Denksport
ai
i
ui
4
s
hi
lui
mi
ii
ill
HI
ill
i
101
III
10
III
0
A
Hi
a
1
h3
i^ars
IrDAG 14 SEPTEMBER 1996
*idge
Oskam puzzel
I velen al hebben ontdekt kunnen be-
jke bridgewedstrijden 'live' op Tele-
irorden gevolgd. Er is echter een nieu-
'6 de scinerende mogelijkheid, namelijk die
temet. Niet alleen kunnen alle bridge
den worden vermeld via de Intemet-
iiting van de Bridgebond (http://
bridge.nl), maar ook kunnen wedstrij-
jve' worden meegespeeld. Deze spel-
ijven daarna nog maanden op Inter-
an, zodat de spellen ook veel later
ii keer kunnen worden nagespeeld,
tot voor kort bijna onvoorstelbare
jijkheid is het thuis bridgen 'live' met
ers en tegen tegenstanders over de he-
I reld. Dat kan met 'OKBridge' (via de
ie,*of met 'Bridgeplayer LIVE' (via Enge-
je kunt daar meedoen aan complete
rijden of zelfs met toernooien met to-
rraal of butlertellingen, waarbij je bij-
eeld met een Chinees tegen een Itali-
a een Amerikaan speelt,
preekt een bepaald bied- en speelsys-
af en begint! Het geeft minstens de-
kick als het bakkie van de zendama-
n het werkt verslavend. Om de moge-
privè den van Internet verder uit te probe-
ad de Bond samen met IMP-bridge
[odalfa Dutch Toptoernooi georgani-
De beste twaalf paren van Nederland
len tegen elkaar op basis van de But
ing. Ieder paar speelde tegen de ande-
in acht spellen. Er was geen publiek
enige mogelijkheid om de spellen te
was via Internet (http:
'.bridge.nl ofIMP.bridge.nl).
Modalfa toernooi werd gewonnen
ie jonge spelers Chris ten Kate en Bas
oek met de internationals vd. Neut-
sen op de tweede plaats. Je kunt dan
Izien, dat de meesterklassers ook niet
,de kaarten heen kunen kijken en in
jke situaties afwegingen moeten ma-
"die niet altijd tot een goed einde lei-
H|e( eerste spel had Zuid de volgende
^^neling:
- - -; ha 10 7 2; ru H B 10 7 6 4; kl V 8
rd was de gever en opende met 1 sch;
loubleerde. Wat moet Zuid bieden?
zijn, dat West gaat passen op 1 sch,
dat is niet waarschijnlijk. Met zes
kan Zuid natuurlijk 1 SA bieden of
Dat laatste gebeurde ook in de
Maar ik zou er voor willen pleiten
eis van 10 punten voor een bod van
in Zuid te laten vallen als er een infor-
doublet is geboden. Dat zou alleen
n op een goede zeskaart met 6-8 pun-
la de pas van Zuid hadden OW het
loeilijk meer, want dit was het spel:
is van Zuid bood West 2 kl; Noord 2
V 10 9 6 5 4
w «-J-»
1072
HB10764
V862
)ost doublet (geen echt strafdoublet;
illeen een sterke kaart aan); Zuid pas;
ru. En nu kwamen OW in het enige
i de (bare manchecontract 3 SA terecht,
il steeds ging 4 sch down. Aan die ta-
ivaar Zuid met ruiten startte tegen 4
ad de leider nog een kans, maar tegen
-on(! iverenstart had Oost geen verweer. En
u van Zuid komen OW nooit meer in
I irecht.
10 het tweede spel zien we Leufkens-
ra verongelukken in een biedserie.
irdhad: schHB75;haAV8 3;ruV2;
17.
it was gever en allen waren kwetsbaar,
met 1 sch; Noord en Oost pas-
'erzc uid doublet; West 2 kl; Noord
sleri leze situatie kan het doublet van Zuid
eorc ïbaseerd op 9 punten. Noord zal in de
Dorden voorzichtig moeten zijn. In de
jk stoomden NZ vrijmoedig op naar 4
1 it twee down ging en drie down kon.
ve ibeurde via de volgende biedingen:
Dra{ ird 2 sch; OW pasten verder; Zuid 2
Dord 3 ha; Zuid 4 ha. Waarom het mis
e& ien we aan het hele spel:
ya eter bod dan doublet heeft Zuid ter
'/Ve H B75
A V 8 3
W «{-»
t V82
t H965
A H 6
*943
likking met 1 SA in de uitiooppositie
lp Maar zowel na doublet als na 1
I Noord het bod van 2 kl moeten dou-
om aan een positieve score te ko-
Dat contract kan niet worden ge
en als er een manche voor NZ in zou
gaat 2 kl ook veel meer dan 1 down.
iet derde spel had Berry Westra een
Jnstprobleem als West met:
•elijl 8; ha 10 7 6 4 2; ru H 7 2; kl B 9 5 2.
urvi Drd als gever paste. Oost 1 sch; Zuid 1
"18 p.); West pas; Noord 3 SA. Moet
start in de vijfkaart van Oost worden
een andere kleur? Gedisciplineerd
veri i West met schoppen uit. Er was nog
■mei man overboord want ook Oost kon de
ia|(f 10g redden. Maar dat was veel moeilij-
doorzien, want dit was het spel:
erste slag ging naar schoppenheer.
A A 10 7
t 98
109
A64
V 10 8 7 6 4
N a B 9 6 5 2
107642 t V B 3
H 7 2 w
B 9 5 2 Z
H V43
r A H 5
VB853
'"'c bad een klaverenslag nodig voor zijn
aoj act. Klaverenheer werd door Enri Leuf-
echter gedoken! West signaleerde een
aantal klaverens aan en Oost dacht
tlijk, dat dat er twee waren. Maar dan
ophouden ook geen zin. Hartenvrouw
g drie of een directe hartenstart geeft
Ier geen enkele kans meer.
mooie van Internet als het medium
B toekomst is, dat je de spellen op elk
ent nog een keer na kunt spelen. Ook
-lien van de grote Olympiade in okto-
Rhodos komen op Internet tegelijker-
let het daily bulletin.
Oplossing
nummer 36
De twee woorden van de opgave van vorige
week waren: TOVERKRACHT en HEKSEN
KRING.
Nummer 37
Horizontaal: 1. soort aap; 6. vleessoort;
12. hint; 13. loven; 14. persbureau; 16. uit
roep van verbazing; 18. dundoek; 19. voeg
woord; 20. sporeplantje; 22. meemaken; 23.
slaapgelegenheid; 24. bloem; 26. Ind.
groente; 28. kleur; 29. roofvis; 32. idee; 33.
inkeping; 34. boomscheut; 35. meisjes
naam; 37. hemellichaam; 38. kansspel; 41.
zeevis; 43. Spaanse wijnsoort; 46. lustoord;
48. koers; 50. haarkleur; 51. Europeaan; 52.
brompot; 55. steensoort; 56. Frans voeg
woord; 57. maaltijd; 58. naaldboom; 60.
dwarsmast; 61. er goed uitzien; 62. wild
zwijn; 64. verwarring; 65. studeren.
Verticaal: 1. afgang; 2. vorige week (afk.);
3. een beetje; 4. bloem; 5. putemmer; 7.
gekheid; 8. manier; 9. hersenfilm; 10. na
tuurlijke logaritme; 11. strekking; 15. hou
ding; 17: deelbaar door twee; 18. vrede; 19.
echtgenoot; 21. ent; 23. bochel; 25. sierlijk;
27. discipel; 29. raadselachtig figuur; 30.
geur; 31. drijfnat; 36. vogel; 37. grondstof
voor bier; 39. mondwater; 40. roodhuid; 42. \/\/j fl fï 3 3 TS
windrichting; 44. kortstondig; 45. god van
de liefde; 47. van een; 49. eenjarig dier; 50.
goed zo!; 53. zwemvogel; 54. automerk; 57. De winnaars van een luxe dominospel zijn:
ik (Lat.); 59. elasticiteit; 61. voorvoegsel; 63.
rooms-katholiek.
s
N
0
E
s
E
A
N
s
T
A
0
c
E
G
E
L
s
T
T
TT
H
A
1
G
E
¥1
T
rr
A
u
w
H
A
M
O
E
R
0
s
T
X
A
N
A
O
L
E
m
T
E
O
L
G
O
K
E
s
N
E
E
A
pn
E
A
p
T
A
X
n
n
X
M
E
LJ
a
E
LL
m
rr
A
m
E
u
BBBBIBBBB EJEQ
E BBB QBE
QBBQ QBBHB BQBU
E
U
Ld
E
i
Ld
u
LL
u
R
Tl
u
p
n
E
K
E
A
A
E
A
T
E
E
r
1
0
E
M
n
LL
A
A
E
A
r
n
L
E
m
0
H
A
E
K
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters in de volgende vakjes: 6
24 52 38 54 7 48 4 59 16 40
31 57 55 en 31 54 15 40 62 51
60 41 5 32 3 46 63.
M. Smit, J. de Veerstraat 59, Noordwijk
(kruiswoord).
J. Scholten, Frankenhorst 1, Sassenheim
(cryptogram).
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, per briefkaart, dienen
uiterlijk woensdag a.s. in ons bezit te zijn. Indien per post wordt ingezonden, als volgt
adresseren: Redactiesecretariaat Leidsch Dagblad, Postbus 54,2300 AB Leiden.
nummer 37
Horizontaal: 3. Feeks die zich bloot geeft? (9); 8.
Wordt beoefend boven aan de ladder (8); 9. Zulke in
drukken zijn onvermijdelijk (6); 10. Die hoofdbedek
king is ook gek! (10); 12. Naam van een zanger (3); 14.
Is totaal strafbaar (6); 15. Tabel van paradepaardjes (7);
16. Veroorzaakt geld- en bloedverlies (10); 19. Snoep
goed bij de champagne (10); 20. Komt in de bus maar
je moet er eerst opkomen! (4); 21. Speel het uitgekookt!
(4); 22. Vrouwelijk varken? (5).
Verticaal: 1. Tijdschrift in de aanbieding? (14); 2.
Britten hebben het nodig aan boord (4); 3. Directie van
de sauna? (12); 4. Van opzij is de hoogleraar niet dik (7);
5. Onnatuurlijk hersteld (7); 6. Niet zonder vlees (3); 7.
Keurig betaald (6); 11. Woedende reactie van een
scheerbakje (12); 13. Een boom die er last van heeft (3);
17. Alkmaarse cluborganen van de eilanden (6); 18.
Onnozel meisje in de dop (7).
Oplossing
cryptogram 36
Horizontaal: 4. uitkomen; 6.
standplaats; 8. bevallen; 9. roe;
10. steriotorens; 12. erfdeel; 15.
eerst; 16. Someren; 17. tand
wiel; 19. Echt; 20. streng.
Verticaal: 1. standaardfor
maat; 2. koppelmoment; 3. we
laan; 4. uitgestreken; 5. sterren
hemel; 7. lens; 11. oplossing;
13. tree; 14. inch; 18. deel.
dammen
Enkele weken geleden werd in
de hoofdstad het nieuwe
damseizoen officieel ingeluid
met het traditionele 'Dammen
op de Dam'. Naast het snel-
dammen had de organisatie
ook gmeend Ton Sijbrands te
vragen een drietal zogeheten
blind-partijen te spelen. Hoewel
de oud-wereldkampioen het
wereldrecord blinddammen
met bijna twintig partijen op
zijn naam heeft staan, was zijn
demonstratie op de Dam toch
redelijk uniek. Want waar nor
maal gesproken een absolute
stilte dient te heersen, was er nu
sprake van de herrie waarmee
een evenement in de openlucht
op een dergelijke lokatie per de
finitie gepaard gaat. Maar on
danks het geroezemoes van de
duizenden passanten, het gebel
van de trams en het getoeter
van de auto's hield Sijbrands de
concentratie vast en won over
tuigend. Ik geef u zijn partijen
tegen Arie Storm en Auke Godt-
help. Wit: T. Sijbrands; zwart:
A. Storm (Dam '96). Partij: 1.
31-26 17-21 2. 26x17 11x22 3.
37-31 6-11 4. 31-26 12-17 5. 36-
31 8-12 6. 32-27 16-21 7. 27x16
22-28 8. 33x22 18x36 9. 41-37
13-18 10. 37-32 17-22 11. 39-33
11-17 12. 44-39 3-8 13. 46-41 9-
13 14. 50-44 7-11 15. 16x7 2x11
16. 32-28 11-16 17. 42-37 20-24
18. 48-42 16-21 19. 34-30 14-20
20. 30-25 10-14 21. 40-34 24-30
22. 35x24 20x40 23. 45x34 5-10
O
m
m
9
9
m
m
m
m
9
9
9
9
m
9
O
b-
O
O
O
bi
b!
O
b';
O
b
o
O'
9
9
9
9
9
o
9
9
O
9
O
9
b
O
9
P
O
O
o:
O
O
Diagram 1
24. 34-29 19-23 25. 28x19 14x34
26. 39x30 (zie diagram 1) 10-14
27. 30-24 4-10 28. 33-29 1-6 29.
44-40 6-11 30. 40-35 11-16 31.
43-39 22-27 32.37-32 en in deze
hopeloze stelling gaf zwart het
op.
De tweede partij werd vrij ge
makkelijk gewonnen door Sij
brands die in André Moeskops
een tegenstander had die in een
voor hem lastige stand een sim
pele combinatie overzag. Een
lesje strategie kreeg de Amstel-
vener Godthelp; na ruim dertig
zetten is de zwarte stelling al
niet meer om aan te zien. Wit:
T. Sijbrands; zwart: Godthelp
(Dam '96). Partij: 1. 33-29 17-21
2. 39-33 21-26 3. 44-39 11-17 4.
50-44 6-11 5. 32-28 17-21 6. 38-
32 21-27 7. 31x22 18x38 8. 43x32
12-18 9. 42-38 7x2 10. 49-43 20-
24 11. 29x20 15x24 12. 47-42 10-
15 13. 32-27 1-6 14. 37-31 26x37
15. 41x32 11-17 16. 46-41 17-22
Diagram 2
17. 28x17 12x21 18. 41-37 2-7
19. 33-28 18-23 20. 34-30 21-26
2139-33 8-12 22. 44-39 7-11 23.
37-31 26x37 24. 42x31 (zie dia
gram 2) 14-20 25. 31-26 5-10 26.
30-25 10-14 27. 39-34 12-17 28.
34-29 23x34 29. 40x29 17-22 30.
27x18 13x22 31. 28x17 11x22 32.
32-27 22x31 33. 36x27 9-13 34.
38-32 13-18 35. 32-28 3-8 36.
43-38 8-13 37. 45-40 4-9 38. 29-
23. Met een chique offer vol
trekt Sijbrands het vonnis over
de zwarte stelling: 38. 18x29
39. 27-22 en zwart gaf het te
recht op. En heel even was het
stil in de hoofdstad.
In het bondsorgaan voorziet
Leo Aliar de lezer al jaren van
fragmenten uit allerlei interne
competities. Zo af en toe zit er
ook een opgave tussen. Speciaal
voor de gevorderde thuisdam-
mers onder u nam ik het pro
bleem over waarmee Aliar zijn
rubriek in het jongste nummer
Diagram 3
besluit (zie diagram 3). Het is
een compositie van P. van Dijk
en ook hier weer de vraag: hoe
kan wit winnen?
Als u wilt meedingen naar
een prijs in de vorm van een
damboek, dan kunt u de oplos
sing sturen aan: Leo Aliar, Sas-
senheimstraat 14, 6843 te Arn
hem. Hadden we het aan het
begin van deze rubriek over het
blinddammen van Sijbrands,
ook andere spelers tonen hier
een zekere bedrevenheid in.
Neem nu de partij Danilevicie-
ne-Hoonhorst uit 'The Hague
Open': 1. 33-29 17-21 2. 39-33
21-26 3. 44-39 11-17 4. 32-28 6-
11 5. 37-32 26x37 6. 42x31 17-21
7. 31-26 1-6?? 8. 26x17 11x22 9.
28x17 12x21 en wit deed nog
één zet en won. Een typisch ge
val van blinddammen. Of beter
gezegd: damblindheid!
schaken
Bij de Alkmaarse schaakuitge
verij Interchess BV (New in
Chess) heeft men zich voorge
nomen om, naast de reeds be
kende periodieken, een maal
per jaar een bijzonder, extra
fraai uitgevoerd en gebonden,
boek uit te geven. In dit kader
verschenen reeds een boeiende
partijverzameling van Jan Tim
man, 'Chess the Adventurous
Way'), een boek met interviews
van Dirk Jan ten Geuzendam,
('Finding Bobby Fischer') en 'Si
cilian Love', een boek dat een
ode is aan Lev Polugaevsky en
het Siciliaans. Naast deze (En
gelstalige) boeken is thans een
bijzonder fraai, gebonden en
Nederlandstalig boek versche
nen dat is gewijd aan het tiende
en helaas laatste VSB-toernooi
dat dit voorjaar in Amsterdam
werd gehouden. Winnaar wer
den Veselin Topalov en Garri
Kasparov. De overige deelne
mers waren: Viswanathan
Anand, Nigel Short, Vladimir
Kramnik, Joël Laurier, Yasser
Seirawan, Boris Gelfand, Jeroen
Piket en Jan Timman. Alle par
tijen, waarvan een groot deel
van uitvoerig commentaar is
voorzien, zijn in dit boek opge
nomen. Verder vindt de lezer
een terugblik op de negen vori
ge edities van dit toernooi. Het
bijzondere van dit boek is voor
al dat een tiental Nederlandse
schrijvers, te weten: Hugo
Brandt Corstius, Kees Fens,
Maarten 't Hart, Tim Krabbé,
Gerrit Krol, Jan Mulder, Hans
Ree, Mart Smeets en Henk
Spaan hun, meestal verstoorde,
relatie met het schaakspel aan
geven. De tiende, want in bo
venvermeld rijtje telt u er
slechts negen, is de onvergete
lijke Godfried Bomans. Onder
de titel: 'Waarom schaakt u ei
genlijk?', vindt de lezer een se
lectie uit de unieke stukken die
Bomans aan het schaken wijdde
en die in het kader van het
Bomans-jaar belangeloos be
schikbaar werden gesteld. Dit
prachtige schaak/leesboek telt
236 pagina's en bevat veel fo
to's. Het is verkrijgbaar voor de
i
I
i
■1
lil
4
i
lil
III
w
i
in
A
111
a
Hi
i
A
III
A
ill:
w
i
hi
pi
m
i
i
i
w
1
11
lilt
III
lllllll
I
01
III
111
lllllll
ill
lllllll
ill
II
ill
1
A
Diagram 1
Stelling na 33. Te1
prijs van 45,=. (ISBN 90-5691-
017-5).
Viswanathan Anand heeft in
Geneve het 'Credit Suisse Mas
ters' gewonnen. Het betrof een
rapidtoernooi (25 min.p.p.p.p.)
waaraan vrijwel de gehele we
reldtop deelnam. In de halve fi
nale versloeg de Indiër Jo
nathan Speelman, de Engels
man die zo verrassend Vladimir
Kramnik had uitgeschakeld.
P.C.A.-wereldkampioen Garri
Kasparov zette in de halve finale
Judit Polgar opzij. In de finale
won Kasparov de eerste partij
met zwart en had in de tweede
partij de remise min of meer
voor het grijpen. Hij verloor
evenwel zodat snelschaakparrij-
en (5 min. p.p.p.p.) de beslis
sing moesten brengen. Het eer
ste duel, met Kasparov achter
de witte stukken, eindigde on
beslist. In het tweede duel stond
Kasparov duidelijk op winst
zoals blijkt uit Diagram 1. Na
33. Pxe3; 34. Dxe3 Dxe3; 35.
Txe3, heeft wit niets voor zijn
twee pionnen achterstand.
Kasparov blunderde echter met
33. Dxe3?. Er volgde: 34.
Dxg4 0-0; 35. Txe3 Pxe3; 36.
Dxh3 Pxc2; 37. Dd7 Pd4; 38.
Dxb7 a5; 39. Kg2 Tc3; 40. Pb2
Pc2; 41. Pc4 d5; 42. Pd6 Pe3+;
43. Kh3 f5; 44. Dd7 f4; 45. De6
Kh7; 46. Pf7 Txf7; 47. Dxf7
Tc6; 48. gxf4 Tf6; 49. Dc7 e4;
50. f5 d4; 51. De7 Th6+; 52.
Kg3 Pdl; 53. Tf4 e3; 54. Tg4.
Zwart gaf het op.
In de late avonduren van
woensdag 28 augustus zond het
Diagram 2
Stelling na 19 Db3
derde Duitse TV-net de finale
uit van het 'Schach der
Grossmeister'. Het werd een
theoretisch interessante partij
die in remise eindigde. Volgens
de regels betekent zulks dat de
zwartspeler in dat geval tot win
naar wordt uitgeroepen. Men
bedenke dat beide spelers
slechts 60 minuten voor de ge
hele partij krijgen toebedeeld.
Opnieuw bleek dat een dergelijk
gebeuren zich uitstekend leent
voor een TV-uitzending.
ANAND - KRAMNIK
1. d4 d5; 2. c4 e6; 3. Pc3 Le7;
4. Pf3 Pf6; 5. Lg5 h6; 6. Lh4 0-
0; 7. e3 Pe4. De zogeheten ver
beterde Lasker-variant uit het
Orthodox Damegambiet, een
weinig spectaculair doch be
trouwbaar systeem dat psycho
logisch goed gekozen is. Wit
moet nu eenmaal op winst spe
len! 8. Lxe7 Dxe7; 9. Tel Pxc3;
10. Txc3 c6; 11. Ld3 Pd7; 12. 0-
0 dxc4; 13. Lxc4 b6; 14. Ld3 c5;
15. Le4 Tb8; 16. Da4 Lb7; 17.
Lxb7 Txb7; 18. Tdl b5; 19. Db3
(Zie diagram 2) 19. a5; 20.
dxc5 Pxc5; 21. Dc2 Pa6; 22. a3.
Na deze, volgens Anand minder
geslaagde zet, wordt het spel
snel genivelleerd. 22. b4; 23.
Tc6 Tc7; 24. Pd4 bxa3; 25. bxa3
Tfc8; 26. Txc7 Dxc7; 27. De2
Dc4; 28. Df3 Pc7; 29. h3 Remi-
OPGAVE VORIGE WEEK
(Wit: Ka8, c7, d5, g4. Zwart:
Kf6, La6, h6. Wit aan zet maakt
remise). Oplossing: Noch 1.
Kb8 Ke5; 2. c8D Lxc8; 3. Kxc8
Kxd5; 4. Kd7 Ke5; 5. Ke7 Kf4;
Diagram 3
Wit aan zet maakt remise
enz., noch 1. Ka7 Lc8; 2. Kb8
Lxg4; 3. c8D Lxc8; 4. Kxc8 Ke5;
leidt tot het voor wit gewenste
doel. Slechts met 1. d6! kan wit
remise bereiken. Men zie: 1.
Ke6 (Fout is 1. Lc8?; 2. Kb8
Lxg4; 3. c8D Lxc8; 4. Kxc8, met
winst voor wit). 2. d7! Kxd7; 3.
Ka7! Lfl; 4. Kb8 La6; 5. Ka7
Lc8; 6. Kb8 en remise. Deze
studie van Réti werd in 1929 ge
publiceerd in de Ostrauer 'Mor-
genzeitung'. Opmerkelijk, maar
verder van ondergeschikt be
lang, is dat in de auteursoplos
sing, vermeld in Richard Réti's:
'Samtliche Studiën', een Tsje
chische uitgave uit 1931, 3.
Le2; in plaats van 3.Lfl wordt
aangegeven.
Het antwoord op de vraag
hoe zwart op een elegante wijze
de partij won, die vorige week
als combinatieopgave uit de
Schaakinformator was afge
drukt onder diagram 3, luidt als
volgt: 1. Pglü; 2. Kxgl Dxe2;
3. Dg6+ Kf8 en wit gaf op. (Zü-
ger - Harlov, Bern 1996).
NIEUWE OPGAVE
Van de Let Herman Mattison
(1894 - 1932), is de volgende
pionneneindspelstudie afkom
stig. (Zie diagram 3). In de oor
spronkelijke studie, afgebeeld in
de 'Deutsche Wochenschach'
den dato 29 september 1918,
stond de witte pion van g5 nog
op h4 en bevond zich op veld g5
een zwarte pion. Verder stond
de zwarte koning nog op veld
h6.
filatelie
WERELDWIJD is vier jaar geleden Amerika
opnieuw ontdekt. Op vele tientallen zegels
over de gehele wereld uitgegeven voer Co
lumbus nog eens het zeegat uit en werden
de zeilen van de Santa Maria weer gehesen.
De uitgifte werd nog massaler doordat de
inmiddels ter ziele gegane CEPT als ge
meenschappelijk thema voor 1992 had ge
kozen: 500 jaar ontdekking van Amerika.
Dat betekende, dat alleen al in Europa 42
landen/postadministraties met een emissie
kwamen.
Nederland was toen ook van de partij.
Begin volgende maand gaat ons land echter
weer postaal op ontdekkingsreis. De (mis
lukte) tocht, 400 jaar geleden, van Willem
Barentsz is namelijk 1 oktober voor PTT
Post aanleiding een serie van vier Zegels
met als thema ontdekkingsreizen uit te ge
ven. Waarden en oplagen: 70 c. (5 miljoen),
2 x 80 c. (beide 8 miljoen) en 100 c. (3 mil
joen).
De in beeld gebrachte reizen, die alle aan
het eind van de 16e eeuw werden onderno
men, markeren de dageraad van de Gouden
Eeuw, waarin de Republiek tot wereld
macht uitgroeide door de handel met Azië
en de walvisvaart. Met de ontdekkingsrei
zen werd ook de grondslag gelegd voor de
Oost- en de West-Indische Compagnie.
Als er, zo redeneerde men in die dagen,
via het Zuiden een weg naar het Oosten is,
moet er toch ook één via het Noorden zijn.
Om fond de Noord een doortocht te zoeken
naar Indië vertrokken Willem Barentsz
(1550-1597) en schipper Jacob Heemskerck
(1567-1607) op 10 mei 1596 voor een derde
poging uit Amsterdam. Barentsz kwam tot
Nova Zembla, vroor in en overwinterde met
zijn bemanning in het Behouden Huys. Op
de terugreis naar Holland sterft Barentsz op
20 juni 1597. Hij krijgt bij de Kaap van Be-
geerté een zeemansgraf.
Een van de zegels van 80 cent herinnert
aan de reis van Barentsz en Heemskerck.
Op de zegel het Behouden Huys, waarvan
er nu een repicla staat in Oosterend (Ter
schelling, de woonplaats van Barentsz), de
voorsteven van hun schip en een ijsbeer,
die op de drie tochten een belangrijke rol
speelde.
De zegel van 70 cent is gewijd aan Petrus
Plancius (1552-1622), een Zuidnederlandse
predikant, wiens grootste betekenis even
wel ligt op geografisch en zeevaartkundig
gebied. Hij onderwees tal van zeelieden in
het gebruik van zeevaartkundige instru
menten en samen met zijn vriend, Willem
Barentsz, ontwierp hij een kaart voor het
Middellandse-Zeegebied. Hij is ook de
geestelijke vader van Barentsz tochten van
1594, 1595 en 1596/1597. Op de zegel o.a.
een portretje van Plancius en gradenbogen.
De Eerste Schipvaart der Nederlanders
via Kaap de Goede hoop naar Oost-Indië,
die door Cornelis Houtman (1565-1599,
vermoord op Atjeh op last van de sultan)
werd geleid wordt verbeeld op de andere
zegel van 80 cent. Verder op de zegel een
palmboom en de kust van Cabo de Bona
Esperanca.
De 100 c.-zegel staat in het teken van een
tocht (1598-1600) naar het Westen van Si
mon de Cordes (1559-1599, hij werd door
de Araucanen bij een landing op het eiland
Mocha voor de westkust van Chili ver
moord) en admiraal Mahu. De Cordes was
aandeelhouder en admiraal van de eerste
Hollandse expeditie door Straat Magelhaes
en over de Grote Oceaan. Op de zegel een
kaart en de tekst Americae pars.
De zegels zijn ontworpen door Walter
Nikkels (*1940) en hij evenaart met zijn ont
dekkingsreizen op zijn minst zijn vorige
ontwerpen. En dat zijn er niet weinig. In to
taal vijftien bijzondere en vijftien dienstze-
gels; de Albert-Schweitzerzegel in 1975, De
Ruyter (1976), de vier zomerzegels van 1977
met het thema Romeinen in Nederland, de
twee zegels Bezetting (Anne Frank) en Be
vrijding (1980), de vier zomerzegels van
1983 met portretten van beroemde Neder
landers, de drie Mondriaanzegels van 1994
en de serie dienstzegels Cour Internationale
de Justice (1989-1994).
TELEFOONKAARTENPTT Telecom
heeft 4 september een nieuwe serie tele
foonkaarten gepresenteerd met als thema'
School, droom en werkelijkheid. De serie
bestaat uit kaarten van vijf gulden (oplage
9.000 stuks), tien gulden (1,2 miljoen) en
vijfentwintig gulden (264.000). Verzame
laars kunnen een speciaal mapje kopen
waarin de drie kaarten zitten. De oplage
van deze set is 9.000 en kost 45,-. De kaar
ten waren vanaf 5 september te koop bij
Postkantoor, Primafoon en wederverkopers.
Het mapje kunt u krijgen bij Primafoon.
GWK, AH en de Verzamelservice Telefoon
kaarten van PTT Telecom (06-0993360).
