'Kale Greet is onze grote hit'
Veiligheidstest voor musea
Prinsengrachtfestival leukste openluchtconcert
Cultuur&Kunst
Racism Beat It:
ritme wint van diepte
Tatjana lust de heren rauw:
een 'wereldwijf' in In Casa
Toneelgroep
Amsterdam
viert feest
Studio Hinderik
stopt ermee
Marathon op de toetsen
MAANDAG 19 AUGUSTUS 1996 9.1 22
AMSTERDAM ANP
Toneelgroep Amsterdam (TGA)
viert komend seizoen het tien
jarig bestaan. Alle voorstellin
gen krijgen een feestelijk tintje.
Hoogtepunt is 'Een soort Ha-
des' van de Zweedse schrijver
Lars Norén.
Het stuk. dat in mei volgend
jaar in première gaat. speelt
zich af in een inrichting. Ter
voorbereiding bracht regisseur
Gerardjan Rijnders twee weken
door in een open inrichting in
Rotterdam. Een keer bleef hij er
ook slapen.
Noréns beschrijving van de
psychiatrische instelling klopt
volledig met de werkelijkheid,
constateerde Rijnders. De pa
tiënten waren vooraf ingelicht
over Rijnders' bedoelingen. Ze
hadden er geen moeite mee.
Net als ieder ander nam hij ook
deel aan therapieën.
Op basis van de tekst zou de
voorstelling zes uur duren, gokt
Rijnders. Hij hoopt het snik te
rug te brengen tot waarschijn
lijk vier uur. Door de lengte zal
Een soort Hades waarschijnlijk
alleen op vrijdag en zaterdag in
het Transformatorhuis in Am
sterdam te zien zijn.
PURMEREND ANP
Studio Hinderik. het Purmer-
endse gezelschap dat beeldende
theaterproducties maakte,
houdt op te bestaan, nu de
Raad voor Cultuur heeft geadvi
seerd de rijkssubsidie van ruim
een half miljoen gulden stop te
zetten. Na dertig jaar stopt ar
tistiek leider Hinderik de Groot
met het maken van theater
voorstellingen.
Hij is de enige vaste werkne
mer van het gezelschap, dat een
meerjarige subsidie van het Rijk
had. In 1992 adviseerde de
toenmalige Raad voor de Kunst
al die steun na 1996 niet meer
voort te zetten. De Raad voor
Cultuur oordeelde eerder dit
jaar op een soortgelijke manier
voor de periode 1997-2000. De
ze concludeert dat de voorstel
lingen van Studio Hinderik hun
bijzondere betekenis van de be
ginjaren hebben verloren. De
artistieke ontwikkeling staat stil,
de kwaliteit laat te wensen over.
De laatste voorstelling Regen
was technisch knap. maar in
houdelijk mager en de spelpres-
taties van de acteurs waren be
neden de maat, aldus de raad.
Expositie Volksuniversiteit Alphen
alphen aan OEN run Cursisten van de Volksuniversiteit Alphen
aan den Rijn exposeren tot en met 4 september in de Alphense
openbare bibliotheek aan de Thorbeckestraat. In een overzicht
van posters, informatieborden en vitrines laat de Volksuniversi
teit zien welke cursussen dit najaar in het programma zijn opge
nomen. De tentoonstelling wordt afgesloten met een open infor
matie- en inschrijfavond op woensdag 4 september van 19.30 tot
20.30 uur.
SPAARNWOUDE RICK TREFFERS
Voor het grote Unicef-podium
staan zondag tijdens het Racism
Beat It-festival her en der wat
kluitjes aanwezigen. Van de
charmante gitaarliedjes van het
Groningse Benjamin B. wordt
bijna niemand warm. Maar dat
het muziekminnend publiek
festivalmoe zou zijn is slechts
ten dele waar. want voor het All
Rhythm-podium verdringen gil
lende tieners zich om hun rap
en house-idolen toe te juichen.
Het is ritme dal de klok slaat
op de vierde editie van dit festi
val dat muziek combineert met
een boodschap. Niet bij te be
nen machinale beats van de
Party Animals, zoetgevooisde
melodietjes op monotoon repe
terende drumcomputers van
Critical Mass en ritmische rij
melarij van Nederlands grootste
opschepper-rapper Extince; op
de onderbrekingen na is het als
of wij ons in de disco bevinden.
Een van de kreten die op het
grote beeldscherm verschijnt is
dat verschillen juist kleur aan de
wereld geven. Dat doet hier ze
ker opgeld. De dance-liefheb-
bers vormen een nieuw publiek
dat het vroeger niet in het hoofd
haalde een concert te bezoeken.
De in trainingsjassen gehulde
en bierdrinkende jongens van
dertien met hun oudere zussen
in strakke house-outfits zijn van
een heel ander pluimage dan de
reguliere concertganger.
De dance-acts op Racism
Beat It zijn echter inwisselbaar.
Zet de drumcomputer op 'start',
bedenk wat rijmende raps en jat
een soul-refrein en klaar is Kees.
Er bestaat weinig ruimte voor
diepgang.
Diepte ontstaat niet zomaar.
Als het Utrechtse Moonfiower
in de vroege maar al warme
middag haar radiovriendelijke
rock speelt wordt duidelijk dat
solide rockmuziek ook opper
vlakkig kan zijn. De hits Roses
en Angel gaan er in als koek.
maar zijn dermate op een Ame
rikaanse leest geschoeid dat je
je afvraagt of zangeres Angeline
Bonette en consorten het alle
maal werkelijk menen.
De sympathieke Belgen van
Betty Goes Green zetten alles op
alles om hun optreden niet in
een poel van ongeïnspireerd
heid weg te laten zakken. Ten
einde raad springt de gitarist-
zanger van het kwartet over de
dranghekken om inclusief
microfoonstatief recht in de
ogen van de aanwezigen te kun
nen kijken. Het zaait meteen ef
fect.
Voor het eerst in het bestaan
is Racism Beat It niet gratis. Ten
behoeve van kinderen in oor
logsgebieden dienen er drie
rijksdaalders neergeteld te wor
den. Het terrein wordt daarom
niet overspoeld door nietsver
moedende dagjesmensen en
dat is een prettige bijkomstig
heid. Er is nu volop ruimte het
gezicht te laten beschilderen,
het racisme met een schuim
rubberbal de wereld uit te
schoppen of een tolerantietest
te doen. Toch valt de belang
stelling mee.
In dat opzicht is het festival in
evenwicht, maar het muzikale
vuur laait slechts af en toe op en
is afkomstig uit Haarlem en
Groningen. Dat melodie en rit
me elkaar tot ongekende hoog
ten kunnen opstuwen, bewijzen
Ro Paradise Funk. Martijn
Bosman en Manuel Hugas. Zij
beschikken over een groove
waar de kille machines op het
All Rhythm-podium niet aan
kunnen tippen.
Het is soms zelfs bijna of Ro
een stukje boven de grond
zweeft. In tegenstelling tot som
mige veredelde fitnessbijeen
komsten bij het dance-podium
waart hier een duivels rock
'n'roll-beest rond. met plezier
opgejaagd door poepstrakke
grooves. Het wordt tijd dat Ro
met zijn funky ass ook het bui
tenland een poepje laat ruiken.
Misschien kunnen zij Hom Of
Plenty dan meenemen als voor
programma. Deze Haarlemse
feestfunkers hebben aan pun
tigheid gewonnen na een recen
te bezettingswijziging. Ex-Beat
Cream gitarist en manusje van
alles Jeroen den Hengst is de
gelederen komen versterken en
de toetsen zijn van het toneel
verdwenen. Hom of Plenty
krijgt dan ook als eerste het
door de koperen ploert voorver
warmde publiek driftig aan het
dansen.
VINKEVEEN BERRIT DE LANGE
Met liedjes als Kale Greet, Haai
en (Verscheurde Liefde), Zee
manszaad. Verse Vis (SchoUe-
kop). 't Klote bootje en Zee
mietje wekt de zee-dee van de 4
Tuoze Matroze op zijn minst
enige nieuwsgierigheid. Achter
deze liederen blijkt een groep
muzikanten schuil te gaan die
zich onder leiding van kapitein
Cees Koldijk ten doel heeft ge
steld het traditionele zeemans
lied nieuw leven in te blazen.
..Holland kent een lange tra
ditie als het gaat om zeevaart",
verklaart Cees Koldijk. „De
woeste zeemannen brachten
zodra het schip de haven uit
voer. bij voorkeur onzedelijke,
liederen ten gehore. Wij hebben
het zeemanslied eigenlijk
herondekt en vernieuwd.''
Uit het 'zee veé' van de 4 Tu
oze Matroze blijkt dat kapitein
Koldijk (zang en voordracht)
zelf niets met de zee van doen
heeft, maar zijn opa voer op de
HoUand-Amerika Lijn en zijn
overgrootvader was kapitein op
het schip dat vanuit Muiden het
eiland Pampus bevoorraadde.
De kapitein speelde jarenlang
bij het Sprot-filet Ensemble en
kwam via de Scheurbuiken aan
het roer van de 4 Tuoze Matro
ze, waar hij nu zijn vuurtorens
verdient. Accordeonist Josef
Willems stopte tien jaar geleden
op doktersadvies met paling ro
ken en heeft de erotische thriller
'Het guppie en de walvishaai'
op zijn naam. Gé Carlsberg,
akoestische bas, maakte furore
in het Machine Kamer Orkest
en gitarist Marten Koldijk
schreef de kinderoperette Pi-
ranja met een rietje.
Scheepsfeesten
Tegenwoordig zijn de markante
matrozen vooral te vinden in de
kroeg en op scheepsfeesten, al
waar zij hun vernieuwde zee
mansliederen ten gehore bren
gen. En ondanks het ontbreken
van een band met de zee - 'dat
is zoiets vaags' - oogsten ze daar
naar eigen zeggen zoveel suc
ces. dat het tijd werd om, in ei
gen beheer, een zee-dee uit te
brengen.
Koldijk zelf is geen nieuweling
in de muziek. „Ik ben begonnen
in het alternatieve circuit, waar
we ons vooral bezighielden met
maatschappijkritische liederen
als 'Het Paleis moet plat'. Via
twee soulbands, onder meer
met Candy en Hans Dulfer
kwam ik bij de Scheurbuiken.
Toen had ik eindelijk de rode
draad gevonden: de zee. Het is
in de muziek belangrijk dat je
een thema hebt en voor mij
werden dat zeemansliedjes.
Toen de andere scheurbuik er
mee stopte heb ik de 4 Tuoze
Matroze opgericht.
De vaak onzedelijke, ruige
zeeliederen behielden bij de 4
Tuoze Matroze wel hun
enigszins schunnige titels, maar
zijn niet plat. „Ik kies niet voor
de makkelijkste rijm", zegt Kol
dijk. „Bij ons staat het enter
tainment voorop. Wij gebruiken
ook geen drums of andere elek
tronica, het is meer een act, ca
baretesk zelfs."
De 4 Tuoze Matroze mogen
dan een band met de zee ont
beren, muzikaal zijn ze gedegen
opgeleid. „Dat is ook een voor
waarde, dat de muziek in orde
is. Onze muziek bevat Balkan
en jiddische invloeden. Het is
niet alleen maar deinen, maar
ook polka. De juiste frontfiguur,
ikzelf, zorgt voor de sjeu". Kol
dijk erkent dat hij niet echt een
virtuoos zanger genoemd kan
worden. „Ik ben als zanger zelfs
zeer beperkt. Maar ik weet wel
hoe ik het publiek kan verma
ken. hoe ik een act neerzet.
Sommige zangers zingen gewel
dig, maar kunnen een zaal niet
op zijn kop zetten. Vaak ont
breekt het show-element".
De teksten schrijft Koldijk
voor het grootste deel zelf, maar
ook Jacques Brels Havenstad
Amsterdam prijkt op de zee-
dee. „Mijn teksten haal ik uit
het aUedaagse leven en betrek
die vervolgens op het zeemans
leven. Bovendien heb ik een
aantal vrienden op de grote
vaart en hun verhalen zijn een
enorme inspiratiebron".
Zo is een van zijn liederen.
Zeemietje, geïnspireerd op de
voetbaUer Gerald Vanenburg.
„Die werd altijd gepest omdat
hij zo'n hoog stemmetje heeft.
Dus heb ik zo'n type laten aan
monsteren op een schip met al
lemaal woeste zeemannen. Van
4 Tuoze Matroze laten zeemanslied herleven
Samen met de traditionele zeevaart is ook het Hollandse
zeemanslied enigszins in de vergetelheid geraakt. Maar
als het aan de 4 Tuoze Matroze ligt zal het zeemansre
pertoire herleven als nooit tevoren. Onder leiding van ka
pitein Cees Koldijk steken de vier muzikale 'matrozen' de
nostalgische zeemelodieën in een modern jasje. Het re
sultaat is te beluisteren op hun eerste 'zee-dee': Met de
haven in zicht.
de kapitein moest-ie plaatsne
men in het kraaiennest, opdat
hij niet gepest zou worden.
Maar ik verwerk ook maat
schappelijke thema's, bijvoor
beeld in Zeehormonen. 'Daar
was er eens een kapitein/die ei
genlijk een vrouw wou zijndus
toog hij naar de chirurgijn die
kapitein Hormonen, Hor
monen/ die vrouwelijke hormo
nen/ maar je moet ze durven
tonen/als je een echte man wil
zijn'. Kale Greet is onze grote
hit, geïnspireerd op de Ierse
chan ty SaUy Brown
Ook de tekst van 'liefdeslied
je' Verse Vis is een van Koldijks
favorieten: 'Jaren lang zocht ik
een viswijf zoals jij met zo'n
schoUekop van voren en die
sprotjes van opzij'.
De 4 Tuoze Matroze betreden
het podium in Russische kapi
teinskostuums. „Een beetje aan
lager wal geraakte kapiteins met
enigszins versleten uniformen.
Nooit gewassen, maar wel altijd
in de wind".
De 4 Tuoze Matroze betreden het podium in Russische kapiteinskostuums. „Nooit gewassen, maar wel altijd
in de wind." foto cpd
Naar schatting 15.000 mensen zijn samengestroomd voor het leukste openluchtconcert dat de hoofdstad kent.
In het voorprogramma spelen
saxofonist Arno Bomkamp en
Ivo Janssen op piano een reper
toire van hedendaagse compo
nisten. Zodra de eerste noten
zijn ingezet verstomt het feest
gedruis tot een gewijde stilte.
Zelfs de geluiden van overko
mende vliegtuigen, rinkelende
trams en het carillon van de in
schijnwerpers gezette Westerto
ren vormen geen dissonant.
Het hoofdprogramma is dit
jaar voor het eerst te zien in een
rechtstreekse televisie-uitzen
ding. De Roemeense sopraan
Nefly Miricioiu en de uit Italië
afkomstige tenor Luca Canonici
brengen samen met het Groot
Omroepkoor een Italiaans ope
raprogramma.
In Italië wordt Miricioiu al
vergeleken met de nieuwe Cal-
las en in de Verenigde Staten
heet zij inmiddels Nelly "Mira
cle". Het is haar eerste optreden
samen met Canonici. die in
1989 al eens zong op de Prin
sengracht.
Hun optreden kan niet meer
stuk. Het muziekminnende pu
bliek is uitzinnig enthousiast.
Bootjes deinen mee op het mu-
ziektempo. Soms zo vervaarlijk,
dat enkele slagzij dreigen te ma
ken. En het kan helemaal niet
meer stuk als de sopraan in de
vierde en laatste toegift die
'mooie ouwe Westertorpn' be
zingt.
Het derde lustrum van het
Prinsengrachtconcert was dit
jaar aanleiding voor een twee
daags festival. Een van de on
derdelen bestond uit een pia
nomarathon. die op de kop af
25 uur en 5 minuten in beslag
nam. Daarmee is het Belgische
record van 23 uur achtereen
piano spelen verslagen. Dat
van Amsterdam krijgt nu een
plaatsje in het Guinness Book
of Records.
De eerste noten kwamen
vrijdagmiddag voor rekening
van mr. Pieter van Vollenho-
ven. Vervolgens werd zijn taak
overgenomen door 37 pianis
ten. die elk een half uur piano
spelen voor hun rekening na
men. Onder hen amateurs als
Rijksmuseumdirecteur Henk
van Os. Paul de Leeuw en Joop
Braakhekke. Maar ook profes
sionals als het duo Karin Lech-
ner en Sergio Tiempo en Da
niel Wayenberg namen achter
de vleugel plaats.
Tatjana Simic speelde vrijdag
nacht in discotheek In Casa in
Leiden een thuiswedstrijd.
„Met twee ballen", voegde een
van de bezoekers daar aan toe.
Maar dat is flauw. Simic liet
zich in het centrum van het
Leidse nachdeven van haar
beste kant zien. En ze zong nog
zeer aardig ook.
De sfeer van 'vol verwach
ting klopt ons hart' werd door
de organisatie behoorlijk opge
dreven doordat de aankondi
ging van Tatjana's optreden
gedurende een uur wel vier,
vijf keer over een groot scherm
rolde. Maar wanneer het nu ei
genlijk aüemaal zou beginnen,
was niet echt duidelijk.
Keiharde zweepslagen van
geluid knalden door de tent.
Onophoudelijk flitslicht gaf
zelfs de meest houterige dan
sers nog iets van een Michael
Jackson mee. Een ouwe rocker
mengde zich tussen de dan
senden. „Waarom niet?", zei
hij. „Weet je wat het met de
meeste mannen van mijn leef
tijd is? Dat zijn oude vrouwen
geworden."
Hij, maar ook de jeugd amu
seerde zich best, al liet de ster
uit Kroatië wel erg lang op zich
wachten. Toen ze dan eindelijk
als een donderslag bij heldere
hemel uit de coulissen opdook,
verzamelden zich al snel tallo
ze heren voor het podium.
Tatjana lustte hen rauw. De ar
tieste zocht meteen oogcontact
en buitte al haar mogelijkhe
den uit. Vanaf de eerste secon
de betrok ze het publiek bij
haar optreden. Dit waren haar
vrienden en vriendinnen en zij
stond toevaUig in het middel
punt omdat ze zingen kon. Zo
iets. Nummers als You and
me', 'Chica Cabana' en 'Don't
you want me baby' werden
vlot meegezongen. Al na twee
liedjes gingen de aanstekers in
de lucht. Aanstekers die de
fonkelende ogen van jonge
mannen nog meer gloed ga
ven. Want bij die knapen valt
ze behoorlijk in de smaak,
Tatjana. „Ik vind het maar een
hele gewone meid, hoor", zei
een meisjes tegen haar vriend.
„En ze is nog hartstikke klein
ook." De jongen bleef met een
glazige blik in zijn ogen naar
de zangeres kijken en reageer
de niet. Tatjana droeg een een
voudig spijkerjack met daaron
der een zwart t-shirt en een
korte plissérok. Het geheel
werd gecompleteerd door kor
te, zwarte, laarsjes met van die
strenge zilveren gespen. Tatja
na is inderdaad kleiner dan de
foto's van haar in glossy maga
zines doen vermoeden. Een
brutale opdonder die de we
reld toch een beetje in haar zak
heeft. Dat dwingt bewondering
af.
De zangeres speelt in op de
sentimenten van achttien-, ne
gentienjarigen. En ze doet dat
link. Over verliefdheid en over
trouwen gingen haar babbel
tjes tussen de nummers door.
De instemming die dat bij het
publiek teweeg bracht, had iets
braafs. Is de jeugd dan toch
niet meer zo losgeslagen als in
de jaren zestig?
Ook de ouwe rocker amu
seerde zich best met Tatjana.
„Ik vind het een wereldwijf',
zei hij. „Een wereldwijf."
De Nederlandse Museumvereniging (NMV) heeft
in opdracht van het ministerie van Binnenlandse
Zaken een methode ontwikkeld om de
(brand)veiligheid in musea te toetsen. Het hand
boek en de diskette zijn in het najaar verkrijg
baar. Het ministerie verleende een subsidie van
250.000 gulden.
De veiligheidszorg in musea blijft volgens de
NMV vaak beperkt tot de installatie van techni
sche beveiligingsmiddelen en het aanstellen van
beveiligingsfunctionarissen, die het „verder maar
moeten regelenInstellingen treffen vaak pas na
een calamiteit maatregelen. De NMV meent dat
het nogal eens schort aan beleidsmatige aan
dacht voor veiligheidszorg.
De afgelopen jaren waren enkele grote musea
doelwit van dieven, waaronder het Van Gogh
Museum, het Rembrandthuis, het KröUer-Müller-
museum, het Frans Halsmuseum en Boijmans
Van Beuningen. In het Openluchtmuseum in
Arnhem brandde vorig jaar een historische boer
derij af.
Het is de bedoeling dat de musea de veiligheid
zelf testen aan de hand van een vragenlijst. Elke
antwoord levert een bepaalde score op. Het totaal
aantal punten geeft aan of de instelling al dan
niet veilig is. Het maakt ook duidelijk waar verbe
teringen zijn aan te brengen.
M. Brinkman, directeur van de NMV, heeft
geen idee hoe de musea zuUen 'scoren'. „Er zal
een groot aantal boven zitten en een groot aantal
onder." Hij verwacht dat ook enkele grote musea
niet aan alle veiligheidseisen zullen voldoen. Wel
ke dat zijn, houdt Brinkman voor zich.
Een tiental opvarenden van een
piepklein houten roeibootje
drijft zaterdagavond op het
mooiste plekje van Amsterdam.
„Mooi hè", zegt de trotse eige
naar. „Ik was hier pas om drie
uur vanmiddag. Met een beetje
wrikken, is het toch gelukt dit
plekje naast het podium te ver
overen. We hebben hier écht
het beste uitzicht.
Naar schatting 15.000 men
sen zijn zaterdagavond weer sa
mengestroomd voor het leukste
openluchtconcert dat de hoofd
stad kent. Vijftien jaar bestaat
het Prinsengrachtconcert in
middels en het geniet nu zo'n
bekendheid, dat het toehoor
ders uit binnen- en buitenland
trekt.
Het jaarlijkse concert speelt
zich af op een groot ponton in
de Prinsengracht. De meest be
voorrechten zijn de genodig
den. Zij hebben daar op het
ponton een stoeltje veroverd.
Onder hen burgemeester Patijn,
mr. Pieter van Vollenhoven en
staatssecretarisTerpstra.
Het echte feest speelt zich
daarbuiten af. Het stukje Prin
sengracht tussen Rozengracht
en Reestraat ligt stampvol vaar
tuigen. Motorbootjes, platbo
dems. sleepboten, salonbootjes
en waterfietsen. Alles wat maar
kan drijven herbergt publiek.
Op de oevers en bruggen zijn al
uren tevoren de stoeltjes uitge
klapt. Picknickmanden worden
uitgepakt, wijnflessen ontkurkt,
kratjes pils in de aanslag, bord
op schoot. Uit de ramen van de
grachtenpanden hangen de
mensen. Anderen genieten deze
zomerse avond een riant uit
zicht op auto's of daken.
Hier en daar wordt een fees
telijke barbecue gehouden. Op
last van de brandweer wordt dat
verboden, klinkt het door de
luidsprekers. Het publiek barst
uit in een miskennend gejoel,
scheepstoeters ondersteunen
het protest.
Op een van de bootjes is ie
mand jarig Aarzelend wordt
een 'lang zal ze leven ingezet.
De gracht valt in: „hiep-hiep
hiepnoeréóé".
