VIKINGEN
Beurzen over wintersport
Reis door het land van de
Toerisme
Blij dorp vangt
zee-otters op
I ZATERDAG 12 OKTOBER 1996
REDACTIE ROB VAN D
Denemarken is een van die
'onbekende' landen in Europa.
'Kopenhagen' en 'voetballers'
zijn veelal de enige trefwoor
den die mensen produceren als
ze wordt gevraagd wordt naar
het beeld dat ze van deze klei
ne natie in Noord-Europa heb
ben.
ERIC JAN WETERINGS»
Een enkeling herinnert zich
misschien nog de kreet There is
something rotten in the State of
Denmark, die Shakespeare de
melancholicus Hamlet laat zeg
gen in zijn gelijknamige drama.
Denemarken is echter ook de
bakermat van de Vikingen, het
woeste zwaarbebaarde krijgs
volk dat getooid met gehoornde
helmen zo'n duizend jaar gele
den de Europese kusten onvei
lig maakte. Hoewel, woest? Re
cente opgravingen tonen aan
dat tussen 700 en 1100 in Dene
marken, Noorwegen en Zweden
een beschaving bestond die in
weinig lijkt op het bij velen
gangbare beeld. Denemarken
heeft deze periode uit haar ge
schiedenis opgepoetst en op di
verse plaatsen routes uitgezet
langs musea, archeologische
vindplaatsen en andere histo
risch interessante plekken.
De Vikingen (ook wel bekend
als Noormannen) bevoeren tus
sen ongeveer 750 en 1050 met
hun snelle, wendbare schepen
een groot deel van de toen be
kende wereld. In het noorden
bezochten zij onder meer
Groenland en IJsland en in het
zuiden de kusten van Noord-
Afrika. In het oosten voeren zij
tot aan de Kaspische Zee, terwijl
zij aan de andere kant van de
wereld de kust van Noord-Ame-
rika bereikten. Op verschillende
plaatsen stichtten zij vaste ne
derzettingen, zoals in het huidi
ge Normandië en op verschil
lende plaatsen in Engeland en
Ierland.
Rovers
Bij hun bezoeken traden zij af
wisselend op als handelaars,
ontdekkingsreizigers, kolonisten
en niet in de laatste plaats als
rovers en veroveraars. Vooral de
rijkdommen van niet of nauwe
lijks verdedigde kloosters in de
kuststreken van Europa waren
een rijke en makkelijke prooi.
Het zijn deze plundertochten
die de Vikingen (vooral in later
geschreven verhalen) hun kwa
lijke reputatie bezorgden.
Slechts een klein deel van de
Noormannen nam echter deel
aan de tochten overzee. In
Noord-Europa leefden ze op
grote boerderijen, die na ver
loop van tijd zo veel landbouw
producten opbrachten dat daar
door een omvangrijke handel
groeide. Op marktplaatsen ves
tigden zich vervolgens allerlei
handwerkslieden, waardoor de
eerste steden ontstonden.
De oudste stad van Noord-Eu
ropa die op deze manier in het
zuidwesten van Jutland rond
het jaar 700 ontstond, is Ribe.
Sinds 1976 zijn in dit fraai ge
conserveerde plaatsje opgravin
gen gedaan, die voor een deel
worden tentoongesteld in het
Denemarken maakt van Noormannen toeristisch 'selling point'
museum Ribes Vikinger. Naast
duizenden stukken gereed
schap, glas, sieraden en andere
zaken toont
onder meer foto's, maquettes
en dwarsdoorsnedes van opgra
vingen hoe de Vikingen leefden.
Sinds het in juni zijn deuren
(her)opende, kreeg het al
140.000 bezoekers over de vloer.
Heidens
Vooral de grafvondsten zijn van
groot belang geweest, vertelt ar
cheologe Lene Lund Feveile.
„We hebben een aantal heiden
se graven gevonden uit de acht
ste eeuw, met daarin urnen en
•grafgoederen die de doden op
hun reis meekregen. Daar zitten
prachtige voorbeelden van glas
kunst bij. Je kunt je niet voor
stellen dat die voorwerpen ge
maakt zijn door een stel bloedi
ge wildemannen.
De archeologe vond ook graven
uit de 10e eeuw, waarin com
plete skeletten werden aange
troffen, maar geen grafgoede
ren. „Dat betekent dat het
christendom toen zijn intrede
had gedaan. Christenen begroe
ven hun doden, zonder grafge
schenken, terwijl de Vikingen ze
cremeerden. De religie is in die
tijd het belangrijkste verschil
tussen de aanvankelijk heidense
vikingen en de al gekerstende
volken." In het begin van het
tweede millennium breidde het
christendom haar invloed in
Noord-Europa steeds verder uit.
„Vikingen zijn dan ook niet uit
gestorven", verklaart Lene Lund
Feveile, „ze werden christenen
en gingen op in de Europese
Bibby Geoffrey, een Engelsman met Vikingbloed: „Je zou Vikingen de probleemjongeren v
hun tijd kunnen noemen."
beschaving." Naast het muse
um heeft Ifrbe even buiten het
stadje ook nog een Viking-cen
trum, waar een nederzetting uit
ongeveer het jaar 1000 wordt
nagebouwd. 'Bewoners' tonen
hoe het dagelijks leven er inder
tijd uitgezien moet hebben. De
aanwezigheid van die attracties
stemt de directeur van het
plaatselijke toeristenbureau tot
grote tevredenheid. Zelfs de ver
onderstelling dat bij Vikingen
veel mensen aan buurland
Noorwegen denken, brengt
haar niet van haar stuk.
„Tussen Denen en Noren is
geen strijd over het claimen van
Vikingen", constateert Bente
Soderby. „Bij Noorwegen zegt
iedereen direct 'fjorden', maar
Denemarken heeft niet zo'n sel
ling point. Als je mensen vraagt
wat ze bij Denemarken denken,
blijft het stil. Vikingen geven
ons de kans om Denemarken
als toeristische bestemming te
verkopen. Verder verschaffen ze
ons ook zoiets als een nationale
identiteit. Denen zijn een be
scheiden volk en zo'n bescha
ving uit het verleden geeft de
mensen toch iets om trots op te
zijn."
Aarhus
Ook de stad Aarhus aan de
oostkust van Jutland is een ou
de Vikingplaats. In het centrum
bevindt zich - drie meter onder
het huidige zeeniveau - een ex
positieruimte waar de resulta
ten van opgravingen zijn te
zien. Door een eeuwenlange
(uiteindelijk drie meter hoge)
ophoping van rommel en aarde
is dit een van de rijkste archeo
logische vindplaatsen. De bo
dem gaf hier in de afgelopen ja
ren onder meer 27.000 pot
scherven, 105.000 dierlijke bot
ten, 71 ijzeren messen en 104
slijpstenen prijs. De expositie
ruimte ligt een beetje wegge
stopt bnder een modern bank
gebouw.
Even buiten Aarhus op het
landgoed Moesgaard ligt een
prehistorisch museum dat
eveneens een groot aantal ar
cheologische vondsten toont.
Zo is er onder meer een gtaf,
waarin twee lijken werden ge
vonden. Waarschijnlijk betreft
het de rustplaats van een edel
man, die samen met zijn knecht
werd begraven. Van een van de
lichamen zijn de handen ge
bonden, terwijl het hoofd is af-
Bibby Geoffrey, een Engelsman
met Vikingbloed, die bezoekers
op Moesgaard rondleidt: „Dat
laatste kan ook een praktische
kwestie zijn geweest. De knecht
was veel langer dan zijn baas.
De man paste anders niet goed
in de kist." Gehuld in Vikingkle-
ding (leren schoenen en met le
deren banden bijeen gehouden
kleden) doet de bebaarde Geof
frey zijn verhaal. Ook hij pro
beert het 'oude' beeld van de
Vikingen te nuanceren. „Uit al
les wat is gevonden blijkt wel
dat ze ten onrechte alleen i
bekend staan als vechters. Dat
gold echter maar voor een paar
mensen dat er gedurende een
deel van hun leven per schip op
uittrok. Je zou ze de probleem
jongeren van hun tijd kunnen
In Nederland worden binnenkort drie grote win
tersportbeurzen georganiseerd: de Ski-Happ in
Rotterdam (de langst bestaande) en de Ski-Inn, die
deze maal niet alleen in Den Bosch wordt gehou
den, maar - voor de eerste keer - ook in Zwolle.
De Ski-Happ (van 17 tot en met 20 oktober in
Ahoy') is de laatste tijd van een typische 'reisbeurs'
veranderd in een expositie waarop naast allerlei
toeristische organisaties ook de nieuwste skikle
ding en -materialen aan de bezoekers worden ge
toond. Ceritraal staan dit keer de landenpaviljoens
van alle, voor Nederland belangrijke wintersport
naties, waaronder ook 'verrassingen' als Andorra
en Turkije. Het paviljoen wordt opgeluisterd met
een Frans terras en een Amerikaanse pub.
Verder meer dan normale aandacht voor skiën
voor kinderen, een nieuwe skisimulator waarop
koene bezoekers namaak-afdalingen kunnen ma
ken en modeshows. De Ski-Happ is op donderdag
en vrijdag geopend van 14 tot 21 uur en op zater
dag en zondag van 11 tot 17 uur.
De Ski-Inn te Zwolle (van 18 tot en met 20 oktober
in de IJsselhallen) en Den Bosch (van 25 tot en met
27 oktober in de Brabanthallen) schenken vooral
veel aandacht aan vijf Spaanse skigebieden. Maar
natuurlijk kan ook informatie worden ingewonnen
over traditionele wintersportbestemmingen als
Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk. Er is een na-
maak-langlaufpiste uitgelegd en per traditie zullen
een Oostenrijks kunst-skiteam en snowboarders
demonstraties geven op de kunst-skischans. De Ski
Inns zijn op vrijdag en zaterdag van 12 tot 22 uur
geopend en op zondag van 10 tot 18 uur.
Demonstraties op kunst-skibanen trekken altijd veel belangstelling op ski-beurzen.
Diergaarde Blijdorp wordt het eerste
en enige opvangcentrum voor zee-ot
ters in Europa. De Amerikaanse Fish
en Wildservice heeft dit aan de Rotter
damse 'zoo' gevraagd, omdat zij re
gelmatig jonge, hulpbehoevende zee
otters in Alaska vindt die zij nergens
kwijt kan. Amerikaanse dierentuinen
zijn niet geïnteresseerd in mannetjes,
omdat zij te veel verzorging nodig
hebben. Vrouwtjes zijn wel gewild,
omdat de dierentuinen hiermee kun
nen fokken. Diverse, in het wild leven
de mannetjes zijn door dit beleid de
afgelopen jaren overleden.
De opvangcapaciteit van Blijdorp is
beperkt, dus zal Blijdorp in de toe
komst misschien zee-otters moeten
weigeren. Maar wellicht dat een grote
groep kan worden ondergebracht in
het nieuwe Oceanium, dat aan de an
dere kant van de spoorlijn zal worden
gebouwd. De opgevangen dieren zul
len (zodra ze volwassen zijn) worden
overgeplaatst naar andere dierentui
nen in Europa. De zee-otters kunnen
niet worden teruggeplaatst in het
wild, omdat ze in gevangenschap ge
wend raken aan mensen. In het wild
zouden zij zichzelf in levensgevaar
brengen.
Voor één probleem rond de
beeldvorming heeft ook Geof
frey geen verklaring: die merk
waardige, bij het vechten erg
ongemakkelijke hoorns die de
Vikingen op hun helmen gedra
gen zouden hebben. Voor uitleg
verwijst hij naar archeologe Le
ne Lund Feveile van het muse
um in Ribe, die met een ont
nuchterende verklaring komt.
„Waarschijnlijk zijn die hoorns
een Duits verzinsel uit de 19e
eeuw, bedoeld om de opera's
van Richard Wagner een beetje
leuk aan te kleden."
E I SBERCHTEN
Kindercircus
In het Land van Ooit in Drunen kan het t
publiek tot en met 27 oktober genieten van c
stellingen door jeugdige trapezewerkers, koorddansers,
goochelaars en clowns. De jongste artiesten zijn 5 jaar:
de oudsten 16. Aan het tweede Kindercircus Festival
doen zestien jeugdcircussen mee en er zijn elke dag
voorstellingen tussen 15 en 17 uur.
Informatie: 04 16 - 37 77 75.
Kijkje in het gebit
'De Opening' is de toepasselijke titel van de t
stelling, waarmee het Utrechts Universiteitsmuseum de
deuren opent van zijn nieuwe onderkomen. Het muse
um beschikt nu over het drastisch verbouwde, vroeg-
20e eeuwse Botanisch Laboratorium aan de Lange
Nieuwstraat 106 in Utrecht. De openings-expositie
toont de cultuurgeschiedenis van het gebit. Te zien is
onder meer hoe tanden en kaken zich in de evolutie
ontwikkelden en wat er vroeger gedaan kon worden
aan kiespijn en tandbederf. Het nieuwe museum her
bergt nog zes andere tentoonstellingen; onder meer
een rariteitenkabinet en een verzameling medische in
strumenten.
Info: 030 - 25 38 00 8.
Legoland in USA
Er komt een derde Legoland. Na de oer-vestiging in De
nemarken (Jutland) en de dependance in Engeland
(Windsor) die dit voorjaar werd geopend, komt er ook
een Legoland bij San Diego in Californië. Het park
moet in 1999 klaar rijn. Volgens het vakblad Reisrevue
heeft de directie van het concern tot de uitbreiding be
sloten omdat "Windsor' een doorslaand succes is. De
Britse vestiging trok in het eerste seizoen circa 1,4 mil
joen bezoekers.
Griezelen in Achterhoek
In de Achterhoek spookt het tot 27 oktober. Op een
aantal plaatsen staan allerlei activiteiten in het teken
van sagen, legenden, geheimen, mysteries en andere
griezelige gebeurtenissen, bedoeld voor mensen met
roestvrijstalen zenuwen. Zo kan in kasteel Huis Bergh
in 's-Heerenberg een bezoek worden gebracht aan de
toren, waar de tot de brandstapel veroordeelde 'heks'
Mechteld ten Ham in 1605 gevangen zat en op het pro
gramma staan ook smokkelroutes voor fietsers en wan
delaars, griezeltochten per huifkar, kinder-spookarran-
gementen, sagensafari's, griezelvoorstellingen in het
poppenkastparadijs Het Land van Jan Klaassen in
Braamt en nachtelijke witte wieven tochten.
Info: VW Achterhoek, telefoon 05 75 - 51 93 30.
Nieuwe Maasroute
De toeristische federaties van een aantal Belgische pro
vincies hebben een nieuwe routekaart voor de Maas
vallei uitgegeven. In de folder wordt uitgebreid inge
gaan op de recreatieve mogelijkheden op de oevers van
de in België 192 kilometer lange Maas. Uiteraard komt
kanovaren aan bod, maar ook steden, kastelen en mu
sea. De routekaart kan worden aangevraagd bij het Bel
gisch Verkeersbureau in Haarlem, telefoon 023 -
53 44 43 4.
ANWB-gidsen
Bij de ANWB verscheen zojuist een groot aantal winter
sport-brochures. Voor het honderd pagina's tellende
boekje ('Ski-toppers in de Alpen') waarin twintig popu
laire ski-oorden uitgebreid worden beschreven moet
4,95 gulden worden betaald; de ledenwijzers met onder
meer informatie over de belangrijkste wintersportlan-
den, het onderhoud van ski-materiaal, snowboarden en
autorijden in de winter zijn gratis. Het boekje en de le
denwijzers rijn verkrijgbaar bij alle ANWB-verkoop-
punten.
Franse chalets
Het Frankrijk Huis in Amsterdam (niet
met het Maison de la France) heeft een internet-pagina
geopend (http://www.qqq.com/hfh) met daarop huur-
mogelijkheden van chalets in de Franse Alpen. De
formatiepagina's worden opgeluisterd met foto's v
accommodaties. Via e-mail kunnen aanvullende inlich
tingen worden gevraagd. Sinds deze maand vertegen
woordigt Het Frankrijk Huis tevens de wintersport
plaats Les Arcs. Er is onder meer een speciaal Les Arcs
info-nummer geopend (020 - 42 08 12 9).
Verdere info: Frankrijk Huis, telefoon 020 -
62 30 32 5.
de
Bosdagen
Tot en met 27 oktober staan overal op de Veluwe bos
wachters en natuurgidsen klaar om wandelaars door de
bomen het bos te laten zien. Ook schaapherders orga
niseren rondleidingen. Verder behoort het observeren
van wild tot de mogelijkheden. Op het programma
staan bovendien vertelmiddagen, natuurtochten per
huifkar en bezoeken aan tuinen en landgoederen. Veel
activiteiten zijn afgestemd op de jeugd. Een gratis over
zicht van de activiteiten is verkrijgbaar bij de Veluwse
VWs en het Gelders Bureau voor Toerisme, telefoon
026 - 33 32 03 3.
