HOLLAND EXPERIENCE
jaagt toerist in 23 minuten door Nederland
Mosselen en fruit als museum-attracties
Toerisme
IATERDAG 5 OKTOBER 1996
Fossielen-diefstal
De bewoners van het dorp Nostimo in de Griekse pro
vincie Macedonië hebben alarm geslagen. Bezoekers
van het prehistorische bos daar. nemen versteende
takken, versteende schelpen en fossielen mee als sou
venir. Het gebied, dat in geologisch opzicht van on
schatbare waarde is. wordt nu door de dorpelingen bij
toerbeurt permanent bewaakt Ook bij de plaats Sigri
op het eiland Lesbos ontvreemden toeristen resten van
een versteend bos.
Taj Mahal dagje dicht
De Taj Mahal, een van dogrootste publiekstrekkers in
India, blijft voortaan op maandag gesloten. Die beslis
sing is genomen na een onderzoek waaruit bleek dat
het wit-marmeren paleis danig wordt aangetast door
niet alleen de afstoot van omringende industrie, maar
ook door de drommen mensen die het wereldberoem
de monument dagelijks bezoeken.
Skiën in Canada
Na De Jong Intra Vakanties biedt nu ook Jan Doets in
Heerhugowaard ski-vakanties in het westen van Cana
da aan. De reizen gaan naar zowel Whistier en Black-
comb Mountain (British Columbia, niet ver van Van
couver) als Banff en Lake Louise (Alberta, bij Calgary).
Voor een negendaags arrangement moet rekening wor
den gehouden met prijzen vanaf circa 1.500 gulden, in-
clusiefvliegreis.
Info: Jan Doets, 072 - 57 53 34 6.
Bokbierdag
Nederland heeft er een nieuw evenement bij: de Natio
nale Bokbierdag Zutphen 1996. Op zaterdag 12 oktober
kan elke bierliefhebber op de Houtmarkt tussen de
twaalf en veertien verschillende soorten bokbiertjes
proeven. Ter omlijsting van de feestelijkheden wordt
een kelner-race gehouden. Hiervoor wordt een hinder-
nisbaan uitgezet met daarin opgenomen de trappen
van de Wijnhuistoren. Het is de bedoeling dat de kel
ners hun blad met bokbier zo snel mogelijk en zonder
te morsen overbrengen. Ook trekken er twee 'streetpa-
rades' door de stad en kunnen verzamelaars in een spe
ciale stand terecht voor uitbreiding van hun collectie
viltjes, doppen, flesjes, glazen en wat dies meer zij.
Exotische trouwerij
Holland Overseas Travel (HOT) heeft het aantal trouw-
arrangementen op exotische bestemmingen opnieuw
uitgebreid. Zo is het mogelijk ceremonieel in het huwe
lijk te treden op Sri Lanka, maar wie de voorkeur geeft
aan Cancun (Mexico) of Jamaica kan ook bij de Neder
landse reisorganisatie terecht.
Info: Het ANVR-reisbureau.
Culinaire ontdekkingen
De Grieken noemen het de 'leukste trein van de we
reld', maar daar valt natuurlijk nog wel een boom over
op te zetten. Hoe het ook zij, deze zomer is de stroom-
trein van Volos weer gaan rijden. Vertrek: elke zaterdag
en zondag om II uur vanaf de kustplaats Lechonia.
Aankomst in het schilderachtige dorpje Milies: ander
half uur later.
Info: Grieks Bureau voor Toerisme in Amsterdam, te
lefoon 020 - 62 48 78 6.
Boerengolf
Om vakantiegangers op speelse wijze kennis te laten
maken met het veengebied bij Franking en Holzöster
(Oberösterreich), is een zogenoemde Boerengolf-tour
ontwikkeld. Op en rond tien kilometer wandelpad spe
len de wandelaars negentien holes, die worden ge
vormd door oude landbouwwerktuigen, zoals een
ploeg, eg, bijenkorf, sleden en een wijnpers. De Boe-
rengolf-course is een Oostenrijkse variant op de mid-
getgolfbaan. De golfstick kan ook als wandelstok wor
den gebruikt.
Info: Tourisrausverband Franking, telefoon 00 43 -
62 77 81 19.
Zeg ken jij de Mosselman? Vol
gens een bestoft juweeltje uit de
vaderlandse liederenschat
woont de borst in Schevenin-
gen. Flauwekul natuurlijk, want
als de Mosselman érgens thuis
hoort, dan is het wel in het
Zeeuwse Yerseke. Daar staat hij
als standbeeld aan de oever van
de Oosterschelde en staart hij
met bronzen ogen naar de tallo
ze mosselkotters die met hun
lading 'zwart goud' op weg zijn
naar de enige mosselveiling ter
wereld, die van 'Yerse'.
Daar draait de digitale veiling-
klok momenteel op volle toeren.
„Want de rzit in de maand",
papegaait een bezoeker de
volksmond na. Een al lang ach
terhaald fabeltje. Vroeger, toen
er nog geen goede koeling be
stond, konden mosselen inder
daad alleen worden verhandeld
in de laatste en de eerste maan
den van het jaar; van september
tot begin april. Maar door de
moderne koeltechnieken is het
seizoen intussen verlengd van
juli tot eind april.
Vorig seizoen werd in Yerseke
83 miljoen kilo mosselen aange
voerd, met andere woorden: ze
zijn de kurk waar Yerseke op
drijft. Aan die kip met de gou
den eieren is nu een museum
gewijd. Het deelt het voormali
ge gemeentehuis met het plaat
selijke VW-kantoor en heet of
ficieel 'Museum Yerseke'. Maar
de toevoeging 'Schaal- en
Schelpdierenmuseum' geeft al
aan waar de collectie vooral
over gaat.
Onbeduidend
mie' uit Yerseke is verdwenen.
De fotogenieke oesterputten uit
1870 zijn nog steeds in gebruik
en leveren per jaar tien miljoen
oesters op.
Rond de putten lijkt de tijd stil
te hebben gestaan. Alles is nog
precies zoals op het reusachtige
diorama-schilderij dat een hele
wand van het 'Museum Yerse
ke' bedekt. Beweerd werd dat
een onbekende Belgische
vluchteling het doek in de Eer
ste Wereldoorlog aan het ge
meentebestuur schonk, als
dank voor zijn opvang. Kort ge
leden echter kwam vast te staan
dat het 'Gezicht op de haven
van Yerseke' in 1913 is geschil
derd door de in Zutphen gebo
ren impressionist W.F.A.I. Vaar-
zon Morel.
Het immense schilderij is hard
aan restauratie toe. Zo is een
metersbrede strook aan de bo
venzijde beschadigd. Om het
kunstwerk passend te maken
voor de raadzaal rolde een of
andere cultuurbarbaar de wol
kenpartij domweg op en propte
die tussen het verlaagd plafond.
Vaarzon Morel moet zich in zijn
graf hebben omgedraaid toen
vervolgens ook nog een stuk uit
het schilderij werd gesneden,
om ruimte te maken voor een
hanenbalk.
Fruittuin
Omdat Zuid-Beveland niet al
leen een centrum is van de han
del in zeevruchten, maar - di
rect na het Gelders/Utrechtse
Rivierengebied - de op een na
grootste fruittuin van Neder
land heeft, wordt op 6 decem
ber in Kapelle het eerste Fruit
teeltmuseum geopend. De per
manente tentoonstelling
schenkt aandacht aan de ge
schiedenis van het fruit, de oer
oude toepassingen in diverse
culturen (bijvoorbeeld als
vruchtbaarheidssymbool)het
fruit in de kunstgeschiedenis,
de kasteel- en kloostertuinen
(waarin fruit als luxe-produkt
werd gecultiveerd) de opkomst
van boomkwekerijen en het be
gin van de moderne fruitteelt,
zo rond 1900. Ook sociale as
pecten komen aan bod. Zoals
het aanpassen van het school
rooster om kinderen in staat te
stellen mee te helpen bij de
pluk. In de boomgaard rond het
museum groeien hoog-
stamfruitbomen en worden ou
de snoei- en plantwijzen gede
monstreerd.
Ter gelegenheid van de opening
heeft de ANWB een 43 kilome
ter lange 'Zee-vruchtenfietsrou-
te' uitgezet. Het traject loopt
tussen beide attracties en voert
ook langs andere bezienswaar
digheden op Zuid-Beveland
(Goes, de dijk langs de Ooster
schelde tussen Kattendijke en
Wemeldinge, diverse natuurge
bieden en het beschermde
dorpsgezicht van Wemeldinge).
De route vergeet natuurlijk ook
de 'Zak van Zuid-Beveland'
niet; één van de mooiste pol
derlandschappen van ons land -
een 'Luctor et Emergo' in klei,
dat met weidse vergezichten
laaf zien hoe de Zeeuwen in
hun eeuwenlang geworstel met
de zee steeds weer glorieus bo
ven kwamen.
t Is pure nep. Zinsbegooche-
ende nep waarin een toerist in
precies 23 minuten dwars door
(Nederland raast. De op Schip-
,hol landende Boeing 737, het
.openklappende landingsgestel,
de vliegtuigpassagiers die te-
gen de rugleuning worden ge-
iekte-
hierin drukt, een op een ducdalf
de i
aat_ klapwiekende meeuw, Rem-
s acuut kran(jts isjachtwacht die aan
troep gruzelementen valt en op een
gegeven moment zelfs de van
een balkon wuivende konin-
/vijs- 1
lten uit gin... Holland Experience ofte
3rt, kan
wel The Ultimate Sightseeing
is en Show deinst nergens voor te
is rug. Zie Nederland in nog geen
half uur. En je hoeft er geen
stap voor te doen.
n
N DOBBELSTEEN
Wanneer het nieuwe spektakel
haar deuren opent is nog niet
bekend. Voormalig journalist
Henri Remmers, de initiatiefne
mer, is er van overtuigd dat hij
op 1 november z'n eerste gasten
kan ontvangen. Maar wat is ze
ker bij een ingewikkeld, vijftien
miljoen gulden kostend project
dat al in augustus had moeten
beginnen te draaien? Sales exe-
cutive Vivienne Donné, die (in
het Nederlands gezegd) mag
proberen Holland Experience
aan de toeristen te verkopen,
heeft niettemin 'best' vertrou
wen in de nieuw genoemde da
tum. Hoewel toch ook zij met
enige onrust door de chaotische
bouwput aan de Amsterdamse
Jodenbreestraat loopt.
Klaar of niet klaar, een kraker
wordt Neerlands nieuwste toe
ristische attractie in elk geval.
Driehonderdvijftigduizend be
zoekers per jaar, dat moet mak
kelijk te halen zijn. Daar zijn al
le betrokkenen het over eens.
Van Duinrell-eigenaar graaf
Hugo van Zuylen van Nijevelt
(adviseur) tot Perspekt-direc-
teur Albert Diederik die in zijn
Haarlemse atelier aan de Werk
manstraat aan een hele rij gim
micks sleutelt. Een meeuw, die
krijsend dwars door de zaal
speert? Een met vol zeil over de
Noordzeegolven spuitende
windsurfer? Die eerder genoem-
De collectie bestaat uit foto's,
gereedschappen, documenten
en filmbeelden en laat zien hoe
de geschiedenis van Yerseke is
verweven met de delicatessen
uit zee. Amper een eeuw gele
den was Yerseke nog een onbe
duidend agrarisch dorpje met
800 inwoners. Dat veranderde
in 1870 toen enkele adellijke he
ren besloten hun kapitaal iri de
kunstmatige oesterteelt te in
vesteren. Onderzoek van Franse
deskundigen bracht boven wa
ter, dat de buitendijkse gebie
den in de Oosterschelde bij Yer
seke daarvoor uitstekend ge
schikt waren.
Het geld bleek niet in het water
te zijn gesmeten. De oestercul
tuur bracht Yerseke tot bloei.
Het werk op banken en in put
ten - de 'natte pakhuizen' waar
in de opgeviste en schoonge
maakte oesters worden be
waard - lokte duizenden ar
beidskrachten naar Zuid-Beve
land. Ook veel vrouwen en kin
deren verdienden er onder vaak
kommervolle omstandigheden
hun brood in een bedrijfstak
waarin vette en magere jaren el
kaar in een niet te volgen ritme
afwisselden. Ijsgang, ziekten,
stormen of uitvoerproblemen
brachten de oestercultuur
voortdurend zware klappen toe.
In de loop van deze eeuw
maakte de aristocratische oester
plaats voor de wat volksere
mossel. Waarmee niet is gezegd
dat 'de parel van de gastrono-
De collectie van het nieuwe museum bestaat onder n
worden gevangen.
Bij de ANWB verscheen de gids '500 Culinaire Ontdek
kingen, verrassende adressen in elf Nederlandse ste
den'. De gids beschrijft vooral etablissementen met een
bijzondere entourage. Maar ook aan bod komen eetca
fés, grand-cafés, eethuisjes, bruine kroegen en restau
rants die vaak net buiten de gebaande paden liggen.
Tevens wordt gebruikers de weg gewezen naar bijzon
dere culinaire adressen, variërend van gespecialiseerde
kookboekwinkels tot een bonbonnerie of waterwinkel.
In totaal gaat het om vijfhonderd gastronomische
adressen in Amsterdam, Arnhem, Breda, Den Bosch,
Den Haag, Groningen, Leiden, Maastricht, Nijmegen,
Rotterdam en Utrecht Van elke stad is een eenvoudige
plattegrond opgenomen. De gids kost 24,95 gulden en
is verkrijgbaar bij de boekhandel, alle ANWB-kantoren
en bij de VWs in de elf beschreven steden.
Grieks stoomtreintje
s gevolg dat hij en zijn mede
werkers elk probleem (en dat
waren er nogal wat), zelf heb
ben moeten oplossen. „Het is
zo ingewikkeld allemaal. De
toeschouwers bijvoorbeeld zit
ten op een schijf die weer langs
bewegende videobeelden wordt
gedraaid. Daar tussendoor ko
men dan nog de effecten die wij
hier aan het maken zijn. Ik be
doel, die duif moet precies in
bijvoorbeeld 4,7 seconden van
ïne naar de andere kant vlie
gen. Doet hij er 0,1 seconde lan-
over dan klopt de coördina
tie tussen beeld, draaiende
schijf en al die andere dingen
niet meer."
Andere dingen, zoals bijvoor
beeld stoelen die gezellig begin
nen te deinen als de bezoekers -
honderdvijftig per voorstelling -
op een mosselboot het zeegat
uittrekken. Of een reusachtige
molenwiek die vlak langs de
hoofden van de toeschouwers
scheert. Of de stank van smel
tend rubber als de Boeing 737
remmend op de Kaagbaan van
Schiphol gierend en stomend
tot stilstand komt. Diederik
grijnzend: „Ze hebben ook nog
geprobeerd de geur van vers ge
vangen mosselen te imiteren.
Maar dat is dus op een grote
mislukking uitgelopen.
Een artist-impression van de nieu
we toeristische attractie in Am
sterdam.
Bezoekers
trekken op hun
stoel deinend
het zeegat uit
de koningin? Een druipend net
vol mosselen? De twintig knut
selaars van Perspekt zitten ner
gens mee. Lassend, boetserend
en timmerend werken ze onver
droten voort aan 'een van de
leukste klussen die we ooit heb
ben gehad', aldus Diederik.
't Is groot, 't is moeilijk en 't is
vooral groot. Rails, enorme stel
lages, motoren en ingewikkelde
relais-kasten moeten er voor
zorgen dat de bezoekers van
Holland Experience straks aan
hun stoel genageld zitten. Niet
begrijpend hoe het mogelijk is
dat vanaf het filmdoek zich
plotseling een pirouettes draai
ende ballerina losmaakt. Diede
rik: „En dan is dat nog redelijk
In Haarlem wordt bij Perspekt de laatste hand gelegd aan de belangrijkste gimmicks van Holland
Experience. foto united photos de boer babette stapel
eenvoudig. Veel meer moeite
hebben we gehad met die vlie
gende meeuw. Die zat eerst vast
aan draadjes, maar dat bleek
niet te werken. Te fragiel. Nu zit
hij op een stevige, beweegbare
metalen staak die door een spe
ciale belichting niet zichtbaar
Het allergrootste special effect in
Holland Experience, een heuse
dijkdoorbraak, werd in elkaar
gezet in Engeland. Jammer,
vindt Diederik, maar ook begrij
pelijk. Als ik het goed heb,
moet er in één klap tachtigdui
zend liter water gecontroleerd
de zaal instromen. Wie zoiets
bouwt, dient over enorm veel
ervaring te beschikken. Die
hebben we nog niet. We kun
nen echt wel wat, doen bijvoor
beeld geweldig veel voor de te
levisie, maar het afstellen van
hogedruktanks, het plaatsen
van opvangbassins... het steekt
allemaal bijzonder nauw. Van
daar dat Remmers daarvoor een
Engels bedrijf heeft gevraagd.
Die werken al jarenlang voor
films en musicals. Zij hebben
voorbeelden."
Voorbeelden die Diederik niet
heeft. Alles is nieuw, nog nooit
eerder vertoond. Althans, hij
heeft het nergens gezien. Met
