Het jaar van
de winde
Tuinieren
Bol- en knolgewassen probleemloze planten
ZATERDAG 5 OKTOBER 1996
'ERDA
Ze bloeiden bij duizenden, neen
honderdduizenden. Ze bloeiden
bloedrood. 'Het bloed van onze
arme gesneuvelde zonen en
mannen', zeiden de treurende
achtergebleven vrouwen. Zo
kreeg de papaver, die na de Eer
ste Wereldoorlog in veelvoud de
slagvelden bedekte en deed
gloeien, een negatieve beteke
nis, waaraan de bloedrode kleur
niet helemaal vreemd was.
Maar biologen wisten het
raadsel van de rijk bloeiende
papavers op de slagvelden op te
lossen. Papaverzaad is zeer rijk
aan olieën en behoudt honder
den jaren de kiemkracht, al
schijnt het verhaal dat papaver
zaad uit de Egyptische graven
nog wist te ontkiemen, niet
waar te zijn. Maar hoe dan ook:
papaverzaad blijft ook na tien
tallen jaren kiemkrachtig. Toen
de diepe grondlagen waarin
geen kiemkrachtige zaden meer
waren op papaver na, door oor
logshandelingen boven kwa
men te liggen, kreeg de papaver
zijn kans. Hij had de ruimte en
het treurige mysterie over bloed
van gevallenen werd daarop ge
baseerd. Tot de wetenschap an
ders oordeelde.
Enkele jaren geleden brandde
niet ver van hier een heel stuk
bos tot de grond toe af. Het zag
er treurig uit tot de volgende
nazomer. Toen bleek er een li
larode gloed van bloeiende wil
genroosjes over het stuk grond
te liggen. Engelsen r
genroosjes niet voor niets fire
wood. De vraag is: wint het zaad
van deze plant aan kiemkracht
bij tijdelijke verhitting?
Aan deze dingen moest ik de
hele zomer denken. Mijn zomer
stond namelijk in het teken van
de winde waarmee ik in hevige
strijd was gewikkeld. En niet ik
alleen. Er waren meer tuinen
die leden onder een plaag van
klimmende windes. Ze slinger
den zich rond alle planten en
als er één kans zag om aan mijn
wiedende handen te ontsnap
pen, vormde zich een ontroe
rend transparant witte bloem.
Te mooi om te vernietigen.
Toch deed ik het uit angst voor
een tweede winde-jaar. Dit 'on-
'kruid is veel te slim om te tole
reren. Met verbijsterende nauw
keurigheid worden de blaadjes
dakpansgewijs over elkaar ge
legd zodat de onderliggende
plant geen kans heeft dag- of
zonlicht te ontvangen.
Nimmer zal ik weten waaraan
ik de overdaad van kiemkrachti
ge windes te danken heb gehad.
Ik ken de muurvaste stelregel
van biologen: 'Alles is overal,
maar het milieu selecteert'.
Mijn milieu heeft zich kennelijk
gespecialiseerd in goede
leefomstandigheden voor de
winde. Terugdenkend aan vele
jaren van tuinieren bedenk ik
me dat er meer jaren waren
waarin een bepaald onkruid de
boventoon voerde.
Met enige schrik denk ik te-
Vraag en antwoord
ILLUSTRATIE
rug aan het jaar van de kruipen
de boterbloem met haar prach
tige goudglanzende bloemen.
Maar eer een plant zich geset
teld had, waren er alweer groei-
grage uitlopers op weg naar een
nieuw plekje in mijn tuin. Ook
was er eens het jaar van de lila-
blauwe wikke. Die slingert ook,
maar bedekt met haar blaadjes
niet zo boosaardig alles wat er
onder zit.
Mijn vraag aan lezers is nu:
zijn er méér tuinliefhebbers die
een bepaald jaar geplaagd wor
den door een bepaald 'on-
'kruid? Alle onkruiden interes
seren me, behalve natuurlijk
muur, want die is overal, net als
de brandnetel die elk stikstoffijk
plekje weet te vinden en in het
vroege voorjaar de lieflijke vroe-
geling, familie van de sterrekers
en heerlijk op brood. Maar ver
der zijn alle berichten over 'on-
'kruid welkom.
FRANS WEGMAN
Zo langzamerhand zijn er wat
open plekken in de tuin ont
staan waar u al aardig wat bol
len in kwijt kunt. Maar met tul
pen moet u oppassen. Plant die
niet op plaatsen waar in 't voor
jaar ook al tulpen hebben ge
bloeid. Dat is mogelijk 'kwade
grond', tenzij u met Brassicol
hebt gewerkt of afrikaantjes
hebt geplant, tegen de wor
telaaltjes, die ineens massaal
kunnen optreden. Geen of mis
vormde bloemen kan het resul
taat zijn.
Wie een grote tuin heeft kan
groepen van tientallen bollen
(zelfde kleur bloem) planten.
Die hoge tulpen en stijve hya
cinten vormen fraaie kleurvlak
ken. De bezitter van een kleine
tuin en dat zijri wel de mees
ten kan meer plezier beleven
aan het zogeheten bijgoed. Dit
zijn de sneeuwklokjes, wintera-
conieten, dwergirissen,
sneeuwroem, lenteklokjes,
botanische krokusjes alle
maal heel vroege bloeiers en
laag blijvende tulpjes.
Wie een sterk accent achter in
de border wenst kan keizers
kroon aanplanten die zich met
een krans van gele of oranje,
klokvonnige bloemen, onder
een kuif van blaadjes, siert.
Bol- en knolgewassen zijn
probleemloze planten. De
meeste soorten verwilderen
heel gemakkelijk. Dat wil zeg
gen dat ze elk jaar opnieuw te
voorschijn komen. Dat geldt in
het bijzonder voor de kleine ge-
wasjes zoals krokus, sneeuw
klokjes, maar ook voor narcis
sen. Zelfs tulpen en hyacinten
hoeven niet per se na de bloei te
worden opgerooid. Ze bloeien
vaak het tweede of derde jaar na
het planten nog, hoewel minder
fraai dan de eerste keer.
Bloembolgewassen zijn op
hun best als ze samen met an
dere planten worden toegepast.
Dat kan tussen vaste planten
zijn, maar ook onder heesters
en bomen. In het gazon kunnen
met name sneeuwklokjes, kro
kusjes en kleine narcisjes wor
den geplant. Vaak wordt verge
ten dat alle niet al te hoge bol
gewassen het uitstekend doen
in potten die op balkon en/of
terras kunnen worden geplaatst.
Voorwaarde is slechts dat er
goede potgrond wordt gebruikt
en dat de potten zijn voorzien
van voldoende afvoergaten om
overtollig water snel af te voe-
Op dit moment is er een zeer
ruime keuze aan bol- en knol
gewassen in de tuincentra ver
krijgbaar. De bollen die u nu
koopt en niet direct wilt plan
ten, kunnen uitstekend be
waard worden in donkere, dro
ge en koele ruimten, in een
schuur bijvoorbeeld.
Dit is ook de tijd dat de
droogbloeiers worden aangebo
den. Uit zo'n bruine bol van
Colchicum of Herfsttijloos ont
spruiten opeens lilakleurige
bloemen, terwijl u niets anders
hoeft te doen dan de bol in de
vensterbank te leggen. Leuk
voor de kinderen. Als u conse
quent de uitgebloeide bloemen
uit leeuwebek en goudsbloem
hebt geknipt blijven Ze bloemen
leveren.
Het is nu tijd om knollen en
dergelijke van begonia's, Canna,
gladiolen en dahlia's op te gra
ven, te laten drogen en in kistjes
met droog zand of turfmolm
koel en droog te laten ovenvin-
teren.
Eind oktober moeten de zaai
lingen der tweejarigen als viool
tjes, vergeet-mij-niet, vinger
hoedskruid, stokrozen en
muurbloem op hun definitieve
plek worden geplant.
P. de Wit uit Haarlem heeft uit
een pakje barbecuekruiden, ge
kocht op vakantie (waar?), een
plantje van citroengras overge
houden en in een leeg yoghurt -
bekertje gezet. Dat bekertje is
geen succes, het heeft geen af
voergat voor te veel vocht. Dus
verwisselen voor een bloempot
en goede potaarde erbij. Verder
een redelijk warme plaats, geen
zon, omdat die achter dubbel
glas verbranding kan geven, en
vochtig houden. Het gewas
wordt, als het inderdaad ci
troengras is, niet erg groot en er
kan geregeld geoogst worden.
Voor meer informatie voor deze
en dergelijke exotische gewas
sen is Xotus, een kwekerij in
exoten de aangewezen informa
tiebron, telefoon: 015 -
21 46 66 7.
Van een Amorphallus heb ik
nog nimmer gehoord en ik kan
deze naam ook in geen enkel
plantenboek ontdekken. Is het
wellicht de Amorpha fructiosa,
een brede struik met donker
paarse trossen bloemen midzo
mer. Maar alleen als er voldoen
de zon is. Wellicht staat hij te
veel in de schaduw.
De bamboe blijft een gewas met
veel onzekere kanten. Gelukkig
kreeg ik van de heer W. de
Mooy uit Voorschoten een
schrijven met aanvullingen en
verbeteringen op mijn bamboe-
verhaal. Hiervoor mijn dank.
Om te beginnen: de forse bam
boe die rond 1984 bloeide was
een Pseudososa japonica vol
gens deze briefschrijver. Deze
soort heeft zich op veel plaat
sen, evenals bij mij, hersteld. En
nu de bamboe die dit jaar
bloeit. Behalve de door mij ge
noemde Fargesia murielae
bloeit ook de Arundinaria mu
rielae, die fijner is van structuur
dan de Fasgesia. Bovendien
gaan ook een paar soorten van
de Phyllostachys bloeien en van
al deze soorten is het voortbe
staan vanuit het wortelgestel ui
terst discutabel. Aanschaf van
een nieuwe soort bamboe blijft
dus spannend. Wanneer gaat
deze bloeien en... is er leven na
de bloei? Met de woorden van
de heer Mooy: de bamboe is
een plant waarvan we nog lang
niet alles weten.
Mevrouw Visser-Kreysveld uit
Haarlem wil haar hortensia's in
een magnetron drogen. Daar ik
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
zelf zo min mogelijk elektrische
apparatuur bezit, heb ik geen
magnetron. Maar volgens mijn
informatie is 500 W. en dan
rond de 4 minuten prima voor
het drogen van bloemen.
Edoch... waarom zo moeilijk
doen en energie verspillen. Ge
woon rechtop in een vaas, zon
der water, eventueel in oasis om
ze op de plaats te houden, dro
gen ze prima en vormen ze ook
nog een sieraad in de kamer.
W. Plantje uit Haarlem vraagt
naar de inhoud van mijn stukje
over de Surfinia die van de zo
mer overal zo rijk gebloeid
heeft. Meestal donkerpaars-
/rood, soms lichtblauw. Kort sa
mengevat: De Surfinia is een
zogenoemde FI-hybride, niet
zaadvast. Kan dus uitsluitend
door middel van stek vermenig
vuldigd worden. Als het goed is
wordt de plant altijd met etiket
geleverd. Bij de Surfinia bestaat
een redelijke angst voor een vi
rusaantasting. Van haar naaste
bloedverwant, de Fortunia,
schijnt de kans minder te zijn.
De verwachting is dat er vol
gend jaar zaad van de Fortunia
in de handel komt. Tijdens de
groei vergen beide soorten pe
tunia veel vocht en voeding.
Sierhekwerk
Spijlen hekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveldafrastering
Tennisbaanafrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
1
P
A
E
R
O
E
O
L
2
T
N
O
K
E
T
A
S
3
C
O
A
R
L
N
E
R
4
H
L
I
O
A
O
A
N
5
P
A
F
S
T
E
D
L
6
K
I
A
S
A
E
R
T
7
E
T
O
P
N
A
A
S
8
V
B
A
E
A
R
Z
S
9
z
O
L
D
T
E
R
10
V
F
E
O
E
S
O
T
11
F
O
R
U
T
H
J
E
12
s
E
I
G
T
A
A
R
13
s
P
L
O
N
E
S
V
14
p
E
I
L
N
A
A
R
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1. wachtwoord; 2. deel v.e. pia
no; 3. hoekschop; 4. slinger
plant; 5. kleurstift; 6. toegangs
bewijs; 7. soort edelsteen; 8. jon
ge koe; 9. deel v.e. huis; 10.
heuglijke viering; ïl. vergissing;
12. genotmiddel; 13. schoon
maakgerei; 14. zuil.
HEINZ
JA terTS, PAT GOTHOA/£>J£ A/S&
M££&&A/0/*£/V U/TPATR&TZAA/D
WAAR
TOMPOES
Heer Bommel en de Wezelkennis
Zo namen de gebeurtenissen dus een
onverwachte loop. Edelhart Wezel werd
door de ijverige adjudant voor het front
van de troep geplaatst en daar droeg de
overste het commando aan hem over.
Heer Bommel verliet de vesting met ge
mengde gevoelens.
,,Het is wel vreemd", sprak hij tot de
heer Van Mallenkletter, die opgeruimd
naast hem ging. „Het ene ogenblik is
men de graaf Van Wezel met een stam
slot en landerijen en alles, en het vol
gende moment is men slechts een Bom
mel, die eenzaam en vergeten zijn weg
gaat." „Ik zou daar niet om malen", zei
de ander, „Beter hier te lopen dan in die
steenklomp te zitten. Want vergeten
word je daar ook, behalve dan door de
adjudant. En dat is me er eentje meneer!
Neef Edelhart keek het vertrekkende
groepje vanaf een torentrans na. Hij zag
Tom Poes afscheid nemen van meester
Zwederkoorn en de tranen welden hem
naar de ogen.
„Dus dit was de opzet!" mompelde hij
bitter. „Mijn wezelkennis heeft gefaald
door een gebrek aan zelfkennis. Hier sta
ik nu, eenzaam en verlaten - zonder er
fenis en zonder vooruitzichten. Zelfs
mijn fraaie sportauto kan ik wel afschrij
ven, want ik mag deze steenklomp niet
verlaten. Wat baat het mij, dat ik com
mandant van een vesting ben?"
Op dat moment klonk de snauwende
stem van de adjudant achter hem, zodat
hij danig schrok. „Tot u orders, com
mandant!" raspte de onderofficier. „Tijd
voor inspectie volgens het dienstrooster
van vandaag." „Ja, ja" stamelde de heer
Wezel, de hoed lichtend. „Ik k-kom..."
En heel stil en droevig voegde hij eraan
toe:Ach, wat zou ik er voor geven om
eenzaam en vergeten weg te kunnen lo
pen. Want met mijn povere wezelkennis
begrijp ik, dat deze adjudant voor mij
niets anders is dan een gevangenbe
waarder."
W
DOOR JAN VISSER
Een jaar geleden was het prachtig nazomerweer in ons
land. Op Dierendag werd het plaatselijk meer dan 20 gra
den en nog geen week later steeg het kwik in het zuiden j
van Limburg tot de hoogste waarden die in meer dan tien
jaar in oktober niet zijn opgetreden. Het werd daar plaatse-s Bol
lijk bijna 27 graden. ar op
Dit jaar geen nazomerse condities of een Kranenzomer
zoals een periode van nazomerweer begin oktober in het
oosten van het land wordt genoemd. In deze tijd van het len. 1
jaar trekken de kraanvogels namelijk over het oosten naar woc
het zuiden. Er hangt echter wel beter weer in de lucht. iwbel
Vandaag vallen eronder invloed van een storing in de bo- c
venlucht weliswaar nog buien die van onweer vergezeld
kunnen gaan en wordt het niet warmer dan 13 graden; van [s8ez
morgen af is het enkele dagen droog en rustig najaarsweer.
Bovendien laat de zon zich geregeld zien en lopen de tem
peraturen op tot 16 gradenhaag»
Rond het midden van de week wordt de weersverbetering ricewi
bedreigd doordat oceaanfronten het Noordzeegebied we-
ten binnen te dringen en daarmee de brug van hogedruk WD-I
min of meer ondermijnen. De brug vormt een verbinding jnaar
tussen een hogedrukgebied boven Rusland en het befaam- festeii
de luchtdrukmaximum, bij de Azoren. jmaa
Gisteren is het weer meegevallen. Overdag overheersten del neve
opklaringen en steeg de temperatuur tot 15-16 graden. i Naa
Wel stond er aan de kust weer veel wind. I Jmuiden rappor- idelen
teerde windkracht 7. Tegen en tijdens de avonduren kwa- famei
men vanaf zee buien het land binnendrijven. Het waren perlec
heftige buien en dat is niet zo vreemd als we het verticale r actie
temperatuurverschil in ogenschouw nemen. belan
Het zeewater voor de kust is nog altijd zo'n 15-16 graden
en hogerop in de atmosfeer bevond zich veel kou. Op 5 ki- fob C
lometer hoogte -30 graden. Erg veel regen tussen donder- sn wo
dagochtend en gisterochtend in westelijk Noorwegen. In lePvt
Bergen viel 80 mm.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
Veel bewolking en met na
me langs de westkust pe
rioden met regen. In het
zon. Vooral zondag veel
wind. Maxima van 6 gra
den in het noorden tot 14
bij Oslo op zondag.
Zaterdag ijieest bewolkt
en. Zondag droger, ook
wat zon en later veel wind.
Maxima van 5 graden in
het noorden tot 14 hier en
daarin het zuiden.
Denemarken:
Zaterdag veel bewolking
j 12
graden; daarna stijging
van temperatuur.
Engeland, Schotland, Wales e
Geregeld zon. In het
bewolking en vooral in Schotland af
egen, zondag ook veel
n Ierland:
daar mis
de nacht en ochtend hier en
Zaterdag vrij koud met maxi-
13 graden, daarna hogere
België en Luxemburg:
Zaterdag wisselend bewolkt en enkele
buien, misschien met onweer. Zondag
meer zon en droog; wel kans op mist.
Zaterdag koud: rond 11 graden. Daarna
geleidelijk hogere temperaturen.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag wolkenvelden en enkele buien,
ook met onweer. Zondag kans op mist.
op de meeste plaatsen droog. Zaterdag
rond 13 graden; daarna minder koud.
Vrij zonnig en droog. In het noorden
kans op enkele wolkenvelden. Maxima
uiteenlopend van 20 graden in het
tot rond 25 in het midden
Zwitserland:
Veel bewolking en van tijd tot tijd t
neerslag, in het hooggebergte
sneeuw. Zondag in het noorden o<
en dan zon. Nogal fris met maxima
12 graden.
Oostenrijk:
Overwegend bewolkt. Zaterdag e
buien, zondag vooral in het zuiden
tijd regen, boven 1500 meter ook
op sneeuw Koel met middagtemp
tuur rond 12 graden.
Polen:
Vrij rustig met afwisseld zon e
velden. Zaterdag in de noordwestel
helft kans op regen, zondag in de
oostelijke helft. In de nacht en ocl
kans op mist. Zaterdag rond 14 grac
daarna iets hogere maxima.
Wolkenvelden en kans op wat regen.
Middagtemperatuur ongeveer 23 gra-
Spanje:
Zonnig. Langs de Golf van Biskaje wol
kenvelden en van tijd tot tijd regen. Zon
dag in de loop van de dag in het oosten
ook meer bewolking en een toenemende
kans op een regen- of onweersbui. In het
zuiden nog maxima rond 24 graden; el
ders nogal fris met maxima meest tus
sen 15 en 20 graden. Zaterdag in An-
dalusie lokaal nog dicht bij 30 graden.
Canarische Eilanden:
Op de zuidstranden flink wat zon en
maxima rond 26 graden. Elders ook be
wolking; waarschijnlijk droog.
Marokko:
Westkust: geregeld zon maar soms ook
wolkenvelden. Bijna overal droog. Mid
dagtemperatuur uiteenlopend van 23
graden in het noorden tot ruim 25 in het
Naast zon vooral in het noorden ook re
gen- en onweersbuien. Middagtempera
tuur vlak aan zee rond 24 graden.
Zuid-Frankrijk:
Wolkenvelden en van tijd tot tijd regen,
ook kans op onweer. In de Franse Alpen
en Pyreneeën kans op sneeuw. In het
zuidoosten later opnieuw veel wind. Kil,
vooral zondag, met maxima tussen 10
en 18 graden.
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag geregeld zon en middagtempe
ratuur rond 22 graden. Zondag lagere
maxima, meer bewolking en een toene
mende kans op regen- en onweersbuien.
Italië:
Wisselend bewolkt. Een aantal regen- of
onweersbuien, plaatselijk met veel neer
slag; zaterdag vooral in het zuiden en
zondag vooral in het noorden. Middag-
temperatuur uiteenlopend van 14 gra-
Corsica en Sardinië:
Half tot zwaar bewolkt en vooral zondag
enkele fikse buien, ook met onweer;
soms veel wind. Middagtemperatuur
rond 22 graden.
Malta:
Vooral zaterdag enkele onweersbuien,
zondag meer zon. Maximumtempera
tuur omstreeks 25 graden.
Griekenland en Kreta:
Perioden met zon. Daarnaast ook een
vooral in het westen en zondag ook el
ders. Middagtemperatuur rond 23 gra-
Turkije en Cyprus:
Kusten: flinke perioden met zon. Zon
dag in het westen meer bewolking en la
ter enkele regen- of onweersbuien
Maxima van 21 graden op de Dardanel-
len tot 28 graden op Cyprus.
Duitsland:
Zaterdag half tot zwaar bewolkt en voor
al in het westen en zuiden enkele buien,
kans op mist; verder flinke zonnige pe
rioden en bijna overal droog. Vooral za
terdag koud met maxima rond 12 gra
den; zondag op de meeste plaatsen iets
hogere temperaturen.
ZONDAG 6 OKTOBER 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 07 .50 Zon onder 19
Maan op 01.17 Maanonderl6
Waterstand
IJmuiden
Hoog 11.14
Katwijk
10.47
Laag 06,34. 18 35 06.15
MAANDAG 7 OKTOBER 1996
Zón- en maanstanden
Zon op 07.52 Zononde
Maan op 02.16 Maan onder 16
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 00.25 13.36 23.58 13
Laag 07.50. 20,17 07.31 23
Weerrapporten 04 oktober 17 ui
Bordeaux motregen
as Palmas onbew
