'Musiceren zinloos
zonder experiment'
n8f
Variatie trefwoord bij Van Scheijndel
LAK: van zolderkamertje tot eigen modem onderkomen
Cultuur&Kunst
Rem Koolhaas bitter
over beschuldiging
'Bolkestein dwarsboomde AKO-nominatie'
Altijd goed
geïnformeerd.
DINSDAG 8 OKTOBER 1996
CHEF* GERT VISSER. C
(6i
I a;
w uit
i die
en in
gist
toes;
itiek
en in
?riksG
haar
bran
ïdagi
tro
naai
waai
)e pc
raen
idei
Munk leider Nederlands Kamerkoor
Amsterdam De Deen Ivar Munk is benoemd tot artistiek leider
van het Nederlands Kamerkoor. Hij treedt op 1 juli volgend jaar
in dienst en is vanaf dan verantwoordelijk voor het artistieke be
leid. Hij zal daarbij met name de programmering van het koor
voor zijn rekening nemen. Munk is volgens het Nederlands Ka
merkoor één van de zeldzame specialisten op het gebied van het
repertoire voor koor a cappella die daarbij ook ervaring heeft
met het programmeren voor een professioneel koor.
Graffiti-kunstenaars naar Den Haag
den haag Den Haag staat in het weekeinde van 12 en 13 okto
ber in het teken van de graffiti. Onder leiding van de Haagse
Nachtburgemeester Yolande Weerdenburg is er in de binnen
stad een „Graffiti Evenement" waar kunstenaars uit Nederland,
Europa en ook uit de Verenigde Staten aan meedoen. De spui
ters moeten het thema Natuurlijk Den Haag uitbeelden. Behalve
die wedstrijd is er ook een zogenoemde Graffiti Jam, waarbij ei
gen creaties van graffiti-artiesten worden gemaakt.
Belgische rockgroep dEUS is fontein van creativiteit
Er is een nieuw synoniem voor creativiteit en dat luidt
'dEUS'. De Belgische popgroep staat momenteel num
mer 1 in Nederland met de tweede cd. Tom Barman,
zanger/gitarist: „Een tweede plaat maken is op zich al
heel voorspelbaar. En dat mensen onze eerste plaat ver
rassend vonden komt doordat we ons tegenover nie
mand verantwoordden over onze muziek. Dat doen we
nu ook niet."
leiden peter bruyn
den haag gpd
Van Gareth Pearce heeft hij
slechts bij geruchte vernomen
en zijn ontwerp voor een stad
huis in Londen heeft hij nooit
gezien. Van plagiaat kan dus
geen sprake zijn. Nederlands
beroemdste architect, Rem
Koolhaas, spreekt vanuit New
York, maar tot over de oceaan is
de irritatie voelbaar: „Hoe be
doel je, het speelde tien jaar ge
leden. Het is nooit gebeurd."
Maar het, de kwestie, bestaat
inmiddels wel. De Engelse krant
The Observer kopte zondag
smakelijk 'Postmoderne mees
ter voor rechtbank gedaagd'. De
Britse architect Pearce (37)
heeft Koolhaas ervan beschul
digd dat hij bij het tekenen van
de Rotterdamse Kunsthal rijke
lijk heeft geput uit het afstu
deerproject (een stadhuis voor
de Londense deelgemeente
Docklands) waar hij in 1986 aan
werkte. Pearce was toen als
stagiaire in dienst bij OMA, Offi
ce for Metropolitan Architectu
re, het bureau waarvan Kool
haas directeur is.
De gelijkenis tussen zijn stad
huis en de Kunsthal had Pearce
pas jaren later ontdekt toen hij
toevallig een keer in Rotterdam
was. „Ik ken die man helemaal
niet", luidt de scherpe reactie
van Koolhaas, „het heeft zich
allemaal buiten mijn gezichts
veld afgespeeld. Die man is
twee weken aan OMA in Lon
den verbonden geweest. Dat
was een zelfstandig kantoor met
een eigen directie. Ik wist niet
wat daar gebeurde. Ik heb zijn
ontwerp nooit onder ogen ge
had", aldus Koolhaas.
„Ik weet wel iets van de zaak
af, want die man verspreidt al
jaren geruchten zoals die deze
week naar buiten zijn gekomen,
maar tot nu toe heeft niemand
hem serieus genomen. Kijk, de
vraag is niet of ik zijn ontwerp
wel of niet heb gezien. Ik bekijk
misschien per jaar wel duizend
ontwerpen van anderen. Het
gaat erom of ik plagiaat heb ge
pleegd, en daar kan ik catego
risch in zijn: zijn ontwerp heeft
geen enkele rol gespeeld."
Terwijl de rockmuziek de afge
lopen jaren steeds meer in het
teken kwam te staan van de re
cycling - of het nu 'Oasis',
'Green Day' of 'Black Crowes'
heet - en het house- en am-
bientgedreutel per strekkende
meter, deed een handvol Ant
werpenaren wars van alle
trends gewoon hun eigen zin.
Opgericht in 1991 en doorge
broken met het album 'Worst
Case Scenario' in 1994. Muziek
die de rocktraditie als basisma
teriaal heeft en het experiment
als gereedschap hanteert. Een
band die, net als bijvoorbeeld
The Velvet Underground en
Captain Beefheart in het verle
den, voor het avontuur kiest.
Een fontein van creativiteit. En
dat is heel wat zeldzamer dan
vaak gedacht wordt.
Eigen band
De creativiteit binnen dEUS
bleek zelfs te groot voor één
groep. Gitarist Rudy Trouvé be
gon zijn eigen band Kiss My
Jazz. Bassist Stef Kamil Carlens
blies overtollig stoom af met
Moondog Jr. En alsof dat niet
genoeg was volgden ook nog
het piepjonge salon-ensemble
Die Anarchistische Abendunter-
handlung - geen afsplitsing
maar qua attitude zeker ver
want - en recentelijk de al even
verrassende groep Flowers for
Breakfast, waarin enkele Moon
dog Jr.-musici.
Maar terug naar dEUS, waar
Rudy Trouvé inmiddels vervan
gen is door de Schotse
zanger/gitaris Craig Ward en
Danny Monnens de baspartijen
van Carlens gaat overnemen.
Dat laatste zal wel lukken. Vraag
is echter of de groep de karakte
ristieke zangstem van de voor
malige bassist niet zal missen.
Kenmerkend voor dEUS, dat
naast kapitein Barman verder
bestaat uit violist/toetsenman
Klaas Janzoons en drummer
Julle de Borgher, is dat ze dat
probleem gewoon niet als pro
bleem zien, maar als uitdaging.
Het nieuwe album, 'In a Bar un
der the Sea', waarop Carlens
overigens nog meespeelt, barst
weer bijna uiteen van de idee-
Mantra's
Bij de presentatie van de nieu
we plaat in Amsterdam oogde
Tom Barman als een sin
ger/songwriter die zijn liedjes
alleen met gitaar zou kunnen
brengen. Maar hij wil meer. El
ke song lijkt weer totaal anders
te moeten zijn. In sommige ar
rangementen valt het sterk re
petitieve karakter op. Staccato
motiefjes. Herhaald gezongen
woorden en fragmenten; als
mantra's bijna. In 'Roses' bij
voorbeeld.
„Ja dat begon al op de eerste
plaat met het nummer 'Suds
Soda'", zegt gitarist Craig Ward.
„We werken veel met repetitie,
zowel vocaal als instrumen
taal." Maar er is meer. Neem nu
de vloedgolf aan violen in de
song 'Gimmie the Heath'. Su-
perkitsch? Barbra Streisand zou
jaloers op zijn. Ward lacht. „Ja,
zo zijn we ook", zegt hij. „Daar
is de top: Let's get over it!"
Met dEUS over muziek pra
ten is praten over details. Er is
geen groot artistiek manifest.
Geen overkoepelend concept.
Op de debuutplaat was Klaas
Janzoons viool prominent aan
wezig, terwijl die op het nieuwe
album wat meer op de achter
grond lijkt. „Maar ik speel nu
weer veel andere dingen", zegt
de violist schouderophalend en
wijst en passant op een door
hem gedomineerd stuk op de
eerder deze zomer verschenen
E.P. 'Turnpike'. dEUS doet ge
woon wat dEUS doet.
Laconiek
Zelfs over producer Eric Drew
Feldman - een man die door
zijn nauwe samenwerking met
onder anderen Captain Beefhe
art en Pere Ubu in avantgar-
dekringen bijkans heilig ver
klaard wordt - zijn de Antwer
penaren laconiek. Janzoon wil
de het liefst helemaal niet met
een producer werken. „Maar de
platenmaatschappij drong zo
aan", valt Barman bij. „We wis
ten toch zelf al wat we wilden.
Gelukkig drong Feldman zijn
ideeën niet te veel op."
Boekenparty's
verkoopsucces
Britse uitgever
Bij het vallen van het woord 'ex
periment' schudt de zanger zijn
hoofd. „Dat men onze muziek
'experimenteel' noemt heeft
volgens mij meer te maken met
het gebrek aan fantasie bij an
dere rockgroepen." „Wat heeft
muziekmaken voor zin als je je
niet aan experimenten waagt?"
roept gitarist Ward uit.
Tom Barman knikt. „Kijk, ne
genennegentig procent van de
rockbands doet op het podium
gewoon een ingestudeerd
kunstje. Maar creativiteit is voor
ons juist 'iets maken uit niets'.
Dat vind ik logisch. En dat men
ons dan zo bijzonder vindt, zegt
meer over de popcultuur als ge
heel."
De Londense uitgever Dorling
Kindersley (DK) heeft bij de fa
brikant van Tupperware de
kunst afgekeken en organiseert
nu met succes 'boekenparty's'
bij mensen thuis. Vorig jaar was
dat goed voor een extra omzet
van ruim dertig miljoen gulden.
„Want de thuisverkoop leidt
niet tot vermindering van de
verkoop in de winkels", zei DK-
directeur David Holmes tegen
de Belgische krant De Stan
daard. Holmes kan het weten,
want zijn uitgeverij verkoopt
haar producten via beide kana
len.
Evenals de Tupperware-ver
koopsters met hun dozen en
bekers gaan de 8000 freelance-
boekenverkoopsters van DK
met koffers vol educatieve boe
ken en CD-roms voor kinderen
naar een gastvrouw, die een
aantal vriendinnen heeft uitge
nodigd. Op de party's komen
vooral moeders die zelden of
nooit naar een gewone boek
winkel gaan. De gastvrouw
krijgt als beloning voor haar in
zet gratis boeken.
Op de Buchmesse in Frank
furt wordt de stand van Dorling
Kindersley goed bezocht. Het
bedrijf behaalde vorig jaar een
omzet van ongeveer 375 mil
joen gulden met slechts 1600 ti
tels. Van elke titel worden ge
middeld 250.000 exemplaren
verkocht. De verkoop op de par
ty's maakt daarvan bijna een
tiende deel uit.
KOREA - Drie boeken van Ne
derlandse schrijvers verschijnen
binnenkort in het Koreaans. Na
Japan is Korea het tweede Azia
tische land waar de belangstel
ling voor Nederlandse literatuur
groeit. De boeken die in Korea
uitkomen zijn van Cees Noote-
boom (Het volgende verhaal) en
Connie Palmen (De Wetten en
De vriendschap).
amsterdam «anp
WD-leider Bolkestein zou als
juryvoorzitter van de AKO Lite
ratuur Prijs 1991 een nominatie
voor de roman Advocaat van
de Hanen hebben gedwars
boomd. Volgens de schrijver
A.F.Th. van der Heijden heeft
hij het boek niet op literaire
gronden tegengehouden, maar
uit puur politieke motieven.
Van der Heijden zegt dat in een
vraaggesprek met het weekblad
Nieuwe Revu, dat morgen ver
schijnt Hij spreekt van een
„vies spelletje".
In een toelichting erkent Van
der Heijden dat zijn uitlating
een hoog van-horen-zeggenge-
halte heeft. „Ik baseer me op
vage bronnen, maar het ge
morrel en gekonkel van Bolke
stein is zeker."
De WD-leider noemt de be
schuldiging van de auteur
„complete onzin". „Het ging
uiteraard om de kwaliteit", al
dus Bolkestein. Hij wijst er bo
vendien op dat hij één van de
vijf juryleden was en dus nooit
in zijn eentje een nominatie
heeft kunnen tegenhouden.
Volgens Van der Heijden wil
de Bolkestein niet dat het boek,
dat gaat over de kraakbewe
ging, in aanmerking zou ko
men voor een nominatie, om
dat hij tegen krakers was. Ook
stuitte het hem tegen de borst,
aldus Van der Heijden, dat zijn
vriend en partijgenoot Korthals
Altes in het boek te kakken
wordt gezet.
Volgens Van der Heijden
stond bij de bekendmaking van
de zes nominaties vast dat Mi
chel van der Plas de prijs zou
krijgen voor zijn biografie over
Guido Gezelle, maar uiteinde
lijk bleek P.F. Thomése de ge
lukkige.
beeldende kunst
zien: t/m 24 oktober,
18.00 uur en de eerste zo vd maand
10.00 - 17.00 uur. Bleijenberg Galerie,
Breestraat113, Leiden.
„Schilderen is dromen", zegt
Willem van Scheijndel. De wijze
waarop Van Scheijndel werkt,
resulteert in gevoelige en toe
gankelijke schilderijen. Bleijen
berg Galerie toont momenteel
nieuw werk uit zijn atelier.
Het valt me bij het bekijken
van werken van een aantal jaren
terug op dat Van Scheijndel
toen vaker uitging van een zelf
de patroon en een zelfde inspi
ratie - hij werkte in series. Varia
tie is echter op deze tentoon
stelling het trefwoord. Uiterlijke
kenmerken, laten we zeggen re
ferentiepunten, zijn voor mij
expressionisme, futurisme, Co
bra en, onvermijdelijk, Gustav
Klimt. Hier en daar een neiging
naar het abstracte maar meestal
is er een figuur of een thema te
onderscheiden.
Een aantal prachtige schilde
Vijftigjarige viert deze week feest
rijen van vrouwen heb ik ge
zien. La Japonnais is een Klimt-
achtig schilderij, bijna als
patchwork opgezet. Hier een
lapje beige, daar een stukje ruit.
De ruimte achter de Japanse
dame is afgestopt met een ge
blokt motief. Ernaast hangt een
portret van Julia. Ook al zo'n
mooie dame, die zich echter
wel in een perspectivisch weer
gegeven ruimte bevindt. Zij
komt verloren en verward maar
vol zelfvertrouwen over.
Met korte heftige vegen weet
Van Scheijndel beweging in zijn
werk aan te brengen. Een van
deze dramatische schilderijen
heet Help...een vos in het hoen
derhok. Dat intrigeert, je blijft
kijken of je de vos kunt onder
scheiden. En hoewel je allang
een paar vogelachtigen had ge
zien en je in het doek veel dyna
miek was opgevallen, dringt de
volle omvang van het drama
pas tot je door bij het lezen van
de titel.
Naast variatie in dynamiek en
thema zijn ook de exotische ge
bieden waarin Van Scheijndel al
veel langer zijn inspiratie vond
nog volop aanwezig in het re
cente werk. Daar moet toch de
oorsprong liggen van Van
Scheijndels onwaarschijnlijk in
tense kleurpalet. Hoe dan ook,
vaststaat dat je er lang naar
kunt kijken - de rode gloed van
Afrika, het zwart en beige van
La Japonnais en het diepe glan
zende kille blauw van Pingnins
op het ijs.
Van Scheijndel droomt wat
hij wil. Duidelijk is dat zijn dro
men langzaam maar zeker hun
horizon verleggen zonder het
oude los te laten.
leiden erna straatsma
Vlak na de oorlog begon het
LAK als voorziening voor stu
denten. Een besloten club ter
bevordering van de kunstbeoe
fening onder jonge academici.
Inmiddels is deze instelling er al
25 jaar voor iedere Leidenaar.
Deze week viert het theater, an
nex cursuscentrum zijn gouden
bestaan met een uitgebreid pro
gramma.
Voor de aestetische vorming
der academieburgers'. Zo om
schreven de Leidse hoogleraren
prof. H. Oort en mr. P. Cleverin-
ga, het doel van het door hen op
8 oktober 1946 opgerichte
Leidsch Academisch Kunstcen
trum. Met name Oort was ont
stemd over de 'volkomen apa
thie' van de studenten ten op
zichte van kunst. De erfenis van
de oorlog. „In het aan de men
sen opdringen van kunst zagen
we niets," zei Cleveringa in
1989 in een interview in deze
krant. „Maar een zeker idealis
me was ons niet vreemd. We
wilden dat de studenten meer
oog kregen voor kunst."
Het LA.K. (toen nog mét
puntjes) begon op een zoldertje
aan het Rapenburg nummer 6.
Vanaf die locatie, het Prytanaë-
um genaamd, begonnen de
hooggeleerde commissieleden
een plaatskaartenbureau. Begin
jaren vijftig werd het LA.K. ook
actief op het gebied van 'kunst
beoefening'. De zolder van Ra
penburg 6 werd in 1958 ver
bouwd, maar bleek bij nader in
zien toch te klein voor activitei
ten. Toneelkleding lag weg te
rotten en misici Waagden over
de soms Wetsnatte piano.
Eind jaren zestig kwam er een
nieuw onderkomen. Aan het Le
vendaal stond een grote zolder
leeg, met ruimte voor een thea
terzaal en cursusruimtèn. Op
25-jarige leeftijd kreeg het LAK
die ruimte tot zijn beschikkfng.
De opening werd gevierd met
optredens van Godfried
Vijftig jaar LAK. Om de student mee
Bomans en Hanny Michaelis.
Het zilveren jubileum mar
keerde tevens het moment
waarop het Leidsch Activiteiten
Centrum besloot zijn deuren
voor iedereen te openen. Iedere
Leidenaar was vanaf 1972 wel
kom in het kunstcentrum, dat
tegelijkertijd de puntjes in de
naam schrapte.
De tijdelijke sluiting van de
schouwburg kwam het LAK
mooi uit. Halverwege de jaren
zeventig moest de Leidse
schouwburg drie seizoenen
dicht vanwege een grote op-
oog te laten krijgen voor kunst.
knapbeurt. Om de leegte te vul
len nam het LAK een aantal
voorstellingen over. Wat tot ge
volg had dat de eerste 'gewone'
mensen de weg naar het LAK
vonden.
Het LAK kreeg de smaak te
pakken en bleef ook na de vol
tooide renovatie samenwerken
met de schouwburg. Beide in
stellingen gingen samenwerken.
Het LAK legde zich toe op de
presentatie van 'modern thea
ter'. In de daarop volgende ja
ren zouden vernieuwende klei-
ne toneelgezelschappen als
Werktheater en Baal een vaste
plek krijgen in het theater.
Met een eenmalige subsidie
van 10.000 gulden accepteerde
de gemeente Leiden het LAK in
1977 als volwaardige kunstin
stelling. Tyvee jaar later werd
besloten tot een vaste bijdrage.
Het LAK had zich waargemaakt
als enige plek waar 'modem
theater' werd gebracht.
Roland Helmer werd begin ja
ren '80 aangsteld als theaterdi
recteur en in 1983 verhuisde het
LAK naar het nieuwe universi
taire Doelen-complex aan de
FOTO HIELCO KUIPERS
Witte Singel. „We hoeven hier
niet meer te schipperen," ver
klaarde de enthousiaste direc
teur destijds in deze krant. „Een
vorstelijk theater," aldus cul
tuurwethouder Piet Hein
Schoute (tegenoordig burge
meester van Wassenaar)
Niet iedereen was even blij
met het moderne onderkomen.
Overdag gaat het nog wel,
schreef LD-kunstredacteur Arie-
jan Korteweg. „Maar 's avonds
is het anders. De asfalt-vlakte
ligt leeg en verlaten. Een cavale-
rie-eenheid zou er zonder noe
menswaardige schade aan te
richten kunnen oefenen." En:
„Met de kraag omhoog kun je
dan naar een glazen hok dat de
benaming IAK-foyer heeft ge
kregen. Het geheel straalt de
warmte uit van een kapotte ijs
kast op de Noordpool."
Hoe dan ook: de nieuwe be
huizing bracht het LAK wel in
een opwaarste spiraal. Het eer
ste seizoen verliep succesvol.
Het aantal bezoekers verdub
belde, naar een totaal van
19.000. Het aantal voorstellin
gen nam met 37 toe. De enige
onvrede betrof de stoelen in de
zaal: die kraakten enorm. „We
moeten nodig eens een weekje
gaan smeren," riep Helmer uit.
Ondanks de mooie behuizing
zat de feeststemming er de
daaropvolgdende jaren niet
echt in: bezuinigingen dreig
den. Het veertigjarig jubileum
werd zelfs niet eens gevierd.
Drie jaar na dato was er alsnog
een feestje. De gelegenheid
werd aangegerepen om een ou
de ergernis te verhelpen: de kra
kende stoelen werden vervan
gen.
Bij de viering van de vijftigste
verjaardag is het LAK voor veel
Leidenaars nog steeds onbe
kend terrein. Met name de cur
sussen worden slecht bezocht
door niet-studenten (die overi
gens wel meer moeten betalen
dan studenten). Maar er is ver
der geen reden tot klagen: zowel
de cursussen als het theateraan
bod voorzien in een duidelijke
behoefte.
De vijftigste verjaardag gaat
onder meer gepaard met een
interieurverbetering. Het VSB-
Fonds heeft geld beschikbaar
gesteld voor een betere beweg
wijzering, zowel aan de binnen-
als aan de buitenkant van het
gebouw. Vandaag worden de
nieuwe borden onthuld.
Gebruikte bron: '...Een bron
van geluk en levensblijheid...
LAKtheater 1946-1996; door In-
grid van Frankenhuyzen'
TravelText*': de nieuwsdienst die met u meereist. Waar u ook
in Nederland bent, overal kunt u berichten ontvangen en ver
zenden. Dit laatste zelfs aan meerdere mensen tegelijk. U heeft
gratis toegang tot ANP Nieuws en, als u voor 15 december
1996 TravelText neemt, ook tot ANP Sport, het KNMI Weer
bericht en de ANWB Fileberichten. U ontvangt de berichten
bijvoorbeeld met de TravelText Actual 416. Een maandabon
nement is mogelijk vanaf 14,95 excl. BTW. Wilt u meer weten?
Stap dan eens binnen bij het Business Center van PTT
Telecom. U kunt ook bellen (en telefonisch bestellen): 06-0403.
De TravelText® Actual 416
codes en tekstberichten tot 600 karaktci
geheugen voor 1.000 berichten
fraaie vormgeving
geluidstoon- en licht
signalering
gratis nieuwsdiensten
perfecte ontvangst in heel
Nederland
informatie gratis 06-0403.
