Fanclub-lustrum rond namaak Toon De Blauwe Tram: vriend en 9 'De humor wil ik zoveel mogelijk onderdrukken' Cultuur&Kunst Rappers in het LVC Haags muziekconcours zonder eerste prijs Morgan 'is' muziek Schilderij via Internet terug in Alkmaarse kerk JO MAANDAG 23 SEPTEMBER 1996 Filmster Dorothy Lamour overleden los angeles De Amerikaanse filmactrice Dorothy Lamour is gis teren op 81-jarige leeftijd overleden. Dat heeft een vriend van haar, de vroegere publicist Frank Liberman, meegedeeld. Lamour, wier eigenlijke naam Mary Leta Dorothy Kaumeyer was, is vooral bekend geworden door haar zeven zogeheten Road-films met Bob Hope en Bing Crosby. In 1953 stopte ze met acteren, maar in 1962 werd ze opnieuw met Hope en Crosby sa mengebracht in de film Road to Hong Kong. In 1963 trad ze op in de film Donovan's Reef. Muziekprijs voor zevenjarige Rotterdam De zevenjarige Dorine de Marselje heeft zaterdag in Rotterdam de Philips Muziekprijs gekregen. Het is een aanmoe digingsbedrag van tweeduizend gulden, een cd-speler en klas sieke cd's, bestemd voor jonge talentvolle muzikantjes. In de Rotterdamse Doelen is het Gergiev-festival gaande en daarin is ook plaats voor muziek door en voor kinderen. Zaterdag konden kinderen componeren, er waren workshops en duizend kinde ren zongen samen het Wolgalied. Dorine begon vorig jaar met harplessen. Ze boekte daarmee zoveel vooruitgang dat ze mocht meedoen aan de competitie. Unieke bibliotheek uitgebrand Stockholm De stadsbibliotheek van Linkoeping, met een unie ke verzameling van zo'n 70.000 boeken, is na een explosie ge heel uitgebrand. Een aantal kostbare boeken en manuscripten uit de vroege Middeleeuwen bleef voor het vuur gespaard, om dat ze in een brandvrije kluis waren opgeslagen. De politie acht opzet niet uitgesloten, omdat een aan de bibliotheek grenzend immigratiebureau eerder het doelwit was van dreigementen. Ook in juli ontstond brand in de bibliotheek, maar het vuur kon destijds worden geblust. Er waren ongeveer 600 mensen in de bibliotheek toen de brand uitbrak. Iedereen wist ongedeerd het pand te verlaten. Expositie in museum voor de Bloembollenstreek lisse marian krijgsman De eerste bezoekers van de tentoonstelling buigen zich c model van de Blauwe Tram. FOTO DICK HOGEWONING Gedeputeerde Ted Jansen had zo zijn eigen herinneringen. Nadat hij even als kaartjes knipper had gefungeerd voor de openings handeling van de expositie 'Herinneringen aan de Blauwe Tram'in het museum voor de Bloembollenstreek in Lisse, kwamen ze boven. „Na de oorlog maakte ook ik gebruik van de Blauwe Tram. Ik reisde voor 1,35 per week van Noordwijk naar den Haag. In de tram had iedereen zo zijn eigen plaatsje. In de tram leerde je klaverjassen, werd je ver liefd. Sommige mensen hadden bepaalde privileges, zoals de heer Parlevliet uit Noordwijk. Als hij zijn hand opstak, waar ook op de route, stopte de tram en mocht hij instappen. Zoiets kun je je nu niet meer voorstellen." De 'Herinneringen aan de Blauwe Tram' zijn talrijk. In de expositieruimte van het museum verwijzen tal van voorwerpen, zoals het kleine, vierkante krukje van de be stuurder, oude tramkaartjes, haltebordjes en een originele passagiersstoel, naar een tijd waarin 'gewone' burgers met de Blauwe Tram door de Duin- en Bollenstreek te reis den. Oude, geemailleerde bordjes met op schriften als: 'op en afspringen gedurende de rit is verboden' en 'openen en sluiten van de ramen mag uitsluitend door het per soneel geschieden' brengen de bezoeker te rug naar een tijd waarin niemand het in z'n hoofd haalde een mes in de bekleding van een tram te zetten, laat staan de bestuurder van zijn centjes te beroven. Vanaf 1881 reed de stoomtram op de zo genaamde 'bollenlijn' van Haarlem naar Leiden. Later is dat netwerk uitgebreid naar Volendam en Scheveningen met diverse zij- vertakkingen. De exploitatie was in handen van de Noord- Zuid-Hollandse Tramweg Maatschappij (NZHTM). Later werd de stoomtram vervangen door de electrische tram. Als gevolg van de crisis in de jaren dertig zakte de vraag naar openbaar vervoer in. De tram werd vervangen door het goed kopere vervoer per bus. De 'bollenlijn' was de eerste lijn die eraan moest geloven. Op 2 januari 1949 reed de tram voor het laatst door de Bollenstreek. In 1961 was het hele netwerk vervangen door buslijnen. t het Tram nog steeds een begrip. Volgens F. Sal- lé, oud-conducteur op de Blauwe Tram, speelde vooral de gemoedelijkheid op de tram een rol. „Iedereen was ermee ver trouwd. Op de tram kon veel. Zo vervoerde ik regelmatig een aantal vrouwen uit Zand- voort die hun garnalen verkochten in Aer- denhout. In ruil voor een zakje garnalen mochten ze gratis mee. Zij blij en ik had een lekker hapje voor mijn moeder." Toch was het niet allemaal zo roman tisch. J. Vlasman, mede-organisator van de expositie, vertelt: „De Blauwe Tram werd in de volksmond 'de Moordenaar' genoemd. De lijn was niet beschermd en in de steden stak de treeplank uit over de stoep. Er ge beurden regelmatig ongelukken met dode lijke afloop. De uitdrukking 'pas op voor de Blauwe Tram' komt daar vandaan en wordt nog altijd gebruikt als mensen afscheid van elkaar nemen. De expositie 'Herinneringen aan de Blau we Tram' is tot en met 11 januari 1997 de bezichtigen in het Museum voor de Bloembollenstreek, Heereweg 219, Lisse. Openingstijden: dagelijks (behalve maan dag) van 13.00 tot 17.00 uur. Ze moesten het doen met een Toon Hermans van karton. Van de grote komiek kwam geen bericht. Geen briefje, niets. Maar de leden van de Toon Hermans Fanclub we ten dat hun grote idool bepaald niet dol is op hun activi teiten. Een enkeling begrijpt en accepteert dat niet, de meerderheid wel: „We hebben er mee leren leven. Toon is bang voor opdringerige dingen." Tilburg hans leber/gpd ingericht op zijn zolder en zelfs Maurice belt Verkennis wel eens voor informatie. „Ik heb alles van die man en bezoek ook zoveel mogelijk optredens. Dan vraagt-ie nadien wel eens: 'Was het de tiende of de elfde keer dit jaar?' Hij ziet me wel, want ik ga alleen maar als ik op de eerste drie rijen kan zitten." De fans vinden Toons mense lijke kant mooi. Dat-ie niet kwetst vooral, en dat-ie de hele kleine dingen uit het leven zo mooi kan beschrijven. Verken nis maakte begin jaren vijftig via de radio kennis met Toon, als kind. „We hadden thuis al leen een radio. Ik hoorde toen Kan, Sonneveld en Hermans op de vrijdagavond. 'In antwoord op uw schrijven' heette dat pro gramma. Ik werd Hermans-fan, alle anderen hoefde ik maar één keer te zien. Voor Hermans bleef ik terugkomen." De vrouw van Verkennis is maar mee gaan doen. „Als ik een derde van de aandacht krijg die Toon krijgt, ben ik zielsge lukkig", heeft ze haar man wel Het weerhield de fanclub er niet van ooit met een bus langs alle voormalige woonhuizen van Hermans te trekken. Hermans' Maurice, die de fanclub bijeenkomsten bezoekt „omdat het voor die mensen zo belang rijk is", vond dat wel wat ver gaan. „Mijn vader zag het ook ;o zitten, maar ach... hij woonde er toch niet meer." Het tienjarig bestaan van de fanclub voor de bijna 80-jarige cabaretier wordt zaterdag ge vierd in een zaaltje in Tilbrug. Van de 150 leden geven er zo'n 100 acte de présence, een fana tiek clubje dus. Er hangen bal lonnen en de Belgische delega- Oostende wordt als heuse familie ontvangen. „Toon is in België nog populairder dan in Nederland," weet Jan Verkennis (44) uit Stramproy, dè Toon-fan bij uitstek. Verkennis kan niet. als-ie niet een uurtje of twee „met Toon bezig" is ge weest. Hij heeft 'Pt Mex van Warmerdam schrijft voor het eerst een gewoon toneelstuk eens toevertrouwd. De hoge leeftijd van de oude meester is nog steeds geen probleem, vindt Verkennis: „Als Toon op de bühne staat danst en springt-ie nog. En ze vechten nog voor kaartjes voor 'm. Ik ook. Om drie uur 's nachts voor de deur liggen is heel gewoon Maurice Hermans is als ver vanger van zijn vader een beetje vrienden met de fanclub gewor den. „Ik doe dit omdat mijn va der niet weet wat-ie er mee aan moet. Die vindt zichzelf maar een gewoon menneke. Hij houdt niet van adoratie. Hij moet ook zijn rust pakken. Als- ie naast iemand zit die verkou den is, is hij het ook. Mensen hebben geen weet wat voor man het is. Een 'loner'. Thuis is- ie heel anders." Dat er ook niemand van Toons begeleidingsband is ko men opdagen, vinden ze bij de fanclub minder leuk. „Loze be loften," zegt een vrouw kortaf. Later op de middag kunnen de fanclubleden de nieuwe studio- cd van Toon kopen, maar liefst twee dagen voordat deze in de winkel ligt. Ze zijn er blij mee. Het hoogtepunt komt 's avonds. De club begeeft zich op pad naar het theater. Voor de zoveelste keer raken ze in ver voering van Toon, zij het nu in levenden lijve. leiden De rappers van de Amsterdamse Osdorp Posse stonden zaterdag op het podium van het Leids Vrijetijds Centrum. De Nederlandstalige hardcore hiphop deed het bij het publiek bijzonder goed. FOTO TACO VAN DER EB margriet prinssen/gpd Nog maar net terug van het Filmfestival in Venetië, waar De lurk veel waardering oogste van het publiek en de Prijs van de Kritiek kreeg, stortte Alex van Warmerdam zich de afgelopen n in de repetities voor Klei ne Teun. Een bizar sprookjes achtig verhaal, gebaseerd op de klassieke driehoeksverhouding: ie man, de vrouw en de minna- Het is voor het eerst, vertelt dat hij een heus toneelstuk schreef, een stuk met een kop een staart. Voor De Mexi caanse Hond en daarvoor voor Hauser Orkater schreef en regis seerde hij talloze voorstellingen, maar het was altijd muziekthea ter. „Paradoxaal genoeg was het schrijven van een gewoon to neelstuk, met alleen maar een tekst mij i onbekende ervaring. Bijna het gevoel van iets ouderwets, maar erg spannend om te doen." „Ik heb zo ongeveer alles ge probeerd wat denkbaar is op het gebied van muziektheater. Ie moet elke keer zo ongeveer het wiel opnieuw uitvinden. De ene keer werk je met zingende acteurs, bij een volgende voor stelling wordt de muziek zoveel mogelijk geïntegreerd, bij een derde werk je vooral met tegen stellingen enzovoort. Ik wilde nu weieens uitvinden of ik het eigenlijk ook zonder muziek tou kunnen." -Wanneer ik begin te schrijven, weet ik nog maar heel weinig. Toen ik aan Kleine Teun begon, ik bijvoorbeeld niet eens een echt idee, alleen een aantal Wensen of vermoedens. Soms heb ik niet meer dan een stukje dialoog tussen een man en een vrouw. Zodra die personages gestalte krijgen - en in dit geval was al vrij vroeg duidelijk dat in elk geval Ariane Schluter en Kees Hulst mee zouden spelen- krijgen ze al veel meer contou ren. Wat Annet betreft, heb ik iets langer geaarzeld. Zij is ten slotte ook mijn vrouw en dat maakt het ingewikkelder. Ze wilde per se mee doen en ach teraf gezien was het ook erg las tig geworden om het tot twee personages te beperken. Een driehoek biedt aanzienlijk meer mogelijkheden." „Bij het schrijven stond mij een aantal dingen voor ogen: ik wilde zelf niet meespelen. Tot nu toe heb ik in al mijn stukken een rol gespeeld en dat wilde ik nu eens niet, om meer afstand te kunnen nemen. Ten tweede wilde ik een stuk voor de kleine zaal maken. De meeste van on ze producties, al waren ze voor de kleine zaal gemaakt, stonden toch al weer gauw in de schouwburg en dat impliceert dat ze van toon veranderen. Je moet harder praten, de toon wordt anders, vaak wat platter. Voor deze voorstelling wilde ik de intieme speelstijl die hoort bij een kleine-zaalproductie." Schnitts Voor het eerst heeft hij zelf de muziek gemaakt. Tussen de snel wisselende fragmenten - die doen denken aan de sch nitts in een film - wordt het even donker op het toneel en klinkt er muziek: eenvoudig, helder, basic. „Allemaal zelf in gespeeld met behulp van een acht-sporen bandrecorder. Ik kan wel een beetje spelen op al lerlei instrumenten, maar ik ben nooit ergens n Ontzettend leuk vond ik het, misschien wel het allerleukste van de hele productie." Kleine Teün gaat over de drie hoek tussen Brand, een boer, zijn vrouw Keet en Lena, de rondborstige onderwijzeres die Brand taalles geeft. Tussen Brand en Lena ontstaat alras een soort van passie die door Keet, onbegrijpelijk genoeg, wordt aangemoedigd. In snel tempo ontvouwt zich het dra- „Ik heb lang geaarzeld over het einde. Aanvankelijk had ik een ander slot bedacht maar toen we dat bij de repetities uit probeerden. bleek het niet te kloppen. We zijn nog steeds be zig te schrappen. Een week ge leden duurde het stuk nog twee uur, inmiddels is er ruim een halfuur uit." „De tekst is helemaal uitge beend, alles moet met zo min mogelijk woorden worden ge zegd. Kordaat en efficiënt, zo wil ik het. Ook visueel heb ik me ingehouden. Af en toe zitten er nog wat comedy-trucs in het spel, dat zit me niet lekker. Daar ben ik altijd mee in de weer: de humor zoveel mogelijk onder drukken. Het is een voortduren de, maar spannende strijd om de ene lach wel toe te laten en de andere niet. Een acteur blijft een acteur en lachen is vaak de meest bevredigende beloning. Als regisseur voel ik een soort den haag gpd Tot veler verbazing heeft het voor het eerst in Den Haag ge houden Van Wassenaer Con cours geen eerste prijs opgele verd. De jury van deze interna tionale wedstrijd voor ensem bles op het terrein van de ou de muziek was weliswaar te spreken over het niveau als ge heel, maar kon niet tot over eenstemming komen over toe kenning van de hoogste on derscheiding. Aan het einde van een boei ende finale werd bekendge maakt dat een gedeelde twee de prijs gaat naar The Pocket Symphony (Rusland) en Los Musicos de Su Alteza (Spanje). Het in Nederland opgerichte en uit musici van diverse na tionaliteiten bestaande en semble La Primavera ontving de derde prijs en er was een eervolle vermelding voor het eveneens gedeeltelijk Neder landse Quadro Corydon. De prijs voor de beste individuele prestatie ging naar fortepianist Arthur Schoonderwoerd. Hij maakt deel uit van het Ensem ble Cristofori dat de finale niet haalde. De bekroonde groepen uit Rusland en Spanje demon streerden allebei een meesle pende muzikaliteit en een in strumentale techniek, die veel andere prestaties op dit gebied tot geschraap (barok-strijkin- strumenten) en geneuzel (dito blaasinstrumenten) reduceert. Succes is verzekerd bij optreden harpiste recensie lidy van der spek 'Rachel Ann Morgan, Harp and Voice', openingsconcert van het Huys Dever, in Het seizoen openen met Rachel Ann Morgan en haar schier on afscheidelijke Keltische harp betekent: succes verzekerd! Maar die verzekering moet je dan ook wel elke keer weer waar maken. Morgan deed dat zater dagavond glorieus. In een glanzend nachtblauw tenue komt zij de trap afgedaald en zet zich ongedwongen op een kleine authentieke eiken houten zetel, inclusief wapen en initialen. De entourage is per fect voor de stemming die zij zingend in dialoog met haar harp oproept. Deze avond wor den we vergast op een geheel nieuw repertoire. Zoals ge woonlijk lardeert ze haar pro gramma met kruidige 'songs of Wales', oude liedjes uit haar land van herkomst. Daartussen is naast veel Engels (Dowland, Handel, Bantock), ook voor Duits (Beethoven), Frans (Mas senet) en Spaans (Rodrigo) ge kozen. Wat is er zo bijzonder aan zo'n liedavond met Rachel Ann. In de eerste plaats haar uitstra ling, dat schijnbaar moeiteloze aan elkaar zingen en praten, terwijl je weet dat hier ongelofe lijk hard en gedisciplineerd wer ken achter schuilt; in het eind product verraadt zich de mees ter. Morgan heeft een fluwelen buigzame stem, die duizend en een verschillende stemmingen oproept. Een snaakse, wanneer de honden blaffen en de jacht hoorn schalt - wist u dat een harp(je) een hoorn kan imite ren? - een intens verstilde sfeer wanneer zij introvert, zonder vi bratie Dowland zingt, 'Flow my tears', en vol liefde en mededo gen wanneer de oude vrouw, hand in hand met haar geliefde John Anderson, de laatste fase van haar leven tegemoet gaat. Bijzonder zijn de songs van Ank van Campen (1932), vier gecomprimeerde sfeermakers bij uitstek, in een verrassend originele toonzetting. Drie 'en- glyns', een aan strenge regels gebonden haiku-achtig ge dichtje, en daar tegenaan gezet een 'triban', enerzijds even teer als de englyn, anderzijds lucht hartig, met een komische draai aan 't eind. Even intens als zij zingt, bespeelt ze de (concert- )harp. Want Morgan is ook een fantastische instrumentalist. Een enkel voorbeeld is de Pas- sacaglia (feitelijk voor clavecim- bel), een thema met variaties, van Handel. Elke variatie geeft Morgan zijn eigen spanning en kleur; breekbaar bleek, licht springerig, fors, krachtig en gloedvol. Morgan is muziek. alkmaar géne om te zeggen: niet doen, het wordt te leuk, maar als je daar niet aan mag tornen, is voor mij de lol eraf. Het mag geen platte klucht worden De Mexicaanse Hond, 'Kleine Teun', Tekst en regie: Alex van Warmerdam. Spel: Kees Hulst, Annet Malherbe en Ariane Schluter. Te zien: 24 t/m 28 september in het Lak-theater in Leiden. Alkmaar verkocht in de zes tiende eeuw een schilderij van Maerten van Heemskerck aan de Dom in het Zweedse Linkö- ping. Sinds gisteren is het drie luik weer terug in de stad en hangt het uitgeprint in de Gro te Kerk, dankzij Internet. Met behulp van straalzen ders, computers, scanners, te lefoonverbindingen en digitale verfplotters hebben high tech- kunstenaars sinds woensdag gewerkt aan het terughalen i het schilderij. Zondag is het ingezegend: „Maerten in Cyberspace". Het drieluik hangt nog steeds in de Dom van de Zweedse plaats maar door de moderne techniek kreeg Alk maar het weer terug. Vooral in de nacht van zaterdag op zon dag was dat nog even span nend. Door grote drukte op In- temet liep het printen van het laatste deel van het drieluik vertraging op. Daardoor kwam pas zondagmiddag het laatste paneel uit de printer. Het hypermoderne project trok sinds woensdag tussen de vier- en vijfduizend bezoekers. Komende dinsdag zal konin gin Beatrix het resultaat aan schouwen bij de heropening van de gerestaureerde Grote Sint Laurens Kerk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1996 | | pagina 11