'Leren is niet nutteloos maar minder belangrijk'
Op het missiepad naar Duitsland
Leiden Regio
'Meneer Bos':
geen kwaad
woord over
de jeugd van
tegenwoordig
Kerk Samenleving
ZATERDAG 12 OKTOBER 1996
Leraren Sistermans en Van de Laar na ruim dertig jaar weg bij Bonaventura en Agnes
Het gefuseerde
Aquino College
bestond tot voor
kort uit twee be
kende Leidse ka
tholieke scholen:
het Agnes Lyce
um en het St. Bo
naventura Lyce
um. De scholen
stonden vlak bij
elkaar aan de Eij-
merspoelstraat
en de Mariën-
poelstraat. In
middels vaart het
Aquino voor
mavo, havo,
atheneum en
gymnasium on
der één vlag ver
der. „Ik vind het
jammer dat ik de
vruchten van de
fusie niet meer
zal plukken. Het
ren. Net nu het
allemaal gaat
lukken, ben ik
weg", zegt André
Sistermans. „De
groei maak ik
niet meer mee."
Van de Laar: „Je kunt het ook anders
bekijken: je kunt met een gerust hart
weg want het gaat goed."
Beide leraren, Sistermans aan het
Bona, Van de Laar aan het Agnes,
hebben de scholen begin jaren zes
tig in hun onstuimige groeifase
meegemaakt. „Het waren scholen
met twee verschillende culturen,
maar er was geen sprake van con
currentie. De scholen puilden uit."
Van de Laar: „Maar het was natuur
lijk wel een vreemde situatie: twee
katholieke scholen zo vlak naast el
kaar. Verder was er niks in de stad."
André Sistermans: „Ik gaf op het Bo
na les en mijn kinderen zaten op het
Agnes." Egi van de Laar: „Voor mij
gold het omgekeerde."
Na ruim dertig jaar onderwijs in
Leiden is er veel gebeurd. „Je kunt
aan de kinderen zien wat er in de
maatschappij verandert", zegt Sis
termans. „Maar de kinderen zelf zijn
hetzelfde: ze zijn nog steeds enthou
siast, zitten vol onzekerheden. Qua
omgangsvormen is er wel het één en
ander veranderd: het is makkelijker
en losser nu. Ik weet nog wel uit de
begintijd dat de rector, een pater,
Samen hebben ze vele duizenden kinderen
in de klas gehad. En dat is te merken: ook
nu nog lopen ze regelmatig oud-leerlingen
tegen het lijf. „Je komt ze overal tegen.
Vorige week nog één in Nijmegen, heel
leuk. Sommigen lopen achter de
kinderwagen, anderen zijn al in de
veertig." André Sistermans (59), oud-leraar
Frans, en Egi van de Laar (61), oud-leraar
aardrijkskunde, hebben gisteren feestelijk
afscheid genomen van het Leidse Aquino
College. De docenten hebben
respectievelijk 34 en 32 jaar voor de klas
gestaan van voorheen het Bonaventura en
Agnes Lyceum. Voor beiden geldt dat ze
'de kinderen' het meest zullen missen. Het
tweetal gaat met VUT.
aan de deur stond en alle leerlingen
kende. Bij het binnenkomen sprak
hij de jongeren aan. Als hun haar
dracht hem niet aanstond, zei hij: 'Jij
gaat morgen naar de kapper'. Zulke
dingen kun je je nu niet meer voor
stellen. Nu hebben de kinderen geen
heilig ontzag meer voor de leraar.
Dat is aangenamer."
„Ja, het betekent ook dat je per
soonlijker met de leerlingen kunt
omgaan", zegt Van de Laar. „Veel
meer zaken zijn bespreekbaar; kin
deren komen bij je als ze emotionele
problemen hebben. Vroeger was al
les veel formeler: ouders belden je 's
avonds bijvoorbeeld nooit op. Dat
lieten ze wel uit hun hoofd. Nu ge
beurt dat wel. Ze vroegen mij op ou
deravonden: 'Wat vindt u nou het
beste voor mijn kind?' Tegenwoor
dig weten ze het allemaal beter."
Dat beaamt Sistermans. „Je moet je
nu als leraar meer verantwoorden.
Vroeger had je meer autoriteit, maar
ik vind de situatie nu beter.
Van de Laar is op school actief ge
weest om persoonlijke problemen
van de leerlingen onder deskundige
aandacht te brengen: hij was lid van
het consultatieteam dat
samenwerkte met de
Jeugd - Psychiatrische
Dienst en de Riagg. „We
konden natuurlijk wel
luisteren en aandacht
geven, maar hadden de
deskundigheid niet in
huis om echt te kunnen
helpen", vertelt hij. „De
psychiater haalde de
ernstige gevallen er zo
uit. Wij hebben als leraar
de taak om signalen op
te pikken, de kinderen
op te vangen en ze door
te verwijzen. De samen
leving is veranderd: er
zijn veel meer kinderen
uit gebroken gezinnen,
jongeren met emotionele
problemen."
Een andere verandering
betreft het onderwijs.
Werd vroeger veel ge
werkt met pen en papier,
dictaten en boeken, van
daag de dag nemen de
computer en de videore
corder een belangrijke
plaats in in de klas.
„Leerlingen komen min
der om te leren: vroeger
kwam je voor kennis
naar school, nu kom je om een di
ploma te halen. Iets leren kun je net
zo goed ergens anders", zegt Sister-
Kennis komt nu via de tv en In
ternet", meent Van de Laar. „Kinde
ren stellen ook andere vragen. Of dat
leuker is? Dat vind ik een moeilijke
vraag", zegt Sistermans. „Dingen
veranderen: je moet als school oplei
den voor de toekomst en niet voor
het verleden. Vroeger stond kennis
centraal. Nu is er aandacht voor het
individu in de groep. Leren is niet
nutteloos maar minder belangrijk."
Van de Laar: „In het aardrijkskun-
delokaal stonden de videobanden
achter me. Als ik over het oerwoud
vertelde, kon ik ook laten zien hoe
het eruit ziet. En dat beklijft beter bij
de leerlingen. Je hebt nu veel meer
didactische mogelijkheden. Vroeger
stampte je encyclopedische kennis
in je hoofd, nu is alles abstracter, de
leerstof is thematischer. Het gaat om
inzicht en vaardigheden in plaats
van feitenkennis. Ik vind dat een
gunstige ontwikkeling. Ik hoefde de
laatste jaren echt niet meer met
mijn dia's aan te komen. Dan lach-
Egi van de Laar (links) en André Sistermans: „Het contact met de leerlingen zullen we het meest
foto dick h
ten de leerlingen me vierkant uit:
'Daar heb je die oude weer met zijn
toverlantaarn'." Sistermans: „Bij
Frans ging het vroeger vooral om de
grammatica, nu is er veel meer in
formatie over het land en ligt het ac
cent op het spreken en verstaan."
„De zaak heeft lang stilgestaan",
zegt Van de Laar. Vroeger werd er
veel gedicteerd, ook een handige
truc om de rust in de klas te bewa
ren, maar tegenwoordig vragen vwo-
leerlingen: 'Had u dat niet even kun
nen kopiëren?"'
Sistermans: „Het is van levensbe
lang als docent om met je tijd mee
te gaan, anders word je afgebrand."
Klagen over dé 'jeugd van tegen
woordig' is iets dat jiiet bij het twee
tal opkomt. „Dat geeft geen pas en is
onzin. Je moet eerst naar jezelf kij
ken." „Het is geen rustig baantje",
zegt het tweetal. „Maar als je ge
schikt bent voor het vak en blijft
werken aan je professionaliteit, is
het niet zwaarder dan andere ba-
Sistermans en Van de Laar kijken
met tevredenheid terug op hun
schoolloopbaan. „Die 34 jaar nemen
ze me niet meer af', zegt Sister
mans. „Ik blijf nog een paar dagen
per week doorgaan met mijn werk
bij het Interfacultair Centrum voor
Lerarenopleiding, ICLON, van de
Leidse universiteit. Dus ik val niet in
een zwart gat." Sistermans is ook ac
tief in de Leidse afdeling van de Eer
ste Nederlandse FietsersBond en
voorzitter van de vrijwilligers van de
Pieterskerk.
Van de Laar heeft ook voldoende
interesses in huis, tuin en op het
sportieve vlak. Hij was 14 jaar raads
lid en zes jaar wethouder van Voor
hout. „Dat waren zware jaren. Maar
die afwisseling heeft me ook over
eind gehouden en het onderwijs
heeft van die ervaring kunnen profi
teren- Als het over ruimtelijke orde
ning ging, kon ik zo de praktijkvoor
beelden uit de kast pakken."
Sistermans: „Verjonging is goed
voor een school." Van de Laar: „Het
is een stukje samenleving in door-
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
„De schooljeugd was als een groot
gezin voor mij." De leerlingen van
het Aquino College kennen nem als
'meneer Bos'. Arie Bos (61) was in
1974 de opvolger van juffrouw An
nie. Na 22 jaar koffie en thee te heb
ben geschonken op het Bonaventura
Lyceum, het latere Aquino, en
repen en gevulde koeken te hebben
verkocht, gaat Bos met VUT. „En
geen kwaad woord over de jeugd
van tegenwoordig."
Meneer Bos moest in de begintijd
wel wennen. „Het was een hele ver
andering voor mij: ik werkte voor die
tijd veel buiten in de natuur, aa
aanleg van parken enzo. In
schoolgebouw voelde me als eei
in een vreemd pakhuis. Juffrouw An
nie heeft mij ingewerkt, Ik moest le
ren om met jongelui om te gaan.
was geen dictator: je kunt de j
beter met een glimlach benaderen
en de leerlingen bij hun voornaam
noemen. Geen 'jij' of 'lummel' zeg
gen, dus."
„De eerst tien jaar waren voor mij
druk en zwaar: ik stond er alleen
voor en moest veel 's avonds
ken. Gelukkig kreeg ik later hulp van
Bets en de leerlingen hielpen mij
ook wel tijdens de pauze. De rector
vond het niet leuk dat ik ook wel
eens tijdens de lessen iets aan de
leerlingen verkocht. Maar als ik ze
dan tevreden naar de klas zag terug
gaan, was ik blij. Het studeren leed
er niet onder, dacht ik."
„Veel steun kreeg ik van rector
Pleij tijdens de ziekte en het overlij
den van mijn vrouw. Onze vier kin
deren hebben ook op het Bonaven
tura examen gedaan. Nu ik niet
meer werk, gaan mijn gedachten
nog wel eens uit naar de school. Het
redactie dick v
'Het Onze-Vcider en de zegen doe ik in het Nederlands'
F
L O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
071-5356356
Niet alleen bij een begrafenis
maakt de remonstrantse
predikante E. Laman Trip een extra
reisje naar het Noordduitse
Friedrichstadt. Ook voor een
doopplechtigheid stapt ze in de
auto voor de 450 kilometer lange
tocht tussen haar woonplaats
Warnsveld (bij Zutphen) en
Friedrichstadt, gelegen in de
deelstaat Sleeswijk-Holstein. „Ik ga
er één keer per maand naar toe,
maar de dood houdt daar niet
altijd rekening mee. Het kan op
een gegeven ogenblik gebeuren,
dat er iemand overlijdt en toch
door de eigen predikant graag
begraven wil worden. Dan reis ik er
ook naar toe."
Predikante E. Laman Trip: „De zegen moetje uit het diepste van je ziel doen. Dan voel ik, dat ik dit alleen in mijn moedertaal
moet doen." foto gpd
Met een kleine onderbreking is
de 72-jarige zieleherder al zo'n
dertig jaar op het missiepad
naar de oosterburen. „Vroeger
maakte ik er een lang weekein
de van, nu blijf ik er vijf dagen,"
aldus de actieve predikante, die
ook in eigen land nog heel wat
kilometers maakt voor predika
ties en cursussen.
De remonstrantse binding tus
sen Nederland en Duitsland
heeft te maken met de geschie
denis en grijpt terug naar het
begin van de zeventiende eeuw.
De ongeveer 150 gemeentele
den in Friedrichstadt zijn nako
melingen van Nederlandse re
monstranten, die na de 'Synode
van Dordrecht' in 1619 niet
meer in eigen land hun gods
dienst konden uitoefenen. In
feite werden ze toen hier ver
volgd.
Een deel van hen vertrok nood
gedwongen naar het zuiden,
een andere groep week uit naar
Duitsland, waar de 19-jarige
hertog Frederik III van
Sleeswijk-Holstein-Gottorfde
remonstrantse vluchtelingen
een stuk grond aanbood waar
ze een stad konden stichten, om
vrijelijk hun godsdienst uit te
oefenen.
„De remonstranten zaten drie
eeuwen geleden ook in de her
vormde kerk, die toen de Gere
formeerde Kerk der Nederlan
den heette. Ze werden eruit ge
zet toen er een conflict ont
stond tussen twee hoogleraren
over het leerstuk van de praede-
stinatie."
Dit theologische geschil leidde
op een gegeven ogenblik tot een
gezagskwestie over de belijde
nisgeschriften, te weten de Hei-
delbergse Catechismus en de
NederlandseGeloofsbelijdenis.
Geloofsinzicht
De remonstrantse predikanten
moesten een 'akte van stilstand'
tekenen. De meesten weigerden
dit, met als gevolg dat ze niet
meer de kansel op mochten.
Ook samenkomsten van re
monstranten werden verboden.
In het geheim werd toen de Re
monstrantse Broederschap op
gericht in Antwerpen en in Rot
terdam. Vanaf 1619 tot zeker
1625 waren de remonstranten
absoluut monddood. „De re
monstranten die wegtrokken
bouwden in Sleeswijk-Holstein
een stad volgens Hollands mo
del", aldus Laman Trip.
Waarom juist naar dit gebied?
„Er kwamen in die tijd veel
vrachtvaarders die naar het
noorden gingen, onder meer
voor de walvisvangst. Die kwa
men voor-zaken op bezoek bij
de jonge hertog Frederik III. Bo
vendien trokken in die tijd ook
veel andere Nederlanders naar
Sleeswijk-Holstein, waar ze
werkten aan de dijken van de
Waddenzee. De hertog had
sympathie voor de geloofsge-
dachte van de remonstranten."
Maar dat niet alleen. De hertog,
die onder invloed stond van zijn
moeder, wist dat de Nederlan
ders prima handelslieden wa
ren. En Friedrichstadt kwam te
liggen tussen de Eider en de
Treene, twee riviertjes die des
tijds een drukke handelsroute
vormden naar de Oostzee. De
hertog hoopte dat de remon
stranten een economische im
puls zouden geven aan zijn ei
gen 'rijk'.
Intellectuelen
De remonstranten die naar
Sleeswijk-Holstein waren ge-
vlucht, worden door Laman
Trip als intellectuelen omschre
ven: „Mensen die geld en in
vloed hadden. Zij pompten dus
ook geld in dat gebied. Velen
gingen ook weer terug naar Ne
derland toen de vervolging van
de remonstranten minder werd.
Ze konden toen weer hun kerk
jes bouwen, zij het niet aan de
openbare weg."
De Remonstrantse Gemeente
van Friedrichstadt bleef bestaan
(onlangs is het 375-jarig bestaan
gevierd van gemeente en stad).
„De gemeente is door de eeu
wen heen altijd bediend door
Nederlandse predikanten. De
stad is klein gebleven, want van
de handelsdroom van de hertog
is niet veel terecht gekomen.
Friedrichstadt was overigens
niet alleen een plaats voor re
monstranten, maar moest vol
gens de hertog ook een vrijstad
worden voor andere gelovigen.
En dat is typisch remonstrants.
Wij zijn een ondogmatische
kerk, die het principe huldigt
van vrijheid en verdraagzaam
heid."
Tegenwoordig is Friedrichstadt
een toeristische trekpleister, een
typisch Hollandse stad met
rechte straten, grachten en hui
zen met de Nederlandse renais
sancestijl. „Wij hebben er ook
een huisje, dat je ook aantreft in
de Zaanstreek." De gemeentele
den - 'het Nederlandse karakter
ligt hen na aan het hart' - staan
erop, dat de Nederlandse predi
kante maandelijks voorgaat in
de dienst, catechisatie geeft en
huisbezoeken aflegt. Friedrich
stadt heeft het Gelderse Does
burg als partnerstad.
„Dat is gekomen omdat ik in de
jaren zestig predikant was van
Doesburg en van Friedrichstadt.
Belangrijk was toen om Neder
land en Duitsland weer met el
kaar in goed contact te brengen.
Zowel mijn man als ik vonden
dat je in dat kader bij de jonge
ren moest beginnen. Zo hebben
wij meteen een uitwisseling op
touw gezet van catechisanten.
Dat is uitgebreid naar de scho
len. Volgend jaar zal het 25 jaar
geleden zijn dat er een vriend
schapsverdrag is gesloten in de
Grote kerk van Doesburg. De
stadsbesturen van Doesburg en
Friedrichstadt ontmoeten el
kaar om het andere jaar. En zo
worden er ook contacten uitge
wisseld tussen allerlei clubs uit
beide steden."
Onze-vader
Laman Trip preekt in het Duits.
„Tot 1893 bestond in Friedrich
stadt een remonstrantse school,
waar Nederlands werd geleerd.
Tot aan dat jaar is de kerkdienst
in het Nederlands geleid, met
Nederlandse gezangboeken.
Toen de school werd opgehe
ven werd er geen Nederlands
meer gegeven. Daarna werd de
kerkdienst in het Duits gehou
den. Officieel is toen het Neder
lands verdwenen, maar overge
bleven is het Onze-Vader in de
Nederlandse taal. Dat moet ie
dere predikant weten. Toen ik
de allereerste dienst in
Friedrichstadt leidde, bad ik het
Onze Vader in het Duits. ïk
kreeg bijna de hele gemeente
over mij heen, want dat had ik
helemaal niet mogen doen. Ik
wist het trouwens ook niet."
En het uitspreken van de zegen
aan het eind van de dienst?
„Ook dat doe ik in het Neder
lands, want bij het uitspreken
van de zegen sta je tussen twee
dimensies in, is mijn persoonlij
ke opvatting. De zegen moetje
uit het diepste van je ziel doen,
wantje staat er niet namens je
zelf. Dan voel ik, dat ik dit in
mijn moedertaal moet doen."
Rooseveltstraat82
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H.C.M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
GJ. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 uur
071-53 5 6 231
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 uur j
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
"per kwartaal (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging v
ken tot het automatisch afschrijven v
abonnementsgeld, ontvangen ƒ1,- V
per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
32.*
9li
351,0}
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAND
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte ogei
hebben of blind zijn (of een andere leeshar
dicap hebben), is een samenvatting
regionale nieuws uit het Leidsch Dagblad
Z I
N H U I Z
ongevallendienst
Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 8.0(
tot 17.00; St. Elisabeth Ziekenhuis: dagelijks.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden,
bovendien van 10.30- 11.15uuren van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00- 15.30 uur en 19.00-19.
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleegkun
jur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse I e
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21.00 uu
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uur
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 u
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uur(Alleer
Partners/echtgenoten met kinderen.
i 18.30-19.30 uur, klasse I
10.001
jr, uitsluitend v
Voor zwangeren: zaterdag en zondag vé
partners/echtgenoten en eigen kinderen
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen i
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oorheelkun
de en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde en heelj
kunde 14.15-15.00 uur èn 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-17.00 uur,j
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
