Zilvermeeuw lijkt op zijn retour
T
4s
Natuur Milieu
Slangearenden op Veluwe
Natuur in de stad
Ed Nijpels: Besluiten van
regering in foute volgorde
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1996
REDACTIE: BERT DE JONG 072-5196276
Vogelonderzoekers tellen alle in kolonies broedende vogelsoorten
Er zullen mensen zijn die het nieuws met blijdschap le
zen: het aantal zilvermeeuwen in ons land neemt jaar na
jaar af. Anderen betreuren de teloorgang van deze ken
merkende kustvogels. Sovon (Samenwerkende Organisa
ties Vogelonderzoek Nederland) heeft afgelopen zomer
in het waddengebied uitgebreid vogels geteld. Voor het
eerst zijn in het hele Nederlandse waddengebied alle in
kolonies broedende vogelsoorten volledig gëinventari-
seerd.
«GPDde achteruitgang. Wellicht be
treft het een combinatie van
factoren: voedselgebrek in de
Waddenzee door de strenge en
langdurige winter, in combina
tie met overbevissing van kok
kels en mosselen; minder eet
bare rommel op vuilstortplaat
sen door strengere afvalregels,
en minder voor zilvermeeuwen
geschikt visafval vanaf kotters,
door krimpende visquota.
De afname van het aantal
broedparen zilvermeeuwen in
het waddengebied is opvallend.
Twee jaar geleden werd de po
pulatie geschat op 42.000 paar.
Dit jaar telde het legertje waar
nemers (circa 150) nog slechts
35.000 paar. Op Vlieland is de
kolonie gehalveerd, op.Ter-
schelling (grootste Nederlandse
kolonie) was eveneens sprake
van een stevige afname. Alleen
op Texel bleef het aantal broe
dende zilvermeeuwen vrijwel
gelijk. Het broedsucces was
overal slecht tot nihil. Maar heel
weinig jongen werden vliegvlug.
Sovon: „Veel tellers hebben zich
stevig achter de oren gekrabd
bij het zien van zoveel treurnis".
Apatische oudervogels, niet
meer in staat voedsel te zoeken
voor stervende kuikens, vorm
den geen prettige aanblik.
Sovon zegt (nog) niet te weten
wat de precieze oorzaak is van
'Laatste kans
voor hamster'
Minister Van Aartsen van land
bouw, natuurbeheer en visserij
kan de Nederlandse hamster
nog voor uitsterven behoeden.
Hij moet dan wel binnen een
jaar speciale hamsterreservaten
verwerven en inrichten. Dat
stelt de stichting Das en Boom
in een brief aan de bewinds
man.
De Nederlandse hamster komt
nog maar sporadisch voor in
enkele gebieden in Limburg. De
maatregelen die in het onlangs
verschenen hamsterbescher-
mingsplan zijn aangekondigd,
schieten volgens de stichting te
kort. ,,Als er op zeer korte ter
mijn geen actie wordt onderno
men, zal de laatste Nederlandse
hamster zijn verdwenen voor
dat de uitvoering van het plan
goed en wel op gang is geko
men 1waarschuwt de stichting.
De minister moet volgens Das
en Boom vier hamsterreserva
ten van ongeveer 25 hectare in
richten, om te voorkomen dat
met de hamster hetzelfde ge
beurt als met de visotter. Terwijl
de discussie woedde over de
manier waarop de otter het best
kon worden gered, stierf het
dier uit.
Noord-Holland
In Noord-Holland speelt zonder
twijfel de vos eveneens een be
langrijke rol. Die heeft vrijwel
overal de zilvermeeuw (evenals
de kleine mantelmeeuw en de
stormmeeuw) als broedvogel uit
de duinen verdreven. Op het
vasteland is het aantal broeden
de zilvermeeuwen in luttele ja
ren tijds met liefst 80 procent
verminderd (van 10.000 naar
2.000 broedparen). Hier en daar
proberen paartjes een nieuwe
toekomst op te bouwen als
'dakbroeder' in de stedelijke
omgeving, waar ze vaak niet
welkom zijn. Alleen achter de
hekken van het Energie-onder-
zoek Centrum Nederland (ECN)
in de duinen bij Petten en in het
Zwanenwater bij Callantsoog
(waar vossen worden bejaagd)
broeden nog substantiële aan
tallen meeuwen op de grond in
de duinen, en weten ze nog jon
gen groot te brengen.
Het aantal broedparen zilver
meeuwen in ons land bereikte
midden jaren tachtig een hoog
tepunt (90.000). Het zijn er nu
hooguit 70.000, waarvan de
helft dus in het waddengebied
nestelt. Ooit telde de wadden
populatie 55.000 broedparen;
daarvan zijn er al 20.000 ver
dwenen. Voorbeeld: in de dui
nen van Vlieland nestelden
midden jaren tachtig 11.000 pa
ren zilvermeeuwen, dit jaar nog
maar 5.000. Alleen in de Zeeuw
se delta gaat het de zilvermeeu
wen vooralsnog voor de wind.
In 1979 broedden er 15.000 pa
ren 'zilvers', in 1994 was dat
aantal gegroeid tot 28.000. Het
geen tot problemen leidt met de
mosselkwekers. De vogels vers
maden het door de kwekers ge
koesterde zeebanket geenszins,
en laten als dank voor het
maagvullend verpozen veel ont
lasting achter op de zilte delica
tesse.
Kleinere eieren
Volgens het Instituut voor Bos-
en Natuur-onderzoek (IBN)
speelt in het waddengebied
vooral de voedselsituatie bij de
afname van de zilvermeeuwen
een belangrijke rol. Dat vertaalt
zich het duidelijkst in een dra
matisch afgenomen broedsuc
ces. Ten opzichte van de jaren
zestig en zeventig is het aantal
jongen dat groot wordt gebracht
liefst 75 procent gedaald. Veel
kuikens worden in de kolonie
het slachtoffer van onderlinge
honger-roofzucht. Bovendien
leggen de ondervoede zilver
meeuwen kleinere eieren, wat
een slechte start van de kuikens
tot gevolg heeft. De populaties
vergrijzen daardoor in rap tem
po. Een verdere afname lijkt on
afwendbaar.
Tegenover de afname van de
zilvermeeuw staat een gestage
groei van de kleine mantel
meeuw. Met dien verstande dat
dat nog altijd een tamelijk
schaarse broedvogel is. Kleine
mantelmeeuwen zijn, in verge
lijking met zilvermeeuwen,
minder afhankelijk van kokkels,
mossels en zeesterren in de
Waddenzee, of van afval op
vuilnisbelten. Ze zijn ook be
hendiger in het verschalken van
visafval dat vanaf kotters in zee
wordt gedumpt.
Liefhebbers hebben de hele zomer genoten van twee slangearenden,
die het nationaal park de Hoge Veluwe als vakantieverblijf hadden ge
kozen. Slangearenden eten reptielen: hagedissen en slangen. Die zijn in
Nederland dun gezaaid. De aanwezigheid van deze gespecialiseerde
roofvogels (spanwijdte 150 tot 160 centimeter) is derhalve een grote
bijzonderheid. Ze hebben de status van 'zeër zeldzame dwaalgast'. Het
duo op de Veluwe kon uren worden gevolgd. Het waren vogels van het
'gewone type': met een donkere kop en borst, een scherpe grens vor
mend met de witachtige, gestreepte buik en onderkant van de vleugels.
Er bestaat ook een type slangearend dat vrijwel wit van onder is. Net als
torenvalken kunnen slangearenden 'biddend' naar prooi op de grond
spieden. In steppe-achtige gebieden van Oost- en Zuid-Europa vliegen
nog flink wat slangearenden rond, al blijft zelfs daar het zien van deze
fraaie roofvogels een buitenkansje. Ze overwinteren in Afrika. Op de fo
to een slangearend van het 'gewone type'.
FOTO MARTIJN DE JONGE
Op verschillende plaatsen in Amsterdam dobberen in de grachten linten aaneengesloten vlotten, waarop wa
ter- en moerasplanten gedijen. Deze drijvende oeverzones zorgen enerzijds voor verbetering van de water
kwaliteit, ariderszijds bieden ze aan verschillende soorten vogels rust- en broedgelegenheid. Ook allerlei aan
'nat groen' gebonden amfibieën en insecten profiteren van deze ecologische linten. Critici wijzen er op dat dit
allemaal leuk en aardig is, maar dat niet tegelijkertijd een ecologische route van internationale betekenis (het
IJmeer) aangeplempt en vol met huizen moet worden gebouwd. In dat geval vormen de vlotjes slechts een
armoedig doekje voor het bloeden. Op de foto een groen lint in de gracht langs de Ruysdaalkade in Amster
dam. FOTO MARTIJN DE JONGE
Het kabinet hanteert de ver
keerde volgorde in de besluit
vorming over grote infrastructu
rele onderwerpen en het milieu.
Ingrijpende beslissingen over
het tracé van de Hoge Snelheids
Lijn (HSL) of uitbreiding van
Schiphol worden genomen,
maar pas daarna bekijken de
ministers of de besluiten ook
passen in een bredere visie op
de inrichting van Nederland.
Dit zegt Ed Nijpels, voorzitter
van het Wereld Natuur Fonds
(WNF). „Eerst wordt besloten
de HSL door het Groene Hart
aan te leggen en dan starten ze
een discussie over de inrichting
van de Randstad. Schiphol krijgt
een vijfde baan en vervolgens
gaat men praten over de toe
komstige luchtvaartinfr astruc-
tuur. In het voorjaar is de Ener
gienota behandeld en pas in het
najaar volgt de Klimaatnota.
Drie keer fout", aldus de voor
malige WD-minister voor
milieubeheer.
Nijpels weet niet of er betere
beslissingen waren genomen bij
een andere volgorde in de be
sluitvorming. „Je zou in elk ge
val een betere discussie hebben
gehad", aldus de WNF-voorzit
ter. „Nu zijn er beslissingen ge
nomen die niet meer terug te
draaien zijn."
Nijpels vindt het de hoogste tijd
dat de milieubeweging haar tac
tiek aanpast. „Het is niet ver
standig om op de traditionele
manier door te gaan. De lobby
van de milieubeweging in Den
Haag moet pfofessioneler. De
tegen-lobby zit daar, dus wij
moeten daar ook zitten." De
voormalig bewindsman denkt
dat elke milieugroepering de ei
gen identiteit kan behouden,
maar een gezamenlijk optrek
ken op het Binnenhof moet
meer uit de verf komen. „Je
moet niet alleen met kritiek ko
men, maar ook alternatieven
bieden en die op een aantrekke
lijke manier presenteren.
PUZZEL
1 234 56789
OPGAVE
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. rustig, vuursprank; 2.
zwaardwalvis, honingdrank; 3.
moeder, Engels café, muziek
noot; 4. vis; 5. pampahaas, ge
slepen; 6. deel v.d. bijbel, deel
v.e. bureau; 7. groente, openbaar
beroep; 8. jongen; 9. voorzetsel,
voorzetsel, Japans bordspel; 10.
woonschip, kooppoging; 11. zui-
velprodukt, vrouw.
Verticaal:
1. drinkgerei, grap, deel v.e.
boom; 2. soort papegaai, tijd
perk; 3. maanstand, kledingstuk,
bazige vrouw; 4. edelmetaal; 5.
gevel, zoogdier; 6. van hoefijzers
voorzien; 7. voorzetsel, houte be
legstuk, uitroep van afkeer; 8.
landtong, kleefmiddel; 9. straat
steen, kleur, lofdicht.
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. hectisch; 2. etaleren; 3.
lordship; 4. epidemie; 5. melk
boer; 6. allemaal; 7. avontuur; 8.
langzaam.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: HELE
MAAL en CARILLON. Het sleu
telwoord luidt: VRACHTGOED.
TOMPOES
Heer Bommel en de Wezelkennis
De opvallende angst van de herbergier had heer Bommel
enigszins verontrust. Daarom ging hij dan ook direct in
op een voorstel van Tom Poes om eens een bezoek aan
zijn bezittingen te brengen. ,,Ze bestaan natuurlijk echt",
sprak hij, terwijl hij in de Oude Schicht plaatsnam. „Maar
mijn fijn gevoel zegt me, dat er iets eigenaardigs aan de
hand is." „Hm", zei Tom Poes.
„Goed, goed", hernam heer Ollie geprikkeld. „Ik weet
wat je zeggen wilt. We gaan al." Met deze woorden reed
hij een weg op die uit het dorp leidde en al spoedig viel
zijn blik op een landbouwer, die op zijn akker doende
was.
„Goedemiddag!" riep hij, zijn voertuig remmend. „Is dit
land van de graaf Van Wezel?"De boer keek schrikkend
op. Hij wierp een blik op heer Bommels geruite gestalte
en knikte stom. „Mooi", hernam de ondervrager. „Wees
maar niet bang hoor! Ik ben de nieuwe eigenaar." „j-ja-
wel", stamelde de landman verblekend. „Heeft de oude
graafje soms slecht behandeld?" vervolgde heer Ollie op
vertrouwelijke toon. „Spreek vrijuit, goede vriend." „J-ja-
wel", herhaalde de ander. Zelfs op deze afstand was het
zichtbaar, dat zijn knieën knikten en dat de ogen hem
door het hoofd rolden en dat verdroot de grondbezitter.
„Zo", voer deze voort. „Dat wil ik dan weieens uitzoeken.
Hoe heet-je?" „J-jawelj-jazeker!" riep de landbouwer
met overslaande stem. Daarop keerde hij zich om en
ging er als de wind vandoor.
DOOR JAN VISSER
Tussen IJslanden Noorwegen lag vanochtend een
sterk in activiteit toenemende storing. Ditsysteemr
Het frontale systeem trekt vanavond en de komen-;
All
Kir
de nacht met regen of buien over ons land. De
meeste regen, ongeveer 10 mm, valt in het Wad
dengebied en in.de Kop van Noord Holland. De
wind waait uit westelijke richtingen en neemt aan
zee toe tot vrij krachtig of krachtig, kracht 5 tot 6. L
Morgen heeft het weer een tamelijk guur karakter.L-i
Aan zee staat een krachtige tot harde west- tot
noordwesten wind, er vallen enkele buien en het j
kwik bereikt geen hogere waarden dan 15-16 gra-jL
den. Ook op vrijdag is het herfstachtig weer met
veel wind en buien. In de loop van het weekeinde
mag op een geleidelijk weersverbetering gerekend «w|
worden. Over de Britse eilanden komt het hoge- g c
drukgebied, dat de laatste dagen tamelijk honkvas"
ten westen van Ierland heeft gelegen, langzaam r
dichterbij terwijl de storing boven het Oostzeege-
bied uit beeld verdwijnt.
Wel is er intussen een nieuwe depressie ontstaan b
die in het oosten van Europa slecht weer gaat ver-.^
oorzaken. Begin deze week viel daar al zoveel regei»e,
dat in Polen grote overstromingen optraden. Het
naderende hogedrukgebied onderdrukt in het NQ,
weekeinde de buienactiviteit en vooral begin vol- R,
gende week komt er meer zonneschijn. Ook de „er
temperaturen gaan wat omhoog maar tijdens de
nachten gaat het kwik juist omlaag doordat de aany0.
gevoerde lucht van origine koud is.
De afgelopen week is het vaak heel mooi weer ge- jon
weest. In de vroege ochtend was daardoor het zoge^
naamde asgrauwschijnsel op de maan goed te zien.^
Dat is het aardse licht dat op het maanoppervlak a
valt en daarna weer wordt teruggekaatst. Zulks kait c
vrijwel uitsluitend in een zeer transparante atmos-ove
feer worden waargenomen. Gisteren was het be- L
wolkt met wat regen en maxima rond 17 graden, bTej
Leiden maar 16.0.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Veel bewolking en van tijd
tot tijd regen, misschien
ook onweer en in de ber
gen sneeuw. In het zuid
oosten vandaag nog
en overwegend
Middagtemperatuur tus
sen 9 en 15 graden.
Zweden:
Overwegend bewolkt. En
kele buien, misschien met
onweer; vandaag vooral in
het noordoosten en mor
gen ook in het zuidwesten.
Middagtemperatuur van 8
graden in het noorden tot
rond 13 in het zuiden.
Denemarken:
Onbestendig weer met
vooral morgen een aantal
buien en veel wind; ook
onweer is mogelijk. Mid
dagtemperatuur om
streeks 13 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
In het zuidwesten geregeld zon en over
wegend droog maar in de nacht en och
tend wel hier en daar mist. Naar het
noorden en oosten toe meer bewolking,
meer wind en mogelijk wat lichte regen.
Middagtemperatuur uiteenlopend van
14 graden in Schotland tot 18 plaatse
lijk in Ierland en Engeland.
België en Luxemburg:
Overwegend bewolkt en enkele buien,
vooral morgen. Langs de Vlaamse kust
een stevig aantrekkende wind. Middag
temperatuur ongeveer 15 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zonnige perioden maar van het noorden
uit geleidelijk wat meer bewolking. Mor
gen mogelijk wat regen. Daling van tem
peratuur; morgen maxima rond 18 gra-
Portugal:
Af en toe zon en vooral vandaag enkele
verspreide regen- en onweersbuien. In
het noordwesten overwegend zonnig en
droog. Middagtemperatuur tussen 23 en
26 graden.
Madeira:
Zonnige perioden en kans op een bui.
Middagtemperatuur rond 23 graden.
Spanje:
Veranderlijk bewolkt en enkele, soms
zware, regen- en onweersbuien. In het
noordwesten vandaag nog zonnig. Maxi
ma rond 23 graden, in het uitersté zui
den 27.
Canarische Eilanden:
Vandaag wisselend bewolkt en kans op
een bui, morgen droog en meer zon.
Middagtemperatuur ongeveer 25 gra-
Marokko:
Westkust: Wisselend bewolkt en enkele
verspreide regen- en onweersbuien,
vooral in het noorden. Temperatuur 's
middags ongeveer 23 graden.
Tunesië:
Flinke zonnige perioden en waarschijn
lijk droog. Warm met een middagtempe
ratuur van 32 graden aan zee tot 40
plaatselijk in het binnenland.
Zuid-Frankrijk:
Veel zon, maar vooral morgen ook kans
op een stevige regen- of onweersbui.
Middagtemperatuur tussen 20 en 25
graden.
Mallorca en Ibiza:
Wisselvallig met enkele regen- en on
weersbuien, ook nu en dan zon. Maxima
rond 25 graden.
Italië:
Half tot zwaar bewolkt en enkele regen
en onweersbuien. Vandaag in het noor
den nog meer zon en oveiwegend droog.
Maxima meest tussen 20 en 25 graden
maar in het zuiden tijdelijk maxima in
de buurt van 30 graden.
Corsica en Sardinië:
Nu en dan zon maar ook enkele regen
en onweersbuien, vooral op morgen.
Middagtemperatuur nog rond 27 gra-
velden,. Vrijwel overal droo
rond 19 graden.
Oostenrijk:
''Afwisselend zon en wol ken vei
meeste plaatsen droog. MidtW- i
tuur ongeveer! 7 graden. |E
Polen: |J
Wisselvallig met nu en dan vH
van tijd tot tijd buien. Een ij
op onweer. Koel met maxirrjjM(
graden. f
Tsjechië en Slowakije:
Wolkenvelden, soms we
daar een regen- of onweersbijisc]
temperatuur omstreeks 16 grkroc
Hongarije:
Zonnige perioden e
plaatsen droog. Middagtempl
oplopend naar ongeveer 20ruw
morgen.
DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1$
Zon- en maanstanden
Zon op 07.10 i
Maan op 06.33M 19.38
Waterstand
IJmuiden
Hoog 04.19 16.46 03.5}
Laag 00.26 12.35 00.G
Weerrapporten 11 september of'
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vhssingen
Maastricht
Aberdeen
Athene
Barcelona
Dublin
Frankfurt
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
10
licht bew.
half bew
Madrid
Malaga
Mallorca
Stockholm
Warschau
Wenen
Malta:
Zon maar ook kans op een onweersbui.
Middagtemperatuur oplopend tot ruim
30 graden op morgen.
Griekenland en Kreta:
In het noorden geleidelijk meer bewol
king en enkele buien, ook met onweer.
Naar het zuiden toe veel meer zon en op
de meeste eilanden ook droog. Hogere
maxima; morgen rond 30 graden.
Turkije en Cyprus:
Kusten: in het zuidwesten en zuiden
aanhoudend vrij zonnig en droog. In het
noordwesten geleidelijk meer bewolking' Zurich
en een toenemende kans op enkele re- Bangkok
gen- of onweersbuien. Middagtempera
tuur oplopend tot rond 30 graden op
morgen.
Duitsland:
Wolkenvelden en af en toe regen, vooral
morgen in het noordwesten. Langs de
kust dan ook veel wind. Daling van tem
peratuur; morgen maxima van amper 13
in het noorden tot 17 in het midden.
Zwitserland:
Zonnige perioden maar met name in het
noordoosten ook van tijd tot tijd wolken-
half bew.
grondmist
licht bew.
8uenosAires onbew.
Casablanca regen
Johannesburg onbew.
Los Angeles licht bew.
New Orleans onbew.
New York zwaar bew.
TelAviv onbew.
Tokyo licht bew.
Toronto onbew.
Tunis zwaar bew
Vancouver onbew.
10
10
JO
JU
/JUT
SUM
fJV PZAA7S VAA/ PATUCUACPATPDOAUJU
UF& JU ZU/ZXJU <S£UAAUT, UWfJ
£>/./-r./r ivas ZFYAILAVSTAAR -
