukken die u wilt meege
ven (aan de voorzijde 1
van eigen naam en adres; tarie
ven: brief tot 20 gram 1,60,
drukwerk in omslag 1,30 en
briefkaart 1,-) moeten uiterlijk
21 oktober in een gefrankeerde-
omslag envelop gezonden wor
den naar: PTT Post de Verza-
melservice, Postbus 30051, 9700
RN Groningen. Op de omslag
vermelden: Stempel le KLM-
vlucht Amsterdam-San Juan.
Op 12 en 13 oktober wordt in
Meerssen de postzegeltentoon
stelling Limphilex XXVII gehou
den, die als thema heeft 50 jaar
Unesco. Er wordt ook een bij
zonder stempel gebruikt. Cor
respondentie kunt u zenden
naar: PTT Post de Verzamelser-
vice, Postbus 30051, 9700 RN
Groningen. Op de omslag ver
melden: Stempel Limphilex.
Ook dit jaar wordt onder
auspiciën van de Nederlandse
Bond van Filatelisten-Vèreni-
gingen in zes plaatsen (Alkmaar,
Amsterdam, Ede, Meerssen,
Middelharnis en Rotterdam) de
Dag van de Postzegel gehouden
en ook dit jaar wordt ter gele
genheid daarvan een bijzonder
stempel (afbeelding, tekst en
plaatsnaam is voor alle plaatsen
gelijk) gebruikt. Corresponden
tie met op de omslag de vermel
ding van stempel Dag van de
Postzegel moet ook in dit geval
naar Groningen.
DUITSLAND heeft 9 oktober
de 47e serie Wohlfahrtsmarken
uitgegeven en net als vorig jaar
worden typische boerenhuizen
afgebeeld: 80 40 pf., Spree-
wald; 80 40 pf., Thüringen;
100 50 pf.. Zwarte Woud; 100
50 pf., Westfalen en 200 70
pf., Sleeswijk-Holstein.
Na Oostenrijk (26 april, 5,50
s., Brucknerorgel) heeft ook
Duitsland de 100e sterfdag van
de Oostenrijkse componist An
ton Bruckner (1824-1896) her
dacht. Ook deze zegel verscheen
9 oktober: 100 pf., portret van
Bruckner en autograaf van de 3e
symfonie.
Tot slot verscheen 9 oktober
een 100 pf.-portretzegel ter ge
legenheid van de 100e sterfdag
van de Australië-onderzoeker
Freiherr Sir Ferdinand von
Mueller (1825-1896). Het gaat
hier om een zegeltweeling,
want Australië heeft Von Muel
ler op 9 oktober eveneens her
dacht met een identieke zegel in
de waarde van 1,20 (net als Duits
land in velletjes van tien stuks).
Voor 18 oktober heeft Duitsland een
100 pf.-zegel gepland om 75 jaar Do-
nauschinger Musiktagé te markeren, we
reldwijd het oudste festival voor nieuwe
muziek. Op de zegel noten en balken.
LIECHTENSTEINHet 1000-jarig
bestaan van Oostenrijk was voor Liech
tenstein op 2 september aanleiding een
90 rappen-zegel uit te ge\.
i 10 fr.-zegel m
LUXEMBURG bracht op de derde
emissiedag van dit jaar (23 september)
zes zegels in roulatie. Twee 16 fr.-zegels
(kindertekening en het beeld LAbbracció
in Esch/Alzette) zijn gewijd aan de multi
culturele samenleving in het groothertog
dom. Verder vraagt een 16 fr. -zegel (met
stempelafdruk) aandacht voor 200 jaar
registratie en domeinen en drie zegels
verbeelden martersoorten: 16 fr., das
(Meles meles); 20 fr., bunzing (Mustela
putorius) en 80 fr., visotter (Lutra lutra).
