Ticket to the musical
lAfSUi f wmw
irli
Eerste
ww 1131 30@1J3
Lui
Nederlandse
pianist die mag
wil DGier q
arl a
optreden in
Camegie Hall
I3^*ST^* Zl
1
Dansen op een matras is niet eenvoudig
)lkenkunde licht
n tipje van
sluier op
AD VAN KAAM
tipje van de sluier oplichten. Nooit
eze uitdrukking letterlijker worden
nen dan dit najaar wanneer in het
museum van Volkenkunde de ten-
telling Sluiers Ontsluierd van start
Daarop zal een grote verscheiden -
aan sluiers, stoffen en decoraties te
voornamelijk afkomstig uit
i-Afrika en Zuidwest-Azië.
sluier wordt vandaag de dag vooral
ocieerd met de islam, maar sluiers
ch zijn veel ouder dan deze gods-
i Al ver voor het begin van onze
•Hing wordt melding gemaakt van
edingstuk en er bestaan reliëfs van
ierde vrouwen uit Syrië die dateren
tiveede en derde eeuw.
Imrele tradities die van land tot
verschillen bepalen de ontwikkeling
de verschillende typen hoofd-, ge-
en kostuumsluiers. Met elkaar ge-
hebben ze dat ze de draagster ervan
nmen van de buitenwereld en te-
daartegen beschermen. Vooral te-
oor dig zijn sluiers aan mode onder
en dienen ze derhalve ook als ver-
ng. In haar eigen land bijvoorbeeld
t de Omaanse Kefah Abdawani
met creaties waarvan er ook een
op deze tentoonstelling zijn te zien.
ewel voornamelijk in zwang in de
che wereld is de sluier in de loop
•geschiedenis over de gehele wereld
eid. De lithma uit Marokko bij-
•eld werd in de tivaalfde eeuw door
oren meegenomen naar Spanje en
'e daar ook daadwerkelijk ingebur-
Zo heeft ook de Nederlandse huik
•igen oorsprong die teruggaat naar
>r verleden.
id de tentoonstelling worden de no-
ctiviteiten ontplooid zoals lezingen
'en modeshows. Tevens is er een een
lamig boek van de hand van Gil-
jgelsang-Eastivood.
instelling Sluiers Ontsluierd,
tuseum van Volkenkunde. Van 11
r 1996 tot en met 19 mei 1997.
Sluiers Ontsluierd van Gillian Vo-
'-Eastwood.
latie: Jan Rijsdam.
aktie: Paul de Tombe,
iving: Marco Kroes.
afie: Jan van den Brink, Simon Elenbaas,
den Elshout en Jeroen Heringa,
imslag: Hielco Kuipers
!omt dat zien': Pablo Cabenda
en: Maarten Baanders, Cees van Hoore,
Kaam, Wim Koevoet, Susanne Lammers,
dam, Erna Straatsma en Gert Visser.
ieater, muziek, film, literatuur en
ide kunst Dagelijks leest u er over op de
igma van het Leidsch Dagblad.
vvs, voorbeschouwingen en
ronden. Recensenten beoordelen naar eer
iten nieuwe voorstellingen, boeken en
es. Zij nemen u mee door een doolhof
ist en cultuur.
nderdag hebben wij een speciale Cultuur
een zes keer per week vindt u op
ia 'Uitgaan' alle informatie over films,
en, theater, exposities en evenementen in
plus enkele vaste rubrieken: de cd van
het boek van de dag en de culturele tip
Als lezer profiteert u bovendien van
kelijke aanbiedingen in de vorm van
tmgsbon voor voorstellingen,
in enz. Dus of het nu gaat om pop of
dans of toneel, evenementen of
ide kunst, voor het Leidsch Dagblad in
telke dag horen, zien en... schrijven.
mill A
[oor ERNA STRAATSMA
De zoektocht komt nooit ten einde. Naar
het juiste menu, de ultieme interpretatie en
de mooiste aanslag. Wibi Soerjadi (26) wil
beter dan de beste zijn. Alles zo precies
mogelijk doen. Zelfs het maken van een
kopje warme chocolademelk drijft hem tot
het uiterste. ,,Je maakt jezelf daar gek mee.
Ik kan echt eindeloos zoeken naar de juiste
verhouding van suiker en cacao."
Hij is de eerste Nederlandse pianist die mag
optreden in Carnegie Hall. Op 22 november
is het zo ver. Dan staat de kleine, grote man
met zijn Bösendorfer - liefkozend Bösi
genaamd - op het New Yorkse podium. Met
een 'enorm' programma, een meergangen-
menu a la Wibi..Mendelssohn, Ravel, Bach,
Schumannn en natuurlijk Liszt, zijn
specialiteit. „Ik wil alle kanten van mezelf
laten zien." Toegiften nog even
daargelaten: Wibi maakt er een gewoonte
van om het publiek op een stuk of zes
extraatjes te trakteren.
Met de samenstelling van het programma is
hij weken bezig geweest. Het menu moet
kloppen. „Niet te veel hoofdgerechten, niet
te veel bijgerechten."
Het spelen zelf neemt veel minder tijd in
beslag. „Die knopjes indrukken, dat kan ik
nu wel. Ik studeer vaak zonder piano. Dan
pak ik een partituur en maak de
interpretatie daarvan in mijn hoofd. Lang
achter de piano zitten is zonde van je
energie. Het gaat ook veel langzamer. Het is
net zoiets als een zin denken en een zin
uitspreken. Het eerste gaat veel sneller."
Als voorproefje op Camegie Hall staan twee
Nederlandse concerten gepland. Op 12
oktober is de pianist in het Amsterdamse
Concertgebouw en op 19 oktober in De
Doelen in Rotterdam. „Ik geef steeds
minder concerten. We krijgen ontzettend
veel aanvragen binnen; in principe zeggen
we meer af dan dat we aannemen. Ik zou
een tournee kunnen doen met een heleboel
concerten, maar dan geef je jezelf helemaal
weg. Dan brand je op. Zo wil ik het niet. Ik
wil het net als Horowitz: tot mijn tachtigste
blijyen spelen, liefst nog langer. Ik wil nooit
met pensioen. Dus nu geef ik dit jaar maar
twee concerten in Nederland."
„Als je weinig speelt, is het verlangen naar
de vleugel ook veel groter. Dat wat in je
hoofd zit wil je dan ook echt horen. Het is
net als met een relatie. Je wilt de toetsen het
liefst elke dag aanraken, maar je moet de
spanning opbouwen. Om het spelen voor
jezelf spannend houden. In de weken voor
het optreden in Camegie Hall geef ik
helemaal geen concerten."
Soerjadi werd in 1970 geboren in Leiden.
Hij verhuisde op tweejarige leeftijd ('mijn
ouders hebben er een tijdje gewoond, maar
ik kan me van die Leidse periode niets
herinneren') naar Berkel en Rodenrijs.
Tegenwoordig woont hij in het piepkleine
Noord-Hollandse dorpje Abbekerk. „Ik ben
altijd op pad en dan wil je thuis gewoon
rust hebben. Drukte kun je altijd
opzoeken."
De piano ontdekte hij op elfjarige leeftijd,
tijdens een concert waar hij met zijn ouders
en zijn twee jaar jongere broer Ardjoena
naartoe ging. Het was een openbaring. „Ik
werd helemaal gek van wat ik tijdens dat
concert voelde." Sindsdien is hij in de ban
van de muziek. „Heel gek, want thuis werd
altijd klassieke muziek gedraaid, maar dat
deed me nooit zoveel."
Pianolessen leverden razendsnel resultaat
op. In vier jaar tijd doorliep Soerjadi het
conservatorium, dat hij afsloot met een tien
plus. Voor minder had hij het eigenlijk ook
niet willen doen. „Ik stort me ergens altijd
voor honderdduizend procent in.
Misschien dat ik daarom ook zo snel praat."
Schaterlachend: „Soms struikel ik gewoon
over mijn eigen woorden."
„De middelbare school ging me
gemakkelijk af, maar op een gegeven
moment moest ik een keuze maken. Tussen
school en piano. Kijk, omdat ik dus geen
genoegen neemt met 99,9 procent ging het
beide niet goed meer. Leraren zeiden: doe
alles maar wat minder, werk dan maar voor
een zeven. Maar toen dacht ik: nee, dat kan
ik niet. Ik ben niet iemand voor de
middenweg. Het moet gewoon echt perfect
zijn. Ik ga het liefst voor een tien plus, yvaar
ik dan ook mee geslaagd ben."
„Je hebt natuurlijk ook wel eens dat iets
niet lukt. Maar dan wordt het voor mij weer
Wibi Soerjadi: „Ik ga het liefst voor een tien plus."
een studie om het wel te laten lukken. Ik
ben altijd aan het zoeken, nooit tevreden. Ik
kan ook echt uren bezig zijn met het maken
van chocolademelk. Echt eindeloos zoeken
naar de juiste verhouding tussen cacao en
suiker. Daar worden ze hier thuis helemaal
gek van. Dat zijn van die kleine dingetjes. Ik
wil gewoon alles zo precies mogelijk
FOTO THEO VAN PELT
hebben. Je maakt jezelf daar gek mee. Maar
ik denk dan altijd zo: dat doe je jezelf aan."
Spelen met een orkest is voor een
perfectionist als Soerjadi bijna ondoenlijk.
„Ik kan dat niet, ik wil het alleen doen. Ik
wil niet gevoel hebben dat ik afhankelijk
ben van anderen." j
Alleen voor broer Ardjoena, die in Moskou
piano en directie studeerde, maakt hij sinds
kort een uitzondering. „Als wij samen piano
spelen voelen wel elkaar volstrekt aan, we
hoeven niets te zeggen. Als je samen speelt,
moet je niet honderdduizend keer
overleggen; dat betekent dat je elkaar niet
begrijpt. Je kap dan wel tot iets komen,
maar dan krijg je een soort mooie
middenweg en in de muziek bestaat dat
eigenlijk niet. Het is gewoon öf helemaal, öf
•niet."
Zijn managementbureau, Soerjadi
Concerts, moet hem af en toe in bedwang
houden. Het gevaar zit er immers in dat hij
'zichzelf voorbij loopt'. En dat hij in zijn
streven naar perfectie misschien wel te ver
doorschiet. „Bijna al mijn concerten
worden opgenomen. En die luister ik dan
af. En dan neem ik met mijn vriendin een
hele waslijst door: zo van, dit kan beter, dat
kan beter. Maar het is ook belangrijk om te
onthouden wat je goed deed. Anders loop je
het gevaar die dingen te verliezen."
„Door bezig te zijn met suiker en cacao leer
ik wat over muziek. En andersom: door
bezig te zijn met muziek leer ik wat over de
verhoudingen bij-het maken van
chocolademelk. Dat is heel gek. Soms ben
je aan het spelen en denk je: dit stukje is als
een heel tevreden figuur die in een
hangmat naar de oneindigheid ligt te
kijken. Die hoeft helemaal niks. En dan
denk ik: misschien moet ik dat met die
chocolademelk ook wel doen. Misschien
moet ik gewoon een verhouding
cacao/suiker nemen en moet ik daarvan
gewoon proberen te genieten. En niet meer
blijven zoeken."
„Maar als je niet zoekt is er geen
gedrevenheid, geen doel, geen bezieling.
Het is dus niet verkeerd om te zoeken. Als ik
ga zitten en denk: bij dit stuk voel ik niets,
dan zeg ik niet 'dit is een rotstuk'. Dan zeg
ik: nu vind ik dit geen mooi stuk, maar
misschien morgen wel. Net als met die
verhouding van cacao en suiker: volgens
mij verandert de juiste samenstelling
steeds."
Wibi Soerjadi treedt 5 april op in de Leidse
Stadsgehoorzaal.
Otis brengt het beste uit ijzersterke musicals.
Otis met tweede compilatie in Stadsgehoorzaal
door ERNA STRAATSMA
De macht van Joop van den En-
de laat zich gelden. Bijna alle
Techten op populaire musicals
zijn door de theaterproducent
geclaimd. Voor amateurgezel
schappen als Otis wordt het
daardoor steeds moeilijker zelf
een grote productie op de plan
ken te zetten. Dat is een van de
redenen voor het gezelschap
om het komende seizoen we
derom met een 'musicalmedley'
op te treden.
Het is de tweede keer dat Otis
een compilatie vertolkt onder
de titel 'Ticket to the musical'.
Twee jaar geleden werd een
programma gemaakt rondom
liedjes uit Les Miserables, The
Phantom of the Opera, West Si-
de Story, Jesus Christ Superstar
en A Chorus Line. Op 6, 7 en 8
november treedt Otis op in de
Leidse Stadsgehoorzaal met een
programma bestaande uit delen
van de musicals Hair, Chess,
Miss Saigon en Fiddler on the
Roof.
„De eerste jaren hebben we
wel grote musicals gedaan maar
tegenwoordig zijn de rechten zo
hoog dat je zo'n tien tot twintig
procent van de recette moet af
dragen," aldus Otis-voorzitter
Frans Cornelisse. „Voor ama
teurverenigingen zoals wij is dat
gewoon niet betaalbaar. Vanwe
ge die hoge kosten heb
ben we dus gekozen
om weer een compila-
lül te rnaken met de
beste songs uit een
aantal musicals. Een
normale musical heeft
zijn sterke en zwak
ke momenten,
dat ondervangen wij op deze
manier. Wij hebben een ijzer-
sterk programma.
Aan het avondvullende pro
gramma doen in totaal dertig
solisten mee. „Dat is het voor
deel van een compilatie: we
kunnen veel solisten gebruiken,
wat met de kwaliteit die wij in
huis hebben geen probleem is.
Verder kunnen wij in dit pro
gramma ook meer met een koor
doen dan gebruikelijk is in een
musical."
De eerste 'Ticket to the Musi
cal' was een groot succes en ei
genlijk had Otis het liefst
méteen een opvolger gemaakt.
De voorbereidingen voor de
musical 'Oklahoma' waren ech
ter al begonnen. Cornelisse:
„We werken altijd een jaar
vooruit. Na de uitvoering van
'Oklahoma' zijn we meteen aan
de slag gegaan met 'Ticket 2'."
Cornelisse: „De Ticket-for
mule heeft als voordeel dat we
extra optredens kunnen doen
voor bedrijven. De extra inkom
sten die daar uit voortvloeien
zijn hard nodig om de hoge
huur van de Stadsgehoorzaal te
kunnen betalen. Vorig jaar tra
den we op in de schouwburg
maar dat kon nu niet omdat het
theater een paar maanden dicht
gaat voor een opknapbeurt.
Voor ons als amateurs is het so
wieso moeilijk daar op te tre
den. Beroepsgezelschappen
krijgen er altijd voorrang en ook
amateurverenigingen die langer
bestaan hebben meer rechten.
Vorig jaar stonden we met
'Oklahoma' voor het eerst in de
'Ticket to the musical', 6,7 en
8 november in de Stadsge
hoorzaal te Leiden. Kaarten
zijn telefonisch te reserveren
op nummer 071-5121478
(Ruud de Gunst).
door MAARTEN BAANDERS
Een enorm matras met zeven piano's erom
heen. Dat is het decor van 'Chronocratie', de
nieuwe avondvullende voorstelling die choreo
graaf Itzik Galili aan het maken is. Dit decor is
niet alleen belangrijk omdat het er opval
lend uitziet, maar ook omdat het matras
en de piano's de basis vormen
waarop Galili
en zijn
veer
tien
c-" dansers
hun be
wegin
gen ontwikkelen.
Dansen op een matras
is niet eenvoudig. Iedereen
denkt er natuurlijk meteen aan
hoe leuk het is om op een bed hoge. verende
sprongen te maken, maar dansers zijn gewend
aan een stevige vloer. Omdat het matras hun
gevoel van evenwicht verstoort, is 'Chronocra
tie' een zware opgave voor de dansers. Toch
koos Galili voor het matras, omdat hij er nieu
we bewegingsmogelijkheden in zag. Elke stap
of beweging die de dansers maken, wordt beïn
vloed door de verende ondergrond. Met trage
gebaren bouwt de groep een grote spanning op,
die zich ontlaadt in felle passages. De dansers
tillen elkaar op, klimmen op elkaar, stoten el
kaar de lucht in, maken gewaagde sprongen en
laten zich onbekommerd van grote hoogte val
len. Het is een dynamisch, atletisch spel. waar
bij ze elkaar ingenieus opvangen, elkaar onder
steunen of juist rakelings langs elkaar heen be
wegen.
De zeven piano's zijn totaal in deze stroom
van energie opgenomen. Dans en muziek zijn
in deze voorstelling zo hecht met elkaar verwe
ven, dat ze een onderdeel van elkaar vormen.
De dansers dansen èn musiceren. Telkens ma
ken enkelen zich los uit de groep om een een
voudig motief op de piano te spelen en zich
daarna weer in de dans te storten.
Zo voegt iedere deelnemer zijn noten toe aan
een compositie voor zeven piano's, geschreven
door Gene Carl. Door het rondgaan van de to
nen langs de piano's lijkt de muziek ook te be
wegen, soms licht als de ronddraaiende wijzer
van een klok, soms meeslepend, net als de
groep dansers. En andersom bepalen de bewe
gingen van de dansers het ritme en de stuwing
van de muziek.
'Chronocratie' is een licht, speels, vitaal dans
stuk, dat een opvallende plaats inneemt in het
dansaanbod het komende najaar.
Voorstelling: 'Chronocratie' door Itzik Galili.
Te zien: 24/9 in de Leidse Schouwburg.
v w.
Paul Haenen: „Stop
pen met Margreet is
stoppen met roken."
FOTO STEYE RAVIEZ
